Jump to content

Hadisi Saqalajn

Az wikishia
Hadisi Saqalajn
Mavzu'Çojgohi Qur'on va Ahli Bajt (a)
Sodirşuda azPajƣambari Akram (s)
RovijonImom Alī (a), Imom Hasan (a), Imom Sodiq (a), Abuzar, Zajd ibni Arqam, Abusaidi Xudrī, Zajd ibni Sobit, Çobir ibni Abdullohi Ansorī, Huzajfa ibni Usajd va...
E'tibori sanadmutavotir - saheh
Sarcaşmai şiaal-Kofī, Basoir-ud-daraçot, Kifojat-ul-asar, Ujunu axbor-ir-Rizo, Tufsiri Qumī
Sarcaşmai sunnīصحیح مسلم، سنن نسائی، سنن ترمذی، سنن دارمی، مسند احمد بن حنبل، مستدرک حاکم نیشابوریSahehi Muslim, Sunani Nisoī, Sunani Tirmizī, Sunani Doramī, Musnadi Ahmad ibni Hanbal, Mustadraki Hokimi Nişopurī


In maqola dar borai hadisi Saqalajn ast. Baroi oşnoī bo voƶai saqalajn, maqolai Saqalajnro bubined.

Hadisi Saqalajn (arabī: حديث الثقلين) jo siqlajn (arabī: ثِقْلَیْن), hadise dar borai çojgohi hidojatgariji Qur'oni Karim va Ahli Bajti Pajƣambar, hazrati Muhammadi Mustafo (s) dar dini Islom va luzumi tamassuk ba onho pas az darguzaşti Pajƣambari Islom (s) suxan megūjad va in ki in du, hamvora dar kanori jakdigarand, to dar kanori Havzi Kavsar ba Pajƣambari Akram (s) mulhaq şavand.

Sihhati intisobi in hadis ba Pajƣambar (s)-ro hamai musulmonon, şi'a va ahli sunnat paziruftaand. Şi'ajon bo takja bar in hadis, mu'taqid ba luzumi imomat va ismati imomon (a) va niz davomi imomat dar hamai zamonho hastand.

Matni hadis

In hadis dar naqlhoi muxtalif, bo iborathoi gunogun omada, ammo muhtavoi hamai onho jake ast.

Dar kitobi Usuli Kofī, az kutubi arba'a va asliji şia omadaast:

...”إِنِّی تَارِک فِیکمْ أَمْرَینِ إِنْ أَخَذْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا- کتَابَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَهْلَ بَیتِی عِتْرَتِی أَیهَا النَّاسُ اسْمَعُوا وَ قَدْ بَلَّغْتُ إِنَّکمْ سَتَرِدُونَ عَلَیَّ الْحَوْضَ فَأَسْأَلُکمْ عَمَّا فَعَلْتُمْ فِی الثَّقَلَینِ وَ الثَّقَلَانِ کتَابُ اللَّهِ جَلَّ ذِکرُهُ وَ أَهْلُ بَیتِی[1]‏”

Tarçuma: «Man bajni şumo du ciz boqī meguzoram, ki agar onhoro dastovez qaror dihed, hargiz gumroh naxohed şud: kitobi Xudo va itratam, ki Ahli Bajtam hastand. Ej mardum bişnaved! Man ba şumo rasondam, ki şumo dar kanori havz bar man vorid meşaved, pas man az şumo dar borai raftoraton bo in du jodgori arzişmand suol xoham kard, ja'ne kitobi Xudo va Ahli Bajtam.

Sunani Nasoī az sihohi sittai ahli sunnat, in hadisro cunin naql mekunad:

«... کأنی قد دعیت فاجبت، انی قد ترکت فیکم الثقلین احدهما اکبر من الآخر، کتاب الله و عترتی اهل بیتی، فانظروا کیف تخلفونی فیهما، فانهما لن یفترقا حتی یردا علی الحوض...».[2]

Tarçuma: «Zamoni vafoti man nazdik şudaast. Man bajni şumo du şaj'i garonbaho boqī meguzoram, ki jake buzurgtar az digarī ast, kitobi Xudo va itratam, ki hamon Ahli Bajt ast. Pas bingared, ki ciguna bo on du raftor mekuned, ki on du az ham çudo nameşavand, to onkī dar kanori havz bar man vorid şavand».

