Оёти Нушуз

Оятҳои Нушуз
Маълумот дар бораи оят
Номи оят	Оятҳои Нушуз
Воқеъ дар сураи	Нисо
Шумораи оят	34 ва 128
Ҷузъ	5
Мавзуъ	фиқҳӣ
Дар бораи	Нушуз
Оёти муртабит	ояти ар-Риҷолу қаввомуна ала-н-нисо

Оёти Нушуз (арабӣ: آيتا النشوز) бахше аз ояти 34 ва ояти 128 сураи Нисо, ки ба нушуз ва аҳкоми он мепардозад. Нушуз ба маънои сарпечӣ аз анҷоми вазоифи шаръӣ, нисбат ба ҳамсар аст. Ояти 34 дар бораи нушузи зан ва ояти 128 дар бораи нушузи мард аст. Аз ин оёт, афзун бар навиштаҳои тафсирӣ, дар китобҳои фиқҳӣ ҳам баҳс шудааст.

Фақиҳон бо истинод ба ояти 34, муътақиданд дар сурати ношиза будани зан, шавҳар ибтидо бояд ӯро насиҳат кунад ва агар судманд воқеъ нашуд, дар бистар ба ӯ пушт кунад ва ё бистарашро аз ӯ ҷудо кунад ва агар ҳамчунон фоидае надошт ӯро танбеҳи бадании сабук кунад.

Бинобар ояти 128 ҳам дар сурати нушузи мард, зан метавонад барои эҷоди сулҳу касби алоқаи шавҳараш ба идомаи зиндагии муштарак, аз баъзе ҳуқуқаш сарфи назар кунад.

Матн ва тарҷума

Дар оёти 34 ва 128 сураи Нисо, аз нушуз сухан омадааст: аввалӣ дар бораи нушузи занон аст ва дувумӣ дар бораи нушузи мардон:

• Ояти 34 сураи Нисо:

“ ...وَاللَّـاتِی تَخَافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَاهْجُرُ‌وهُنَّ فِی الْمَضَاجِعِ وَاضْرِ‌بُوهُنَّ فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فَلَا تَبْغُوا عَلَيهِنَّ سَبِيلًا إِنَّ اللَّـهَ كَانَ عَلِيّاً كَبِيرً‌ا

...Ва занонеро ки аз нофармонии онон бим доред, [нахуст] пандашон диҳед ва [баъд] дар хобгоҳҳо, аз эшон дурӣ кунед ва [агар таъсир накард] ононро бизанед; пас агар шуморо итоат карданд, [дигар] бар онҳо ҳеҷ роҳе [барои сарзаниш] маҷӯед, ки Худо волои бузург аст.

”

• Ояти 128 сураи Нисо:

“ الَّذینَ ینْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ بِاللَّیلِ وَ النَّهارِ سِرًّا وَ عَلانِیةً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَیهِمْ وَ لا هُمْ یحْزَنُون

Ва агар зане аз шавҳари хеш бими носозгорӣ ё рӯйгардонӣ дошта бошад, бар он ду, гуноҳе нест, ки аз роҳи сулҳ бо якдигар, ба оштӣ гароянд; ки созиш беҳтар аст. Ва бухл [ва бегузашт будан], дар нуфус, ҳузур [ва ғалаба] дорад; ва агар некӣ кунед ва парҳезгорӣ пеша намоед, қатъан Худо ба он чи анҷом медиҳед огоҳ аст.

”

Шаъни нузул

Барои ҳар як аз оёти 34 ва 128 сураи Нисо шаъни нузуле баён шуда, ки ба шарҳи зер аст:

Шаъни нузули ояти 34 Нисо

Ба гуфта муфассирон, ояти 34 сураи Нисо дар бораи яке аз асҳоби Паёмбари Ислом (с), ба номи Саъд ибни Рабиъ ва ҳамсараш нозил шудааст. Ҳамсари Саъд нисбат ба ӯ нофармонӣ кардау Саъд ӯро зада буд. Ба ҳамин далел, ҳамроҳи падараш назд Паёмбар (с) рафт ва аз кори Саъд шикоят кард. Паёмбар (с) дастур ба қисос дод, аммо ӯ аз қисос чашм пӯшид ва ин оят нозил шуд.

