Izdivoç
| Baxşe az ahkomi amalī va fiqhī |
|---|
 |
In maqola jak naviştori tavsifī dar borai jak mafhumi fiqhist va nametavonad me'jore baroi a'moli dinī boşad. Baroi a'moli dinī ba manobei digar muroçia kuned.
Izdivoç (forsī: ازدواج) jo nikoh (arabī: النّکاح) pajvandi zanoşūie ast, ki bo çorī şudani siƣai aqdi nikoh eçod meşavad. Qur'on izdivoç va qaror giriftani mardon dar kanori hamsaronaşonro mojai oromiş donista va ba musulmonon tavsija kardaast, ki mardon va zanoni behamsarro hamsar dihand. Tibqi rivojot, izdivoç buzurgtarin ne'mat, ba'd az ne'mati Islom, nigahdorandai nisf jo az se du hissai din va sunnati Pajƣambari Islom (s) ast.
Dindorī, xuşaxloqī va xonavodai xub az milokhoi suporişşuda dar rivojot baroi intixobi hamsar ast. Az didgohi fuqaho izdivoç ba xudiji xud mustahabi muakkad ast, ammo baroi kase ki bo izdivoç nakardan ba gunoh meaftad, voçib ast.
Dar mazhabi şiai imomī, izdivoç du surat dorad: 1- doim, 2-muvaqqat; dar siƣai aqdi izdivoçi muvaqqat, ta'jini muddati izdivoç va miqdori mahrija şart ast va ba'd az itmomi on muddat, zanu şavhar biduni taloq az ham çudo meşavand.
Dar kitobhoi Tavzeh-ul-masoil, ahkomi fiqhii farovone baroi izdivoç omadaast, ki az muhimtarini onho luzumi xondani siƣai aqd ast va sirfi rizojati zanu mard, dar tahaqquqi izdivoç kofī nest va in ki duxtari bokira baroi izdivoç bojad az padar jo çadi padariji xud içoza bigirad.
Izdivoç, bo li'on, taloq, marg, taƣjiri çinsijat, irtidod va vuçudi jake az avomili fasxi nikoh pojon mejobad va ba'd az çudoī, zan bojad idda nigah dorad.
Ta'rif va aqsom
Izdivoç, eçodi pajvandi zanoşūī bo siƣai aqd ast. Dar mazhabi şiai imomī izdivoç du surat dorad: doim va muvaqqat; dar siƣai aqdi izdivoçi muvaqqat, muddati muajjane dar nazar girifta meşavad va ba'd az itmomi on muddat, zanu şavhar biduni taloq az jakdigar çudo meşavand.[1]
Izdivoçi muvaqqat
- Maqolai aslī: Izdivoçi muvaqqat
Izdivoçi muvaqqat dar zamoni Pajƣambari Islom (s) çoiz bud, ammo az zamoni xalifai duvvum, harom e'lom şud.[2] Az mijoni mazohibi islomī tanho mazhabi şiai imomija, izdivoçi muvaqqatro çoiz medonad.[3] Muhimtarin farqi izdivoçi muvaqqat bo izdivoçi doim, muddati muajjan doştani on ast; ba gunae ki ta'jini muddat dar siƣai aqdi muvaqqat lozim va zarurī ast.[4]
Farqhoi izdivoçi doimu muvaqqat
Izdivoçi doim va izdivoçi muvaqqat ahkomi muştaraki bisjore dorand; az çumla, xondani siƣai aqd dar har du lozim ast. In du izdivoç farqhoe niz bo jakdigar dorand, ki ba şarhi zer ast:
- Dar izdivoçi doim, bar xilofi izdivoçi muvaqqat, mard bojad nafaqai zanro bipardozad.
- Dar izdivoçi doim zan biduni içozati şavhar nametavonad az xona berun ravad, ammo dar izdivoçi muvaqqat içozati mard lozim nest.
