Ҳуҷраи набавӣ
Ҳуҷраи набавӣ (форсӣ: حجره نبوی) маҳалли дафни Пайғамбари акрам (с) ва маҳалли зиндагии ӯ бо ҳамсараш Оиша буд, ки имрӯз бо қуббаи сабз (ал-қуббат-ул-хазро) пӯшида шудааст. Ин ҳуҷра яке аз ду ҳуҷрае буд, ки дар шарқи Масҷидуннабӣ барои Пайғамбар (с) сохта шуд ва андозаи он тақрибан 4.5×3.5 метр буд. Ин макон ду дар дошт; яке ба масҷид ва дигаре ба берун боз мешуд. Хонаи ҳазрати Фотима (с) дар самти шимоли ин ҳуҷра қарор дошт. Пайғамбар (с) дар ҳамин хона бемор шуд, даргузашт ва мардум дар ҳамин макон бар ӯ намоз хонданд. Ба пешниҳоди Имом Алӣ (а), Пайғамбар дар ҳамин ҳуҷра ба хок супурда шуд.
Пас аз вафоти Пайғамбар (с), Абубакр ва Умар низ дар ҳамин ҳуҷра дафн шуданд. Ҳарчанд Имом Ҳасан (а) васият карда буд, ки дар канори ҷадди худ дафн шавад, аммо Оиша ва Банӣ Умая монеъи ин кор шуданд. Дар бозсозии баъдии Масҷидуннабӣ, ҳуҷраи набавӣ ҳамроҳ бо хонаи Ҳазрати Фотима (с) дар зариҳе қарор гирифт ва бахше аз масҷид шуд. Ин макони муқаддас ҳамеша мавриди эҳтироми вижаи мусулмонон будааст ва ашёи нафису гаронбаҳои зиёде ба он эҳдо шудааст, ки бархе аз онҳо дар зариҳи Пайғамбар нигоҳ дошта мешаванд.
Муаррифӣ
Ҳуҷраи набавӣ (арабӣ: الحجرة النبویة الشریفة), ки ба Байтуннабӣ[2] ва ҳуҷраи Пайғамбари акрам (с) низ машҳур аст, ба хонаи Пайғамбар (с) ва ҳамсараш Оиша ишора дорад.[3] Пас аз такмили Масҷидуннабӣ, ду ҳуҷра барои иқомати Пайғамбар (с) ва ҳамсаронаш сохта шуд; яке барои Суда ва дигаре барои Оиша.[4]
Расул Ҷаъфариён, муаррихи шиа, бар ин бовар аст, ки Пайғамбар (с) эҳтимолан дар бахше миёни хонаи ҳазрати Фотима (с) ва ҳуҷраи Оиша дафн шудааст, аммо Оиша баъдан дар даврони хилофати Умар даъвои моликияти он бахшро кард.[5] Бар асоси бархе ривоятҳо, ин хонаҳоро қабилаи Банӣ Наҷҷор барои Пайғамбар (с) сохтааст[6] ва дар шарқи Масҷидуннабӣ қарор дошт.[7]
Андозаи ҳуҷра тақрибан аз 4.5 то 5 метр дар самти шарқ ба ғарб ва 3.5 метр дар самти шимол ба ҷануб буд.[8] Ин макон ду дар дошт; яке ба Масҷидуннабӣ ва дигаре ба берун.[9] Имрӯз куббаи сабз (ал-қуббат-ул-хазро) бар фарози ин ҳуҷра қарор дорад.[10]
Хонаи ҳазрати Фотима (с) дар шимоли ҳуҷраи набавӣ воқеъ буд[11] ва равзанае миёни ин ду хона вуҷуд дошт, ки Пайғамбар (с) аз тариқи он аз аҳволи духтараш огоҳ мешуд.[12] Пас аз муноқишае миёни Фотима (с) ва Оиша, ба дархости Фотима (с) ин равзана баста шуд.[13]
Дафни Пайғамбар (с)
Пайғамбари акрам (с) дар хонае, ки бо Оиша дар Мадина зиндагӣ мекард, вафот кард.[14] Ба пешниҳоди Имом Алӣ (а),[15] мардум гурӯҳ-гурӯҳ вориди хона шуданд ва бар пайкари ӯ намоз хонданд.[16] Дар бораи макони дафн ихтилофоте пеш омад, аммо дар ниҳоят бо пешниҳоди Имом Алӣ (а), Пайғамбар (с) дар ҳамон маконе, ки вафот карда буд, ба хок супурда шуд.[17]