Manobe' va sanadi hadis

Hadisi Saqalajn bo sanadhoi mutaaddid va iborathoi gunogun az zaboni candin sahobiji Pajƣambar (s) dar manobei rivoiji şi'a va ahli sunnat naql şudaast.[3] Barxe az mutakallimoni şi'a onro mutavotir şumoridaand.[4] Ba gufta Mullosolehi Mozandaronī şi'a vaahli sunnat bar mazmuni in hadis va sihhati on ittifoqi nazar dorand.[5]

Manobei ahli sunnat

Binobar kitobi «Hadis-us-saqalajn va maqomotu Ahl-il-bajt» naviştai Ahmad Mohavzī, in hadisro beş az 25 nafar az sahoba az Pajƣambari Akram (s) naql kardaand. [nijozmandi manba] Nomi barxe az in sahoba dar idoma meojad:

1-Zajd ibni Arqm: in hadis ba şaş tariq az ū dar kitobhoi Sunani Nasoī,[6] al-Mu'çam-ul-kabiri Tabaronī,[7] Sunani Tirmizī,[8] Mustadraki hokimi Nişoburī,[9] Musnadi Ahmad[10] va kitobhoi digar naql şudaast.

2 – Zajd ibni Sobit dar Musnadi Ahmad[11] va al-Mu'çam-ul-kabiri Tabaronī.[12]

3 – Çobir ibni Abdulloh dar kitobhoi sunan (sahih) Tirmizī,[13] al-Mu'çam-ul-kabir[14] va al-Mu'çam-ul-avsat[15] Tabaronī.

4 – Huzajfa ibni Asid dar kitobi al-Mu'çam-ul-kabiri Tabaronī.[16]

5 - Abusaidi Xudrī dar cahor mavze' az Musnadi Ahmad[17] va Zuafo-ul-kabiri Al'aqilī.[18]

6 - Imomi Alī (a) ba du tariq dar al-Bahr-ul-zaxor jo hamon Musnad-ud-Bazzoz[19] va Kanz-ul-ummol.[20]

7 - Abuzari Ƣiforī dar kitobi al-Mu'talifu va al-muxtalif Doruqutnī.[21]

8 - Abuhurajra dar Kaşf-ul-astori an zavoidil bazor.[22]

9 – Abdulloh ibni Hantab dar Usd-ul-ƣoba.[23]

10 – Çubajr ibni Mut'im dar Zilol-ul-çannat.[24]

11 - Iddae az sahoba[25]

Sajidhoşimi Bahronī dar kitobi Ƣojat-ul-marom va huççat-ul-xisom, in hadisro ba 39 tariq az kitobhoi ahli sunnat naql kardaast. Bino bar naqli kitobi jodşuda, in hadis dar kitobhoi Musnadi Ahmad, Sahih Muslim, Manoqibi Ibni Almaƣozalī, Sunani Tirmizī, al-Umdai Sa'labī, Musnadi Abija'lī, al-Mu'çam-ul-avsati Tabaronī, al-Umdai Ibnil Bitriq, Janobi'-ul-mavaddati Qunduzī, at-Taroifi Ibni Almaƣozalī, Faroid-us-simtajn, va Şarhi Nahçulbaloƣai Ibni Abilhadid omada ast.[26]

Manobei şia

Bino ba naviştai Ƣojat-ul-marom va huççat-ul-xisom, dar manobei şi'a, 82 hadis bo mazmuni hadisi Saqalajn naql şudaast, ki dar kitobhoi al-Kofī, Kamol-ud-din, Amoliji Saduq, Amoliji Mufid, Amoliji Tusī, Ujuunu axbor-ir-Rizo, al-Ƣajbati Nu'monī, Basoir-ud-daraçot va bisjore az kutubi digar çam'ovarī şudaast.[27]

Zamon va makoni suduri hadis

Dar inki Pajƣambari Islom (s) hadisi Saqalajnro dar cī zamonu makone bajon karda, ixtilof ast; Ibni Haçari Hajtamī megūjad,[28] ki Rasuli Akram (s) in hadisro dar bozgaşt az Fathi Makka, dar rohi Toif bajon kardaast, ammo digaron zamonu makoni onro mutafovit az in donistaand.

