Jump to content

Imon

Az wikishia

Imon (arabī: الإيمان) e'tiqodi qalbī ba ta'limoti Pajƣambari Islom (s) va duvozda imomi ma'sum (a) ast. Faqehoni şia imonro jake az şarthoi zarurī baroi marça'i taqlid, imomi çamoat, qozī va zakotgiranda donistaand. Ba e'tiqodi aksari ulamoi şia, imon nametavon taqlidī boşad.

Mutakallimoni şia, lozimai imonro ilova bar e'tiqod ba tavhid, nubuvvati Pajƣambar (s), adli Ilohī va qijomat, e'tiqod ba imomati imomoni ma'sum ba'd az Pajƣambar donistaand.

Tibqi ta'limoti Qur'oni Karim, imon az Islom farq dorad va dar sathi bolotare az on ast; hamcunin imon qudrati kamu zijod şudan dorad va heç kasero nameşavad bo maçbur kardan ba imon rasond.

Bisjore az ulamoi şia bar in bovarand, ki Islom az imon omtar ast va bar asosi in, har mu'mine, musalmon mahsub meşavad, ammo har musalmone hatman mu'min nest. Albatta, barxe olimoni şia, az qabili Xoça Nosiriddini Tusī va Şahidi Sonī bar in bovarand, ki imon va Islomi voqeī jak ast, ammo Islomi zohirī dar martabai pojontare az imon qaror dorad.

Mafhumşinosī

Dar rivojot va osori fiqhiji şia, imon ba du ma'noi om va xos ba kor raftaast: ma'noi om; ja'ne e'tiqodi qalbī ba tamomiji ta'limoti Pajƣambari Islom, va ma'noi xos, ilova bar ma'noi avval, hamroh bo e'tiqod ba imomat va vilojati imomoni duvozdahgona ast.[1] Binobar ma'noi xossi imon, hamai şiajoni duvozdahimomī, mu'min mahsub meşavand.[2]

Imon ba ma'noi xos, dar bisjore az bobhoi fiqh, monandi: içtihod, taqlid, tahorat, namoz, zakot, xums, rūza, e'tikof, haç, vaqf, nazr, qazo va şahodatho, ba kor rafta va şarti durustiji qabuliji hamai ibodatho donista şudaast.[3] Imon dar marça'i taqlid, imomi çamoat, mustahaqqi zakotu xums, qozī, şohid va taqsimkunandai amvol, ki az çonibi hokimi şar' nasb şuda, şart şudaast.[4] Gufta şudaast, bisjore az faqehon dar azongūi çamoat va noib dar haç niz ba şarti budani imon tasreh kardaand.[5]

Şajxi Mufid - az ulamoi imomija, imonro tasdiqi qalbī, iqrori zabonī va amal ba to'at donistaast;[6] Şofeī - olimi ahli sunnat, ham bar hamin nazar ast.[7] Barxe az imomija, monandi Sajidi Murtazo, Şajxi Tusī, Ibni Majsami Bahronī, Fozili Miqdod va Abdurrazoqi Lohiçī mu'taqidand, ki imon, amali qalbī va kori dil ast va bar in asos, imon hamon e'tiqodi qalbī ba Xudo, Pajƣambar va vahj ast va mu'min kase ast, ki bo qalbi xud mu'taqid boşad, iqrori zabon zarurate nadorad.[8]

Namunaho

Dar Qur'oni Karim, namunahoe baroi imon bajon şudaast; az çumla: imoni ba Xudo,[9] imon ba hamai pajƣambaron,[10] imon ba harcize ki az çonibi Xudovand bar pajƣambaron nozil şudaast; monandi kitobhoi osmonī,[11] imon ba rūzi qijomat,[12] imon ba fariştagon[13] va imoni ba ƣajb.[14]

Mutakallimoni şia lozimai imonro bovar ba tavhid, adli Ilohī, qijomat, pajƣambaron va e'tiqod ba imomati imomoni ma'sumi ba'd az Pajƣambar donistaand.[15] Dar muqobil, mū'tazila mu'taqidand, imon ja'ne bovar ba tavhid, adl, iqror ba nabuvvati Pajƣambar, va'du va'id va qijom ba amri ba ma'ruf va nahji az munkar.[16] Aşoira mu'taqidand, lozimai imon tasdiq kardan ba har cize ki Pajƣambar ovardaast; hamcun jagonagiji Xudovand va farz budani namoz.[17]

