Jump to content

Idi Fitr

Az wikishia
In maqola dar borai id Fitr ast. Baroi itilo' az namozi idi Fitr, madxali namozi idro bubined.
Tambri jodbudi idi Fitr va idi Qurbon dar kişvari Kanada

Idi Fitr, (ba forsī عید فطر) rūzi avvali mohi şavol va az muhimtarin idhoi musulmonon ast. Dar rivojot in rūz baroi kasone ki rūzai onho dar mohi Ramazon qabul şuda, rūzi id va podoş muarrifī şudaast. Dar in rūz, rūza giriftan harom va pardoxti zakoti fitra bar musulmonon voçib ast.

Odob va ahkomi xosse baroi şabu rūzi idi Fitr gufta şudaast; az çumla ehjo, xondani namozu duo, qiroati Qur'on, ƣusl, zijorati Imom Husajn (a) va guftani takbiroti xos. In rūz dar kişvarhoi islomī, ta'tili rasmī ast. Musulmonon dar in rūz namozi idi Fitrro ba çamoat barguzor mekunand va tibqi odob va rusumi xud çaşn megirand.

Çojgoh va ahamijat

Idi Fitr, avvalin rūzi mohi şavol ast. Dar rivojot, rūzi idi Fitr, rūzi çoizahoi Xudo,[1] rūzi podoşi nekūkoron[2] va omurzişi gunohon[3] muarrifī şudaast. Bino bar rivojate, ki az Imom Alī (a) naql şuda idi Fitr, idi kase ast, ki Xudovand, rūzai ūro pazirufta, ibodataşro qabul kardaast.[4] [Joddoşt 1]

Imom Rizo (a) farmud:

«Rūzi Fitr, az on çihat id qaror doda şudaast, ki musulmonon, içtimoe doşta boşand, ki dar on rūz girdi ham ojand va baroi Xudo berun ojand va Ūro bar ne'mathoe, ki ba onon doda şudaast, hamd gūjand va rūzi id, rūzi taçammu', rūzi xūrdani rūza, rūzi zakot, rūzi şavq va rūzi nijoiş ast; va baroi on ki avvalin rūzi sol ast, ki xūrdanu oşomidan dar on halol ast; caroki mohi Ramazon, avvalin mohi sol nazd ahli haq (şiajoni isno'aşarī) ast. Pas Xudovand, dūst medorad, ki dar cunin rūze, hamoişe doşta boşand, to Xudoro hamdu sitoiş kunand va dar in rūz, takbir dar namoz, az on rūj beş az rūzhoi digar qaror doda şudaast, ki takbir, buzurgdoşti Xudovand, sitoiş va sanoi Ū bar ne'mati hidojat ast.... »[5]

Nomguzorī

Kalima «fitr» az reşai fatr ba ma'noi şikoftan, ibtido va ixtiro' girifta şudaast.[6] Gufta şudaast «idi Fitr» niz az hamin reşa ast; zero rūzador dahonaşro dar rūzi idi Fitr bar xūrdanihoju oşomidaniho boz mekunad.[7]

Ahkom

Namozi idi Fitr dar Musalloi Tehron ba imomati Ojatulloh Xomanaī (soli 1437h.q.)[8]
  • Zakoti Fitra: bino bar qavli maşhuri fuqaho, zamoni vuçubi zakoti Fitra, oƣozi şabi idi Fitr ast, ammo Sajid Abulqosimi Xuī, zamoni onro hangomi tulū'i façri rūzi id donistaast.[9] Hamcunin ba fatvoi maroçe'i taqlid, vaqti pardoxt zakoti fitra dar rūzi idi Fitr to zuhr (peşin) ast;[10] albatta az in mijon, Şubajriji Zançonī kulli rūzro zamoni pardoxti zakoti fitrija donistaast.[11] Albatta agar kase namozi idi Fitr mexonad, bojad zakotaşro peş az namoz pardoxt kunad, jo ba fatvoi barxe, onro az amvolaş çudo kunad.[12]
  • Namozi id: xondani namozi id dar zamoni ƣajbati Imom Mahdī (aç) mustahab ast, vale dar asri huzur va hokimijati Imom (a) voçib ast.[13]
  • Rūza giriftan dar rūzi idi Fitr harom ast.[14]
  • Ba guftai Abussaloh Halabī, musofirat kardan dar rūzi id pas az tulu'i xurşed va peş az xondani namozi id dar farzi vuçubi namozi id, harom va dar ƣajri in surat, makrūh ast.[15]

