Halol
| Baxşe az ahkomi amalī va fiqhī |
|---|
 |
Halol (arabī: حلال) dar muqobili harom va ba ma'noi on ci ki az nazari şar' va aql, ravo va çoiz ast. Dar barxe manobei fiqhī, voƶai «halol» mutarodif bo muboh dar nazari girifta şuda, ammo dar tafovuti on du guftaand halol az ahkome ast, ki ba tavri mustaqim ba af'oli mukallafin ta'alluq namegirad va az muboh omtar ast; caroki har mubohe halol ast vale har halole, muboh nest.
Binoba nazari fuqaho, agar dar harom jo halol budani cize şak şud, mutobiqi qoidai hillijat, ba halol budan on, hukm meşavad. Dar rivojot ba jodgiriji ahkomi halolu harom va kasbi rūziji halol siforiş şudaast.
Dar soli 2007-umi melodī Muassisai çahoniji halol baroi gustarişi farhangi halol ta'sis şud. Hamcunin rūzi 17 mohi ramazon ba rūzi çahoniji halol nomguzorī şudaast.
Ma'noşinosī
Halol dar muqobili harom, ba ma'noi on ci ki az nazari şar' va aql, ravo va çoiz ast.[1] Ba bajone digar on ci ki hukmi hurmat az on bardoşta şuda va ançom jo tarkaş muçibi iqob nameşavad.[2]
Halol dar luƣat ba ma'noi «boz kardani gireh» ast.[3] Ba guftai Aliakbari Qaraşī, «hill» ba ma'noi halol va istiora az boz kardanu guşoiş dar cize ast va halol, on cizest ki az mamnuijat boz va ozod şudaast.[4]
Bino ba guftai barxe muhaqqiqon, korburd «jaçuzu=یجوز» dar kalomi fuqaho gohe ba ma'noī «jasihhu» (durust budani cize) va gohe niz ba ma'noī «jahillu», (halol budani cize) ast va dar umure ki şar'an mamnuijate dar on nest, ba kor meravad.[5]
Dar rivojatī ki az Imom Sodiq (a) naql şuda, farogiriji jak hadis dar borai halolu harom az şaxsi rostgū, az dunjo va tillovu nuqrahoi on bartar donista şudaast.[6]
Farqi halol bo muboh
- Maqolai aslī: Muboh
Barxe voƶai «halol»-ro bo «muboh» murodif donistaand;[7] barxe digar bajni in du voƶa farq guzoşta[8] va tafovuthoe baroi onho zikr kardaand ki iboratand az:
- Halol dar fiqh muqobili harom ba kor meravad va şomili umuri ƣajriharom monandi: voçib, mustahab, makruh va muboh niz meşavad.[9] Az in rū halol omtar az muboh ast; ja'ne har mubohe halol ast vale har halole muboh nest. Monandi makruh ki halol ast ammo muboh nest.[10]
- Muboh az ahkomi taklifī ast va ba tavri mustaqim ba af'oli mukallafon ta'alluq megirad;[11] ammo halol az ahkomi vaz'ist va ba aşjoi xoriçī ta'alluq megirad.[12]
- Halol ba ma'noi boz kardani girehi tahrim va az bajn raftani mamnu'ijat ast; dar hole ki muboh ba ma'noi ozodī dar fe'l, az çihati ançom va tark ast.[13]
Qoidai hillijat
- Maqolai aslī: Qoidai hillijat
Qoidae fiqhī ki bar çoiz budani tasarruf dar umure ki dar halol jo harom budan on tardid vuçud dorad, dilolat mekunad.[14] Bar asosi in qoida zamone ki dar harom jo halol budani cize şak şavad, ba halol budan on hukm meşavad.[15] Baroi isboti in qoida ba ojai 29 surai Baqara «Ūst ki hamai on ciro dar zamin ast baroi şumo ofarid.»[16] va hadisi «har cize bar tu halol ast magar on ki ba harom budan on ilm doşta boşī.»[17] istinod şudaast.
