Jump to content

Никоҳи мисёр

Аз wikishia

Никоҳи мисёр (форсӣ: نِکاح مِسْیار) як навъи издивоҷ миёни аҳли суннат аст. Ин издивоҷ шароити никоҳро (барои онҳо) монанди хондани ақди шаръӣ, ҳузури гувоҳон ва маҳрия дорад, аммо дар он, зан бо ихтиёри худ аз ҳаққи нафақа ва ҳамхобӣ даст мекашад. Дар ин издивоҷ, шавҳар метавонад ҳар вақте бихоҳад назди ҳамсар биёяд ва зан низ дар умури худ озод аст.

Мисёр дар надоштани ҳуқуқи маскан ва нафақаи зан, ба издивоҷи муваққат дар мазҳаби шиа монанд аст; аммо фарқҳое низ бо он дорад, монанди доимӣ будани он, ҳадди аксар чаҳор зан, ниёз ба гувоҳ ва ҷудоӣ бо талоқ, хулъ ё фасх, ки дар издивоҷи муваққат вуҷуд надорад. Гуфта шудааст, ки никоҳи мисёр аз масоили навини фиқҳӣ аст, ки бори аввал дар минтақаи Тамими Арабистон оғоз шудааст. Фаҳд ал-Ғунаймро аввалин касе медонанд, ки истилоҳи никоҳи мисёрро ба кор бурдааст.

Фақиҳони имомия бо таваҷҷуҳ ба шабоҳатҳои мутъа бо издивоҷи мисёр ва монандии заминаҳои шаклгирӣ, муфтиёни аҳли суннатро дар ботил донистани издивоҷи муваққат ва тасдиқи издивоҷи мисёр ба доварии дугона муттаҳам кардаанд. Ба гуфтаи Носир Макорими Шерозӣ, фақиҳоне аз шиа ки ба баррасии мисёр пардохтаанд, ҳама бо шартҳое фатво ба ҷавози он додаанд. Гурӯҳе аз муфтиёни аҳли суннат издивоҷи мисёрро ҷоиз ва бархе ҳаром донистаанд ва баъзе низ дар бораи ҳукми он таваққуф кардаанд.

Мафҳумшиносӣ

Никоҳи мисёр як навъи издивоҷ аст, ки шартҳои никоҳ аз нигоҳи аҳли суннат монанди хондани ақди шаръӣ, ҳузури гувоҳон ва маҳрия дар он риоя мешавад, ва зан бо ихтиёри худ танҳо аз ҳаққи нафақа ва ҳамхобӣ мегузарад.[1] Ба гуфтаи Юсуф Қарзовӣ, муфтии аҳли суннат, никоҳи мисёр маъмулан аввалин издивоҷи мард нест ва ӯ ҳамсари доимие дорад, ки маскан ва нафақаи ӯро таъмин мекунад.[2]

Ба назари Абдуллоҳи Мунайиъ, узви шӯрои уламои бузурги Арабистон, мисёр дорои ҳамаи аҳкоми никоҳ монанди мерос, маҳрия ва машруияти фарзандон аст, ва зан метавонад аз баъзе ҳуқуқи худ монанди ҳамхобӣ ва нафақа даст кашад.[3] Ваҳба Зуҳайлӣ, дигар фақиҳ аз аҳли суннат низ ҳуқуқи меросро дар никоҳи мисёр маҳфуз мешуморад.[4]

Дар ин издивоҷ, шавҳар метавонад ҳар вақт бихоҳад назди зан равад ва зан низ дар умури худ озод аст.[5] Вожаи “мисёр” дар луғат вуҷуд надорад ва маънои он дар забони омиёна чизе зудгузар ва осон аст.[6]

Шабоҳат ва тафовут бо издивоҷи муваққат

Ба гуфтаи Макорими Шерозӣ, никоҳи мисёр ба издивоҷи муваққат шабоҳат дорад; зеро дар ин навъи никоҳ низ зан дар хонаи худ истиқомат мекунад ва нафақааш бар ӯҳдаи худаш аст.[7] Дар ҳар ду издивоҷ, зан ҳаққи нафақа, ҳамхобӣ ва маскан надорад ва ҳамсарон аз якдигар мерос намегиранд. Илова бар ин, зан барои берун рафтан аз хона ба иҷозати шавҳар ниёз надорад.[8]

