Минбари Пайғамбар (с)
Минбари Пайғамбар (с) (форсӣ: منبر پیغمبر(ص)) ҷойгоҳи чӯбине буд, ки Ҳазрати Муҳаммад (с) дар солҳои поёни умри худ дар Масҷидуннабӣ бар он менишаст ва хутба мехонд. Пайғамбар (с) минбарро «дари кучаке аз биҳишт» тавсиф кардааст, ки пояҳояш дар биҳишт қарор дорад. Ҳамчунин, дар ривояте дигар, ӯ минбари худро бар ҳавзи Кавсар хонда ва ин таъбир ба маънои он аст, ки ибодат дар канори минбар, боиси сероб шудан аз ҳавзи Кавсар дар қиёмат хоҳад шуд.
Пеш аз сохтани минбар, Пайғамбари Ислом ҳангоми хутба хондан ба танаи дарахти хурмо дар масҷид такя медод. Пас аз пешниҳоди сохтани минбари чӯбин, ӯ бо мусалмонон машварат кард ва аз ин пешниҳод истиқбол шуд. Ду иллат барои сохтани ин минбар баён шудааст: нахуст, хастагии Пайғамбар (с) ҳангоми хутба хондан дар ҳолати истода; дуюм, афзоиши шумори мусалмонон ва густариши Масҷидуннабӣ, ки ниёзманди ҷойгоҳи баландтаре барои суханронии ӯ буд.
Минбари Пайғамбар (с) дар даврони ҳукумати Банӣ Аббос аз байн рафт ва барои таббаррук ба пораҳои хурди чӯбин табдил шуд. Дар тӯли қарнҳо, минбарҳои мутааддиде сохта ва дар ҳамон макон қарор дода шуданд, то ин ки дар соли 998 қамарӣ, султони Усмонӣ минбари наве дар макони минбари Пайғамбар (с) қарор дод.
Ҷойгоҳ ва фазилат
Пайғамбари Ислом, бар асоси он чи дар ривоятҳо нақл шудааст, минбари худро «дари кучаке аз биҳишт» тавсиф кардааст,[1] ки пояҳои он дар биҳишт аст.[2] Пайғамбари Ислом ҳамчунин миёни хона ва минбари худро боғе аз боғҳои биҳишт донистааст.[3] Ин ривоят чунин маъно шудааст, ки намоз ва зикр дар ин макон боиси пайдо шудани боғе аз боғҳои биҳиштӣ мешавад.[4] Аммо қавли дигар зоҳири ривоятро мақсуд дониста, ки миёни минбар ва хонаи Пайғамбар боғе аз боғҳои биҳишт аст.[5] Гуфтори дигаре аз Пайғамбар нақл шудааст, ки минбари худро бар рӯи наҳре аз наҳрҳои биҳишт хондааст.[6]
Дар манбаъҳои шиа, хондани намоз дар канори минбар,[7] ламс кардани он бо даст, рӯ ва чашмҳо, гуфтани ҳамди Худованд ва баён кардани ҳоҷатҳо дар канори он тавсия шудааст.[8]
Гуфта шудааст, ки вақте минбари Пайғамбар дар ҷойи худ қарор дода шуд, Пайғамбар бар болои он рафт ва ду ракъат намоз хонд. Сипас рӯ ба мардум кард ва гуфт: «Ин корро анҷом додам, то намози маро ёд гиред.»[9] Ҳазрати Муҳаммад ҳамчунин афродеро, ки бояд барои ҳаққи даъвои худ қасам мехӯрданд, ба канори минбар мебурд ва аз онҳо мехост дар он ҷо қасам бихӯранд. Дар ҳамин росто, аз Пайғамбар нақл шудааст, ки ҳар кас дар канори минбари ман қасами дурӯғ бихӯрад, ҷойгоҳаш дар ҷаҳаннам хоҳад буд.[10]
Такя бар дарахт
Пайғамбари Ислом то қабл аз сохтани минбари чӯбин, ҳангоми хутба хондан ба танаи дарахти хурмо, ки дар он ҷо буд, такя медод.[11] Гуфта шудааст, такя кардани Пайғамбар ба танаи дарахти хурмо дар ҳолати хутба, бар асоси ривоятҳои зиёде собит аст.[12] Ҳамчунин дар манбаъҳо омадааст, ки ин танаи дарахт пас аз он ки минбаре барои Пайғамбар сохта шуд ва дигар Пайғамбар ба он такя накард, нола мекард ва онро сутуни Ҳаннона (сутуни гирён) номиданд.[13]
