Taloq

In maqola jak naviştori tavsifī dar borai jak mafhumi fiqhist va nametavonad me'jore baroi a'moli dinī boşad. Baroi a'moli dinī ba manobei digar muroçia kuned.

Taloq (arabī: الطلاق) barham zadani aqd va pajvandi nikoh bo siƣai maxsus ast. Taloq agarci dar Islom amale maşru' va çoiz qalamdod şuda, ammo tibqi rivojot manfurtarin halol nazdi Xudovand ba şumor meravad.

Dar Qur'on tavsija şudaast hangomi buruzi ixtilof bajni zanu şavhar, xeşovandoni onho taloş kunand, bajnaşon oştī barqaror kunand, to dar surati imkon az taloq çilavgirī şavad.

Dar Qur'on barxe az ahkomi taloq va pandu andarzhoe dar borai on bajon şudaast. Dar Qur'on surae ba nomi taloq vuçud dorad.

Taloq çuz'i iqo'ot ast; ja'ne barxilofi izdivoç, jaktarafa ast va faqat az tarafi mard ançom meşavad.

Taloq ahkome dorad; az çumla zanero, ki ba'd az aqdi izdivoç bo ū omeziş şuda, nametavon dar holi hajzu nifos taloq dod, magar onki zan bordor boşad; hamcunin du mardi odil, bojad şohidi xondani siƣai taloq boşand.

Taloq ba du qismi raç'ī va boin taqsim meşavad.

Dar taloqi raç'ī mard metavonad dar zamoni iddai zan, ruçu' kunad; ja'ne be xondani aqd, az taloq bargardad va ūro dubora hamsari xud intixob kunad, ammo dar taloqi boin mard nametavonad ruçu' kunad.

Ta'rif

Taloqro ba ma'noi zoil kardani qajd va pajvandi nikoh (barham zadani pajvandi zanoşūī) bo siƣai maxsus, jo inhiloli aqdi nikohi doim bo siƣai maxsus donistaand. Taloq monandi izdivoç bo xondani siƣa, surat megirad, ammo barxilofi izdivoç, çuz'i iqo'ot ast; ja'ne jaktarafa ast va tanho az tarafi mard ançom meşavad.

Çojgohi taloq dar Islom

Dar dini Islom, agarci taloq amre maşru'u çoiz ast, ammo tibqi rivojot, manfurtarin halol nazdi Xudovand ast, ki arşi Ilohiro melarzonad.

Dar Mir'ot-ul-uqul, ba naql az Imom Sodiq (a) omadaast: Xudovand xonaero, ki dar on izdivoç boşad, dūst medorad va az xonae, ki dar on taloq boşad, bezor ast va nazdi Xudovand cize manfurtar az taloq nest.

Dar Qur'on ham taloq, amri pisandidae nest; Qur'on tavsija kardaast, ki dar surati şaklgiriji çançoli bajni zanu şavhar, xeşovandoni onho dar in zamina podarmijonī kunand va dar surati imkon ravobiti onhoro isloh kunand: «Va agar az çudoiji mijoni on du [zanu şavhar] bim dored, pas jak dovare az xonavodai on [şavhar] va jak dovare az xonivodai on [zan] ta'jin kuned. Agar sari sozgorī dorand, Xudo bajni on du oştī xohad dod. Ore! Xudo donoi ogoh ast!».

Gufta şuda taloq dar jahudijat çoiz va dar masehijat mamnu' ast. Mamnuijati taloq dar Inçili Matto ba xudi hazrati Iso (a) nisbat doda şudaast.

Illati maşruijati taloq

Ulamoi musulmon illati çoiz budani taloq bo vuçudi manfur budanaş dar Islomro in medonand, ki izdivoç sirfan amri e'tiborī va qarordodī nest, balki pajvande, tabi'ī ast, ki bar pojai aloqavu muhabbati tarafajni izdivoç ustuvor meşavad. Az in rū, ilzombardor nest; ja'ne nametavon du nafarro maçbur kard, ki jakdigarro dūst doşta boşand va dar kanori ham zindagī kunand.

Haqqi taloq

Naviştori aslī: Haqqi taloq

Dar Islom, taloq dar ixtijori mard ast va zan çuz dar mavride, ki vakolati taloq az şavharaş dorad, nametavonad şavhari xudro taloq dihad.

Ba nazari Murtazo Mutahharī illati in mas'ala ba tafovuti ravonşinoxtiji zanu mard barmegardad. Aloqaju muhabbati asilu voqeiji zan ba mard, ba surati vokunişī ast; ja'ne tabiati zan ba gunae ast, ki zamone ba marde aloqamand meşavad, ki mard ba ū aloqa nişon doda boşad. Binobar in, aloqai zan ba mard, ma'luli aloqai mard ba zan ast.

