Дуои якуми Саҳифаи саҷҷодия
Дуои якуми Саҳифаи саҷҷодия (форсӣ: دعای یکم صحیفه سجادیه) аз дуоҳои маъсур аз Имом Саҷҷод (а) ки бештар ба ситоиши Худо пардохтааст. Имом Саҷҷод (а) дар ин дуо осори ҳамди Илоҳӣ бар зиндагии дунявӣ ва ухравии инсонҳо, милокҳои саодату ҳалокати инсон, равишҳои худошиносӣ, осонии таколиф дар дини Ислом ва роҳҳои ситоиши Худоро баён карда ва бархе аз сифоти Худоро тавзеҳ додааст.
Дуои якум дар шарҳҳои Саҳифаи саҷҷодия ҳамчун Диёри ошиқон асари Ҳусайни Ансориён ба забони форсӣ ва Фи зилол-ис-саҳифат-ис-саҷҷодия асари Муҳаммадҷавод Муғния ба забони арабӣ шарҳ шудааст.
Омӯзаҳо
Мавзуи аслии дуои якуми Саҳифаи саҷҷодия тавҳид ва ҳамду ситоиш Худост ва дар он калимаи ҳамд 25 бор такрор шудааст. Омӯзаҳои ин дуои иборатанд аз:
- Ҳамди Илоҳӣ ва баёни бархе аз сифоти Ӯ
- Нотавонии чашмҳо аз руъяти Худо ва нотавонии васфкунандагон аз тавсифи Ӯ
- Офариниши ҷаҳон тавассути Худо бидуни абзору модда ва бидуни дахолати замону макон
- Тақдири маишати мавҷудоти аз тарафи Худо
- Поёни умри инсон дар аҷали мушаххас
- Бозхости ҳамаи бандагон дар пешгоҳи Худо
- Равишҳои худошиносӣ
- Ситоиши Худо натиҷаи фитрати худоҷӯи инсон аст.
- Хуруҷ аз марзи инсоният ва суқут ба марзи ҳайвоният бо ситоиш накардани Худо
- Осори шукри Худо дар дунёву охират (ҷазби хушнӯдии Худо ва афзунию давоми неъматҳо)
- Маврид пурсиш қарор нагирифтани Худо дар ҳеҷ як аз корҳояш
- Дар рӯзи қиёмат ба инсонҳо зулм намешавад.
- Осори ҳамди Илоҳӣ (нуронияти чеҳра дар қиёмат, раҳоӣ аз оташ, ҳамнишинӣ бо фариштагони муқарраб ва паёмбарон)
- Бениёзии инсон бо лутфи Илоҳӣ аз ғайри Худо
- Некуии хилқати инсон ва покии рӯзиаш тавассути Худо
- Лутфу тавваҷуҳи вижаи Худо ба инсонҳо (хилқати зебоиҳои офариниш барои инсон)
- Носипосии инсон ва неъмати тавбаву бозгашт
- Озмоиши рӯҳияи шукргузории инсон аз ҷониби Худо
- Меъёрҳои саодату ҳалокат
- Мудорои Худо бо инсонҳо ва шитоб накардан дар уқубати онҳо
- Осонии таклифҳо дар Ислом
- Иҳотаи илми Худо бар ҳамаи ашё
- Роҳҳои ситоиши Худо ва осори он бар зиндагии инсон.[1]
Шарҳҳо
Дар шарҳҳои Саҳифаи саҷҷодия, дуои аввал дар зимни фарозҳое шарҳ дода шудааст. Ҳусайни Ансориён дар китоби Диёри ошиқон ба сурати муфассал ба шарҳи ин дуо пардохтааст.[2] Ин дуо ҳамчунин дар китоби Шуҳуд ва шинохт асари Муҳаммадҳасан Мамдуҳии Кирмоншоҳӣ,[3] Асрори хомӯшон навиштаи Муҳаммадтақии Халаҷӣ[4] ва чанд китоби дигар ба забони форсӣ шарҳ шудааст.
