Jump to content

Достони хостгории Имом Алӣ аз духтари Абуҷаҳл

Аз wikishia

Достони хостгории Имом Алӣ (а) аз духтари Абуҷаҳл (форсӣ: داستان خواستگاری امام علی(ع) از دختر ابوجهل) аз ҳадисҳои ихтилофӣ миёни шиаён ва аҳли суннат аст, ки бар асоси он, Имом Алӣ (а) ба хостгории духтари Абуҷаҳл рафт ва ин кор боиси нороҳатии Ҳазрати Фотима (с) шуд. Бар асоси ин ривоят, ин ҳаракати Имом Алӣ бо вокуниши Пайғамбар (с) ҳамроҳ шуд ва ӯ ҳадиси базъаро дар ин воқеа баён кард ва озори Фотимаро баробар бо озори худ муаррифӣ намуд.

Ин ривоят дар китобҳои ҳадисии муътабари аҳли суннат омадааст ва ба ҳамин далел, онро мепазиранд; аммо уламои шиа онро сохтаи мухолифони Аҳли Байт ба манзури тахриби Имом Алӣ (а) медонанд. Онҳо ҳам санади ривоятро заиф медонанд; чун ровиёни он душмани Имом Алӣ будаанд ва ҳам ба муҳтавои он ишколот ворид мекунанд; аз ҷумла ин ки ин ривоят бо ахлоқи писандидаи Пайғамбар носозгор аст, ки ба хотири амри ҳалол чунон асабонӣ шавад, ки ба минбар равад ва Алӣ (а)-ро ба талоқи духтараш таҳдид кунад. Ҳамчунин мегӯянд мумкин нест Имом Алӣ бо он ҳама фазоили ахлоқиаш бе машварат бо Пайғамбар чунин коре кунад.

Дар манобеи шиа, танҳо Шайхи Садуқ дар Илал-уш-шароеъ як ривоят бо мазмуни қиссаи хостгории Алӣ аз духтари Абуҷаҳл нақл кардааст, ки бар асоси он, бо такзиби хостгорӣ аз сӯи Имом Алӣ (а), сӯитафоҳуми ба вуҷудомада бартараф шудааст. Албатта Шайхи Садуқ дар китоби дигараш Амолӣ ба нақл аз Имом Содиқ, ин ривоятро тӯҳмат муаррифӣ кардааст.

Мақом ва аҳамияти воқеа

Достони хостгории Имом Алӣ (а) аз духтари Абуҷаҳл аз ҳадисҳои ихтилофӣ миёни шиаён ва аҳли суннат аст. Аҳли суннат онро пазируфтаанд;[1] аммо шиаён онро сохтагӣ медонанд,[2] бо мақоми Пайғамбар ва Имом Алӣ (а) носозгор мешуморанд[3] ва ишколоте аз лиҳози санад[4] ва муҳтаво[5] ба он доранд.

Инҳо дар радди ин қисса, китобҳое низ навиштаанд; аз ҷумла: Хостгории сохтагӣ; баррасӣ ва нақди қиссаи хостгории Алӣ (а) аз духтари Абуҷаҳл, навиштаи Сайид Алӣ Ҳусайнии Милонӣ[6] ва Ривоятҳои хостгории Имом Алӣ (а) аз духтари Абуҷаҳл дар бутаи нақд, навиштаи Юсуф Ҷамолӣ.[7]

Дар бораи номи духтари Абуҷаҳл ихтилофи назар вуҷуд дорад. Дар бархе манобеъ аз ӯ бо номи «Ҷувайрия» ёд шудааст.[8] Дар баъзе дигар бо номи «Авро»[9] ва дар манобеи дигаре бо номи «Ҷамила» аз ӯ ёд кардаанд.[10]

Қиссаи хостгорӣ дар сарчашмаҳои ривоии аҳли суннат ва шиа

Ба гуфтаи Сайид Алӣ Милонӣ, мутакаллим, достони хостгории Имом Алӣ (а) аз духтари Абуҷаҳл мавриди иттифоқи аҳли суннат аст[11] ва ҳамаи нависандагони Сиҳоҳи ситта ва нигорандагони муснадҳо онро нақл кардаанд.[12] Албатта ин воқеа ба шаклҳои мухталиф дар манобеи аҳли суннат омадааст.[13]