- Dar izdivoçi doim bar xilofi izdivoçi muvaqqat, zanu mard az jakdigar irs mebarand.[5]
- Agar dar siƣai aqdi izdivoçi muvaqqat, mahrija zikr naşavad, aqd botil meşavad, ammo dar izdivoçi doim, aqd saheh ast va dar surati nazdikī, mard bojad ba zan mahrulmisl pardozad.[6]
Çojgoh
Dini Islom ba izdivoç ahamijati farovone doda va onro sunnate az sunnathoi Pajƣambari Islom (s) muarrifī kardaast.[7] Hamcunin Qur'oni Karim izdivoçro mojai oromiş donista[8] va ba musulmonon tavsija kardaast, ki mardon va zanoni behamsarro hamsar dihand.[9]
Dar rivojot, viƶagiho va imtijozoti farovone baroi izdivoç zikr şudaast, ki az çumlai onho metavon ba buzurgtarin ne'mati ba'd az ne'mati Islom,[10] sababi xajr dar dunjovu oxirat,[11] nigahdorandai nisf jo az se du hissai din[12] va afzoişdihandai rizqu rūzī işora kard.[13] Hamcunin pasttarin murdagoni musulmonon, kasone muarrifī şudaand, ki izdivoç nakarda az dunjo biravand.[14]
Ahkom
Dar Islom izdivoç (bo in ki az maqulai lazzot va şahavot ast) jak amri muqaddas va jak ibodat talaqqī şuda; jake az illathoi on in ast ki izdivoç avvalin qadame ast, ki inson az xudparastī va xuddūstī ba sūi ƣajrdūstī barmedorad. To qabl az izdivoç, faqat «man» vuçud doşt va hama ciz baroi «man» bud. Avvalin marhalae ki in hisor şikasta meşavad, ja'ne bo izdivoç jak mavçudi digare ham dar kanori in «man» qaror megirad va baroi ū ma'nī pajdo mekunad; kor mekunad, zahmat mekaşad, xizmat mekunad na baroi «man» balki baroi «ū»
Mutahharī, Ta'limu tarbijat dar Islom, sah.267
Dar Tavzeh-ul-masoili maroçe'i taqlid ahkomi fiqhii farovonī baroi izdivoç omadaast, ki barxe az muhimtarini onho ba şarhi zer ast:
- Az didgohi fuqaho izdivoç ba xudiji xud mustahabi muakkad ast, ammo baroi kase ki bo izdivoç nakardan ba gunoh meaftad, voçib ast.[15]
- Dar izdivoçi doimu muvaqqat, lozim ast siƣai aqd xonda şavad va sirfi rizojati zanu mard kofī nest.[16]
- Zanu mard metavonand xud siƣai aqdro bixonand, jo kasero vakil kunand, ki az tarafi onho siƣai aqdro bixonad.[17]
- Agar zanu mardi tavonoiji xondani siƣa ba zaboni arabiro dorand, bojad onro arabī bixonand.[18]
- Duxtari bokira baroi izdivoç bojad az padar jo çaddi padariji xud içozat bigirad.[19]
- Izdivoç bo mahorim monandi modar, xohar va modarzan baroi mard, harom ast.[20]
- Izdivoçi doim va muvaqqati zani musulmon bo mardi ƣajrimusulmon çoiz nest.[21]
- Izdivoçi muvaqqati mardi musulmon bo zani ƣajrimusulmon, agar az ahli kitob boşad, çoiz ast.[22]
Milokhoi rivoiji intixobi hamsar
