Хутбаи ҳазрати Зайнаб дар Кӯфа
Бо Хутбаи ҳазрати Зайнаб дар Шом иштибоҳ нашавад!
| Мавзуъ | Сарзаниши мардуми Кӯфа ба сабаби кӯтоҳӣ дар ёрӣ расондан ба Имом Ҳусайн (а) |
|---|---|
| Содиршуда аз | Ҳазрати Зайнаб (с) |
| Сарчашмаи шиа | Амолии Шайх Муфид, Амолии Шайх Тӯсӣ, Манақиби Ибни Шаҳрошӯб, Иҳтиҷоҷи Табрасӣ, Мусир-ил-аҳзон, Луҳуфи Сайид Ибни Тавус |
| Сарчашмаи суннӣ | Балоғот-ун-нисо, ал-Булдон, ат-Тазкират-ул-ҳамдуния, Наср-уд-дурри фи-л-муҳозирот, Мақтал-ул-Ҳусайни Хоразмӣ |
Хутбаи ҳазрати Зайнаб дар Кӯфа (форсӣ: خطبه حضرت زینب در کوفه) аввалин вокуниши умумӣ аз сӯи аҳли байти Имом Ҳусайн (а) пас аз вақеаи Карбало аст, ки мустақиман ба ҷомеаи масъул дар ин воқеа, яъне мардуми Кӯфа, эрод шудааст. Ҳазрати Зайнаб (с) дар ин хутба мардуми Кӯфаро ба сабаби кӯтоҳӣ дар ёрӣ расондан ба Имом Ҳусайн (а) сарзаниш кард. Ин хутба дар баёни мазлумияти хонадони Паёмбар (с) ва фош кардани чеҳраи душманон, аз арзишмандтарин санадҳои таърихӣ шумурда мешавад.
Имом Саҷҷод (а) пас аз баёни ин хутба, аммаашро олимаи ғайри муаллама хонд, ки бархе ин таъбирро нишонаи огоҳии Зайнаб (с) аз илми ладуннӣ донистаанд. Ин хутба ба сабаби таъсиргузорӣ, фасоҳат ва балоғаташ, ҳамеша мавриди таваҷҷуҳи пажӯҳишгарон қарор гирифтааст.
Ҳазрати Зайнаб дар ин хутба барои пок кардани ғафлат аз дили кӯфиён ба оятҳои гуногуни Қуръон истинод кард. Ба назари таърихпажӯҳон, бедор шудани виҷдони хуфтаи мардуми Кӯфа, пешгирӣ аз таҳрифи воқеаи Карбало аз ҷониби Ибни Зиёд ва заминасозии интиқом аз қотилони Имом Ҳусайн (а), аз муҳимтарин дастовардҳои ин хутба аст. Шоирони гуногун ин хутбаро ба назм овардаанд; ҳамчунин нависандагони зиёде дар бораи он китоб навиштаанд. Аз ҷумлаи онҳо китоби «Шарҳу хутбати Зайнаб (с) фи-л-Кӯфа», асари Ҳайдарқулӣ Сардори Кобулӣ аст.
Муаррифии хутба ва ҷойгоҳи он дар таърихи Ислом
Суханронии ҳазрати Зайнаб дар Кӯфа нахустин рӯёрӯии ӯ бо ҷиноятҳо ва зулми ҳукумати Умавӣ шумурда шудааст.[1] Ба назари Ҳасан Саффор, олими шиаи Арабистони Саудӣ, ин суханронӣ аввалин вокуниши умумӣ аз сӯи хонадони Имом Ҳусайн пас аз воқеаи Карбало аст. Ба гуфтаи ӯ, аҳамияти ин хутба дар он аст, ки бевосита ба ҷомеаи масъул дар баробари ин фоҷиа, яъне мардуми Кӯфа, эрод шудааст.[2] Ин хутбаро дар авҷи фасоҳат ва балоғат донистаанд.[3] Оятуллоҳ Хоманаӣ, раҳбари Ҷумҳурии исломии Эрон, бар ин бовар аст, ки хутбаи ҳазрати Зайнаб дар шаҳрҳои Кӯфа ва Шом, чунон ҳунармандона баён шудааст, ки ҳатто душманон низ наметавонанд онро нодида гиранд.[4]