Дуои аввали Саҳифаи саҷҷодия ҳамчунин дар китобҳое монанди Фи зилол-ис-саҳифат-ис-саҷҷодия асари Муҳаммадҷавод Муғния,[5] Риёз-ул-орифин таълифи Муҳаммад ибни Муҳаммади Доробӣ[6] ва бархе кутуби дигар аз ҷумла Офоқ-ур-рӯҳ навиштаи Сайид Муҳаммадҳусайн Фазлуллоҳ[7] ва Риёз-ус-соликина фи шарҳи Саҳифати Сайидиссоҷидин асари Сайид Алихони Маданӣ[8] ба забони арабӣ шарҳ шудааст. Калимоту вожаҳои ин дуо ҳам дар шарҳҳои луғавӣ монанди китоби Таълиқоту ала-с-саҳифат-ис-саҷҷодия асари Файзи Кошонӣ,[9] тавзеҳ дода шудааст.
Китоби Зеботарин рӯҳи парастанда, шарҳу тарҷумаи дуои аввали Саҳифаи саҷҷодия, ки номи он бо илҳом аз лақаби Зайнулъобидин интихоб шудааст. Асли ин китоб суханроние аз Алии Шариатӣ аст, ки дар 22 шаҳривари 1351ҳ.ш. дар Ҳусайнӣаи иршоди Теҳрон эрод кардааст. Ин матн дар соли 1356ҳ.ш. ба сурати ғайрирасмӣ ба бозори китоб роҳ ёфт.[10]
Матни дуо
وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ إِذَا ابْتَدَأَ بِالدُّعَاءِ بَدَأَ بِالتَّحْمِيدِ لِلهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ الثَّنَاءِ عَلَيْهِ
الْحَمْدُ لِله الْأَوَّلِ بِلَا أَوَّلٍ کانَ قَبْلَهُ، وَ الْآخِرِ بِلَا آخِرٍ یکونُ بَعْدَهُ
الَّذِی قَصُرَتْ عَنْ رُؤْیتِهِ أَبْصَارُ النَّاظِرِینَ، وَ عَجَزَتْ عَنْ نَعْتِهِ أَوْهَامُ الْوَاصِفِینَ
ابْتَدَعَ بِقُدْرَتِهِ الْخَلْقَ ابْتِدَاعاً، وَ اخْتَرَعَهُمْ عَلَی مَشِیتِهِ اخْتِرَاعاً
ثُمَّ سَلَک بِهِمْ طَرِیقَ إِرَادَتِهِ، وَ بَعَثَهُمْ فِی سَبِیلِ مَحَبَّتِهِ، لَا یمْلِکونَ تَأْخِیراً عَمَّا قَدَّمَهُمْ إِلَیهِ، وَ لَا یسْتَطِیعُونَ تَقَدُّماً إِلَی مَا أَخَّرَهُمْ عَنْهُ
وَ جَعَلَ لِکلِّ رُوحٍ مِنْهُمْ قُوتاً مَعْلُوماً مَقْسُوماً مِنْ رِزْقِهِ، لَا ینْقُصُ مَنْ زَادَهُ نَاقِصٌ، وَ لَا یزِیدُ مَنْ نَقَصَ مِنْهُمْ زَائِدٌ