Dar barxe az rivojot, milokhoe baroi izdivoç bajon va tavsija şudaast, ki dar intixobi hamsar dar nazar girifta şavand; binobar rivojate, Pajƣambari Islom şaxsero ba izdivoç bo afrodi dindor suporiş kardaast.[23] Dar kitobi Makorim-ul-axloq, Imom Sodiq (a) dar rivojate mefarmojand: bo xonadoni şoista izdivoç kuned; caroki viƶagihoi xonavodagī ba farzandon meguzarad.[24] Az Imom Rizo (a) ham naql şudaast, ki az izdivoç bo fardi badaxloq biparhezed.[25] Zajd ibni Sobit gūjad Rasuli Xudo (s) ba man farmud: ej Zajd hamsar giriftaī? Guftam: na. Farmud: zan bigir, to iffate, ki dorī mahfuz nigah dorī, vale bo panç gurūh az zanon izdivoç makun. Guftam: on zanon kajonand? Farmud hec goh izdivoç makun bo «şahbara» va «lahbara» va «nahbara» va «hajdara» va «lafut». Guftam jo Rasulalloh heç nafahmidam cī farmuded va ma'noi heç jak az in luƣotro namedonam. Rasuli Xudo farmud: magar şumo arab nested? Ammo şahbara zani caşmkabudi badzabon ast, va ammo lahbara zani qadbalandi loƣarandom, va ammo nahbara zani kūtohqadi badsirişt va ammo hajdara pirazani guƶpuşt va ammo lafut zane ast, ki az şavhari digar farzand doşta boşad.[26]
Avomili pojon joftani izdivoç
Behtarini zanoni şumo zanone hastand, ki bisjor farzand ovarandu saxt mehrubon boşand. Dar ahli xud azizu pūşida va nisbat ba şavhar furūtanu beparda boşad va az ƣajri şavhar xudro saxt pūşida dorad; suxani şavharro bişnavadu farmonaşro itoat kunad va dar xilvat on ciro ki şavhar mexohad ba ū arzonī dorad hamroh bo latofati zanona. Sipas farmud: ojo bigūjam badtarini zanon şumo kist? Guftand: ore! Farmudand: on zane ki bo ahli xud mutavoze' va furutan astu nisbat ba hamsar sarkaş, nozo va kinatuz ast, az ziştī nameparhezad va cun şavharaş nest beparvo, va dar xilvat az şavhar xeştandorī mekunad, hamcun markabi camuş, va uzre az şavhar namepaziradu gunohi ūro namebaxşad.
Hurri Omilī, Vasoil-uş-şia, ç.20, sah.30
Avomili pojon joftani izdivoç az nazari faqehon iboratand az: taƣjiri çinsijat,[27] marg, taloq va cizhoe, ki muçibi fasxi nikoh meşavand.[28] Ba'di az bajn raftani izdivoç zan bojad idda (muddat zamoni muajjane, ki zan haqqi izdivoç nadorad) nigah dorad.[29]
Mone'ahoi izdivoç
Dar fiqhi islomī ba daleli doştani moneahoe izdivoç bo barxe az zanon harom ast:
- Mone'ahoi muvaqqat: şaroite, ki dar on, izdivoçi zanu mard ba nahvi maqta'ī harom ast va bo zoil şudani in şaroit, harom budan niz bardoşta meşavad.[30] Monandi:
- Istifoi adad: [Joddoşt 1] ja'ne mard nametavonad beştar az cahor zani ozodro ba aqdi doimi xud darovard.[31] Va bo doştani du kaniz bo aqdi doim, nametavonad kanizi zani sejumro ba aqdi xud darovard.[32]