Ҳазрати Зайнаб дар ин хутба масъулияти бевоситаи воқеаҳое, ки бар Имом Ҳусайн (а) ва Аҳли Байт (а) гузаштааст, бар дӯши кӯфиён мегузорад ва онҳоро ба шадидтарин шева сарзаниш ва маломат мекунад; зеро маҳз онҳо буданд, ки Имомро даъват карданд ва ҳамонҳо ба ҷанг бо ӯ бархостанд.[5] Ҷаводи Муҳаддисӣ, муаллифи китоби Фарҳанги Ошӯро, ин хутбаро дар баёни мазлумияти хонадони Паёмбар (с), нишон додани сираи Имом Ҳусайн (а) дар Ошӯро ва фош кардани чеҳраи душманон, аз арзишмандтарин санадҳои таърихӣ мешуморад.[6] Ӯ бар ин назар аст, ки ин хутба нишон медиҳад, ки хонадони Имом Ҳусайн (а) аз маърифати амиқ бархӯрдор будаанд.[7]
Шайхи Муфид нақл мекунад, ки бо хондани ин хутба, чунин гумон рафт, ки Имом Алӣ (а) аз хутбаҳои расои худ мехонад.[8] Табарсӣ низ менависад, ки бо хондани ин хутба, нафасҳо дар синаҳо маҳбас шуд ва занги шутурон аз садо афтод.[9] Ба гузориши Шайх Тӯсӣ, пас аз хутба, мардум ҳайрону саргардон гиристанд ва аз шигифтӣ, ангушт ба дандон газиданд.[10]
Нависандагон баён кардани чунин хутбаи расо ва шево аз ҷониби як зани мотамзада, ки бародарон, фарзандон ва чандин нафар аз наздикони худро ба тозагӣ аз даст додааст, ҳайратангез шумурдаанд.[11] Имом Саҷҷод (а) пас аз баёни ин хутба, аммаашро олимаи ғайри муаллама хонд ва аз ӯ хост, ки хутбаро идома надиҳад ва Зайнаб (с) хомӯш шуд.[12] Бархе муҳаққиқон ин таъбири Имом Саҷҷод дар бораи аммаашро далеле бар огоҳии Зайнаб (с) аз илми ладуннӣ донистаанд.[13]
Хутбаи ҳазрати Зайнаб дар Кӯфа ба сабаби таъсиргузорӣ, фасоҳат ва балоғат пайваста мавриди таваҷҷуҳи пажӯҳишгарон қарор гирифтааст.[14]
Ин хутба дар манобеи гуногун зикр шудааст. Аз манобеи шиа метавон ба китобҳои зерин ишора кард: Амолии Шайхи Муфид[16], Амолии Шайх Тӯсӣ[17], Маноқиби Ибни Шаҳрошӯб[18], Иҳтиҷоҷи Табрасӣ[19], Мусир-ил-аҳзон[20], Луҳуфи Сайид Ибни Тавус.[21] Аз манобеи аҳли суннат метавон ном бурд: Балоғот-ун-нисо[22], ал-Булдон[23], ат-Тазкират-ул-ҳамдуния[24], Наср-уд-дурри фи-л-муҳозирот[25], Мақтал-ул-Ҳусайни Хоразмӣ.[26] Дар бархе манобеи аҳли суннат, ин хутбаро ба ҷои ҳазрати Зайнаб, ба хоҳараш Уммикулсум (с) нисбат додаанд.[27]
Муқобилаи Ибни Зиёд бо хутба
Убайдуллоҳ ибни Зиёд барои муқобила бо ин хутба, маҷлисе ташкил дод, то асирони Карбалоро тарсонда, бо ҷадал ва муғолита, худро пирӯз ва ҷараёни Имом Ҳусайн (а)-ро шикастхӯрда нишон диҳад.[28] Аммо Зайнаб (с) бо баёне мантиқӣ ва истидлолӣ, суханони Ибни Зиёдро ботил кард.[29]
Гуфта шудааст, ки посухҳои ҳазрати Зайнаб (с) ба андозае шадид ва расо буданд, ки хашми Убайдуллоҳро барангехт ва ӯ қасди қатли Зайнаб (с)-ро кард. Аммо яке аз саркардагони ҳукумат барои пешгирӣ аз чунин кор гуфт: «Эй амир! Ӯ танҳо як зан аст ва занонро барои гуфторашон муохиза намекунанд».[30] Ин суханон сабаби даст кашидани Ибни Зиёд аз қатли ҳазрати Зайнаб (с) дониста шудаанд.[31]
Муҳтаво