Бар асоси бархе нақлҳо, пеш аз он ки минбари чӯбин барои Пайғамбар сохта шавад, минбар ва саккуе аз гил барои Пайғамбар сохта шуд.[14] Ҳамчунин гуфта шудааст, афроде ки вориди масҷид мешуданд, наметавонистанд Пайғамбарро бишносанд, ва ба ҳамин далел саккуе гилӣ барои Пайғамбар сохта шуд, то вақте афроди ғариб ворид мешаванд, тавонанд Пайғамбарро бишносанд.[15]
Сохтани минбари чӯбин
Гуфта шудааст, ки теъдоде аз асҳоб ба Пайғамбари Ислом пешниҳод доданд, ки минбаре барои ӯ бисозанд.[16] Пайғамбар бо мусалмонон машварат кард ва онҳо аз ин мавзуъ истиқбол карданд. Дар ниҳоят Пайғамбар иҷозат дод, ки барои ӯ минбари чӯбин сохта шавад.[17]
Истидлол шудааст, ки сохтани минбар барои Пайғамбар пас аз соли 7 қамарӣ будааст;[18] зеро дар ривоятҳои зиёде нақл шудааст, ки Тамим Дорӣ пешниҳоди минбарро ба Пайғамбар додааст ва Тамим низ дар соли ҳафтум вориди Мадина шуда буд.[19] Бо ин ҳол, ҳамчунин сохтани минбар марбут ба соли 8 қамарӣ дониста шудааст.[20] Бар асоси бархе нақлҳо, зане аз ансор пешниҳоди сохтани минбарро ба Пайғамбари Ислом додааст.[21]
Дар бораи созандаи минбар гузоришҳои гуногун нақл шудаанд; аз ҷумла Тамим Дорӣ, Бақул - ғуломи Саид ибни Ос, Килоб ё Сабоҳ - ғуломи Аббос, ва Боқум - шахсе, ки бозсозии Каъба дар замони Қурайш зери назари ӯ анҷом гирифтааст.[22]
Дар бораи он ки чаро барои Пайғамбар минбари чӯбин сохта шуд, ду иллат нақл шудааст:
- Хастагии Пайғамбар: гуфта шудааст, ки Пайғамбар ба сурати истода хутба мехонд ва ин амр дар охири умри Пайғамбар боиси хастагии ӯ мешуд ва ба ҳамин далел минбари чӯбин барои ӯ сохта шуд.[23]
- Шумори зиёди мусалмонон: гуфта шудааст, ки Масҷидуннабӣ бузург шуда ва шумори мусалмонон низ зиёд шуда буд. Гурӯҳҳои мутааддиде назди Пайғамбари Ислом меомаданд, то суханони ӯро бишнаванд ва мусалмон шаванд. Ин омилҳо боис шуд, ки минбаре барои Пайғамбар сохта шавад.[24]
Минбари Пайғамбар пас аз ӯ
Абубакр дар замони хилофати худ як зина поинтар аз ҷойи Пайғамбар менишаст. халифаи дуюм низ як зина аз ҷойи халифаи аввал поинтар нишаст,[25] аммо халифаи сеюм дар аввалин минбари худ пас аз ба хилофат расидан, бар ҳамон ҷойгоҳи Пайғамбар нишаст. Ин воқеа ҳассосияти мардумро низ барангехт ва халифа натавонист сухан бигӯяд ва пас аз гуфтани чанд ҷумла аз минбар поин омад.[26]
Бар асоси нақли Муҳаммадбоқир Маҷлисӣ, фақеҳ ва муҳаддиси шиа, Имом Алӣ (а) пас аз хилофат бар минбар рафт ва дар ҳамон ҷойгоҳи Пайғамбар нишаст. Миёни мардум ҳамҳамае бархост ва Имом иллатро пурсид. Гуфтанд: ба хотири он аст, ки дар ҷойгоҳи Пайғамбар нишастааст. Алӣ ибни Абитолиб ба каломи Пайғамбар истинод кард, ки агар касе дар ҷойгоҳи ман нишинад ва монанди ман амал накунад, ба дӯзах хоҳад рафт, аммо ман ба амал ва гуфтори Пайғамбар амал хоҳам кард ва ба ҳамин далел дар ҷойгоҳи Пайғамбар менишинам.[27]