Garci barxe az naqlhoro metavon guzorişhoi muxtalif az jak rūjdod donist, ammo dar borai barxe digar az rivojot, nametavon cunin dovarie doşt va in ehtimol, ki Pajƣambari Akram (s) dar makonhoi mutaaddid va munosibathoi gunogun, ba xusus dar oxirin rūzhoi zindagī, borho ba çojgohi muhimi Qur'onu Ahli Bajt tavvaçuh dodaast, taqvijat meşavad.[29]

Baroi zamon va makoni suduri in hadis, mavoridi zer omadaast:

Sunnat jo Itrat?

Dar barxe az manobei ahli sunnat ba çoi iborat «itratī» dar hadisi Saqalajn, kalimai «sunnatī» omadaast.[40] Guftanī ast cunin naqlhoe bisjor nodurust va xudi ahli sunnat niz ba on tavaççuhe nakardaand; caroki in hadis bo cunin iborate dar manobei mu'tabari avvalija najomadaast va mutakallimoni ahli sunnat dar nizo'hoi kalomiji bajni mazohib, ba on tavvaçuh nakardaand.

Itrat cī kasoneand?

Dar beştari naqlho, iborati «Ahli Bajt», baroi tavzehi «itrat» omadaast, ammo dar barxe naqlho faqat itrat[41] va dar barxei digar faqat Ahli Bajt (a)[42] omada va dar porae mavorid suporiş ba Ahli Bajt (a) takror şudaast.[43]

Dar barxe naqlhoi şi'a az hadisi Saqalajn, dar tavzehi Ahli Bajt (a), ba duvozdah imomi şi'a işora şudaast.[44]

Dalolati hadis bar e'tiqodoti şi'a dar bobi imomat

Ulamoi şia dar bisjore az kitobhojaşon in hadisro naql karda, bo istifoda az on ba tahkimi aqoidi şi'a pardoxtaand. Mirhomid Husajni Hindii Kunturī (Hindī, mutavaffoi 1306) fasliji çome' dar Abaqot-ul-anvor (çildi 1 to 3) ba in hadis va rohhoi naqli on ixtisos doda u bo istinod ba manobei ahli sunnat, ba muarrifiji ahamijati in hadis pardoxtaast. Ū dar bahsi imomat, in hadisro bar tamomi ahodis muqaddam kardaast. [nijozmandi manba']

Ulamoi şi'a baroi isboti barxe az e'tiqodot va bovarhoi xud ba hadisi Saqalajn istinod kardaand. Barxe az on bovarho iboratand az:

Luzumi taba'ijat az Ahli Bajt (a)

Dar hadisi Saqalajn, Ahli Bajt (a) dar kanori Qur'on qaror doda şudaand va hamon tavr, ki bar musulmonon taba'ijat az Qur'on voçib ast, taba'ijat az Ahli Bajt (a) niz voçib ast. Hamcunin az onço ki Pajƣambar (s) dar taba'ijat az onho qajdu şarte bajon nakardaast, taba'ijat az onho ba surati mutlaq va dar tamomi raftoru guftori onho voçib ast.[45]

Ismati Ahli Bajt (a)

Hadisi Saqalajn bo tavvaçuh ba tasreh ba adami çudoiji Qur'on va Ahli Bajt (a), bar ismati Ahli Bajt dalolat dorad; zero irtikobi harguna gunoh jo xato, mūçibi çudoiji Ahli Bajt az Qur'on xohad şud.[46] hamcunin Pajƣambar (s) dar in hadis tasreh kardaast, ki har kas ba Qur'on va Ahli Bajt tamassuk kunad, gumroh naxohad şud. Agar Ahli Bajt ma'sum naboşand, pajraviji beqajdu şart az onho mūçibi gumrohī xohad şud.[47]