ثُمَّ ضَرَبَ لَهُ فِی الْحَیاةِ أَجَلًا مَوْقُوتاً، وَ نَصَبَ لَهُ أَمَداً مَحْدُوداً، یتَخَطَّی إِلَیهِ بِأَیامِ عُمُرِهِ، وَ یرْهَقُهُ بِأَعْوَامِ دَهْرِهِ، حَتَّی إِذَا بَلَغَ أَقْصَی أَثَرِهِ، وَ اسْتَوْعَبَ حِسَابَ عُمُرِهِ، قَبَضَهُ إِلَی مَا نَدَبَهُ إِلَیهِ مِنْ مَوْفُورِ ثَوَابِهِ، أَوْ مَحْذُورِ عِقَابِهِ، «لِیجْزِی الَّذِینَ أَساؤُا بِما عَمِلُوا وَ یجْزِی الَّذِینَ أَحْسَنُوا بِالْحُسْنَی»
عَدْلًا مِنْهُ، تَقَدَّسَتْ أَسْمَاؤُهُ، وَ تَظاهَرَتْ آلَاؤُهُ، «لا یسْئَلُ عَمَّا یفْعَلُ وَ هُمْ یُسْئَلُونَ»
وَ الْحَمْدُ لِله الَّذِی لَوْ حَبَسَ عَنْ عِبَادِهِ مَعْرِفَةَ حَمْدِهِ عَلَی مَا أَبْلَاهُمْ مِنْ مِنَنِهِ الْمُتَتَابِعَةِ، وَ أَسْبَغَ عَلَیهِمْ مِنْ نِعَمِهِ الْمُتَظَاهِرَةِ، لَتَصَرَّفُوا فِی مِنَنِهِ فَلَمْ یحْمَدُوهُ، وَ تَوَسَّعُوا فِی رِزْقِهِ فَلَمْ یشْکرُوهُ
وَ لَوْ کانُوا کذَلِک لَخَرَجُوا مِنْ حُدُودِ الْإِنْسَانِیةِ إِلَی حَدِّ الْبَهِیمِیةِ فَکانُوا کمَا وَصَفَ فِی مُحْکمِ کتَابِهِ: «إِنْ هُمْ إِلَّا کالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِیلًا»
وَ الْحَمْدُ لِله عَلَی مَا عَرَّفَنَا مِنْ نَفْسِهِ، وَ أَلْهَمَنَا مِنْ شُکرِهِ، وَ فَتَحَ لَنَا مِنْ أَبْوَابِ الْعِلْمِ بِرُبُوبِیتِهِ، وَ دَلَّنَا عَلَیهِ مِنَ الْإِخْلَاصِ لَهُ فِی تَوْحِیدِهِ، وَ جَنَّبَنَا مِنَ الْإِلْحَادِ وَ الشَّک فِی أَمْرِهِ
حَمْداً نُعَمَّرُ بِهِ فِیمَنْ حَمِدَهُ مِنْ خَلْقِهِ، وَ نَسْبِقُ بِهِ مَنْ سَبَقَ إِلَی رِضَاهُ وَ عَفْوِهِ
حَمْداً یُضِیءُ لَنَا بِهِ ظُلُمَاتِ الْبَرْزَخِ، وَ یُسَهِّلُ عَلَینَا بِهِ سَبِیلَ الْمَبْعَثِ، وَ یُشَرِّفُ بِهِ مَنَازِلَنَا عِنْدَ مَوَاقِفِ الْأَشْهَادِ، «یوْمَ تُجْزی کلُّ نَفْسٍ بِما کسَبَتْ وَ هُمْ لا یظْلَمُونَ»، «یوْمَ لا یغْنِی مَوْلًی عَنْ مَوْلًی شَیئاً وَ لا هُمْ ینْصَرُونَ»
حَمْداً یرْتَفِعُ مِنَّا إِلَی أَعْلَی عِلِّیینَ فِی کتَابٍ مَرْقُومٍ یشْهَدُهُ الْمُقَرَّبُونَ
حَمْداً تَقَرُّ بِهِ عُیونُنَا إِذَا بَرِقَتِ الْأَبْصَارُ، وَ تَبْیضُّ بِهِ وُجُوهُنَا إِذَا اسْوَدَّتِ الْأَبْشَارُ
حَمْداً نُعْتَقُ بِهِ مِنْ أَلِیمِ نَارِ اللهِ إِلَی کرِیمِ جِوَارِ اللهِ
حَمْداً نُزَاحِمُ بِهِ مَلَائِکتَهُ الْمُقَرَّبِینَ، وَ نُضَامُّ بِهِ أَنْبِیاءَهُ الْمُرْسَلِینَ فِی دَارِ الْمُقَامَةِ الَّتِی لَا تَزُولُ، وَ مَحَلِّ کرَامَتِهِ الَّتِی لَا تَحُولُ