Вой бар шумо, эй мардуми Кӯфа! Оё медонед, чӣ ҷигаре аз Расули Худоро даридаед? Чӣ занону духтарони покдоман ва бовақореро аз хонадони ӯ ба кӯчаю бозор кашондаед?! Ва чӣ ҳурматеро аз ӯ шикаста ва таҳқир кардаед?! Чӣ хуне аз он ҳазрат бар замин рехтаед؟! Оё аз он ки осмон хун борид, тааҷҷуб мекунед? Дар ҳоле ки азоби охират дар муқоиса бо ин амр, бисёр шадидтар ва хоркунанда аст ва дар он рӯз касе ба ёрии шумо нахоҳад омад.[32]
Ба гуфтаи бархе муҳаққиқон, ҳазрати Зайнаб бар хилофи хутбаи бурҳонӣ ва истидлолии худ дар Шом, дар Кӯфа бештар ба баёни матолиби эҳсосӣ пардохт, то виҷдони мардуми Кӯфаро бедор созад.[33] Аз вижагиҳои ин хутба, иқтибосҳои фаровон аз оятҳо ва тамсилоти қуръонӣ аст.[34] Ҳазрати Зайнаб дар ин хутба барои пок кардани ғафлат аз дили кӯфиён, ба оятҳои зерин истинод кард:[35]
- Ояти 92 сураи Наҳл: Бо истинод ба ин оят, рафтори зиддунақизи аҳли Кӯфа дар фиристодани нома ба Имом Ҳусайн (а) ва баъдан шикастани аҳд маҳкум шуд;[36]
- Ояти 80 сураи Моида: Бо истинод ба ин оят, гумроҳии кӯфиён ва пайвастани онҳо ба сипоҳи Язид натиҷаи дӯстӣ ва пайравии онҳо аз ботил дониста шудааст;[37]
- Ояти 82 сураи Тавба: Зайнаб (с) бо баёни ин оят, ояндаи талх ва гиряҳои пайвастаи аҳли Кӯфаро натиҷаи аъмоли онҳо донист;[38]
- Ояти 31 сураи Анъом: Бо баёни ин оят, шикастани аҳди аҳли Кӯфа натиҷаи беэътиқодӣ ба рӯзи Қиёмат дониста шудааст;[39]
- Ояти 61 сураи Бақара: Ҳазрати Зайнаб бо зикри ин оят, аҳли Кӯфаро дар қиём накардан барои Худо, надоштани умед ба имдоди Илоҳӣ ва ҳимоят накардан аз ҳуҷҷати Худо, ба Банӣ Исроил ташбеҳ кард ва ҳар ду гурӯҳро сазовори азоб ва зиллат донист;[40]
- Ояти 89 ва 90 сураи Марям: Бо зикри ин оятҳо, рафтори аҳли Кӯфа ба рафтори кофирон ташбеҳ дода шуд.[41]
Дастовардҳои хутба
Хутбаи ҳазрати Зайнаб дар Кӯфа дорои натиҷаҳои зерин шумурда шудааст:
- Бедор шудани виҷдони хуфтаи мардуми Кӯфа;[42]
- Пешгирӣ аз таҳрифи вақеаи Карбало аз ҷониби Ибни Зиёд;[43]
- Нобуд сохтани нақшаи душманон[44] дар хориҷӣ хондани асирони Карбало;[45]
- Ошкор сохтани инҳитоти ҷомеаи исломӣ дар даврони Банӣ Умавия;[46]
- Заминасозии интиқом аз қотилони Имом Ҳусайн (а) ва ёронаш;[47]
- Дар ихтиёр гирифтани эҳсосот ва афкори мардуми Кӯфа.[48]
Таъсир дар адабиёт
Дар адабиёти Ошӯроӣ, ба нақши ҳазрати Зайнаб ҳамчун паёмовари воқеаи Карбало таваҷҷуҳ шудааст.[49] Агарчи ашъори марбут ба ҳазрати Зайнаб қаблан бештар чеҳраи ғамзада ва пайваста гирёнро тасвир мекарданд, аммо дар идома, бо таъсирпазирӣ аз хутбаҳои ӯ, аз Зайнаб (с) чеҳраи ҷангӣ, муқовим ва мубориз тасвир шуд.[50] Сайид Ҷаъфари Шаҳидӣ, таърихпажӯҳи шиа, бар ин назар аст, ки агар хутбаи ҳазрати Зайнаб дар Шом ва Кӯфа намебуд, бузургии вақеаи Ошӯро барои бисёре аз афрод маълум намешуд.[51] Маҳдӣ Илоҳии Қумшаӣ,[52] Исмоил Мансурии Лориҷонӣ[53] ва Найири Табрезӣ[54] ин хутбаро ба назм овардаанд.
Духти Заҳро ахтари бурҷи шараф,
Андалиби бӯстон лав кушиф.
Мантиқаш гӯё зи нутқи Бутуроб,
Дар фасоҳат зодаи Уммулкитоб.