Минбари Пайғамбар то замони ҳукумати Муовия мавриди истифода буд,[28] ва Муовия тасмим гирифт онро ба Шом бибарад; гарчи дар ниҳоят муваффақ нашуд.[29] Ин минбар дар даврони ҳукумати Банӣ Аббос аз байн рафт ва онро барои таббаррук ба пораҳои хурди чӯбин табдил карданд.[30] Дар тӯли солҳо ва қарнҳо, минбарҳои мутааддиде сохта ва дар маҳалли минбари Пайғамбар қарор дода шуданд.[31] Дар ниҳоят дар соли 998 қамарӣ, аз сӯи Султонмуроди Усмонӣ, минбаре дар ҷойи минбари Пайғамбар қарор дода шуд.[32]
Эзоҳ
- ↑ Кулайнӣ, ал-Кофӣ, 1407ҳ.қ., ҷ.4, саҳ.553
- ↑ Кулайнӣ, ал-Кофӣ, 1407ҳ.қ., ҷ.4, саҳ.554
- ↑ Кулайнӣ, ал-Кофӣ, 1407ҳ.қ., ҷ.4, саҳ.554
- ↑ Маҷлисӣ, Малозз-ул-ахёр, 1406ҳ.қ., ҷ.9, саҳ.20
- ↑ Маҷлисӣ, Малозз-ул-ахёр, 1406ҳ.қ., ҷ.9, саҳ.20
- ↑ Кулайнӣ, ал-Кофӣ, 1407ҳ.қ., ҷ.4, саҳ.554
- ↑ Маҷлисӣ, Биҳор-ул-анвор, 1403ҳ.қ., ҷ.96, саҳ.334
- ↑ Кулайнӣ, ал-Кофӣ, 1407ҳ.қ., ҷ.4, саҳ.553
- ↑ Байҳақӣ, Далоил-ун-нубувва, 1405ҳ.қ., ҷ.2, саҳ.554
- ↑ Котиби Воқидӣ, ат-Табақот-ул-кубро, 1410ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.192
- ↑ ал-Ансорӣ, Имора ва тавсеъа ал-масҷид-ун-набавият-иш-шарифа абр-ат-таърих, 1996 м., саҳ.76
- ↑ Ҷаъфариён, Осори исломии Макка ва Мадина, 1387ҳ.ш., ҷ.1, саҳ.221
- ↑ Қутбуддин Равандӣ, ал-Хароиҷ ва-л-ҷароиҳ, 1409ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.165
- ↑ Вакил, ал-Масҷид-ун-набавӣ абр-ат-таърих, 1988 м., саҳ.42
- ↑ Вакил, ал-Масҷид-ун-набавӣ абр-ат-таърих, 1988 м., саҳ.42
- ↑ Котиби Воқидӣ, ат-Табақот-ул-кубро, 1410ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.192
- ↑ Котиби Воқидӣ, ат-Табақот-ул-кубро, 1410ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.192
- ↑ Вакил, ал-Масҷид-ун-набавӣ абр-ат-таърих, 1988 м., саҳ.42
- ↑ Вакил, ал-Масҷид-ун-набавӣ абр-ат-таърих, 1988 м., саҳ.44
- ↑ Мақризӣ, Имтоъ-ул-асмоъ, 1420ҳ.қ., ҷ.10, саҳ.95
- ↑ Ибни Ҷавзӣ, ал-Мунтазам, 1412ҳ.қ., ҷ.3, саҳ.317
- ↑ Вакил, ал-Масҷид-ун-набавӣ абр-ат-таърих, 1988 м., саҳ.44
- ↑ Котиби Воқидӣ, ат-Табақот-ул-кубро, 1410ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.192
- ↑ Вакил, ал-Масҷид-ун-набавӣ абр-ат-таърих, 1988 м., саҳ.41
- ↑ Мақризӣ, Имтоъ-ул-асмоъ, 1420ҳ.қ., ҷ.10, саҳ.97
- ↑ Яъқубӣ, Таърихи Яъқубӣ, Бейрут, ҷ.2, саҳ.162
- ↑ Маҷлисӣ, Биҳор-ул-анвор, 1403ҳ.қ., ҷ.38, саҳ.77–78
- ↑ Ҷаъфариён, Осори исломии Макка ва Мадина, 1387ҳ.ш., ҷ.1, саҳ.221
- ↑ Табарӣ, Таърихи Табарӣ, 1387ҳ.қ., ҷ.5, саҳ.238
- ↑ Мақризӣ, Имтоъ-ул-асмоъ, 1420ҳ.қ., ҷ.10, саҳ.97
- ↑ Мақризӣ, Имтоъ-ул-асмоъ, 1420ҳ.қ., ҷ.10, саҳ.97
- ↑ Ҷаъфариён, Осори исломии Макка ва Мадина, 1387ҳ.ш., ҷ.1, саҳ.221
Сарчашма
- Байҳақӣ, Аҳмад ибни Ҳусайн, Далоил-ун-нубувва, Бейрут, Дор-ул-кутуб-ил-илмия, нашри аввал, 1405ҳ.қ.