- Çam' bajni du xohar: izdivoç bo du xohar dar zamoni vohid harom ast, ammo agar marde, zanaş favt karda boşad va jo bo taloq az jakdigar çudo şuda boşand, metavonad bo xohari on zan izdivoç kunad.[33] [Joddoşt 2]
- Kufru irtidod: izdivoçi doim jo muvaqqati zani musulmon bo kofiri harbī jo kitobī va hamcunin bo murtad, çoiz nest[34] va hamcunin bar mardi musulmon çoiz nest bo kofiri ƣajrikitobī va murtad izdivoç kunad.[35]
- Mavone'i doimī: asbob va moneahoe, ki bo vuçudi onho, izdivoçi mard bo zan baroi hameşa harom ast.[36] Dar fiqhi şia, zinoi muhsina,[37] li'on,[38] ifzo',[39] qazf,[40] izdivoç bo zane, ki dar idda ast,[41] livot bo pisar, padar va barodari zane,[42] taloqi hamsar ba'd az bori nuhum[43] [Joddoşt 3] va aqdi izdivoç dar zamoni ehrom, muçibi haromi abadī meşavad.[44]
Qonuni sabti izdivoç
Dar bisjore az kişvarho izdivoç ba surati qonunī sabt meşavad.[45] Dar Toçikiston niz bar asosi Bobi 4 Qonuni Çumhuriji Toçikiston dar borai baqajdgiriji davlatiji asnodi holati şarvandī, sabti aqdi nikoh baroi zavç muqarrar gardidaast.[46] Barxe ahdofi sabti qonuniji izdivoç iborat ast az: itminon az sihhati nikoh, peşgirī az ixtilof va suhulati isboti huquqi zavçajn.[47]
Çustorhoi vobasta
Ezoh
- ↑ Muassisai doiratulmaorifi fiqhi islomī, farhangi fiqh, 1392h.ş., ç.1, sah.390.
- ↑ Subhonī, “Izdivoçi muvaqqat dar kitobu sunnat”, sah.125, 126.
- ↑ Subhonī, “Izdivoçi muvaqqat dar kitobu sunnat”, sah.63.
- ↑ Husajnī, Ahkomi izdivoç, 1389h.ş., sah.121.
- ↑ Husajnī, Ahkomi izdivoç, 1389h.ş., sah.120 - 121.
- ↑ Akbarī, Ahkomi xonavoda, 1393h.ş., sah.26.
- ↑ Kulajnī, al-Kofī, 1407h.q., ç.5, bobi karohatul'azba/ باب کراهة العزبه, sah.329.
- ↑ Surai Rum, ojati 21.
- ↑ Surai Nur, ojati 32; Husajnī, Ahkomi izdivoç, 1389h.ş., sah.39 - 40.
- ↑ Kulajnī, al-Kofī, 1407h.q., ç.5, bobu man vuffiqa lahu-z-zavçatussoleha/ بَابُ مَنْ وُفِّقَ لَهُ الزَّوْجَةُ الصَّالِحَة, sah.327.
- ↑ Kulajnī, al-Kofī, 1407h.q., ç.5, bobi man vuffiqa lahuz zavçatus soleha/ بَابُ مَنْ وُفِّقَ لَهُ الزَّوْجَةُ الصَّالِحَة, sah.327.
- ↑ Kulajnī, al-Kofī, 1407h.q., ç.5, bobi karohatu'azaba, sah.329.
- ↑ Kulajnī, al-Kofī, 1407h.q., ç.5, bobi annat tazviça jazidu firrizq/ باب ان التزویج یزید فی الرزق, sah.330 - 331.
- ↑ Kulajnī, al-Kofī, 1407h.q., ç.5, bobu karohatul'azaba, sah.329.
- ↑ Husajnī, Ahkomi izdivoç, 1389h.ş., sah.39, 40.
- ↑ Imom Xumajnī, Tavzehulmasoil (Muhaşşo), 1424h.q., ç.2, sah.450.
- ↑ Imom Xumajnī, Tavzehulmasoil (Muhaşşo), 1424h.q., ç.2, sah.450.
- ↑ Imom Xumajnī, Tavzehulmasoil (Muhaşşo), 1424h.q., ç.2, sah.453.
- ↑ Imom Xumajnī, Tavzehulmasoil (Muhaşşo), 1424h.q., ç.2, sah.458.
- ↑ Imom Xumajnī, Tavzehulmasoil (Muhaşşo), 1424h.q., ç.2, sah.464.