Rūziji halol
Rūziji halol, daromade ast, ki dar corcūbi qavonini şar'ī kasb şuda va dar on huquqi Xudo, monandi: xums va zakot riojat şuda boşad va hamcunin haqqunnose dar on naboşad.[18] Dar rivojot ba ahamijati kasbi rūziji haloli işora şudaast.[19] Ba unvoni namuna dar rivojate az Imom Sodiq (a) kase ki baroi kasbi rūziji halol taloş mekunad ba kase ki dar rohi Xudo çihod mekunad, taşbih şudaast.[20] Hamcunin dar rivojate az Pajombar (s) naql şuda ki ibodat haftod çuz' dorad va bolotarin çuz'i on kasbi rūziji halol ast.[21] Hamcunin dar osori adabiji forsu toçik niz bahsi rūziji halol in'ikos doştaast.[22]
Muassisai çahoniji Halol
Muassisai çahoniji Halol dar soli 2007 melodī ba manzuri gustarişi farhangi halol ta'sis şud. In muassisa dar havzahoi sanoe' va mavodi ƣizoī, doruivu oroişī, restoranu hotelho, gardişgarī, varziş va bozargoniji halol fa'olijat mekunad.[24] Hamcunin rūzi 17 Ramazon ba unvoni rūzi çahoniji halol nomida şudaast.[25] Bino ba guzorişi Pojgohi xabariji IKNO, ba çihati in ki dar 17 Ramazon ojai « يَا أَيُّهَا النَّاسُ كُلُواْ مِمَّا فِي الأَرْضِ حَلاَلًا طَيِّبًا; ej mardum az on ci dar zamin halol va pokiza ast bixūred.»[26] nozil şuda, in rūz ba Rūzi çahoniji Halol nomguzorī şudaast.[27] Hamasola dar in rūz, hamoişi buzurgdoşti Rūzi çahoniji Halol barguzor meşavad va muhimtarin rūjdodho, masoil va muşkiloti san'ati halol mavridi barrasī qaror megirad.[28] Avvalin davrai in hamoiş dar Eron, dar 15-umi tiri 1393 h.ş. dar Markazi hamoişhoi burçi Melodi Tehron, barguzor gardid.[29]
Çustori vobasta
Ezoh
- ↑ Mişkinī, Mustalahot-ul-fiqh, 1419 q, sah.216
- ↑ Abdulmun'im, Mu'çam-ul-mustalahot-ul-alfoz-ul-fiqhijja, Dor-ul-fazila, ç.1, sah.585
- ↑ Roƣibi Isfahonī, al-Mufradot, zajli voƶai «hill»
- ↑ Qaraşī, Qomusi Qur'on, zajli voƶa «hill»
- ↑ Hafnovī, Gançinai istilohoti fiqhī va usulī, 1395h.ş., sah.89
- ↑ Barqī, al-Mahosin, Dor-ul-kutub-il-islomijja, ç.1, sah.229
- ↑ Muassisai Doirat-ul-maorif-il-fiqh-il-islomī, Mavsuat-ul-fiqh-il-islomī, 1424 q, ç.2, sah.83
- ↑ Muassisai Doirat-ul-maorif-il-fiqh-il-islomī, Mavsuat-ul-fiqh-il-islomī, 1424 q, ç.2, sah.84
- ↑ Sa'dī, al-Qomus-ul-fuqaho luƣatan va istilohan, 1408 q, sah.99
- ↑ Sa'dī, al-Qomus-ul-fuqaho luƣatan va istilohan, 1408 q, sah.99
- ↑ Sadr, Durusun fi ilm-il-usul, 1406 q, ç.1, sah.53; Muassisai Doirat-ul-maorif-il-fiqh-il-islomī, Farhangi fiqhi forsī, 1387h.ş., ç.1, sah.218
- ↑ Markazi ittiloot va manobei islomī, Farhangnomai usuli fiqh, 1389h.ş., ç.1, sah.106
- ↑ Muassisai Doirat-ul-maorif-il-fiqh-il-islomī, Mavsuat-ul-fiqh-il-islomī, 1424 q, ç.2, sah.84
- ↑ Nig.: Viloī, Farhangi taşrehiji istilohoti usul, 1387h.ş., ç.1, sah.85
- ↑ Muassisai Doirat-ul-maorif-il-fiqh-il-islomī, al-Mavsuat-ul-fiqhijja, 1423h.q., ç.13, sah.320
- ↑ Fozili Tunī, al-Vofija, 1412h.q., sah.185
- ↑ Kulajnī, al-Kofī, 1430h.q., ç.10, sah.542; Fozili Lankaronī, Tafsil-uş-şaria, 1426h.q., sah.193
- ↑ Isozoda, «Naqşi rizqi halol dar salomati ma'naviji inson az didgohi ojot va rivojot», sah.3
- ↑ Nurī, Mustadrak-ul-vasoil, 1408h.q., ç.13, sah.12
- ↑ Qozī Nu'moni Maƣribī, Daoim-ul-Islom, 1385h.q., ç.2, sah.15
- ↑ Nurī, Mustadrak-ul-vasoil, 1408h.q., ç.13, sah.12
- ↑ Baroi namuna nig.: Luqmai halol az nazari Mavlono
- ↑ «Muassisai çahoniji Halol», sajti Muassisai çahoniji Halol
- ↑ «Muassisai çahoniji Halol», sajti Muassisai çahoniji Halol
- ↑ «Dujumin hamoişi «Rūzi çahoniji Halol» mohi Ramazon barguzor meşavad», xabarguzoriji IKNO
- ↑ Surai Baqara, ojai 168
- ↑ «Dujumin hamoişi «Rūzi çahoniji Halol» mohi Ramazon barguzor meşavad», xabarguzoriji IKNO
- ↑ «Buzurgdoşti Rūzi çahoniji Halol», Muassisai bajni almilaliji Halol
- ↑ «Buzurgdoşti Rūzi çahoniji Halol», Muassisai bajni almilaliji Halol
Sarcaşma
- «Buzurgdoşti Rūzi çahoniji Halol», Muassisai bajni almilaliji Halol, muşohida: 3 murdodi 1401h.ş.