وَ الْحَمْدُ لِله الَّذِی اخْتَارَ لَنَا مَحَاسِنَ الْخَلْقِ، وَ أَجْرَی عَلَینَا طَیبَاتِ الرِّزْقِ
وَ جَعَلَ لَنَا الْفَضِیلَةَ بِالْمَلَکةِ عَلَی جَمِیعِ الْخَلْقِ، فَکلُّ خَلِیقَتِهِ مُنْقَادَةٌ لَنَا بِقُدْرَتِهِ، وَ صَائِرَةٌ إِلَی طَاعَتِنَا بِعِزَّتِهِ
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی أَغْلَقَ عَنَّا بَابَ الْحَاجَةِ إِلَّا إِلَیهِ، فَکیفَ نُطِیقُ حَمْدَه‌ام مَتَی نُؤَدِّی شُکرَهُ! لَا، مَتَی
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی رَکبَ فِینَا آلَاتِ الْبَسْطِ، وَ جَعَلَ لَنَا أَدَوَاتِ الْقَبْضِ، وَ مَتَّعَنَا بِأَرْوَاحِ الْحَیاةِ، وَ أَثْبَتَ فِینَا جَوَارِحَ الْأَعْمَالِ، وَ غَذَّانَا بِطَیبَاتِ الرِّزْقِ، وَ أَغْنَانَا بِفَضْلِهِ، وَ أَقْنَانَا بِمَنِّهِ
ثُمَّ أَمَرَنَا لِیخْتَبِرَ طَاعَتَنَا، وَ نَهَانَا لِیبْتَلِی شُکرَنَا، فَخَالَفْنَا عَنْ طَرِیقِ أَمْرِهِ، وَ رَکبْنَا مُتُونَ زَجْرِهِ، فَلَمْ یبْتَدِرْنَا بِعُقُوبَتِهِ، وَ لَمْ یعَاجِلْنَا بِنِقْمَتِهِ، بَلْ تَأَنَّانَا بِرَحْمَتِهِ تَکرُّماً، وَ انْتَظَرَ مُرَاجَعَتَنَا بِرَأْفَتِهِ حِلْماً
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی دَلَّنَا عَلَی التَّوْبَةِ الَّتِی لَمْ نُفِدْهَا إِلَّا مِنْ فَضْلِهِ، فَلَوْ لَمْ نَعْتَدِدْ مِنْ فَضْلِهِ إِلَّا بِهَا لَقَدْ حَسُنَ بَلَاؤُهُ عِنْدَنَا، وَ جَلَّ إِحْسَانُهُ إِلَینَا وَ جَسُمَ فَضْلُهُ عَلَینَا
فَمَا هَکذَا کانَتْ سُنَّتُهُ فِی التَّوْبَةِ لِمَنْ کانَ قَبْلَنَا، لَقَدْ وَضَعَ عَنَّا مَا لَا طَاقَةَ لَنَا بِهِ، وَ لَمْ یکلِّفْنَا إِلَّا وُسْعاً، وَ لَمْ یُجَشِّمْنَا إِلَّا یُسْراً، وَ لَمْ یدَعْ لِأَحَدٍ مِنَّا حُجَّةً وَ لَا عُذْراً
فَالْهَالِک مِنَّا مَنْ هَلَک عَلَیهِ، وَ السَّعِیدُ مِنَّا مَنْ رَغِبَ إِلَیهِ
وَ الْحَمْدُ لِله بِکلِّ مَا حَمِدَهُ بِهِ أَدْنَی مَلَائِکتِهِ إِلَیهِ وَ أَکرَمُ خَلِیقَتِهِ عَلَیهِ وَ أَرْضَی حَامِدِیهِ لَدَیهِ
حَمْداً یفْضُلُ سَائِرَ الْحَمْدِ کفَضْلِ رَبِّنَا عَلَی جَمِیعِ خَلْقِهِ.