Isboti ismati Ahli Bajt (a) az hadisi Saqalajn dar qolabi burhon inguna tabjin şudaast:

  • Agar kase hamvora bo Qur'on boşad, az gunohu iştiboh masun va mahfuz ast; zero Qur'on az har xato va iştibohe masun ast.
  • Bar asosi hadisi Saqalajn, Ahli Bajt hamvora bo Qur'on hastand va to rūzi qijomat az hamdigar çudo nameşavand.
  • Pas, Ahli Bajt hamonandi Qur'on ma'sum hastand.[48]

Barxe az muhaqqiqoni ahli sunnat niz dalolati hadisi Saqalajn bar tahorat va pokiji Ahli Bajt (a) az oludagī va xatoro paziruftaand.[49]

Luzumi davomi imomat

Dar matni hadis nukote vuçud dorad, ki bar asosi on metavon luzumi hameşagī budani imomatro sobit kard.

  • Naxust hamrohiji Ahli Bajt (a) bo Qur'on bo tavvaçuh ba in nukta, ki Qur'on manbai abadiji hidojat dar Islom ast. Pas, hameşa farde az Ahli Bajt (a) niz hamrohi Qur'on vuçud xohad doşt, ki ba ū muroçia şavad.
  • Duvum onki Pajƣambar (s) ta'kid kardaand in du to kanori Havzi Kavsar az ham çudo nameşavand.
  • Sejum onki Pajƣambar (s) farmudaand agar in du garonsangro dastovez qaror dihed, to abad gumroh naxohed şud. [nijozmandi manba']

Imom Zarqoniji Molikī, az ulamoi ahli sunnat, dar şarhi al-Mavohib,[50] az Alloma Samhudī naql mekunad: az in hadis fahmida meşavad, ki to qijomi qijomat kase az itrat, ki şoistagiji tamassuk ba ū boşad vuçud dorad, to tarƣibi mazkur dar in hadis bar ū dalolat kunad, hamcunon ki kitob [ja'ne Qur'on] cunin ast; az in rūj, inon [ja'ne itrat] amoni zaminjonand va cun biravand zaminjon meravand.[51]

Marça'ijati ilmiji Ahli Bajt (a)

Az onço ki Qur'on manbai asliji aqoid va ahkomi amaliji hamai musulmonon ast va in hadis niz Ahli Bajt (a)-ro hamrohi çudoinopaziri Qur'on muarrifī mekunad, ba osonī metavon natiça girift, Ahli Bajt (a) niz marça'i ilmiji xatonopazir dar hamai zaminahoi ulumi islomiand. Sajid Abdulhusajn Şarafiddin dar bahs, ki bo Şajx Salim Başarī doşta ast, dar kitobi al-Muroçi'ot marça'ijati ilmiji aimma (a) va luzumi taba'ijat az ononro sobit kardaast.[52]

Hadisi Saqalajn va taqribi mazohib

Hadisi Saqalajn mavridi qabuli şi'a va sunnī ast. To kunun guftugūhoi cande dar borai in hadis şuda, ki mūçibi hamgaroī va taqribi mazohibi islomī şudaast, az çumla bahs va guftugūi Sajid Abdulhusajn Şarafiddin bo Şajx Salim Başarī az ulamoi ahli sunnat. In guftugū dar kitobi al-Muroçi'ot omadaast. Tavvaçuhi çiddiji Ojatulloh Buruçerdī ba in hadis niz idomai harakate bud, ki Şarafiddin oƣoz karda bud.[53]

Kitobşinosī

Ulamoi şi'a ba çuz naqli hadisi Saqalajn, ba surati mustaqil ham dar borai on kitobhoe naviştaand, hamonandi:

  • Hadis-us-saqalajn, naviştai Qivomuddin Muhammadi Veşnuvaiji Qumī,
  • Hadis-us-saqalajn, asari Naçmuddini Askarī,
  • Hadis-us-saqalajn, asari Sajidaliji Milonī,
  • Hadis-us- saqalajn va maqomotu ahl-il-bajt, asari Ahmad Almohavzī, ba zaboni arabī.