Тафовути издивоҷи мисёр ва издивоҷи муваққат дар он аст, ки муҳлати никоҳ дар издивоҷи муваққат бояд таъйин шавад, аммо дар никоҳи мисёр, ақд ба шакли доимӣ баста мешавад. Ҳамчунин, ҳадди аксар дар никоҳи мисёр, мисли издивоҷи доимӣ, чаҳор зан аст, аммо дар издивоҷи муваққат чунин маҳдудият вуҷуд надорад. Тафовути дигар дар он аст, ки ҷудоии ҳамсарон дар мисёр тавассути талоқ, хулъ ё фасх сурат мегирад; аммо издивоҷи муваққат бо анҷоми муҳлат хотима меёбад ё мумкин аст боқии муҳлат бахшида шавад.[9] Илова бар ин, бастани ақди никоҳи мисёр ба ҳузури ду гувоҳ ниёз дорад, дар ҳоле ки ақди издивоҷи муваққат чунин шарте надорад.[10]

Таърихча ва заминаи пайдоиш

Гуфта шудааст, ки никоҳи мисёр аз масоили навини фиқҳӣ аст, ки бори аввал дар минтақаи Тамими Арабистон оғоз шудааст. Фаҳд ал-Ғунаймро аввалин касе медонанд, ки истилоҳи никоҳи мисёрро ба кор бурдааст.[11] Дар даҳаи 1990 милодӣ, пас аз паҳн гардидани никоҳи мисёр дар Арабистон, ин навъи никоҳ ба тадриҷ ба кишварҳои арабии атрофи халиҷи Форс, монанди Кувайт, Қатар, Баҳрайн ва Иморот, ва эҳтимолан ба дигар кишварҳо низ роҳ ёфт.[12] Баъзе уламои аҳли суннат саъй карданд, ки мисёрро ба намунаҳое дар фиқҳи худ пайванд диҳанд.[13]

Зиёдшавии хароҷоти издивоҷи доимӣ, монанди омодасозии маскан ва маҳрҳои гарон, инчунин майли мардон ба пинҳон доштани издивоҷи дуюм аз хонавода, аз заминаҳои пайдоиши мисёр дар миёни аҳли суннат дониста шудаанд. Афзоиши шумораи занони талоқшуда ва бе саробон, ниёзи мардон ба бисёрзанӣ дар баъзе шароит, монанди бемории зани аввал ва таъмини хароҷоти марди фақир аз ҷониби зан, низ дар шумори ангезаҳо ва сабабҳои шаклгирии никоҳи мисёр қарор доранд.[14]

Пажӯҳишгарони шиа бар инанд, ки мухолифати фиқҳи аҳли суннат бо издивоҷи муваққат ва рӯ ба рӯ шудан бо заминаҳои он, сабаби пайдо шудани аксуламале бо номи никоҳи мисёр шудааст.[15] Баъзе фақиҳони шиа дар ҳамин мавзуъ ба танқиди уламои аҳли суннат пардохта, онҳоро ба дугонагӣ дар қазоват муттаҳам кардаанд. Ба гуфтаи онҳо, бо таваҷҷуҳ ба шабоҳатҳои мутъа бо никоҳи мисёр ва монандии заминаҳои шаклгирии онҳо, чаро муфтиёни аҳли суннат издивоҷи муваққатиро ботил ва ҳаром медонанд, аммо дар муқобил никоҳи мисёрро ҷоиз шуморидаанд.[16]

Ҳукми никоҳи мисёр

Ба гузориши Носир Макорими Шерозӣ, ҳамаи фақиҳони шиа, ки ин мавзуъро баррасӣ кардаанд, бо шартҳое фатво ба ҷоиз будани никоҳи мисёр додаанд.[17] Ба назари ӯ, чунин издивоҷ дар ду ҳолат дуруст аст:

  1. Шартҳое мисли талаб накардани нафақа, ҳамхобӣ, маскан ва мерос аз ҷониби зан набояд дар матни ақди никоҳ ворид шавад; балки зан аз назари ахлоқӣ худро мутааҳҳид мекунад, ки онҳоро талаб накунад.
  2. Рад кардани баъзе ҳуқуқ дар матни ақд бояд ба шакли шарти феълӣ бошад, на шарти натиҷавӣ; дар шарти феълӣ, зан мегӯяд: бо ту издивоҷ мекунам ва аз ту нафақа ва ҳамхобиро талаб намекунам. Дар шарти натиҷавӣ, мард мегӯяд: бо ту издивоҷ мекунам, бо шарте ки ту ҳеҷ ҳақ надошта бошӣ.[18] Дар назари Макорими Шерозӣ, зан ҳатто метавонад ба воситаи шарти феълӣ аз ҳуқуқи мерос низ даст кашад.[19]

Гуфта шудааст, Сайид Алии Систонӣ ва Ҳусайналӣ Мунтазирӣ аз мароҷеи тақлиди шиа низ никоҳи мисёрро ҷоиз медонанд.[20]

Дар миёни муфтиёни аҳли суннат, се назар дар бораи ҳукми мисёр баён шудааст: гурӯҳе онро ҷоиз донистаанд, бархе онро ҳаром гуфтаанд ва бархеи дигар бидуни фатво, дар бораи ҳукми он таваққуф кардаанд.[21] Тарафдорони мисёр бар инанд, ки ин навъи никоҳ низ шароити издивоҷи доимӣ ва манфиатҳои муҳимро дорад.[22] Ба гуфтаи Макорими Шерозӣ, бисёре аз фақиҳони аҳли суннат монанди Бен Боз муфтии Арабистон, Қарзовӣ ва Наср Фарид Васил аз муфтиёни Миср ин навъи издивоҷро ҷоиз шуморидаанд; аммо Ҷод ал-Ҳақ, шайхи собиқи Ал-Азҳар бо он мухолифат кардааст.[23] Абдуллоҳ Мунайиъ, узви шӯрои уламои бузурги Арабистон[24] ва ҳамчунин Дар-ул-ифтои Миср, марбут ба Ал-Азҳар, низ никоҳи мисёрро дуруст шуморидаанд.[25]

Эзоҳ

  1. ↑ «نکاح مسیار جایز است», сомонаи Дар-ул-ифтои марказии аҳли суннат; Макорими Шерозӣ, Китоби никоҳ, 1424ҳ.қ., ҷ.5, саҳ.21; Аюбӣ, Насирӣ ва Тӯлоӣ, «Арзёбии муқоисавии машруияти никоҳи мисёр дар фиқҳи аҳли суннат ва мазҳаби имомия», саҳ.26; Хотамӣ ва Шинивар, «Никоҳҳои навини муосир ва машруияти онҳо», саҳ.50.
  2. ↑ Қарзовӣ, «Ҳавла зивоҷ-ил-мисёр», саҳ.6.
  3. ↑ «عضو بکبار العلماء السعودیة یجیز زواج المسیار و یثیر جدلا», сомонаи Arabi21.
  4. ↑ Содиқӣ, «Аҳли суннат ва никоҳи мисёр», саҳ.49.
  5. ↑ Содиқӣ, «Аҳли суннат ва никоҳи мисёр», саҳ.65.
  6. ↑ Қарзовӣ, «Ҳавла зивоҷ-ил-мисёр», саҳ.7.
  7. ↑ Макорими Шерозӣ, Китоби никоҳ, 1424ҳ.қ., ҷ.5, саҳ.21.
  8. ↑ Содиқӣ, «Аҳли суннат ва никоҳи мисёр», саҳ.54.
  9. ↑ Қарзовӣ, «Ҳавла зивоҷ-ил-мисёр», саҳ.15.
  10. ↑ Омирӣ, «Мутъа ва мисёр дар фиқҳи муосир», саҳ.680.
  11. ↑ Содиқӣ, «Аҳли суннат ва никоҳи мисёр», саҳ.51.
  12. ↑ Халифа Фараҷ ал-Оиб, «Зивоҷ-ул-мисёр байн-ал-ибоҳати ва-т-таҳрим», саҳ.320.
  13. ↑ Содиқӣ, «Аҳли суннат ва никоҳи мисёр», саҳ.51.
  14. ↑ Халифа Фараҷ ал-Оиб, «Зивоҷ-ул-мисёр байн-ал-ибоҳати ва-т-таҳрим», саҳ.320–321.
  15. ↑ Барои намуна ниг.: Омирӣ, «Мутъа ва мисёр дар фиқҳи муосир», саҳ.683; Содиқӣ, «Аҳли суннат ва никоҳи мисёр», саҳ.66.
  16. ↑ Макорими Шерозӣ, Китоби никоҳ, 1424ҳ.қ., ҷ.5, саҳ.20, 21–22.
  17. ↑ Макорими Шерозӣ, Китоби никоҳ, 1424ҳ.қ., ҷ.5, саҳ.22.
  18. ↑ Макорими Шерозӣ, Китоби никоҳ, 1424ҳ.қ., ҷ.5, саҳ.23.
  19. ↑ Макорими Шерозӣ, Китоби никоҳ, 1424ҳ.қ., ҷ.5, саҳ.24.
  20. ↑ Хотамӣ ва Шинивар, «Никоҳҳои навини муосир ва машруияти онҳо», саҳ.56.
  21. ↑ «اهل تسنن و ازدواج مسیار», Пажӯҳишгоҳи улуми инсонӣ ва мутолиоти фарҳангӣ.
  22. ↑ Омирӣ, «Мутъа ва мисёр дар фиқҳи муосир», саҳ.681–682; Қарзовӣ, «Ҳавла зивоҷ-ил-мисёр», саҳ.6.
  23. ↑ Макорими Шерозӣ, Китоби никоҳ, 1424ҳ.қ., ҷ.5, саҳ.21–22.
  24. ↑ «عضو بکبار العلماء السعودیة یجیز زواج المسیار و یثیر جدلا», сомонаи Arabi21.
  25. ↑ «ازدواج مخفی برای اهل سنت مجاز شد», сомонаи Тобнок.