Чун падар лаб бар такаллум баргушуд,
Гуфт: «Маҳло, эй бақоёи Самуд»!
Ҳеҷ медонед, эй қавми утул,
Ки чӣ кардастед бо хатми русул?!
Доғи он гулҳо, ки кардедаш ба хок,
Чӣ ҷигарҳо к-аз Паямбар кард чок!
◇◇◇
Дид Саҷҷодаш чу деги дам ба ҷӯш,
Гуфт бо вай: «Маҳлан, эй амма, хомӯш».
Ҳамд, ки ҳастӣ ту, эй покиза ҷайб,
Бе муаллим олимаи асрори ғайб.
Ҳаст боқиро зи мозӣ эътибор,
Ки намонад кас ба гетӣ пойдор.
Мурғи рӯҳе, к-ӯ бурун рафт аз қафас,
Гиряву зориш наёрад боз пас.[55]
Найири Табрезӣ, Девони Найир, 1388ҳ.ш., саҳ.144-145
_%D9%81%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%81%D8%A9.jpg)
Такнигориҳо
Дар бораи хутбаи ҳазрати Зайнаб дар Кӯфа китобҳои гуногун навишта шудаанд. Бархе аз ин китобҳо иборатанд аз:
- «Шарҳу хутбати Зайнаб (с) фи-л-Кӯфа», шарҳи арабӣ, таълифи Ҳайдарқулӣ Сардори Кобулӣ: Ин китобро Ризо Устодӣ таҳқиқ кардааст ва нашриёти Китобхонаи тахассусии улуми ҳадис дар соли 1396ҳ.ш. ба нашр расондааст.[56]
- «Такрори ҳамосаи Алӣ (а) дар хутбаи ҳазрати Зайнаб (с)» асари Алӣ Каримии Ҷаҳрумӣ: Ин китобро нашриёти Ҳазрати Маъсума (с) дар шаҳри Қум дар соли 1375ҳ.ш. ба нашр расондааст.[57]
- «Хутбаи ҳазрати Зайнаб дар бозори Кӯфа», шарҳ ва тарҷумаи хутба ба забони урду, таълифи Сайид Тавқири Аббос Козимӣ: Ин асарро Маркази байналмилалии тарҷума ва нашри ал-Мустафо (с) дар соли 1398ҳ.ш. ба нашр расондааст.[58]
Матн ва тарҷумаи хутбаи ҳазрати Зайнаб дар Кӯфа
Матни хутбаи ҳазрати Зайнаб дар Кӯфа, мувофиқи нақли китоби Биҳор-ул-анвор чунин аст: Шаблон:Матн ва тарҷумаи хутбаи ҳазрати Зайнаб дар Кӯфа
Ҷусторҳои вобаста
Эзоҳ
- ↑ Саффор, ал-Маръат-ул-азима, 2000м, саҳ.213
- ↑ Саффор, ал-Маръат-ул-азима, 2000м, саҳ.213
- ↑ Қазвинӣ, Зайнаб ал-Кубро (с) мина-л-маҳд ила-л-лаҳд, 1427ҳ.қ., саҳ.188
- ↑ Ҳусайнии Хоманаӣ, بیانات در دیدار جمعی از پیشکسوتان جهاد و شهادت و خاطرهگویان دفتر ادبیات و هنر مقاومت, Сомонаи khamenei.ir
- ↑ Саффор, ал-Маръат-ул-азима, 2000м, саҳ.213
- ↑ Муҳаддисӣ, Фарҳанги Ошӯро, 1376ҳ.ш., саҳ.163
- ↑ Муҳаддисӣ, Фарҳанги Ошӯро, 1376ҳ.ш., саҳ.163
- ↑ Шайх Муфид, ал-Амолӣ, 1413ҳ.қ., саҳ.321
- ↑ Табрасӣ, ал-Иҳтиҷоҷ, 1403ҳ.қ., ҷ.2, саҳ.304
- ↑ Шайх Тӯсӣ, ал-Амолӣ, 1414ҳ.қ., саҳ.93
- ↑ Довудӣ ва Маҳдии Рустамнажод, Ошӯро: решаҳо, ангезаҳо, рӯйдодҳо, паёмадҳо, 1386ҳ.ш., саҳ.554