Çustorhoi vobasta

Ezoh

  1. ↑ Kulajnī, al-Kofī, Dorulkutubil islomija, ç.1, s.294.
  2. ↑ Nasoī, as-Sunan-ul-kubro, 1411 q, ç.5, s.45.
  3. ↑ Baroi ogohī az sanadho va iborathoi gunoguni hadisi Saqalajn nigoh kuned ba Bahronī, Ƣojat-ul-marom, 1422 q, ç.2, s.304 – 367/ Şuştarī, Ehqoq-ul-haq, 1409 q, ç.9, s.309 – 375 va ç.18, s.261 – 289/ Mirsaidhomid Husajn, Abaqot-ul-anvor, 1366 ş, çildhoi 18 - 22 (dar çildi 18 va 19 sanad va rovijoni hadis va dar çildi 20 to 22 muhtavoi hadis naql va barrasī şudaast).
  4. ↑ Ruçu' kuned ba: Ibni Atija, Abho Almadod, 1423 q, ç.1, s.130/ Bahronī, Manor-ul-hudo, 1405 q, s.670.
  5. ↑ Mozandaronī, Şarhi al-Kofī, 1382 q, ç.6, s.124.
  6. ↑ Nasoī, as-Sunan-ul-kubro, 1411 q, ç.5, s.45.
  7. ↑ Tabaronī, al-Mu'çam-ul-kabir, 1404 q, ç.5, s.186.
  8. ↑ Tirmizī, Sunan-ut-Tirmizī, 1401 q, h.3876.
  9. ↑ Hokimi Nişopurī, al-Mustadrak, dorulma'rifat, ç.3, s.110.
  10. ↑ Ahmad ibni Hanbal, Musnadi Ahmad, Qohira, ç.4, s.371.
  11. ↑ Ahmad ibni Hanbal, Musnadi Ahmad, Qohira, ç.5, s.183 va 189.
  12. ↑ Tabaronī, al-Mu'çam-ul-kabir, 1404 q, ç.5, s.166.
  13. ↑ Tirmizī, Sahih Tirmizī, ç.5, s.328.
  14. ↑ Tabaronī, al-Mu'çam-ul-kabir, 1404 q, ç.3, s.66.
  15. ↑ Tabaronī, al-Mu'çam-ul-avsat, ç.5, s.89.
  16. ↑ Tabaronī, al-Mu'çam-ul-kabir, 1404 q, ç.3, s.180.
  17. ↑ Ahmad ibni Hanbal, Musnadi Ahmad, Qohira, ç.3, s.13, 17, 26 va 59.
  18. ↑ Al'aqilī, Zuafo'-ul-kabir, ç.4, s.362.
  19. ↑ Albazzoz, al-Bahr-uz-zaxor, s.88, h.864.
  20. ↑ Muttaqiji Hindī, Kanz-ul-ummol, ç.14, s.77, h.37981.
  21. ↑ Doruqutnī, al-Mu'talif va al-muxtalif, ç.2, s.1046.
  22. ↑ Alhajsamī, Kaşf-ul-astor, ç.3, s.223, h.2617.
  23. ↑ Ibni Asir, Usd-ul-ƣoba, ç.3, s.219, ş 2907.
  24. ↑ Albonī, Zilol-ul-çannat, h.1465.
  25. ↑ Naqli komili in hadis dar Istiçlobu irtiqoil ƣuraf naviştai Şamsiddin Saxovī safhai 23 omadaast va dar Janobi'-ul-mavaddati Qunduzī (ç.1, s.106 - 107) va al-Isobai Ibni Haçari Asqalonī (ç.7, s.274 - 245) niz ba on işora şudaast.
  26. ↑ Bahronī, Ƣojat-ul-marom va huççat-ul-xisom, ç.2, s.304 - 320.
  27. ↑ Bahronī, Ƣojat-ul-marom va huççat-ul-xisom, ç.2, s.320 - 367.
  28. ↑ Alhajtamī, as-Savoiq-ul-muhriqa, s.150.