A'mol va odob

Şabi id

Ahkomi şabi idi Fitr iboratand az:

  • Xondani duo, namoz va qiroati Qur'on.[16]
  • Xondani duoi istehlol ba hangomi ru'jati hiloli şavol.[17]
  • Istihbobi zijorati Imom Husajn (a)[18]
  • Ƣusl kardan: vaqti ƣusli şabi idi Fitr, az avvali maƣrib to azoni subh ast.[19] Ba guftai Sajid ibni Tovus bino bar rivojate qabl az ƣurub va bino bar rivojati digare avoxiri şab ƣusl kunad.[20]
  • Du rak'at namoz, ki dar rak'ati avval Hamd va hazor bor surai Tavhid va dar rak'ati dujam jak bor surai Hamd va jak bori surai Tavhid xonda meşavad. Rivojate az Imom Sodiq (a) naql şudaast, ki bar asosi on har kas in namozro bixonad az Xudo cize darxost namekunad, magar onki Xudo ba ū ato mekunad.[21]
  • Takbirhoi maxsus; mustahab ast ba'd az namozi şom va xuftani şabi idi Fitr in takbirho gufta şavad:

الله اکبر الله اکبر، لا اله الا الله و الله اکبر، و لله الحمد علی ما هدانا، و له الشکر علی ما اولانا

«Allohu Akbar Allohu Akbar, lo iloha illallohu vallohu Akbar, va lillahil-hamdu alo mo hadono, va lahu-ş-şukru alo mo avlono.[22] [Joddoşt 2]

Gufta şudaast maqsud az «و لِتُکبِّرُ‌وا اللَّهَ /va litakabbirulloha» dar ojati «وَ لِتُکمِلُوا الْعِدَّةَ وَ لِتُکبِّرُ‌وا اللَّهَ عَلَیٰ مَا هَدَاکمْ وَ لَعَلَّکمْ تَشْکرُ‌ونَ»[23] [Joddoşt 3] takbirhoe ast, ki dar şabi idi Fitr vorid şudaast.[24]

  • Şabzindadorī; dar rivojate, ki az Imom Kozim (a) ba naql az Imom Alī (a) naql şuda, omadaast: maro şodmon mesozad har kase ki dar tūli sol, xudaşro dar cahor şab (baroi ibodat) foriƣ sozad: şabi idi Fitr, şabi idi Qurbon, şabi nimai şa'bon va şabi avvali mohi raçab.[25] Hamcunin az Imom Boqir (a) naql şudaast, ki Alī ibni Husajn (a) şabi idi Fitrro dar masçid memond va to subh namoz mexondu şabzindadorī karda mefarmud: in şab, kamtar az şabi Qadr nest.[26]

Rūzi id

  • Ƣusl: az mustahaboti rūzi idi Fitr, ƣusl ast. Oƣozi zamoni ƣusl az tului façr ast, vale dar inki pojoni vaqti ƣusl, peş az berun raftan baroi namozi id ast, jo zavoli xurşed (vaqti namozi peşin) va jo ƣurubi oftob, nazaroti muxtalife vuçud dorad.[27]
  • Iftor: mustahab ast qabl az namozi id, xūrokie ba viƶa xurmo xūrda şavad.[28]
  • Takbiroti xossi ba'd az namozi subh va namozi id[29] va hamcunin namozi peşin va asr[30] rūzi id mustahab ast.
  • Istihbobi xondani duoi nudba[31]
  • Tavsea dodan bar xonavoda dar xūrdanī va ƣajri on mustahab ast.[32]

Odobu rusum

Idi Fitr az idhoi muhimi musulmonon ast, ki bo odob va rusumi xosse barguzor meşavad. In rūz dar kişvarhoi islomī bo ta'tiloti du rūza to 23 rūza hamroh ast.[33] Dar idi Fitr, musulmonon namozi idi Fitr mexonand. Onho dar in rūz şirinihoi mahallī mepazand, çaşn megirand va ba didubozdidi xeşon va hamcunin zijorati ahli qubur meravand.[34]