Osor va viƶagiho

Imom Mūso ibni Ça'far alajhissalom:

«Çamoate az dūstoni Imomi Sodiq alajhissalom dar şabe mahtobiju nūronī girdi hazrataş budandu osmoni komilani nūronī ba sitoragon bud, guftand: jo Ibni Rasululloh in nilgun osmon cī qadar ravşan ast! Va nuri sitoragonu kavokib bisjor daraxşnda ast! Imom dar posuxi onon farmud: şumo in cunin megūed, ammo fariştagoni mudabbiru korguzor: Çabrailu Mikoilu Isrofilu qobizi arvoh (Azroil) az farozi osmon ba şumo va barodaronaton menigarand va (in'ikosi) nuri şumo (mu'minini tarafdori Ahli Bajt) ba osmon va eşon bisjor ravşantar ast az anvori in sitoragon va hamin vasfi şumoro onon niz megūjand ki: ci nekūst nuri in mu'minon dar malakut!»

Saduq, Ujunu axbor-ir-Rizo, Muassisai a'lamī, Bejrut, ç.1, sah.6

Ojoti bisjore az Qur'oni Karim, dar borai imon va osoru viƶagihoi on ast; bar in asos, imon bo Islom farq dorad va dar martabae bolotar az on qaror dorad.[18] Imon haqiqate ast, ki dūst doştani şadidi Xudovandro ba hamroh dorad.[19] Xudovand mu'minonro az «zulumotu torikī» berun ovarda va ba olami «nur» medarorad.[20]

Bar asosi Qur'oni Karim, imon, qobilijati zijodu kam şudan dorad[21] va qalbhoi mu'minon bo on ba itminonu subot merasad.[22] Hamcunin dar Qur'oni Karim omadaast, ki heç insonero bo ikrohu içbor nametavon ba imon rasondu mu'min soxt.[23]

Dar ojote az Qur'oni Karim xatoho, naqsho va gunohoni mu'minon ba onho gūşzad şuda va az onon xosta şudaast xudro isloh kunand.[24]

Imoni taqlidī

Maşhuri olimoni imomija bar in bovarand, ki taqlid dar imon, kofī nest.[25] Mū'tazila va beştari aşoira niz dar in bora bo şiajon hamnazarand.[26] Dar muqobil, fuqahoi ahli sunnat,[27] haşavija va ta'limija, imon az rūi taqlidro durust donistaand.[28]

Robitai Islom va imon

Bisjore az olimoni şia mu'taqidand Islom va imoni du mafhumeand ki farq dorand va bar in asos, Islom az imon omtar ast; ja'ne har mu'mine musulmon ast, ammo har musulmone şart nest hatman mu'min boşad.[29] Beştari aşoira niz cunin nazare dorand.[30]

Bo in hol, mū'tazila,[31] bisjore az xavoriç, zajdija,[32] Abuhanifa va pajravonaş,[33] va Şajxi Tusī,[34] farq doştani Islom az imonro qabul nakardaand.

Xoça Nasiriddini Tusī, mutakallimi şiai qarni haftumi hiçrī,[35] Şahidi Sonī, faqehi buzurgi şiai qarni dahumi hiçrī,[36] va Taftozonī, mutakallimi qarni haştumi hiçrī,[37] bar in aqidaand, ki imon va Islomi voqeī jak ast, ammo Islomi zohirī az imon farq dorad va omtar az on ast; bar in asos, kasone ki Islomi zohirī dorand, luzuman mu'min nestand, ammo hamai mu'minon musulmon niz hastand.

Binobar nazari Alloma Tabotaboī (1281 - 1360h.ş.), fajlasuf va mufassiri muosir, Islom va imon, daraça dorand va rasidan ba har martaba az Islom, şarti rasidan ba martabai ba'diji imon ast; cunonki naxustin martabai Islom, qabuli zohiri amr va nahjhoi Ilohī ast va ba'd az on, avvalin martabai imon, ja'ne e'tiqodi qalbī va bovar ba mazmun şahodatajn ast, ki ba ançomi ahkomi far'iji Islom munçar meşavad.[38]