Аз миёни манобеи ҳадисии шиа, Достони хостгории Имом Алӣ танҳо дар китоби Илал-уш-шароеъ навиштаи Шайхи Садуқ омадааст.[14] Дар ин китоб, ривояте аз Имом Содиқ (а) омадааст, ки хулосааш чунин аст: Шахсе ба Фотимаи Заҳро (с) хабар дод, ки Имом Алӣ (а) аз духтари Абуҷаҳл хостгорӣ кардааст. Фотима (с) се бор аз ӯ пурсид, ки оё ин масъала ҳақиқат дорад ва ӯ ҳар се бор посухи мусбат дод. Ҳазрати Фотима (с) бо шунидани ин хабар бисёр нороҳат шуд ва бо фаро расидани шаб, ҳамроҳи фарзандонаш назди падар рафт ва ҷараёнро бозгӯ кард. Пас аз ин, Пайғамбар (с) бархе аз асҳобаш чун Имом Алӣ (а), Абубакр, Умар ва Талҳаро фаро хонд ва дар он ҷамъ, Фотимаро порае аз тани худ муаррифӣ кард ва озори ӯро баробар бо озори худ ва озори худро баробар бо озори Худованд шумурд. Дар идома, аз Имом Алӣ (а) воқеаи хостгориро пурсид, ки Алӣ (а) савганд ёд кард ин хабар аз асос дурӯғ аст. Пайғамбар (с) ҳам суханони ӯро тасдиқ кард. Фотима Заҳро (с) низ бо шунидани ин хабар, хушҳол шуд ва ҳамроҳи Имом Алӣ (а) ва фарзандонаш ва ба иттифоқи Пайғамбар ба хонаи худ бозгаштанд.[15]

Дидгоҳи уламои шиа

Шайхи Садуқ, ки ривояти хостгориро дар китоби Илал-уш-шароеъ зикр кардааст, дар китоби дигараш Амолӣ, ривояте аз Имом Содиқ (а) овардааст, ки дар он, Имом ин қиссаро аз ҷумлаи тӯҳматҳои ношоистае донистааст, ки ба Имом Алӣ (а), Пайғамбари Ислом (с) ва дигар анбиё задаанд.[16]

Сайид Муртазо аз муҳаддисон ва мутакаллимони шиа дар қарни панҷум,[17] Ибни Шаҳрошӯб дигар муҳаддиси шиа дар қарни шашуми ҳиҷрии қамарӣ,[18] Ҷаъфар Муртазо,[19] Сайид Муҳаммад Ҳусайнии Қазвинӣ[20] ва дигарон[21] ин воқеаро сохтагӣ донистаанд.

Сайид Муртазо ҷоили ин хабарро мулҳид ва носибӣ дониста ва муътақид аст, ки таънаи ин воқеа ба Расули Худо (с) бисёр болотар аз эродест, ки ба Имом Алӣ (а) ворид шудааст.[22] Аллома Табатабоӣ, файласуф ва муфассири шиа, низ ин воқеаро бо дигар аҳодиси шиа носозгор дониста ва навиштааст, ки ин қиссаи ҷаълӣ Пайғамбари Ислом (с)-ро низ накӯҳиш мекунад[23] Ба бовари Сайид Алӣ Ҳусайнии Милонӣ низ, ин қисса ба Пайғамбар (с) ва Ҳазрати Заҳро (с) низ ҷасорат мекунад.[24]

Аҳмад Обидӣ, аз устодони Ҳавзаи илмияи Қум, мегӯяд, ҳадаф аз таъкиди ин қиссаи хостгорӣ он аст, ки агар халифаи аввал ва дуюм, Ҳазрати Заҳро (с)-ро озор додаанд, Имом Алӣ (а) низ Фотима (с)-ро озор дода ва фарқе миёни онҳо нест; яъне ҷоилони ҳадис барои табриаи он ду халифа, ба Имом Алӣ тӯҳмат задаанд.[25]

Ишколоти матраҳшуда ба ривояти хостгорӣ

Бархе аз ишколоти уламои шиа ба қиссаи хостгории воридшуда дар манобеи аҳли суннат ба шарҳи зерин аст:

  1. Кӯдак будани ровии аслӣ: Ин воқеа дар соли ҳаштуми ҳиҷрӣ ва баъд аз фатҳи Макка рух додааст; дар ҳоле ки Мисвар (ровии воқеа дар китобҳои аҳли суннат) таваллудаш соли дуюми ҳиҷрӣ аст ва он замон, кӯдаки 6-сола будааст.[26]
  2. Ҳузури душманони Аҳли Байт дар силсилаи санад: Мисвар, ровии қисса, бо хавориҷ равобити ҳасана дошт. Ӯ ҳамчунин ба Муовия ва Зубайриён наздик буд. Бинобар ин, ривояти ӯ дар ин замина қобили эътимод нест.[27] Каробисӣ, яке дигар аз ровиён дар силсилаи санад ҳам аз душманони машҳури Аҳли Байт будааст.[28]
  3. Ихтилофи гузоришҳо: Ихтилофи гузоришҳо дар нақли қиссаи хостгорӣ сабаби кам шудани эътибори он[29] ё нишонаи воқеият надоштани асли воқеа[30] аст.
  4. Носозгорӣ будани қисса бо мақоми Пайғамбар (с) ва Имом Алӣ (а): Воқеаи хостгорӣ дар манобеи аҳли суннат мухолиф бо мақоми Пайғамбари Ислом (с) ва ахлоқи писандидаи ӯ дониста шудааст; зеро ки дар ин ривоят, ӯ ба хотири амри ҳалол, чунон асабонӣ мешавад, ки вориди масҷид мешавад ва болои минбар эълон мекунад Алӣ (а) бояд духтари маро талоқ диҳад.[31] Ҳамчунин Сайид Муртазо муътақид аст ҳар кас аз таърих огоҳ бошад, медонад Имом Алӣ (а) дар ҳама ҳолат аз Расули Худо (с) итоат мекард ва ҳеҷ гоҳ сабаб нашуд, ки ба хотири коре мавриди уқубати ӯ қарор гирад.[32]

Эзоҳ

  1. ↑ Ҳусайнии Милонӣ, Хостгории сохтагӣ, 1386ҳ.ш., саҳ.17
  2. ↑ Барои намуна ниг.: Сайид Муртазо, Танзиҳ-ул-анбиё, 1377ҳ.ш., саҳ.167; Ибни Шаҳрошӯб, Манақиби Оли Абитолиб, 1379ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.4
  3. ↑ Барои намуна ниг.: Табатабоӣ, ал-Мизон фи тафсир-ил-Қуръон, 1402ҳ.қ., ҷ.14, саҳ.229; Сайид Муртазо, Танзиҳ-ул-анбиё, 1377ҳ.ш., саҳ.168
  4. ↑ Барои намуна ниг.: Сайид Муртазо, Танзиҳ-ул-анбиё, 1377ҳ.ш., саҳ.167–168
  5. ↑ Барои намуна ниг.: Сайид Муртазо, Танзиҳ-ул-анбиё, 1377ҳ.ш., саҳ.169
  6. ↑ Ҳусайнии Милонӣ, Хостгории сохтагӣ, 1386ҳ.ш
  7. ↑ Ҷамолӣ, Ривоятҳои хостгории Имом Алӣ (а) аз духтари Абуҷаҳл дар бутаи нақд, 1401ҳ.ш
  8. ↑ Ниг.: Воқидӣ, ал-Мағозӣ, 1409ҳ.қ., ҷ.2, саҳ.846; Ибни Саъд, ат-Табақот-ул-кубро, 1410ҳ.қ., ҷ.8, саҳ.206