- ↑ Imom Xumajnī, Tavzehulmasoil (Muhaşşo), 1424h.q., ç.2, sah.468.
- ↑ Imom Xumajnī, Tavzehulmasoil (Muhaşşo), 1424h.q., ç.2, sah.468.
- ↑ Kulajnī, al-Kofī, 1407h.q., ç.5, sah.332.
- ↑ Tabarsī, Makorim-ul-axloq, 1370h.ş., sah.203.
- ↑ Kulajnī, al-Kofī, 1407h.q., ç.5, sah.563.
- ↑ Saduq, al-Xisol, 1362h.ş., ç.1, sah.316
- ↑ Imom Xumajnī, Tahrir-ul-vasila, 1384h.ş., sah.992 - 993.
- ↑ Naçafī, Çavohir-ul-kalom, 1404h.q., ç.32, sah.211.
- ↑ Naçafī, Çavohir-ul-kalom, 1404h.q., ç.32, sah.211.
- ↑ Sorduinasab va digaron, “Vokoviji tatbiqiji hurmathoi abadiji izdivoç dar fiqhi imomija va zajdija bo rūjkardi huquqī”, sah.86.
- ↑ Muhaqqiqi Hillī, Şaroe'-ul-Islom, 1408h.q., ç.2, sah.236.
- ↑ Muhaqqiqi Hillī, Şaroe'-ul-Islom, 1408h.q., ç.2, sah.237.
- ↑ Şahidi Avval, al-Lum'at-ud-Dimişqija, 1410h.q., sah.164.
- ↑ Xumajnī, Tahrir-ul-vasila, 1434h.q., ç.2, sah.305.
- ↑ Xumajnī, Tahrir-ul-vasila, 1434h.q., ç.2, sah.305.
- ↑ Sorduinasab va digaron, “Vokoviji tatbiqiji hurmathoi abadiji izdivoç dar fiqhi imomija va zajdija bo rūjkardi huquqī”, sah.86.
- ↑ Şajxi Mufid, al-Muqni'a, 1413h.q., sah.501.
- ↑ Muhaqqiqi Hillī, Şaroe'-ul-Islom, 1408h.q., ç.2, sah.237; Fozili Miqdod, Kanz-ul-irfon, 1425h.q., ç.2, sah.295.
- ↑ Alloma Hillī, Tahrir-ul-ahkom, 1420h.q., sah.583.
- ↑ Ibni Idrisi Hillī, as-Saroir, 1410h.q., ç.2, sah.526.
- ↑ Şajxi Mufid, al-Muqni'a, 1413h.q., sah.501.
- ↑ Alloma Hillī, Tahrir-ul-ahkom, 1420h.q., sah.465; Şajxi Mufid, al-Muqni'a, 1413h.q., sah.501.
- ↑ Şajxi Mufid, al-Muqni'a, 1413h.q., sah.501; Fozili Obī, Kaşf-ur-rumuz, 1417h.q., ç.2, sah.216.
- ↑ Bahçat, Manosiki haç, Qum, sah.100; Subhonī, Manosiki haç, 1388h.ş., ç.1, sah.91.
- ↑ Asadī, “Naqd va barrasiji qavonini sabti izdivoç”, sah.103.
- ↑ Qonuni Çumhuriji Toçikiston dar borai baqajdgiriji davlatiji asnodi holati şarvandī - Bobi 4
- ↑ Asadī, “Naqd va barrasiji qavonini sabti izdivoç”, sah.106 - 109.
Joddoşt
- ↑ Istifoi adad; ja'ne: komil gardonidani adadi muajjan dar izdivoç va taloq. Muassisai doiratulmaorifi al-fiqhul-islomī, farhangi fiqhi forsī, ç.1, sah.503.