Ezoh

  1. ↑ Farhangi fiqhi forsī, «imon», ç.1, sah.787.
  2. ↑ Şahidi Sonī, Masolik-ul-afhom, 1414h.q., ç.5, sah.337 - 338.
  3. ↑ Naçafī, Çavohir-ul-kalom, 1404h.q., ç.15, sah.63.
  4. ↑ Farhangi fiqhi forsī, “imon”, ç.1, sah.787.
  5. ↑ Farhangi fiqhi forsī, “imon”, ç.1, sah.787.
  6. ↑ Fozili Miqdod, Irşod-ut-tolibin, 1405h.q., sah.440; Şubbar, Haqq-ul-jaqin, 1418h.q., sah.558, 559.
  7. ↑ Xamis, Usul-ud-din ind-al-imom Abuhanifa, 1416h.q., sah.41.
  8. ↑ Sajidi Murtazo, az-Zaxiratu fi ilm-il-kalom, 1411h.q., sah.536, 537; Bahronī, Qavoid-ul-marom fi ilm-il-kalom, 1406h.q., sah.170; Fozili Miqdod, Irşod-ut-tolibin, 1405h.q., sah.442; Fozili Miqdod, al-Lavomi'-ul-ilohija fi-l-mabohis-il-kalomija, 1380h.ş., sah.440; Lohiçī, Sarmojati imon, 1364h.ş., sah.165.
  9. ↑ Surai Baqara, ojati 256 va 186; surai Oli Imron, ojati 52, 110, 193; surai Niso, ojati 175 va..
  10. ↑ Surai Oli Imron, ojati 179; surai Hadid, ojati 19; surai Baqara, ojati 177; surai Niso, ojati 136.
  11. ↑ Surai Baqara, ojati 136; surai Niso, ojati 162.
  12. ↑ Surai Baqara, ojati 62, 8, 126, 228, 232, 264.
  13. ↑ Surai Baqara, ojati 285 va 177.
  14. ↑ Surai Baqara: ojati 4.
  15. ↑ Ƣazzolī, Qavoid-ul-aqoid, 1405h.q., sah.145; Şahidi Sonī, Haqoiq-ul-imon, 1409h.q., sah.144 va 164.
  16. ↑ Ƣazzolī, Qavoid-ul-aqoid, 1405h.q., sah.145.
  17. ↑ Taftozonī, Şarh-ul-maqosid, 1409h.q., ç.5, sah.177; Içī, kitobi Mavoqif, 1417h.q., ç.3, sah.527.
  18. ↑ Surai Huçurot, ojati 14.
  19. ↑ Surai Baqara, ojati 165.
  20. ↑ Surai Baqara, ojati 257.
  21. ↑ Surai Tavba, ojati 9 va 124.
  22. ↑ Surai Ra'd, ojati 13 va 28.
  23. ↑ Surai Baqara, ojati 256.
  24. ↑ Surai Saf, ojati 2; surai Munofiqun, ojati 9; surai Mumtahana, ojati 1; surai Huçurot, ojati 1 - 12; surai Muçodala, ojati 9.
  25. ↑ Şahidi Sonī, Haqoiq-ul-imon, 1409h.q., sah.59.
  26. ↑ Taftozonī, Şarh-ul-maqosid, 1409h.q., ç.5, sah.288.
  27. ↑ Taftozonī, Şarh-ul-maqosid, 1409h.q., ç.5, sah.218.
  28. ↑ Şahidi Sonī, Haqoiq-ul-imon, 1409h.q., sah.59.
  29. ↑ Şajxi Mufid, Avoil-ul-maqolot, intişoroti Dovarī, sah.54.
  30. ↑ Boqlonī, Tamhid-ul-avoil va talxis-ud-daloil, 1414h.q., sah.391.
  31. ↑ Mū'tazilī, Şarh-ul-usul-il-xamsa, 1408h.q., sah.705.
  32. ↑ Şajxi Mufid, Avoil-ul-maqolot, intişoroti Dovarī, sah.54.
  33. ↑ Xamis, Usul-ud-din ind-al-imom Abuhanifa, 1416h.q., sah.435, 436.
  34. ↑ Şajxi Tusī, at-Tibjon, Doru ehjoilturosil'arabī, ç.2, sah.418.
  35. ↑ Xoça Nasiruddin Tusī, Qavoid-ul-aqoid, 1416h.q., sah.143, 142.
  36. ↑ Şahidi Sonī, Haqoiq-ul-imon, 1409h.q., sah.120, 121.
  37. ↑ Taftozonī, Şarh-ul-maqosid, 1409h.q., ç.5, sah.207.
  38. ↑ Tabotaboī, al-Mizon, 1393h.q., ç.1, sah.301, 303.