  9. ↑ Ниг.: Ибни Ҳанбал, Фазоил-ус-саҳоба, 1430ҳ.қ., ҷ.2, саҳ.946; Ибни Ҳаҷар, Фатҳ-ул-борӣ, 1379ҳ.қ., ҷ.7, саҳ.86
  10. ↑ Ибни Асир, Усуд-ул-ғоба, 1409ҳ.қ., ҷ.6, саҳ.53
  11. ↑ Ҳусайнии Милонӣ, Хостгории сохтагӣ, 1386ҳ.ш., саҳ.17
  12. ↑ Ҳусайнии Милонӣ, Хостгории сохтагӣ, 1386ҳ.ш., саҳ.21
  13. ↑ Барои намуна ниг.: Бухорӣ, Саҳеҳи Бухорӣ, 1410ҳ.қ., ҷ.5, саҳ.207–208, ҷ.6, саҳ.125–126, ҷ.8, саҳ.199; Ибни Ҳанбал, Муснади Аҳмад, 1416ҳ.қ., ҷ.31, саҳ.226, 227–229; Муслим Нишопурӣ, Саҳеҳи Муслим, 1412ҳ.қ., ҷ.4, саҳ.1902, 1903–1904
  14. ↑ Зеҳнӣ Теҳронӣ, Тарҷумаи Илал-уш-шароеъ, 1380ҳ.ш., ҷ.1, саҳ.605
  15. ↑ Садуқ, Илал-уш-шароеъ, 1385ҳ.ш., ҷ.1, саҳ.185–186
  16. ↑ Садуқ, Амолӣ, 1376ҳ.ш., саҳ.102–105
  17. ↑ Сайид Муртазо, Танзиҳ-ул-анбиё, 1377ҳ.ш., саҳ.167
  18. ↑ Ибни Шаҳрошӯб, Маноқиби Оли Абитолиб, 1379ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.4
  19. ↑ Муртазо Омилӣ, ас-Саҳеҳ мин сират-ил-Имом Алӣ (а), 1430ҳ.қ., ҷ.3, саҳ.61, 65
  20. ↑ Ҳусайнии Қазвинӣ, «خواستگاری از دختر ابوجهل/ازدواج موقت», Муассисаи таҳқиқотии Ҳазрати Валиаср (аҷ)
  21. ↑ Ҳусайнии Милонӣ, Хостгории сохтагӣ, 1386ҳ.ш., саҳ.131; Муҳсинӣ, «Хостгории Алӣ (а) аз духтари Абуҷаҳл», 1395ҳ.ш., саҳ.97–98
  22. ↑ Сайид Муртазо, Танзиҳ-ул-анбиё, 1377ҳ.ш., саҳ.168
  23. ↑ Табатабоӣ, ал-Мизон фи тафсир-ил-Қуръон, 1402ҳ.қ., ҷ.14, саҳ.229
  24. ↑ Ҳусайнии Милонӣ, Хостгории сохтагӣ, 1386ҳ.ш., саҳ.17
  25. ↑ Обидӣ, «ماجرای خواستگاری امیرالمؤمنین از دختر ابوجهل/چه کسانی مورد غضب صدیقه طاهره (س) بودند؟», Бошгоҳи хабарнигорони ҷавон
  26. ↑ Муҳсинӣ, «Хостгории Алӣ (а) аз духтари Абуҷаҳл», 1395ҳ.ш., саҳ.106
  27. ↑ Ҳусайнии Милонӣ, Хостгории сохтагӣ, 1386ҳ.ш., саҳ.131; Муҳсинӣ, «Хостгории Алӣ (а) аз духтари Абуҷаҳл», 1395ҳ.ш., саҳ.105
  28. ↑ Сайид Муртазо, Танзиҳ-ул-анбиё, 1377ҳ.ш., саҳ.167–168
  29. ↑ Муртазо Омилӣ, ас-Саҳеҳ мин сират-ил-Имом Алӣ (а), 1430ҳ.қ., ҷ.3, саҳ.65
  30. ↑ Ҳусайнии Милонӣ, Хостгории сохтагӣ, 1386ҳ.ш., саҳ.87
  31. ↑ Муҳсинӣ, «Хостгории Алӣ (а) аз духтари Абуҷаҳл», 1395ҳ.ш., саҳ.111–112
  32. ↑ Сайид Муртазо, Танзиҳ-ул-анбиё, 1377ҳ.ш., саҳ.169