- Вакил, Муҳаммад Саид, ал-Масҷид-ун-набавӣ абр-ат-таърих, Ҷидда, Дори Ҷомеа, 1988 м.
- Ибни Ҷавзӣ, Абдурраҳмон ибни Алӣ, ал-Мунтазам, таҳқиқи Муҳаммад Абдулқодир Ато ва Мустафо Абдулқодир Ато, Бейрут, Дор-ул-кутуб-ил-илмия, нашри аввал, 1412ҳ.қ.
- Котиби Воқидӣ, Муҳаммад ибни Саъд, ат-Табақот-ул-кубро, таҳқиқи Муҳаммад Абдулқодир Ато, Бейрут, Дор-ул-кутуб-ил-илмия, нашри аввал, 1410ҳ.қ.
- Кулайнӣ, Муҳаммад ибни Яъқуб, ал-Кофӣ, таҳқиқ ва тасҳеҳи Алиакбари Ғаффорӣ ва Муҳаммад Охундӣ, Теҳрон, Дор-ул-кутуб-ил-исломия, нашри чаҳорум, 1407ҳ.қ.
- Мақризӣ, Тақиддин, Имтоъ-ул-асмоъ бимо ли-н-набӣ, таҳқиқи Муҳаммад Абдулҳамид Намисӣ, Бейрут, Дор-ул-кутуб-ил-илмия, нашри аввал, 1420ҳ.қ.
- Маҷлисӣ, Муҳаммадбоқир, Биҳор-ул-анвор, Бейрут, Дор эҳё-ит-турос-ил-арабӣ, нашри дуюм, 1403ҳ.қ.
- Маҷлисӣ, Муҳаммадбоқир, Малозз-ул-ахёр фи фаҳми Таҳзиб-ул-ахбор, таҳқиқ ва тасҳеҳи Маҳдӣ Раҷоӣ, Қум, Китобхонаи Оятуллоҳ Маръашии Наҷафӣ, нашри аввал, 1406ҳ.қ.
- Солеҳии Димишқӣ, Муҳаммад ибни Юсуф, Субул-ул-ҳудо ва-р-рашод фи сирати хайр-ил-ибод, Бейрут, Дор-ул-кутуб-ил-илмия, нашри аввал, 1414ҳ.қ.
- Табарӣ, Муҳаммад ибни Ҷарир, Таърих-ул-умами ва-л-мулук (Таърихи Табарӣ), таҳқиқи Муҳаммад Абулфазли Иброҳим, Бейрут, Дор-ут-турос, нашри дуюм, 1387ҳ.қ.
- Тариҳӣ, Фахруддин, Маҷмаъ-ул-баҳрайн, таҳқиқи Аҳмад Юсуфии Ишкиварӣ, Теҳрон, Муртазавӣ, 1085ҳ.қ.
- Яъқубӣ, Аҳмад ибни Абияъқуб, Таърихи Яъқубӣ, Бейрут, Дор содир, нашри аввал, бе таърих.
- ал-Ансорӣ, Ноҷӣ Муҳаммад Ҳасан, Имора ва тавсеъа ал-масҷид-ун-набавият-иш-шарифа абр-ат-таърих, Мадина, Нодии адабии Мадинаи Мунаввара, 1996 м.
- Қутбуддин Равандӣ, Саид ибни Абдуллоҳ, ал-Хароиҷ ва-л-ҷароиҳ, Қум, Муассисаи Имом Маҳдӣ (аҷ), нашри аввал, 1409ҳ.қ.
- Ҷаъфариён, Расул, Осори исломии Макка ва Мадина, Теҳрон, Машъар, 1387ҳ.ш.