Sarcaşma

  • Bahronī, Majsam ibni Alī, Qavoid-ul-marom fi ilm-il-kalom, tahqiqi Sajid Ahmad Husajnī, Qum, maktabat Ojatullohil'uzmo Mar'aşiji Naçafī, 1406h.q.
  • Boqlonī, Muhammad ibni Tabib, Tamhid-ul-avoil va talxis-ud-daloil, tahqiqi Imoduddin Ahmad Hajdar, Bejrut, muassisai alkutubissaqofija, 1414h.q.
  • Ƣazzolī, Muhammad ibni Muhammad, Qavoid-ul-aqoid, tahqiq va ta'liqi Muso Muhammad Alī, Bejrut, olamulkutub, 1405h.q.
  • Içī, Azududdin, kitobi al-Mavoqif, tahqiqi Abdurrahmon Umajra, Bejrut, Dorulçil, 1417h.q.
  • Lohiçī, Abdurrazoq, Sarmojai imon, tashehi Sodiqi Loriçonī, Tehron, az-Zahro, 1364h.ş.
  • Mū'tazilī, Abdulçabbor, Şarh-ul-usul-il-xamsa, ta'liqi Ahmad ibni Husajn ibni Abuhoşim, tahqiqi Abdukarim Usmon, Qohira, maktabat Vahba, 1408h.q.
  • Naçafī, Muhammadhasan, Çavohir-ul-kalom fi şarhi şaroi'-il-Islom, tasheh: Abbosi Quconī va Aliji Oxundī, Bejrut, Doru ehjoilturosil'arabī, 1404h.q.
  • Sajidi Murtazo, Alī ibni-l-Husajn, az-Zaxiratu fi ilm-il-kalom, tahqiqi Sajid Ahmad Husajnī, Qum, muassisai naşri islomī, 1411h.q.
  • Tabotaboī, Sajid Muhammadhusajn, al-Mizon fi tafsir-il-Qur'on, Bejrut, al-A'lamī, 1393h.q.
  • Taftozonī, Mas'ud, Şarh-ul-maqosid, tahqiqi doktor Abdurrahmon Umajra, Qum, manşuroti ar-Razī, 1409h.q.
  • Fozili Miqdod, al-Lavomi'-ul-ilohija fi-l-mabohis-il-kalomija, tahqiqi Sajid Muhammadalī Qozī Tabotaboī, Qum, intişoroti daftari tabliƣoti islomī, 1380h.ş.
  • Fozili Miqdod, Irşod-ut-tolibin ilo nahç-il-mustarşidin, tahqiqi Sajid Mahdiji Raçoī, Qum, kitobxonai Ojatullohil'uzmo Mar'aşiji Naçafī, 1405h.q.
  • Xamis, Muhammad Abdurrahmon, Usul-ud-din ind-al-imom Abuhanifa, Rijoz, Dorussami'ī linnaşri vattavzi', 1416h.q.
  • Xoça Nasiruddin Tusī, Muhammad ibni Muhammad, Qavoid-ul-aqoid, tahqiqi Alī Rabboniji Gulpojgonī, Qum, markazi mudirijati havzai ilmijai Qum, 1416h.q.
  • Hoşimiji Şohrudī, Sajid Mahmud, muassisai doiratulmaorifi fiqhi islomī, madxali imon.
  • Şajxi Tusī, Muhammad ibni Hasan, at-Tibjon fi tafsir-il-Qur'on, Bejrut, Doru ehjoilturosil'arabī, beto.
  • Şahidi Sonī, Zajniddin ibni Alī, Masolik-ul-afhom ilo tanqihi şaroi'-il-Islom, Qum, muassisai alma'oriful-islomī, 1414h.q.
  • Şahidi Sonī, Ziniddini Alī, Haqoiq-ul-imon, tahqiqi Sajid Mahdiji Raçoī, Qum, maktabat Ojatullohil'uzmo Mar'aşiji Naçafī, 1409h.q.
  • Şubbar, Sajid Abdulloh, Haqq-ul-jaqin fi ma'rifati usul-id-din, Bejrut, al-A'lamī, 1418h.q.
Bargirifta az "https://tg.wikishia.net/w/index.php?title=Имон&oldid=32908"