Пас аз вафоти Пайғамбар (с), Абубакр ва Умар низ дар ҳамин ҳуҷра дафн шуданд. Бар асоси манбаъҳои таърихӣ, сари Абубакр дар ростои шонаи Пайғамбар ва сари Умар дар ростои шонаи Абубакр қарор дода шуд.[19] Пас аз дафни Умар, Оиша пардае миёни макони зиндагии худ ва макони қабрҳо насб кард, ки ба гуфтаи муаррихон ба далели номаҳрам будани Умар нисбат ба ӯ будааст.[20]
Имом Ҳасан (а) дар васияти худ хоста буд дар канори Пайғамбари акрам (с) дафн шавад ва худро сазовортар аз дигарон барои ин амр медонист.[21] Аммо Оиша ҳамсари Пайғамбар бо ин амр мухолифат кард ва аз дафни Имом Ҳасан (а) дар канори Пайғамбар ҷилавгирӣ намуд.[22]
Бозсозиҳо
Дар даврони ҳукумати Валид ибни Абдулмалик (86–96ҳ.қ.) аз халифаҳои Умавӣ, хонаи Пайғамбар (с) бо санг бозсозӣ шуд. Халифаи Умавӣ дастур дод, ки деворҳои панҷгӯша дар атрофи ҳуҷраи набавӣ сохта шаванд, ки гуфта мешавад ин тарҳ қасдан барои ҷилавгирӣ аз шабоҳат ба Каъба анҷом гирифтааст.[23] Ин тавсеа боис шуд, ки хонаи Пайғамбар (с) комилан дар дохили Масҷидуннабӣ қарор гирад.[24]
Дар соли 557 ҳиҷрӣ, ба далели нигаронӣ аз ҳамлаи эҳтимолии масеҳиён аз тариқи баҳри сурх, қабати сурб дар атрофи мақбараи Пайғамбар (с) дар зери замин рехта шуд, то аз дастрасии нораво ба қабр ҷилавгирӣ шавад.[26]
Дар соли 668 ҳиҷрӣ, Байбарс султони Мамлукӣ, зариҳи шабакавии росткунҷае дар атрофи маҳалли панҷгӯша сохт, ки хонаи ҳазрати Фотима (с)-ро низ дар бар мегирифт.[27] Дар ин бозсозӣ, ҳуҷраи Пайғамбар (с) ва ҳуҷраи ҳазрати Фотима (с) бо зариҳи оҳании шабакавӣ иҳота шуд ва ин маҷмуа дар дохили масҷид ва дар фосилаи чандметрӣ аз девори шарқии масҷид қарор гирифт.[28]
Даруни ҳуҷра
Дар қарни ҳафтуми ҳиҷрӣ, Ибни Абилҳайҷо аз ҳокимони Исмоилия дар Миср, суннати насби парда бар мақбараи Пайғамбар (с)-ро бунёд гузошт. Ӯ аввалин пардаро, ки сураи Ёсин бар он навишта шуда буд, бар мақбараи набавӣ қарор дод.[29] Ин суннат то ба имрӯз идома ёфта ва ҳамеша порчаи ороишёфтае бар зариҳи Пайғамбар (с) кашида мешавад.[30]
Ҳуҷраи набавӣ ҳамеша мавриди таваҷҷуҳи махсуси мусалмонон ва ҳокимон будааст. Чароғовезҳои тиллоӣ ва нуқракоришуда, ки намунаҳои монанди он дар Каъба низ вуҷуд дорад[31] ва ҳадяҳои нафиси дигар аз ҷавоҳирот ва осори ҳунарӣ, ки аз ҷониби подшоҳон ва афроди шинохта тақдим шудаанд.[32]
Дар даврони пеш аз Оли Сауд, қасидае аз қарни дувоздаҳуми қамарӣ бо оби тилло бар гирди зариҳ навишта шуда буд, ки пас аз ба қудрат расидани Оли Сауд, бахше аз абёт бо баҳонаи ширк будан ҳазф шуданд. Мудофеони ин ашъор бар он буданд, ки муҳтавои онҳо нишонаи тавассули машруъ будааст.[33]
Эзоҳ
- ↑ ал-Ҳарбӣ, «تعرف علی أبرز موجودات وتفاصیل الحجرة النبویة», ал-Арабия
- ↑ ал-Ансорӣ, Имора ва тавсеъа ал-масҷид-ун-набавият-иш-шарифа абр-ат-таърих, 1996 м., саҳ.61
- ↑ «الحجرة النبویة. الملائکة یحفون بالقبر الشریف», ал-Мадина