Kişvar Arabiston Qatar Surija Imorot Ammon Kuvajt Malajzija Urdun Sudon Indonezija Bahrajn Afƣoniston Pokiston Turkija Iroq Eron
Ta'tilot 23 rūz 11 rūz 9 rūz 9 rūz 9 rūz 9 rūz 7 rūz 6 rūz 5 rūz 5 rūz 5 rūz 3 rūz 3 rūz 3 rūz 3 rūz 2 rūz[35]


Dar Eron idoroti davlatī ba munosibati idi Fitr, jak rūz ta'til bud, az soli 1390h.ş., ba du rūz afzoiş joft.[36]

Idi Fitr dar aş'or

Muçiruddin Bilqonī:

Rūzi bas xurramu mavsimi zi hama xubtar ast

Idi Fitr ast, ki olam hama purzebu far ast[37]

Çomī:

Idi Fitr ast bijo to ba maj iftor kunem

Idgahi xok dar xona xumor kunem[38]

Çustorhoi vobasta

Ezoh

  1. ↑ Kulajnī, al-Kofī, 1429h.q., ç.7, sah.650.
  2. ↑ Saduq, Man lo jahzuruhu-l-faqih, 1413h.q., ç.2, sah.174.
  3. ↑ Nurī, Mustadrak-ul-vasoil, 1408h.q., ç.6, sah.154.
  4. ↑ Nahçulbaloƣa, hikmati 428.
  5. ↑ Saduq, Man lo jahzuruhu-l-faqih, 1413h.q., ç.1, sah.522.
  6. ↑ Ibni Manzur, Lison-ul-arab, zajli voƶai “fitr”.
  7. ↑ Ibni Manzur, Lison-ul-arab, zajli voƶai “fitr”.
  8. ↑ «Iqomai namozi idi saidi Fitr ba imomati rahbari muazzami inqilobi islomī», pojgohi itilo'rasoniji daftari maqomi muazzami rahbarī.
  9. ↑ Nigoh kuned ba: Tabotaboiji Jazdī, Urvat-ul-vusqo, 1419h.q., ç.4, sah.222.
  10. ↑ Banihoşimiji Xumajnī, Tavzehul-masoili maroçe', 1381, ç.2, sah.180.
  11. ↑ Şubajriji Zançonī, Risolai tavzehulmasoil, 1388h.ş., sah.418.
  12. ↑ Banihoşimiji Xumajnī, Tavzehul-masoili maroçe', 1381, ç.2, sah.180.
  13. ↑ Naçafī, Çavohir-ul-kalom, 1404h.q., ç.11, sah.332, 333.
  14. ↑ Naçafī, Çavohir-ul-kalom, 1404h.q., ç.16, sah.324.
  15. ↑ Halabī, al-Kofī fi-l-fiqh, 1403h.q., sah.155.
  16. ↑ Tūsī, Misboh-ul-mutahaççid, 1418h.q., sah.590 - 589.
  17. ↑ Mufid, Masorr-uş-şi'a, 1413h.q., sah.29.
  18. ↑ Sajid ibni Tovus, Iqbol-ul-a'mol, 1376h.ş., ç.1, sah.464.
  19. ↑ Banihoşimiji Xumajnī, Tavzehulmasoil (maroçe'), daftari intişoroti islomī, ç.1, sah.359.
  20. ↑ Sajid ibni Tovus, Iqbol-ul-a'mol, 1376h.ş., ç.1, sah.457.
  21. ↑ Sajid ibni Tovus, al-Iqbolu bi-l-a'mol-il-hasana, 1376h.ş., ç.1, sah.461.
  22. ↑ Sajid ibni Tovus, al-Iqbolu bi-l-a'mol-il-hasana, 1376h.ş., ç.1, sah.459; Banihoşimiji Xumajnī, Tavzehulmasoil (maroçe'), daftari intişoroti islomī, ç.1, sah.827.
  23. ↑ Surai Baqara, ojati 185.
  24. ↑ Sajid ibni Tovus, al-Iqbolu bi-l-a'mol-il-hasana, 1376h.ş., ç.1, sah.459; Faxri Rozī, at-Tafsir-ul-kabir, 1420h.q., ç.5, sah.259.
  25. ↑ Tūsī, Misboh-ul-mutahaççid, 1418h.q., sah.589.
  26. ↑ Sajid ibni Tovus, Iqbol-ul-a'mol, 1376h.ş., ç.1, sah.465.
  27. ↑ Omulī, Misboh-ul-hudo, 1310h.q., ç.7, sah.86.
  28. ↑ Naçafī, Çavohir-ul-kalom, 1404h.q., ç.11, sah.377.
  29. ↑ Naçafī, Çavohir-ul-kalom, 1404h.q., ç.11, sah.378 va 382.
  30. ↑ Banihoşimiji Xumajnī, Tavzehulmasoil (maroçe'), daftari intişoroti islomī, ç.1, sah.827.
  31. ↑ Sajid ibni Tovus, Iqbol-ul-a'mol, 1376h.ş., ç.1, sah.504.
  32. ↑ Halabī, al-Kofī fi-l-fiqh, 1403h.q., sah.155.
  33. ↑ «Odobu rusumi idi Fitr dar kişvarhoi muxtalif», xabarguzoriji Tasnim.
  34. ↑ «Odobu rusumi idi Fitr dar Eron», pojgohi itilo'rasoniji Havza; «Odob va rusumi idi Fitr dar kişvarhoi muxtalif», xabarguzoriji Tasnim.
  35. ↑ “Odob va rusumi idi Fitr dar kişvarhoi muxtalif», xabarguzoriji Tasnim.
  36. ↑ «Afzoişi ta'tiloti idi Fitr, muƣoirate bo şar' va qonuni asosī nadorad», sajti şuroi nigahbon.
  37. ↑ Bilqonī, Devoni aş'or, qasoid, şumorai 12.
  38. ↑ Çomī, Devoni aş'or, vositatul'aqd, ƣazalijot, ƣazali 332.