- ↑ Табрасӣ, ал-Иҳтиҷоҷ, 1403ҳ.қ., ҷ.2, саҳ.305
- ↑ Шафиии Мозандаронӣ, Ошӯро: ҳамосаи ҷовидон, 1381ҳ.ш., саҳ.215
- ↑ Ризоӣ ва Муҳаддиса Дилорамнажод, «Таҳлили фаронақши андешагонӣ дар хутбаи ҳазрати Зайнаб (с) бар асоси дастури нақшгарои Ҳалидӣ», саҳ.46; ҳамчунин нигаред ба мақолаҳои: Ёраҳмадӣ ва Заҳро Хайруллоҳӣ, «Маорифи қуръонӣ дар хутбаи ҳазрати Зайнаб (с)»; Хурсандӣ ва дигарон, «Таҳлили балоғии хутбаи ҳазрати Зайнаб (с)»; Рӯшанфикр ва Дониш Муҳаммадӣ, «Таҳлили гуфтумони адабии хутбаҳои ҳазрати Зайнаб (с)»; Ҳусайнӣ Аҷдод, «Таҳлили адабии хутбаи ҳазрати Зайнаб (с) дар Кӯфа»; Ишонӣ ва Маъсума Неъмати Қазвинӣ, «Таҳлили хутбаи ҳазрати Зайнаб дар Кӯфа бар асоси назарияи куниши гуфтори Серл»; Сулаймонӣ, «Ҷилваҳои балоғат дар каломи паёмовари Ошӯро»
- ↑ Табрасӣ, ал-Иҳтиҷоҷ, 1403ҳ.қ., ҷ.2, саҳ.305
- ↑ Шайхи Муфид, ал-Амолӣ, 1413ҳ.қ., саҳ.321–323
- ↑ Шайх Тӯсӣ, ал-Амолӣ, 1414ҳ.қ., саҳ.92–93
- ↑ Ибни Шаҳрошӯб, ал-Маноқиб, 1379ҳ.қ., ҷ.4, саҳ.115
- ↑ Табрасӣ, ал-Иҳтиҷоҷ, 1403ҳ.қ., ҷ.2, саҳ.304–305
- ↑ Ибни Намо Ҳиллӣ, Мусир-ул-аҳзон, 1406ҳ.қ., саҳ.86
- ↑ Сайид Ибни Тавус, Луҳуф, 1348ҳ.қ., саҳ.146–149
- ↑ Ибни Тайфур, Балоғот-ун-нисо, нашри Шарифи Разӣ, саҳ.37–39
- ↑ Ибни Фақеҳ, ал-Булдон, 1416ҳ.қ., саҳ.224
- ↑ Ибни Ҳамдун, ат-Тазкират-ул-ҳамдуния, 1417ҳ.қ., ҷ.6, саҳ.264–265
- ↑ Ибни Саъди Обӣ, Наср-уд-дурри фи-л-муҳозирот, 1424ҳ.қ., ҷ.4, саҳ.19–20
- ↑ Хоразмӣ, Мақтал-ул-Ҳусайн (а), 1381ҳ.ш., ҷ.2, саҳ.45–47
- ↑ Ибни Тайфур, Балоғот-ун-нисо, нашри Шарифи Разӣ, саҳ.37–39; Ибни Ҳамдун, ат-Тазкират-ул-ҳамдуния, 1417ҳ.қ., ҷ.6, саҳ.264–265; Ибни Саъди Обӣ, Наср-уд-дурри фи-л-муҳозирот, 1424ҳ.қ., ҷ.4, саҳ.19–20
- ↑ Мансурии Лориҷонӣ, Зайнаб Кубро (с) паёмовари Ошӯро, 1395ҳ.ш., саҳ.110–111
- ↑ Мансурии Лориҷонӣ, Зайнаб Кубро (с) паёмовари Ошӯро, 1395ҳ.ш., саҳ.112
- ↑ Шайх Муфид, ал-Иршод, 1413ҳ.қ., ҷ.2, саҳ.115; Хоразмӣ, Мақтал-ул-Ҳусайн, 1423ҳ.қ., ҷ.2, саҳ.47–48
- ↑ Расулии Маҳаллотӣ, Зайнаб ақилаи Банӣ Ҳошим, нашри Машъар, саҳ.83
- ↑ Сайид Ибни Тавус, Луҳуф ало қатла-т-туфуф, 1348ҳ.ш., саҳ.148
- ↑ Рӯшанфикр ва Дониш Муҳаммадӣ, «Таҳлили гуфтмони адабии хутбаҳои ҳазрати Зайнаб (с)», саҳ.134 ва 140
- ↑ Ҳусайнӣ Аҷдод, «Таҳлили адабии хутбаи ҳазрати Зайнаб (с) дар Кӯфа», саҳ.124
- ↑ Хонимуқаддам, «Чароии таҷаллии Қуръон дар хутбаҳои ҳазрати Зайнаб (с): аҳдоф ва натлиҷ», саҳ.72–77