Сарчашма

  • Қуръони карим.
  • Бухорӣ, Муҳаммад ибни Исмоил, Саҳеҳи Бухорӣ, Қоҳира, Вазорати авқоф, Шӯрои олии умури исломӣ ва Кумитаи эҳёи китобҳои суннат, чопи дуюм, 1410ҳ.қ.
  • Воқидӣ, Муҳаммад ибни Умар, ал-Мағозӣ, таҳқиқи Марсден Ҷонс, Бейрут, Муассисат-ул-аъламӣ, чопи сеюм, 1409ҳ.қ.
  • Заҳабӣ, Шамсуддин Муҳаммад ибни Аҳмад, Таърих-ул-Ислом ва вафаёт-ул-машоҳир ва-л-аълом, таҳқиқи Умар Абдуссаломи Тадмарӣ, Бейрут, Дор-ул-китоб-ил-арабӣ, чопи дуюм, 1413ҳ.қ.
  • Зеҳнӣ Теҳронӣ, Муҳаммадҷавод, Тарҷумаи Илал-уш-шароеъ, Қум, Интишороти Муъминин, 1389ҳ.ш.
  • Ибни Абил Ҳадид, Абдулҳамид ибни Ҳиббатуллоҳ, Шарҳи Наҳҷ-ул-балоға, таҳқиқи Муҳаммад Абулфазл Иброҳим, Қум, Китобхонаи Оятуллоҳ Маръашии Наҷафӣ, 1404ҳ.қ.
  • Ибни Асир, Иззуддин Алӣ ибни Муҳаммад, Усуд-ул-ғоба фи маърифат-ис-саҳоба, Бейрут, Дор-ул-фикр, 1409ҳ.қ.
  • Ибни Саъд, Муҳаммад ибни Саъд ибни Маниъ, ат-Табақот-ул-кубро, таҳқиқи Муҳаммад Абдулқодир Ато, Бейрут, Дор-ул-кутуб-ил-илмия, 1410ҳ.қ.
  • Ибни Шаҳрошӯб, Муҳаммад ибни Алӣ, Маноқиби Оли Абитолиб (а), Қум, Аллома, 1379ҳ.қ.
  • Ибни Ҳанбал, Аҳмад ибни Муҳаммад, Муснади Аҳмад, таҳқиқи Абдуллоҳ ибни Абдулмуҳсин Туркӣ ва дигарон, Бейрут, Муассисаи рисола, 1416ҳ.қ.
  • Ибни Ҳанбал, Аҳмад ибни Муҳаммад, Фазоил-ус-саҳоба, таҳқиқи Васиуллоҳ ибни Муҳаммад Аббос, Қоҳира, Дор Ибни Ҷавзӣ, чопи чаҳорум, 1430ҳ.қ.
  • Ибни Ҳаҷар, Аҳмад ибни Алӣ ибни Ҳаҷари Асқалонӣ, Фатҳ-ул-борӣ, таҳқиқи Муҳаммад Фуод Абдулбоқӣ ва Муҳибуддин Хатиб, Бейрут, Дор-ул-маърифа, 1379ҳ.қ.
  • Муртазо Омилӣ, Ҷаъфар, ас-Саҳеҳ мин сират-ил-Имом Алӣ (а), Бейрут, ал-Марказ-ул-исломӣ ли-д-диросот, 1430ҳ.қ.
  • Муслим Нишопурӣ, Абулҳусайн ибни Ҳаҷҷоҷ, Саҳеҳи Муслим, таҳқиқи Муҳаммад Фуод Абдулбоқӣ, Қоҳира, Дор-ул-ҳадис, 1412ҳ.қ.
  • Муҳсинӣ, Ғуломрасул, «Хостгории Алӣ (а) аз духтари Абуҷаҳл», чопшуда дар маҷмӯаи Мавсуъаи радди шубаҳоти Имом Алӣ (а), ҷилди дуюм, ба кӯшиши Ҳавзаи намояндагии Валии фақеҳ дар умури Ҳаҷ ва зиёрат, Қум, Созмони Ҳаҷ ва зиёрат, 1395ҳ.ш.
  • Обидӣ, Аҳмад, «ماجرای خواستگاری امیرالمؤمنین از دختر ابوجهل/چه کسانی مورد غضب صدیقه طاهره (س) بودند؟», сомонаи Бошгоҳи хабарнигорони ҷавон, санаи дарҷ: 19 баҳмани 1397ҳ.ш., санаи боздид: 6 озари 1402ҳ.ш.
  • Садуқ, Муҳаммад ибни Алӣ ибни Бобавайҳ, Амолӣ, Теҳрон, Китобчӣ, чопи шашум, 1376ҳ.ш.
  • Садуқ, Муҳаммад ибни Алӣ ибни Бобавайҳ, Илал-уш-шароеъ, Қум, Китобфурӯшии Доварӣ, 1385ҳ.ш.
  • Сайид Муртазо, Алӣ ибни Ҳусайн, Танзиҳ-ул-анбиё, Қум, Дор-уш-шариф ар-Разӣ, 1377ҳ.ш.
  • Табатабоӣ, Муҳаммадҳусайн, ал-Мизон фи тафсир-ил-Қуръон, Бейрут, Муассисаи Аълами барои нашр, чопи дуюм, 1390ҳ.қ.
  • Ҳусайнии Милонӣ, Сайид Алӣ, Хостгории сохтагӣ: баррасӣ ва нақди қиссаи хостгории Алӣ (а) аз духтари Абуҷаҳл, Қум, Маркази ҳақоиқи исломӣ, 1386ҳ.ш.
  • Ҳусайнии Қазвинӣ, Сайид Муҳаммад, «خواستگاری از دختر ابوجهل/ازدواج موقت», сомонаи Муассисаи таҳқиқотии Ҳазрати Валиаср (аҷ), санаи дарҷ: 9 фарвардини 1390ҳ.ш., санаи боздид: 6 озари 1402ҳ.ш.
  • Ҷамолӣ, Юсуф, Ривоятҳои хостгории Имом Алӣ (а) аз духтари Абуҷаҳл дар бутаи нақд, Қум, Нури Мустафо, 1401ҳ.ш.
Баргирифта аз "https://tg.wikishia.net/w/index.php?title=Достони_хостгории_Имом_Алӣ_аз_духтари_Абуҷаҳл&oldid=33595"