Сарчашма

  • «عضو بکبار العلماء السعودیة یجیز زواج المسیار و یثیر جدلا», сомонаи Arabi21, санаи нашр: 19 феврали 2009, санаи боздид: 13 мурдоди 1403ҳ.ш.
  • «نکاح مسیار جایز است», сомонаи Дарул ифтаи марказии аҳли суннат, санаи нашр: 10 мурдоди 1400ҳ.ш., санаи боздид: 13 мурдоди 1403ҳ.ш.
  • «ازدواج مخفی برای اهل سنت مجاز شد», сомонаи Тобнок, санаи нашр: 4 обони 1386ҳ.ш., санаи боздид: 15 мурдоди 1403ҳ.қ.
  • Аюбӣ, Ҳусайн ва дигарон, «Арзёбии муқоисавии машруияти никоҳи мисёр дар фиқҳи аҳли суннат ва мазҳаби имомия», дар маҷаллаи омӯзиши фиқҳ ва ҳуқуқи исломӣ, №5, тирамоҳ ва зимистони 1390ҳ.ш.
  • Макорими Шерозӣ, Носир, Китоби никоҳ, таҳқиқ: Муҳаммадризо Ҳомадӣ ва Масъуд Макорим, Қум, нашриёти мактаби Имоми Алӣ ибни Абитолиб (а), нашри аввал, 1424ҳ.қ.
  • Омирӣ, Суҳайло, «Мутъа ва мисёр дар фиқҳи муосир», дар маҷмӯаи мақолаҳои конфронси 12-уми байналмилалии таҳқиқоти идоракунӣ ва улуми инсонӣ дар Эрон, 1402ҳ.ш.
  • Содиқӣ, Муҳаммад, «Аҳли суннат ва никоҳи мисёр», дар маҷаллаи омӯзишҳои стратегии занон, №40, тобистони 1387ҳ.ш.
  • Халифа Фараҷ ал-Оиб, Абулқосим, «زواج المسيار بين الإباحة والتحريم», дар маҷаллаи улуми ҳуқуқӣ ва шаръии донишгоҳи Завия – Либия, шумораи 7, 2015м.
  • Хотамӣ, Алиасғари ва Қодир Шинивар, «Никоҳҳои навини муосир ва машруияти онҳо», дар маҷаллаи омӯзиши фиқҳ ва ҳуқуқи исломӣ, №3, зимистони 1389ҳ.ш.
  • Қарзовӣ, Юсуф, «حول زواج المسیار», пешниҳодшуда дар ҳамоиши маҷмаи фиқҳии исломӣ, даври 18, Макка, 1427ҳ.қ./2006м.
Баргирифта аз "https://tg.wikishia.net/w/index.php?title=Никоҳи_мисёр&oldid=32146"