- ↑ Хонимуқаддам, «Чароии таҷаллии Қуръон дар хутбаҳои ҳазрати Зайнаб (с): аҳдоф ва натлиҷ», саҳ.72–73
- ↑ Хонимуқаддам, «Чароии таҷаллии Қуръон дар хутбаҳои ҳазрати Зайнаб (с): аҳдоф ва натлиҷ», саҳ.73–74
- ↑ Хонимуқаддам, «Чароии таҷаллии Қуръон дар хутбаҳои ҳазрати Зайнаб (с): аҳдоф ва натлиҷ», саҳ.74
- ↑ Хонимуқаддам, «Чароии таҷаллии Қуръон дар хутбаҳои ҳазрати Зайнаб (с): аҳдоф ва натлиҷ», саҳ.74–75
- ↑ Хонимуқаддам, «Чароии таҷаллии Қуръон дар хутбаҳои ҳазрати Зайнаб (с): аҳдоф ва натлиҷ», саҳ.75–76
- ↑ Хонимуқаддам, «Чароии таҷаллии Қуръон дар хутбаҳои ҳазрати Зайнаб (с): аҳдоф ва натлиҷ», саҳ.76
- ↑ Нурӣ Ҳамадонӣ, Ҷойгоҳи бонувон дар Ислом, 1383ҳ.ш., саҳ.282; Ҳошиминажод, Дарсе ки Ҳусайн ба инсонҳо омӯхт, 1382ҳ.ш., саҳ.204
- ↑ Ҳошиминажод, Дарсе ки Ҳусайн ба инсонҳо омӯхт, 1382ҳ.ш., саҳ.205
- ↑ Нурӣ Ҳамадонӣ, Ҷойгоҳи бонувон дар Ислом, 1383ҳ.ш., саҳ.282
- ↑ Мансурии Лориҷонӣ, Зайнаб Кубро (с) паёмовари Ошӯро, 1395ҳ.ш., саҳ.98
- ↑ Софии Гулпойгонӣ, Ҳусайн (а) шаҳиди огоҳ, 1366ҳ.ш., саҳ.386
- ↑ Ҳошиминажод, Дарсе ки Ҳусайн ба инсонҳо омӯхт, 1382ҳ.ш., саҳ.204
- ↑ Мансурии Лориҷонӣ, Зайнаб Кубро (с) паёмовари Ошӯро, 1395ҳ.ш., саҳ.103
- ↑ Ҳайдарӣ ва дигарон, «Бозхонии ҷилваҳои муқовимат дар хутбаҳои ҳазрати Зайнаб (с) ва шеъри ошӯроӣ», саҳ.20
- ↑ Ҳайдарӣ ва дигарон, «Бозхонии ҷилваҳои муқовимат дар хутбаҳои ҳазрати Зайнаб (с) ва шеъри ошӯроӣ», саҳ.20
- ↑ Шаҳидӣ, «Агар Зайнаб набуд, бузургии Ошӯро ҷовидона намешуд», саҳ.14
- ↑ Илоҳии Қумшаӣ, Девони ашъор, 1366ҳ.ш., саҳ.218–220
- ↑ Мансурии Лориҷонӣ, Маснавии Муҳаррам, 1379ҳ.ш., саҳ.120–122
- ↑ Найири Табрезӣ, Девони Найир, 1388ҳ.ш., саҳ.144–145
- ↑ «بخش ۳۴ - رفتن اهلبیت رسالت به جانب کوفه », Сомонаи Ганҷур
- ↑ Сардори Кобулӣ, Шарҳу хутбати Зайнаб (с) фи-л-Кӯфа, 1396ҳ.ш., саҳифаи шиносномаи китоб
- ↑ Каримии Ҷаҳрумӣ, Такрори ҳамосаи Алӣ (а) дар хутбаи ҳазрати Зайнаб (с), 1375ҳ.ш., саҳифаи шиносномаи китоб
- ↑ Аббос Козимӣ, Хутбаи ҳазрати Зайнаб дар бозори Кӯфа, 1398ҳ.ш., саҳифаи шиносномаи китоб
Сарчашма
- «بخش ۳۴ - رفتن اهلبیت رسالت به جانب کوفه », Сомонаи Ганҷур, санаи боздид: 25 августи 2025
- Ёраҳмадӣ, Озар ва Заҳро Хайруллоҳӣ, «معارف قرآنی در خطبه حضرت زینب(س)», дар маҷаллаи «Бинат», №105 ва 106, баҳор ва тобистони 1399ҳ.ш.