Шаъни нузули ояти 128 сураи Нисо

Бар пояи ривояте ки дар китоби Тафсири Қумӣ дар шаъни нузули ин оят нақл шудааст, Рофеъ ибни Худайҷ аз асҳоби Паёмбар (с), ду ҳамсар дошт, ки яке аз онҳо калонсол ва дигарӣ ҷавон буд. Бар асари ихтилофоте, ҳамсари калонсоли худро талоқ дод ва дар замони идда ба ӯ гуфт агар бихоҳӣ, бо ту оштӣ мекунам, ба шарти ин ки агар ҳамсари дигарамро бар ту муқаддам доштам эътироз накунӣ. Агар ҳам моил бошӣ, сабр мекунам то идда тамом шавад ва аз ҳам ҷудо шавем. Зан пешниҳоди аввалро қабул кард ва бо ҳам оштӣ карданд. Сипас ин оят нозил шуд.

Корбурди фиқҳӣ

Ҳамчунин бубинед: Нушуз

Фақиҳон аз муҳтавои оёти 34 ва 128 сураи Нисо, барои баёни аҳкоми нушуз баҳра бурдаанд. Нушуз яъне анҷоми надодани вазоифи шаръӣ, нисбат ба ҳамсар.

Ояи 34 аз нушузи зану вазифаи мард дар баробари он сухан мегӯяд. Фақиҳон бар асоси ин оят, фатво додаанд, ки дар сурати нушузи зан, мард дар марҳалаи аввал, бояд ӯро насиҳат кунад. Агар фоида надошт, дар бистар ба ӯ пушт кунад ё бистарашро аз ӯ ҷудо кунад. Чунончи ин равиш ҳам таъсир надошт, ӯро ба сурати хафиф, танбеҳи баданӣ кунад.

Гуфта шудааст шавҳар танҳо дар сурати хавф аз ҳавасронии ҳамсараш метавонад пас аз мавъизаву ҷудоӣ аз бистар, занро танбеҳи баданӣ кунад ва ин ҳукми воҷиб ва илзомӣ нест ва шавҳар метавонад мумошот кунад ва дар сурати ҳар гуна иттифоқи номашруъ занро талоқ диҳад.

Ояи 128 марбут ба нушузи мардон аст. Фақиҳон бо истинод ба ин оят гуфтаанд агар зане аломатҳои нушузро дар шавҳараш дид, метавонад барои сулҳи миёни худу шавҳараш ва эҷоди алоқа дар ӯ барои идомаи зиндагии муштарак, ӯро насиҳат кунад ва аз баъзе ҳуқуқаш сарфи назар кунад, то ба ин васила аз талоқ ҷилавгирӣ шавад.

Маънои вожаи зарб

Мақолаи аслӣ: Танбеҳи бадании зан

Тибқи дидгоҳи муфассирону фақиҳони шиа ва аҳли суннат, «зарб» дар ояти 28 сураи Нисо, ба маънои задан аст. Албата барои зарб, шароит ва ҳудуде таъин кардаанд; аз ҷумла ин ки задан танҳо ба ангезаи ислоҳ ва холӣ аз ҳар навъ интиқомҷӯӣ буда ва хафиф бошад. Бо ин ҳол, Оятуллоҳ Маърифат – қуръонпажӯҳи муосир, бо истинод ба шавоҳиде ҳамчун танбеҳи бадании занон бо чӯби мисвок, наҳй аз задани занон ва суфориш ба ҳифзи каромати онон, муътақид аст ин оят насх шудааст. Аз назари ӯ, дар ин оят, аз равиши насхи тамҳидӣ истифода шудааст. Дар ин равиш, шореъ барои решакан кардани бархе русуми ҷоҳилӣ, ибтидо ҳукме ҳамоҳанг бо ҷомеъа таҷвиз мекунад ва сипас таи фароянде, онро насх менамояд.

Ҷусторҳои вобаста

• Ояти ар-Риҷолу қаввомуна ала-н-нисо