- ↑ Пешвоӣ, «چرا پیامبر اسلام در خانه خود به خاک سپرده شد؟», Портали ҷомеи улуми инсонӣ
- ↑ Ҷаъфариён, Сираи Расули Худо (с), 1383ҳ.ш., саҳ.683
- ↑ Мақризӣ, Имтоъ-ул-асмоъ, 1420ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.67
- ↑ ал-Ансорӣ, Имора ва тавсеъа ал-масҷид-ун-набавият-иш-шарифа абр-ат-таърих, 1996 м., саҳ.61
- ↑ «الحجرة النبویة، المسجد من الداخل», Далилак ила ал-Мадина ан-набавия
- ↑ Пешвоӣ, «چرا پیامبر اسلام در خانه خود به خاک سپرده شد؟», Портали ҷомеи улуми инсонӣ
- ↑ Исмоил, «تفاصیل وأسرار "یرویها" قلیلون دخلوا الحجرة النبویة الشریفة», ал-Арабия
- ↑ Қоидан, Дарсномаи маконҳои мазҳабии Маккаи мукаррама ва Мадина, 1390ҳ.ш., саҳ.177
- ↑ ас-Сағир, ал-Имом Алӣ алайҳиссалом сиратиҳи ва қиёдатиҳ, 2002 м., ҷ.1, саҳ.31
- ↑ Сабрӣ Бошо, Мавсуъату миръот-ул-ҳарамайн-иш-шарифайн ва Ҷазиратулъараб, 2004 м., ҷ.3, саҳ.262
- ↑ Ибни Умронӣ, ал-Инбоъ, 2001 м., саҳ.45
- ↑ Шайхи Муфид, ал-Иршод, 1413ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.188
- ↑ Ибни Саъд, ат-Табақот-ул-кубро, 1410ҳ.қ., ҷ.2, саҳ.220
- ↑ Муҳаддис Ирбилӣ, Кашф-ул-ғумма, 1421ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.19
- ↑ «الحجرة النبویة.. قبر الرسول المصطفی و صاحبیه أبوبکر و عمر», Оҷонсии хабарии Саудӣ
- ↑ ал-Ансорӣ, Имора ва тавсеъа ал-масҷид-ун-набавият-иш-шарифа абр-ат-таърих, 1996 м., саҳ.62
- ↑ ал-Ансорӣ, Имора ва тавсеъа ал-масҷид-ун-набавият-иш-шарифа абр-ат-таърих, 1996 м., саҳ.62
- ↑ Шайх Тӯсӣ, ал-Амолӣ, 1414ҳ.қ., саҳ.160
- ↑ Яъқубӣ, Таърихи Яъқубӣ, Бейрут, ҷ.2, саҳ.225
- ↑ ал-Ансорӣ, Имора ва тавсеъа ал-масҷид-ун-набавият-иш-шарифа абр-ат-таърих, 1996 м., саҳ.63
- ↑ Ибни Касири Димишқӣ, ал-Бидоя ва-н-ниҳоя, 1407ҳ.қ., ҷ.9, саҳ.75
- ↑ «العثمانیون. من قصف الکعبة إلی سرقة مقتنیات الحجرة الشریفة», ал-Мадина
- ↑ Ҷаъфариён, Осори исломии Макка ва Мадина, 1387ҳ.ш., саҳ.218
- ↑ Ҷаъфариён, Осори исломии Макка ва Мадина, 1387ҳ.ш., саҳ.243
- ↑ Пешвоӣ, «چرا پیامبر اسلام در خانه خود به خاک سپرده شد؟», Портали ҷомиъи улуми инсонӣ
- ↑ Ҷаъфариён, Осори исломии Макка ва Мадина, 1387ҳ.ш., саҳ.256
- ↑ Исмоил, «تفاصیل وأسرار "یرویها" قلیلون دخلوا الحجرة النبویة الشریفة», ал-Арабия
- ↑ Исмоил, «تفاصیل وأسرار "یرویها" قلیلون دخلوا الحجرة النبویة الشریفة», ал-Арабия
- ↑ Собон, «مقتنیات الحجرة النبویة الشریفة بموجب تقریر عثمانی عام 1326 ه»
- ↑ «الحجرة النبویة، المسجد من الداخل», Далилак ила ал-Мадина ал-набавия
Сарчашма
- Балозарӣ, Аҳмад ибни Яҳё, Ансобул ашроф, таҳқиқи Суҳайл Закор, Бейрут, Дор-ул-фикр, нашри аввал, 1417ҳ.қ.
- Ибни Касири Димишқӣ, Исмоил ибни Умар, ал-Бидоя ва-н-ниҳоя, Бейрут, Дор-ул-фикр, 1407ҳ.қ.
- Ибни Саъд Котиби Воқидӣ, Муҳаммад, ат-Табақот-ул-кубро, тарҷумаи Маҳмуд Маҳдавии Домғанӣ, Теҳрон, нашри Фарҳанг ва андеша, 1374ҳ.ш.