- «Dujumin hamoişi «Rūzi çahoniji Halol» mohi Ramazon barguzor meşavad», xabarguzoriji IKNO, darçi matlab: 27 mehri 1393h.ş., muşohida: 3 murdodi 1401h.ş.
- «Muassisai çahoniji Halol», sajti Muassisai çahoniji Halol, muşohida: 3 murdodi 1401h.ş.
- Abdulmun'im, Mahmudi Abdurrahmon, Mu'çam-ul-mustalahot-ul-alfoz-ul-fiqhijja, Qohira, Dor-ul-fazila, be to.
- Akbarī, Mahmud, Halol va harom, intişoroti Fitjon, 1391h.ş.
- Barqī, Ahmad ibni Muhammad, al-Mahosin, Qum, Dor-ul-kutub-il-islomijja, be to.
- Viloī, Iso, Farhangi taşrehiji istilohoti usul, Tehron, naşri Naj, 1387h.ş.
- Isozoda, Iso va Nekzodi Isozoda, «Naqşi rizqi halol dar salomati ma'naviji inson az didgohi ojot va rivojot», viƶanomai ulumi insoniji Salomat, №1, poizi 1398h.ş.
- Kulajnī, Muhammad ibni Joqub, al-Kofī, Qum, intişoroti dorulhadis, copi avval, 1430h.q.
- Qaraşī, Sajid Aliakbar, Qomusi Qur'on, Tehron, Dor-ul-kutub-il-islomijja, copi şaşum, 1371h.ş.
- Markazi ittiloot va manobei islomī, Farhangnomai usuli fiqh, Qum, Paƶūhişgohi ulum va farhangi islomī, 1389h.ş.
- Mişkinī, Alī, Mustalahot-ul-fiqh, Qum, naşri al-Hodī, 1419h.q.
- Muassisai Doirat-ul-maorif-il-fiqh-il-islomī, al-Mavsuat-ul-fiqhijja, Qum, Muassisai Doirat-ul-maorif-il-fiqh-il-islomī, 1423h.q.
- Muassisai Doirat-ul-maorif-il-fiqh-il-islomī, Mavsuat-ul-fiqh-il-islomī, Qum, Muassisai Doirat-ul-maorif-il-fiqh-il-islomī, 1424h.q.
- Muassisai Doirat-ul-maorif-il-fiqh-il-islomī, Farhangi fiqhi forsī, Qum, Muassisai Doirat-ul-maorif-il-fiqh-il-islomī, 1387h.ş.
- Nurī, Mirzohusajn, Mustadrak-ul-vasoil, Qum, Muassisai Olulbajt alajhimussalom, 1408h.q.
- Roƣibi Isfahonī, Husajn ibni Muhammad, al-Mufradotu fi ƣarib-il-Qur'on, Dimişq, Dor-ul-qalam, 1412h.q.
- Sadr, Muhammadboqir, Durusun fi ilm-il-usul, Bejrut, Dor-ul-kitob-ul-lubnonī, 1406h.q.
- Sa'dī, Abuçib, al-Qomus-ul-fuqaho luƣatan va istilohan, Dimişq, Dor-ul-fikr, 1408h.q.
- Fozili Lankaronī, Muhammad, Tafsil-uş-şariati fi şarhi Tahrir-il-vasila (al-Içthodu va-t-taqlid), Qum, Markazi fiqhiji Aimmai athor (a), 1426h.q.
- Fozili Tunī, Abdulloh ibni Muhammad, al-Vofijai fi usul-il-fiqh, Qum, Maçma'-ul-fikr-il-islomī, copi avval, 1412h.q.
- Hafnovī, Muhammadibrohim, Gançinai istilohoti fiqhī va usulī, tarçuma: Fajzi Muhammadi Balūc, Turbati Çom, intişoroti Xoça Abdullohi Ansorī, 1395h.ş.