Joddoşt

  1. ↑ امام باقر علیه السّلام در روایتی فرمود: مامِنْ عِیْدٍ لِلْمُسْلِمِینَ ـ أَضْحى وَ لا فِطْرٍ ـ اِلاَّ وَ هُوَ یُجَدِّدُ لِآلِ مُحَمَّدٍ صَلَواتُ اللّه عَلَیهِم فیهِ حُزْناً، قُلْتُ: وَ لِمَ ذلِکَ؟ قالَ علیه السلام: لِأَنَّهُمْ یَرَوْنَ حَقَّهُمْ فِى یَدِ غَیْرِهِمْ؛, Heç ide cī idi Qurbon va cī idi Fitr baroi musulmonon peş nameojad, magar inki ƣamu andūhi Oli Muhammad (sallallohu alajhi va olihi) toza megardad. Rovī pursid: caro cunin meşavad? Imom Boqir alajhissalom farmudand: cun haqqi xudro dar dasti digaron mebinand. Kulajnī, Kofī, ç.4, sah.170. Alloma Maçlisī dar tavzehi rivojat illati huznro dilsūziji Imomon baroi ummat donista, ki ciguna dar hajratu gumrohiand va imkoni hidojataşon baroi aimma (a) ba sababi hukumathoi zolimona vuçud nadorad va tabiatan mardum az rasidan ba huzuri imomi haq mahrum hastand; va qat'an andūhi imomon dar rūzhoi id monandi idi Fitr ba sababi rajosat va hubbi çoh nest. Maçlisī, Bihor-ul-anvor, 1404h.q., ç.91, sah.134-135.
  2. ↑ Tarçuma: Xudo buzurgtar az on ast, ki vasf şavad, Xudo buzurgtar az on ast, ki vasf şavad, ma'bude çuz Xudo nest va Xudo buzurgtar az on ast, ki vasf şavad va sitoiş viƶai Xudost va sitoiş viƶai Xudost bar onci moro ba on hidojat kard va Ūro sipos bar oncī ba mo arzonī doşt.
  3. ↑ Hadaf in ast, ki in rūzhoro takmil kuned; va Xudoro bar inki şumoro hidojat karda, buzurg bişumored; boşad ki şukrguzorī kuned!