- ↑ Izdivoçi hamzamon bo du xohar - nasabī boşand jo razo'ī - izdivoçi doim boşad jo munqati' va jo muxtalif, (jake nasabī boşadu digare razo'ī, jake izdivoçi doim va digare muvaqqat) çoiz nest. Agar bo jake az du xohar izdivoç namojad, sipas bo xohari digar izdivoç kunad, aqdi duvvumī botil ast na avvalī, cī ba avvalī duxul karda boşad jo na. Va agar aqdi onhoro bo jak aqd jo dar jak zamon, aqd namojad bo ham botil meşavand. Xumajnī, Tahrir-ul-vasila, noşir: muassisai tanzim va naşri osori Imom Xumajnī (rah), ç.2, sah.266.
- ↑ Agar marde, zani ozodro se bor taloq dihad, on zan bar ū harom meşavad, va çuz bo muhallil bar vaj halol namegardad. Dar surate, ki mard, zanro nuh bor in guna taloq dihad, zan baroi hameşa bar ū harom meşavad. Muassisai doiratulmaorifi al-Fiqhul islom, farhangi fiqhi forsī, ç.1, sah.503.
Sarcaşma
- Akbarī, Mahmud, Ahkomi xonavoda, Qum, Fatajon, 1393h.ş.
- Asadī, Lajlosodot, “Naqd va barrasiji qavonini sabti izdivoç”, dar maçallai mutolioti rohburdiji zanon, Tehron, şūroi farhangiji içtimoi zanon va xonavoda, tobistoni 1387, şumorai 40.
- Imom Xumajnī, Sajidrūhulloh, Tavzehulmasoil (Muhaşşo), tahqiqi Sajid Muhammadhusajn Banihoşimiji Xumajnī, Qum, daftari intişoroti islomī, copi haştum, 1424h.q.
- Imom Xumajnī, Sajidrūhulloh, Tahrir-ul-vasila, Tehron, muassisai tanzim va naşri osori Imom Xumajnī, 1384h.ş./1426h.q.
- Kulajnī, Muhammad ibni Ja'qub, al-Kofī, tahqiqi Aliakbari Ƣafforī, Tehron, Dorulkutubil-islomija, copi cahorum, 1407h.q.
- Mansur, Çahongir, Qonuni madanī bo oxirin islohijaho va ilhoqoti hamroh bo qonuni mas'ulijati madanī, Tehron, naşri didor, 1391h.ş.
- Naçafī, Muhammadhasan, Çavohir-ul-kalom fi şarhi şaroe'-il-Islom, Bejrut, Doru ehjoilturosil'arabī, copi haftum, 1404h.q.
- San'onī, Abdurrazoq ibni Hamom, al-Musannaf, maçlisi ilmī, beço, 1390h.q./1970m.
- Subhonī, Ça'far, «Izdivoçi muvaqqat dar kitob va sunnat», fiqhi Ahli Bajt, şumorai 48, 1385h.ş.
- Tabarsī, Fazl ibni Hasan, Makorimul-axloq, Qum, aş-Şarifi-r-Razī, copi cahorum, 1412h.q./1370h.ş.
- Tūsī, Muhammad ibni Hasan, al-Mabsut fi fiqh-il-imomija, tashehi Muhammadtaqiji Kaşfī, Tehron, almaktabatul-Murtazavija li ehjoilosoril-Ça'farija, 1387h.q.
- Hoşimiji Şohrudī, Sajidmahmud, Farhangi fiqhi mutobiq bo mazhabi Ahli Bajt alajhimussalom, Qum, muassisai doiratulmaorifi fiqhi islomī, copi avval, 1392h.ş.
- Husajnī, Sajid Muçtabo, Ahkomi izdivoç (mutobiq bo nazari dah tan az maroçe'i izom), Qum, daftari naşri maorif, copi haftum, 1389h.ş.
- Şahidi Sonī, Zajniddin ibni Alī, Masolik-ul-afhom ilo tanqehi şaroe'-il-Islom, Qum, muassisai alma'oriful-islomija, copi avval, 1413h.q.