- Ибни Умронӣ, Муҳаммад ибни Алӣ, ал-Инбоъ фи таърих-ил-хулафо, таҳқиқи Қосим Самароӣ, Қоҳира, Дор-ул-офоқ-ил-арабия, 2001 м.
- Исмоил, Фароҷ, «تفاصیل وأسرار "یرویها" قلیلون دخلوا الحجرة النبویة الشریفة», ал-Арабия, санаи нашр: 30 марти 2006 м., санаи боздид: 9 дайи 1403ҳ.ш.
- Мақризӣ, Аҳмад ибни Алӣ, Имтоъ-ул-асмоъ бимо линнабӣ мина-л-аҳвол ва-л-амвол ва-л-ҳафада ва-л-матоъ, таҳқиқ: Муҳаммад Абдулҳамид Намисӣ, Бейрут, Дор-ул-кутуб-ил-илмия, нашри аввал, 1420ҳ.қ.
- Муҳаддис Ирбилӣ, Алӣ ибни Исо, Кашф-ул-ғумма фи маърифат-ил-аимма, Қум, нашриёти Ризӣ, нашри аввал, 1421ҳ.қ.
- Пешвоӣ, Маҳдӣ, «چرا پیامبر اسلام در خانه خود به خاک سپرده شد؟», Портали ҷомиъи улуми инсонӣ, Фарҳанги Кавсар, №4, 1376ҳ.ш.
- Сабрӣ Бошо, Айюб, Мавсуъату миръот-ул-ҳарамайн-иш-шарифайн ва Ҷазиратулъараб, тарҷумаи Моҷида Маъруф, Қоҳира, Дор-ул-офоқ-ил-арабия, 2004 м.
- Самҳудӣ, Алӣ ибни Абдуллоҳ, Вафо-ул-вафо би ахбори Дори Мустафо, Бейрут, Дор-ул-кутуб-ил-илмия, 2006 м.
- Собон, Суҳайл, «مقتنیات الحجرة النبویة الشریفة بموجب تقریر عثمانی عام 1326 ه», маҷаллаи ал-Мадина ал-Мунаввара, Ҷамодиюлуло, 1422ҳ.қ.
- Шайх Тӯсӣ, Муҳаммад ибни Ҳасан, ал-Амолӣ, Қум, Дор-ус-сақофа, нашри аввал, 1414ҳ.қ.
- Шайхи Муфид, Муҳаммад ибни Муҳаммад, ал-Иршод фи маърифати ҳуҷаҷ-ил-лоҳи ала-л-ибод, Қум, Конгресси Шайхи Муфид, нашри аввал, 1413ҳ.қ.
- Яъқубӣ, Аҳмад ибни Абӣ Яъқуб, Таърихи Яъқубӣ, Бейрут, Дор содир, нашри аввал, бе таърих.
- ал-Ансорӣ, Ноҷӣ Муҳаммад, عمارة و توسعة المسجد النبوی الشریف عبر التاریخ, Мадина, Нодии Мадинаи Мунаввара, 1996 м.
- ал-Ҳарбӣ, Муҳаммад, «تعرف علی أبرز موجودات وتفاصیل الحجرة النبویة», ал-Арабия, санаи нашр: 20 май 2020 м., санаи боздид: 9 дайи 1403ҳ.ш.
- ас-Сағир, Муҳаммадҳусайн, Имом Алӣ алайҳиссалом сиратиҳи ва қиёдатиҳи фи завъ-ил-манҳаҷ-ит-таҳлилӣ, беҷо, Муассисаи ал-Ориф, 2002 м.
- Қоидан, Асғар, Таърих ва осори исломии Макка ва Мадина, Қум, ал-Ҳодӣ, 1381ҳ.ш.
- Ҷаъфариён, Расул, سیره رسول خدا(ص), Қум, Далили мо, 1383ҳ.ш.
- Ҷаъфариён, Расул, Осори исломии Макка ва Мадина, Теҳрон, Машъар, 1387ҳ.ш.
- «الحجرة النبویة، المسجد من الداخل», Далилак ила ал-Мадина ал-набавия, санаи боздид: 9 дайи 1403ҳ.ш.
- «العثمانیون. من قصف الکعبة إلی سرقة مقتنیات الحجرة الشریفة», ал-Мадина, санаи нашр: 26 феврал 2020 м., санаи боздид: 9 дайи 1403ҳ.ш.
- «الحجرة النبویة. الملائکة یحفون بالقبر الشریف», ал-Мадина, санаи нашр: 30 июл 2021 м., санаи боздид: 9 Дей 1403ҳ.ш.
- «الحجرة النبویة.. قبر الرسول المصطفی و صاحبیه أبوبکر و عمر», Оҷонсии хабарии Саудӣ, санаи нашр: 10 майи 2019 м., санаи боздид: 9 дайи 1403ҳ.ш.