  29. ↑ Mufid, al-Irşod, ç.1, s.180/ Hajtamī, as-Savoiq-ul-muhriqa, s.150/ Şarafiddin, al-Muroçi'ot, s.74.
  30. ↑ Tirmizī, Sunan-ut-Tirmizī, ç.5, s.662, h.3786.
  31. ↑ Ahmad ibni Aliji Tabarsī, al-Ihtiçoç, ç.1, s.391.
  32. ↑ Ahmadi ibni Hanbal, Musnadi Ahmad, Qohira, ç.4, s.371/ Nişopurī, Sahih Muslim, ç.2, s.1873.
  33. ↑ Saduq, Kamol-ud-din va tamom-un-ne'mat, ç.1, s.234, h.45 va s.238, h.55/ Hokimi Nişoburī, al-Mustadrak, dorulma'rifat, ç.3, s.109/ Samhudī, Çavohir-ul-aqdajn, s.236.
  34. ↑ Ajjoşī, Kitob-ut-tafsir, ç.1, s.4, h.3.
  35. ↑ Saffori Qumī, Basoir-ud-daraçot, s.412-414.
  36. ↑ Saduq, al-Amolī, s.62/ Çuvajniji Xurosonī, Faroid-us-simtajn, ç.2, s.268.
  37. ↑ Ajjoşī, Kitob-ut-tafsir, ç.1, s.5, h.9/ Ahmad ibn Aliji Tabarsī, al-Ihtiçoç, ç.1, s.216.
  38. ↑ Dajlamī, Irşod-ul-qulub, ç.2, s.340
  39. ↑ Hajtamī, as-Savoiq-ul-muhriqa, s.150.
  40. ↑ Ruçu' kuned ba: Muttaqiji Hindī, Kanz-ul-ummol, ç.1, s.187, h.948.
  41. ↑ Ruçu' kuned ba: Saduq, Ujunu axbor-ir-Rizo, ç.2, s.62, h.259/ Hokimi Nişopurī, al-Mustadrak, dorulma'rifat, ç.3, s.109.
  42. ↑ Ruçu' kuned ba: Çuvajniji Xurosonī, Faroid-us-simtajn, ç.2, s.268/ Maçlisī, Bihor-ul-anvor, ç.23, s.131, h.64.
  43. ↑ Ruçu' kuned ba: Ahmadi ibni Hanbal, Musnadi Ahmad, Qohira, ç.4, s.367/ Doramī, Sunani Doramī, s.828/ Nişopurī, Sahih Muslim, ç.2, s.1873, h.36/ Çuvajniji Xurosonī, Faroid-us-simtajn, ç.2, s.250, 268.
  44. ↑ Ruçu' kuned ba: Saduq, Kamol-ud-din, ç.1, s.278, h.25/ Maçlisī, Bihor-ul-anvor, ç.36, s.317.
  45. ↑ Nigoh kuned ba Halabī, al-Kofī fi al-fiqh, 1403 q, s.97.
  46. ↑ Nigoh kuned ba Şajx Mufid, al-Masoil-ul-çorudija, s.42/ Ibni Atija, Abho Almadod, ç.1, s.131/ Bahronī, Manor-ul-hudo, s.671.
  47. ↑ Ibni Atija, Abho almadod, ç.1, s.131/ Bahronī, Manor-ul-hudo, s.671.
  48. ↑ Forjob, Ismati imom dar ta'rixi tafakkuri imomija, s.303.
  49. ↑ Manovī, Fajz-ul-qadir, ç.3, s.18-19/ Zarqonī, Şarh-ul-mavohib addanija, ç.8, s.2/ Sanadī, Dirosot-ul-labib, s.233, ba naql az: Husajniji Milonī, Nafahot-ul-azhor, ç.2, s.266-269.
  50. ↑ ç.8, s.7.
  51. ↑ Ba naqli: Aminī, al-Ƣadir, ç.3, s.118.
  52. ↑ Ruçu' kuned ba: Şarafiddin, al-Muroçi'ot, s.71-76.
  53. ↑ Ruçu' kuned ba: Vo'izzodai Xurosonī, Hadis-us-saqalajn, s.39-40/ Hamon, 1370 ş, s.222-223.