Sarcaşma

  • Qur'oni Karim.
  • Nahçulbaloƣa, tashehi Subhī Soleh, Qum, Hiçrat, 1414h.q.
  • «Odob va rusumi idi Fitr dar Eron», pojgohi itilo'rasoniji Havza, darçi matlab: 14 xurdodi 1398h.ş., muşohida: 26 farvardini 1402h.ş.
  • “Odob va rusumi idi Fitr dar kişvarhoi muxtalif”, xabarguzoriji Tasnim, darçi matlab: 12 xurdodi 1398h.ş., muşohida: 26 farvardini 1402h.ş.
  • «Afzoişi ta'tiloti idi Fitr, muƣoirate bo şar' va qonuni asosī nadorad», sajti şūroi nigahbon, darçi matlab: 27 şahrivari 1390, ta'rixi bozdid: 31 xurdodi 1396h.ş.
  • «Iqomai namozi idi saidi Fitr ba imomati rahbari muazzami inqilobi islomī», pojgohi itilo'rasoniji Daftari maqomi muazzami rahbarī, darçi matlab: 15 tiri 1395h.ş., muşohida: 26 farvardini 1402h.ş.
  • i Omulī, Muhammadtaqī, misbohi alhdiji fiji şarhi Urvat-ul-vusqo, Tehron, be no, 1310h.q..
  • Abussaloh al-Halabī, Taqijuddin ibni Naçmiddin, al-Kofī fi-l-fiqh, tahqiqi Rizo Ustodī, Isfahon, kitobxonai umumiji Amirulmū'minin (a), 1403h.q.
  • Ibni Manzur, Muhammad ibni Mukarram, Lison-ul-arab, Bejrut, Dorusodir, copi sejum, 1414h.q.
  • Banihoşimiji Xumajnī, Muhammadhasan, Tavzehulmasoil (maroçe'), Qum, Daftari intişoroti islomī, be to.
  • Bilqonī, Muçiruddin, Devoni aş'or, sajti Gançur.
  • Çomī, Nuriddin Abdurrahmon, Devoni aş'or, sajti Gançur.
  • Hurri Omilī, Muhammad ibni Hasan, Vasoil-uş-şi'a, Qum, muassisai Olulbajt liehjoilturos, 1416h.q.
  • Sajid ibni Tovus, Alī ibni Muso, al-Iqbolu bi-l-a'mol-il-hasana, tahqiqi Çavod Qajjumiji Isfahonī, Qum, markazi al-Naşrultobe' limaktabil-e'lomil-islomī, 1376h.ş.
  • Şubajriji Zançonī, Muso, Risolai tavzehulmasoil, Qum, Salsabil, 1388h.ş.
  • Saduq, Muhammad ibni Alī, kitobi Man lo jahzuruhu-l-faqih, tashehi Aliakbari Ƣafforī, Qum, intişoroti Çome'ai mudarrisin, 1413h.q.
  • Tabotaboiji Jazdī, Sajidkozim, al-Urvat-ul-vusqo fimo ta'ummu bih-il-balvo (Muhaşşo), Qum, intişoroti Çome'ai mudarrisin, 1419h.q.
  • Tūsī, Muhammad ibni Hasan, Misboh-ul-mutahaççid va siloh-ul-muta'abbid, Bejrut, muassisatul-a'lamī, 1418h.q.
  • Faxri Rozī, Muhammad ibni Umar, at-Tafsir-ul-kabir, Bejrut, Doru ehjoilturosil'arabī, altab'atussolisa, 1425h.q.
  • Kulajnī, Muhammad ibni Ja'qub, al-Kofī, Qum, Dorulhadis, 1429h.q.
  • Mufid, Muhammad ibni Muhammad, Masorr-uş-şi'a, Qum, kongressi Şajxi Mufid, 1413h.q.
  • Naçafī, Muhammadhasan, Çavohir-ul-kalom fi şarhi şaroe'-il-Islom, Bejrut, Doru ehjoilturosil'arabī, 1404h.q.
  • Nurī, Husajn ibni Muhammadtaqī, Mustadrak-ul-vasoil va mustanbat-ul-masoil, Qum, muassisai Olulbajt alajhimussalom, 1408h.q.
Bargirifta az "https://tg.wikishia.net/w/index.php?title=Иди_Фитр&oldid=31567"