- Аббос-Козимӣ, Сайид Тавқир, «Хутбаи ҳазрати Зайнаб дар бозори Кӯфа», Қум, Маркази байналмилалии тарҷума ва нашри ал-Мустафо (с), 1398ҳ.ш.
- Довудӣ, Саид ва Маҳдӣ Рустамнажод, «Ошӯро: решаҳо, ангезаҳо, рӯйдодҳо, паёмадҳо», Қум, Имом Алӣ ибни Абитолиб (а), таҳти назари Оятуллоҳ Насир Мақорими Шерозӣ, 1388ҳ.ш., саҳ.596
- Ибни Намо Ҳиллӣ, Ҷаъфар ибни Муҳаммад, «Мусир-ул-аҳзон», Қум, Мактаби Имом Маҳдӣ (а), 1406ҳ.қ.
- Ибни Саъди Обӣ, Мансур ибни Ҳусайн, «Наср-уд-дурри фи-л-муҳозирот», Бейрут, Дор-ул-кутуб-ил-илмия, 1424ҳ.қ.
- Ибни Тайфур, Аҳмад ибни Абӣ Тоҳир, «Балоғот-ун-нисо», Қум, Шарифи Разӣ, бе сана.
- Ибни Фақиҳ, Аҳмад ибни Муҳаммад, «ал-Булдон», Бейрут, Олам-ул-кутуб, 1416ҳ.қ.
- Ибни Шаҳрошӯб, Муҳаммад ибни Алӣ, «Манақиби Оли Абитолиб (а)», Қум, Олима, 1379ҳ.қ.
- Ибни Ҳамдун, Муҳаммад ибни Ҳасан, «Тазкират-ул-ҳамдуния», Бейрут, Дор Содир, 1417ҳ.қ.
- Илоҳии Қумшаӣ, Маҳдӣ, «Девони ашъор», Теҳрон, Бародарони илмӣ, 1366ҳ.ш.
- Ишонӣ, Тоҳира ва Маъсума Неъмати Қазвинӣ, «تحلیل خطبه حضرت زینب در کوفه بر اساس نظریه کنش گفتار سرل», дар маҷаллаи «Мутолиоти Қуръон ва ҳадис», №45, зимистони 1393ҳ.ш.
- Каримии Ҷаҳрумӣ, Алӣ, «Такрори ҳамосаи Алӣ (а) дар хутбаи ҳазрати Зайнаб (с)», Қум, Нашриёти Ҳазрати Маъсума (с), 1375ҳ.ш.
- Мансурии Лориҷонӣ, Исмоил, «Зайнаб Кубро (с): Паёмовари Ошӯро», Теҳрон, Ширкати чоп ва нашри байналмилал, 1395ҳ.ш.
- Мансурии Лориҷонӣ, Исмоил, «Маснавии муҳаррам», Теҳрон, Нашри Оя, 1379ҳ.ш.
- Маҷлисӣ, Муҳаммадбоқир, «Биҳор-ул-анвор-ил-ҷомеъати лидурари ахбор-ил-аиммат-ил-атҳор (а)», Бейрут, Дор эҳё-ит-турас-ил-арабӣ, 1403ҳ.қ.
- Муҳаддисӣ, Ҷавод, «Фарҳанги Ошӯро», Қум, Нашри Маъруф, 1376ҳ.ш.
- Наййири Табрезӣ, Муҳаммадтақӣ, «Девони Наййири Табрезӣ», Теҳрон, Ширкати чоп ва нашри байналмилал, 1388ҳ.ш.
- Нурии Ҳамадонӣ, Ҳусайн, «Ҷойгоҳи бонувон дар Ислом», Қум, Нашри Маҳдии Мавъуд (аҷ), 1383ҳ.ш.
- Расулии Маҳаллотӣ, Сайид Ҳошим, «Зайнаб, Ақилаи Бани Ҳошим», Теҳрон, Нашри Машъар, бе сана.
- Ризоӣ, Ризо ва Муҳаддиса Далорамнажод, «تحلیل فرانقش اندیشگانی خطبه حضرت زینب(س) بر اساس دستور نقش گرای هلیدی», дар фаслномаи «Лисони мубин», №48, тобистони 1401ҳ.ш.
- Рӯшанфикр, Кубро ва Дониш Муҳаммадӣ, «تحلیل گفتمان ادبی خطبههای حضرت زینب(س)», дар маҷаллаи «Мутолиоти Қуръон ва ҳадиси сафина», №22, баҳори 1388ҳ.ш.