Sarcaşma

  • Azzarqonī, Muhammad ibni Abdulboqī, Şarh-ul-mavohb addanija, Bejrut, dorulkutubil ilmija.
  • Ajjoşī, Muhammad ibni Mas'ud, Kitob-ut-tafsir, Qum, copi Hoşim Rasuliji Mahallotī, 1380-1381 ş.
  • Albazzoz, Ahmad ibni Amr, al-Bahr-uz-zaxor (ma'ruf ba Musnadi Bazzoz), maktabatul'ulumi va alhikam.
  • Albonī, Nosiriddin, Zilol-ul-çannat.
  • Al'aqilī, Muhammad ben Amr, az-Zuafo'-ul-kabir, Bejrut, dorulkutubil ilmija, 1418 q.
  • Alhajsamī, Alī ibni Abibakr, Kaşf-ul-astor an zavoid-il-bazor, Bejrut, muassisaturrisola, 1979 m.
  • Alhajtamī, Ibni Haçar, as-Savoiq-ul-muhriqa fi ar-raddi alo ahlil bida' va az-zindiqa, Qohira, copi Abdulvahhob Abdullatif, 1385 q.
  • Aminī (alloma), Abdulhusajn, al-Ƣadir fi al-kitobi va as-sunati va al-adab, Qum, markazulƣadiri liddirosotil islomija, 1416 q.
  • Annisoburī, Muslim ibni Haççoç, Sahih Muslim, Istanbul, 1401 q.
  • Asqalonī, Ibni Haçar, al-Isoba.
  • Ahmad ibni Hanbal, Musnad-ul-imom Ahmad ibni Hanbal, Qohira, be no, be to.
  • Bahronī, Alī, Manor-ul-hudo fi annasi alo alimomatil aimmatil isno aşar (a), Bejrut, dorulmuntazar, 1405 q.
  • Bahronī, Sajidhoşim ibni Sulajmon, Ƣojat-ul-marom va huççat-ul-xisom fi ta'jinil imom min tariqil xossi val'om‏, Bejrut, muassisatuta'rixil arabī, copi avval, 1422 q.
  • Vo'izzodai Xurosonī, Muhammad, «Hadis-us-saqalajn», Qivomiddini Muhammad Veşnuvaī, Hadis-us-saqalajn, Tehron, 1416 q.
  • Dajlamī, Hasan ibni Muhammad, Irşod-ul-qulub, Qum, 1368 ş.
  • Doramī, Abdulloh ibni Abdurrahmon, Sunani Doramī, Istanbul, 1401 q.
  • Doruqutnī, Alī ibni Umar, al-Mu'talif va al-muxtalif, Bejrut, dorulmaƣribil islomī.
  • Ibni Asir, Alī ibni Abilkaram, Usd-ul-ƣoba fi ma'rifat-is-sahoba, Bejrut, dorulkutubil'ilmija, 1415 q.
  • Ibni Atija, Abho-al-midod, Bejrut, muassisai ala'lamī, copi avval, 1423 q.
  • Kulajnī, Muhammad ibni Ja'qub, al-Kofī, Tehron, dorulkutubil islomija, be to.
  • Manovī, Muhammad Abdurauf ibni Toçul'orifin, Fajz-ul-qadir şarhi al-çome'-us-saƣir, Bejrut, 1391 q.
  • Maçlisī, Muhammadboqir, Bihor-ul-anvor. Bejrut, muassisatulvafo.
  • Mirsaidhomid Husajn, Abaqot-ul-anvor fi isboti imomat aimmatil athor (a), Isfahon, kitobxonai Amiralmu'minin (a), copi duvum, 1366 ş.
  • Mozandaronī, Muhammadsoleh, Şarhi Kofī (usul va furu'), tahqiqi Abulhasan Şa'ronī, Tehron, almaktabat-ul-islomija, copi avval, 1382 q.