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ مَکانَ کلِّ نِعْمَةٍ لَهُ عَلَینَا وَ عَلَی جَمِیعِ عِبَادِهِ الْمَاضِینَ وَ الْبَاقِینَ عَدَدَ مَا أَحَاطَ بِهِ عِلْمُهُ مِنْ جَمِیعِ الْأَشْیاءِ، وَ مَکانَ کلِّ وَاحِدَةٍ مِنْهَا عَدَدُهَا أَضْعَافاً مُضَاعَفَةً أَبَداً سَرْمَداً إِلَی یوْمِ الْقِیامَةِ
حَمْداً لَا مُنْتَهَی لِحَدِّهِ، وَ لَا حِسَابَ لِعَدَدِهِ، وَ لَا مَبْلَغَ لِغَایتِهِ، وَ لَا انْقِطَاعَ لِأَمَدِهِ
حَمْداً یکونُ وُصْلَةً إِلَی طَاعَتِهِ وَ عَفْوِهِ، وَ سَبَباً إِلَی رِضْوَانِهِ، وَ ذَرِیعَةً إِلَی مَغْفِرَتِهِ، وَ طَرِیقاً إِلَی جَنَّتِهِ، وَ خَفِیراً مِنْ نَقِمَتِهِ، وَ أَمْناً مِنْ غَضَبِهِ، وَ ظَهِیراً عَلَی طَاعَتِهِ، وَ حَاجِزاً عَنْ مَعْصِیتِهِ، وَ عَوْناً عَلَی تَأْدِیةِ حَقِّهِ وَ وَظَائِفِهِ
حَمْداً نَسْعَدُ بِهِ فِی السُّعَدَاءِ مِنْ أَوْلِیائِهِ، وَ نَصِیرُ بِهِ فِی نَظْمِ الشُّهَدَاءِ بِسُیوفِ أَعْدَائِهِ، إِنَّهُ وَلِیٌّ حَمِید
Эзоҳ
- ↑ Ансориён, Диёри ошиқон, 1373ҳ.ш., ҷ.1, саҳ.99 - 411; Халаҷӣ, Асрори хомӯшон, 1383ҳ.ш., ҷ.1, саҳ.141 - 536
- ↑ Ансориён, Диёри ошиқон, 1373ҳ.ш., ҷ.1, саҳ.99 - 411
- ↑ Мамдуҳӣ, Китоби шуҳуд ва шинохт, 1388ҳ.ш., ҷ.1, саҳ.217 - 265
- ↑ Халаҷӣ, Асрори хомӯшон, 1383ҳ.ш., ҷ.1, саҳ.141 - 536
- ↑ Муғния, Фи зилол-ис-саҳифа, 1428ҳ.қ., саҳ.45 - 72
- ↑ Доробӣ, Риёз-ул-орифин, 1379ҳ.ш., саҳ.15 - 47
- ↑ Фазлуллоҳ, Офоқ-ур-рӯҳ, 1420ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.21 - 54
- ↑ Мадании Шерозӣ, Риёз-ус-соликин, 1435ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.221 - 412
- ↑ Файзи Кошонӣ, Таълиқоту ала-с-саҳифат-ис-саҷҷодия, 1407ҳ.қ., саҳ.14 - 20
- ↑ «زیباترین روح پرستنده امام سجاد», Бунёди фарҳангии доктори Алии Шариатӣ
Сарчашма
- «زیباترین روح پرستنده امام سجاد», Бунёди фарҳангии доктор Алии Шариатӣ, мушоҳида: 23 хурдоди 1401ҳ.ш.
- Ансориён, Ҳусайн, Диёри ошиқон: тафсири ҷомеъи саҳифаи саҷҷодия, Теҳрон, Паёми озодӣ, 1373ҳ.ш.
- Доробӣ, Муҳаммад ибни Муҳаммад, Риёз-ул-орифина фи шарҳ-ис-Саҳифат-ис-саҷҷодия, муҳаққиқ: Ҳусайни Даргоҳӣ, Теҳрон, нашри Усва, 1379ҳ.ш.
- Мадании Шерозӣ, Сайид Алихон, Риёз-ус-соликини фи шарҳи саҳифати сайидиссоҷидин, Қум, 1435ҳ.қ.
- Мамдуҳии Кирмоншоҳӣ, Ҳасан, Шуҳуд ва шинохт, тарҷума ва шарҳи Саҳифаи саҷҷодия, бо муқаддамаи Оятуллоҳ Ҷаводии Омулӣ, Қум, Бӯстони китоб, 1388ҳ.ш.
- Муғния, Муҳаммадҷавод, Фи зилол-ис-саҳифат-ис-саҷҷодия, Қум, 1428ҳ.қ.
- Фазлуллоҳ, Сайид Муҳаммадҳусайн, Офоқ-ур-рӯҳ, Бейрут, Дор-ул-мулк, 1420ҳ.қ.
- Файзи Кошонӣ, Муҳаммад ибни Муртазо, Таълиқоту ала-с-саҳифат-ис-саҷҷодия, Теҳрон, 1407ҳ.қ.
- Халаҷӣ, Муҳаммадтақӣ, Асрори хомӯшон, Қум, Партави хуршед, 1383ҳ.ш.