- Сайид ибни Таввус, Алӣ ибни Мӯсо, «ал-Луҳуф ало қатла-т-туфуф», тарҷума: Аҳмад Фаҳрии Занҷонӣ, Теҳрон, Ҷаҳон, 1348ҳ.ш.
- Сардори Кобулӣ, Ҳайдарқулӣ, «Шарҳу хутбати Зайнаб (с) фи-л-Кӯфа», Қум, Китобхонаи тахассусии улуми ҳадис, 1396ҳ.ш.
- Саффор, Ҳасан, «ал-Маръат-ул-азима», Димишқ, Дор-ут-таъохӣ, 2000м.
- Софи Гулпойгонӣ, Лутфуллоҳ, «Ҳусайн (а): шаҳиди огоҳ ва раҳбари наҷотбахши Ислом», Машҳад, Муассисаи нашр ва таблиғ, 1366ҳ.ш.
- Сулаймонӣ, Заҳро, «جلوههای بلاغت در کملام پیامآور عاشورا», дар маҷаллаи «Сафина», №22, баҳори 1388ҳ.ш.
- Табарсӣ, Аҳмад ибни Алӣ, «ал-Иҳтиҷоҷ ало аҳл-ил-лиҷоҷ», Машҳад, Нашри Муртазо, 1403ҳ.қ.
- Хонимуқаддам, Маҳёр, «چرایی تجلی قرآن در خطبههای حضرت زینب(س)، اهداف و نتایج», дар маҷаллаи «Мишкот», зимистони 1394ҳ.ш.
- Хоразмӣ, Муваффақ ибни Аҳмад, «Мақтал-ул-Ҳусайн», таҳқиқи Муҳаммад Самовӣ, Қум, Анвори Ҳудо, 1423ҳ.қ.
- Хурсандӣ, Маҳмуд ва дигарон, «تحلیل بلاغی خطبه حضرت زینب(س)», дар маҷаллаи «Мутолиоти адабии матнҳои исломӣ», №2, поизи 1391ҳ.ш.
- Шайхи Муфид, Муҳаммад ибни Нуъмон, «ал-Амолӣ», Қум, Конфронси Шайхи Муфид, 1413ҳ.қ.
- Шайхи Тӯсӣ, Муҳаммад ибни Ҳасан, «ал-Амолӣ», Қум, Дор-ус-сақофа, 1414ҳ.қ.
- Шафиии Мозандаронӣ, Муҳаммад, «Ошӯро: ҳамосаи ҷовидон», Теҳрон, Машъар, 1381ҳ.ш.
- Шаъронӣ, Абулҳасан, «Дамъ-ус-суҷум фи тарҷумати Нафс-ил-маҳмум», Теҳрон, Нашриёти Илмияи Исломия, 1374ҳ.қ.
- Шаҳидӣ, Сайид Ҷаъфар, «اگر زینب نبود عظمت عاشورا جاودانه نمیشد», мусоҳиба дар маҷаллаи «Гулистони Қуръон», №60, урдибиҳишти 1380ҳ.ш.
- Қазвинӣ, Муҳаммадкозим, «Зайнаб-ул-Кубро (с): мина-л-маҳди ила-л-лаҳд», Бейрут, Муассисат-ул-аъламӣ ли-л-матбуот, 1427ҳ.қ.
- Ҳайдарӣ ва дигарон, «بازخوانی جلوههای مقاومت در خطبههای حضرت زینب(س) و شعر عاشورایی», дар маҷаллаи «Ковишномаи адабиёти татбиқӣ», №40, зимистони 1399ҳ.ш.
- Ҳусайнии Аҷдод, Сайид Исмоил, «تجزیه و تحلیل ادبی خطب؛ حضرت زینب(س) در کوفه», дар маҷаллаи «Сафина», №22, баҳори 1388ҳ.ш.
- Ҳусайнии Деҳободӣ, Тоҳира, «Нигоҳе кӯтоҳ ба қиёми Имом Ҳусайн (а)», дар ҷилди 1 аз маҷмуаи мақолоти ҳамоиши Имом Ҳусайн (а), Теҳрон, Маҷмаи ҷаҳонии Аҳли Байт (а), 1381ҳ.ш.
- Ҳусайнии Хоманаӣ, Сайид Алӣ, «بیانات در دیدار جمعی از پیشکسوتان جهاد و شهادت و خاطرهگویان دفتر ادبیات و هنر مقاومت», дар пойгоҳи интернетии Дафтари ҳифз ва нашри осори Оятуллоҳ Сайид Алӣ Хоманаӣ, санаи нашр: 31 шаҳривари 1384ҳ.ш., санаи боздид: 16 меҳри 1403ҳ.ш.