  • Muajjan, Muhammad ben Muhammad, dirosotullabib, Karocī, Baçnat ahjoil adabissandī, 1957 m.
  • Muttaqiji Hindī, Alī ibni Hisomiddin, Kanz-ul-ummol fi sunanil aqvol va al-af'ol, Bejrut, copi Bakrī Hajonī va Safvatussaqo, 1409 q.
  • Mufid, Muhammad ibni Muhammad, al-Irşodu fi ma'rifati huçaçilloh alal ibod, Qum, 1413 q.
  • Nasoī, Ahmad ibni Şu'ajb, as-Sunan-ul-kubro, Bejrut, dorulkutubil ilmija, 1411 q.
  • Saduq, Muhammad ibni Alī, Kamol-ud-din va tamom-un-ne'mat, Qum, copi Alī Akbari Ƣafforī, 1363 ş.
  • Saduq, Muhammad ibni Alī, Ujunu axbor-ir-Rizo, Qum, copi Mahdiji Loçvardī, 1363 ş.
  • Saduq, Muhammad ibni Alī, al-Amolī, Bejrut, 1400 q.
  • Samhudī, Alī ibni Abdulloh, Çavohir-ul-aqdajn fi fazl-iş-şarafajn, Bejrut, copi Mustafo Abduqodir Ato, 1415 q.
  • Saffori Qumī, Muhammad ben Hasan, Basoir-ud-daraçot fi fazoili oli Muhammad (s), Qum, copi Muhsini Kūcaboƣiji Tabrezī, 1404 q.
  • Saxoī, Şamsiddin, Istiçlobu irtiqoil ƣuraf, Qum, bunjodi maorifi islomī, 1421 q.
  • Tabaronī, Sulajmon ibn Ahmad, al-Mu'çam-ul-kabir, tahqiqi Hamdī Abdulmaçid Assalafī, Bejrut, doruehjoit turosil arabī, 1404 q.
  • Tabaronī, Sulajmon ibni Ahmad, al-Mu'çam-ul-avsat, dorulharamajn, 1415 q.
  • Tabarsī, Ahmad ibni Alī, al-Ihtiçoç, Naçaf, Muhammadboqir Musaviji Xirson, 1386 ş.
  • Tirmizī, Muhammad ibni Iso, Sunan-ut-Tirmzī, Istanbul, be no, 1401 q.
  • Şarafiddin, Sajidabdulhusajn, al-Muroçi'ot, Bejrut, copi Husajn Rozī, 1402 q.
  • Şuştarī, Qozī Nurullo, Ehqoq-ul-haqq va izhoq-ul-botil, Qum, kitobxonai Ojatulloh Mar'aşiji Naçafī, copi avval, 1409q.
  • Qunduzī, Sulajmon ben Ibrohim, Janobi'-ul-mavaddat lizavil qurbo, Qum, copi Alī Çamol Aşraf Husajnī, 1416.
  • Halabī, abўolslohi taqiji addīn, alkoFiji fiji alFqah, tahqiqi rizoi ustodī, Isfahon, maktabai alإmomi أmiri almؤmnin ( ' ), copi avval, 1403 q.
  • Hokimi Nişopurī, Muhammad ibni Abdulloh, al-Mustadraku alo-ssahihajn, Bejrut, dorolma'rifat, [be to].
  • Husajniji Milonī, Sajidalī, Nafahot-ul-azhor fi xulosati Abaqot-ul-anvor, Tehron, 1405 q.
  • Çuvajniji Xurosonī, Ibrohim ibni Muhammad, Faroid-us-simtajn fi fazoilil Murtazo val Batul va as-sibtajn va alaimmati min zurrijatihim alajhimus salom, Bejrut, copi Muhammadboqiri Mahmudī, 1398-1400 q.
Bargirifta az "https://tg.wikishia.net/w/index.php?title=Ҳадиси_Сақалайн&oldid=24750"