Ū az in suxan natiça megirad, ki vaqte marde nisbat ba hamsaraş bealoqa meşavad, zindagiji zanoşūī az nazari tabi'ī murda ast va az in rū, dalele baroi idomai on vuçud nadorad, ammo zamone, ki zane, nisbat ba şavharaş bealoqa meşavad, şavhar metavonad bo ibrozi muhabbat ba zan, ūro ba xud aloqamand kunad.

Ahkomi Qur'on dar borai taloq

Barxe az ahkomi Qur'on dar borai taloq ba şarhi zer ast:

• Riojati huquqi zan

«Pas, cun iddai onon ba sar rasid, [jo] ba şoistagī nigohaşon dored, jo ba şoistagī az onon çudo şaved...!»

Ojati favq, dar borai taloqi raç'ī ast, ki dar on, mard metavonad dar zamoni idda, ba zane, ki taloq dodaast, ruçu' kunad; ja'ne dubora ūro hamsari xud kunad. Ojat ba mardon dastur medihad, ki dar zamoni idda, agar xostand ruçu' kunand, jo az ū çudo şavand, dar har surat, bojad bo zan ba nekī raftor kunand va huquqi ūro riojat kunand.

• Monei izdivoçi dubora naşudan

«Va cun zanonro taloq gufted, va iddai xudro ba pojon rasondand, ononro az izdivoç bo hamsaroni [sobiqi] xud, cunonci ba xubī bo jakdigar raƣbat namojand, çilavgirī makuned..!»

In ojat dastur medihad, ki agar zanu şavhare, ki taloq giriftaand, dubora xostand bo ham izdivoç kunand, xeşovandoni zan nabojad az in kor çilavgirī kunand.

• Hadja dodan

«Va farz ast bar mardoni parhezgor, ki zanoni taloqdodaşudaro ba şoistagī cize dihand»

Olimoni şia mu'taqidand, ki in ojat dar xususi zanone ast, ki baroi onho mehrijae muajjan naşuda va ba'd az izdivoç bo onho omeziş naşudaast. Tibqi in hukm, voçib ast, ki hangomi taloq, ba in zanon hadjae taalluq girad.

Surai Taloq

Naviştori aslī: Surai Taloq

Dar Qur'on surae dar borai taloq vuçud dorad, ki beştari ojoti on az taloq suxan guftaast. In sura, ki duvozdah ojat dorad, barxe az ahkomi taloq va pandu andarzhoero dar borai on bajon kardaast.

Ahkom

Barxe az ahkomi taloq iborat ast az:

• Zan bojad dar hangomi taloq, az hajzu nifos pok boşad. In şart dar borai zane, ki ba'd az izdivoç bo ū nazdikī naşudaast va hamcunin zani bordor, vuçud nadorad;

• Mard nabojad dar davrai pokī (tuhr), hangomi taloq va dar hajz jo nifosi peş az on, bo hamsaraş nazdikī karda boşad; binobar in, agar dar davrai pokī, bo zan nazdikī karda boşad, baroi taloq bojad sabr kunad, to zan dubora hajz bibinadu pok şavad, sipas ūro taloq dihad. In şart dar xususi zane, ki kamtar az nuh sol sin dorad, zani bordor va zani joisa vuçud nadorad;

• Siƣai taloq bojad ba zaboni arabiji saheh xonda şavad;

• Du mardi odil, bojad şohidi taloq boşand.

Aqsom

Taloq bo tavvaçuh ba haqqi ruçu'i mard, ba du qismi raç'ī va boin taqsim meşavad. Taloqi boin ham xud panç qism dorad. Har jak az aqsomi taloq, ahkomi marbut ba xudro dorad.

Taloqi raç'ī

Naviştori aslī: Taloqi raç'ī

Taloqi raç'ī taloqe ast, ki dar on, dar zamoni idda, mard metavonad ba hamsaraş ruçu' kunad; ja'ne metavonad be aqdi izdivoç, ūro dubora hamsari xud kunad. Dar taloqi raç'ī, to zamone, ki zan dar iddai taloq ast, hamai ahkomi zavçijat, ba çuz cand istisnoi bajni zavçajn çorī ast.

Taloqi boin

Naviştori aslī: Taloqi boin

Taloqi boin, taloqe ast, ki dar on mard haqqi ruçu' ba zanro nadorad. Dar taloqi boin zan ci idda doşta boşad va ci nadoşta boşad, ruçu'i mard ba ū çoiz nest. Taloqhoi zer, boin mahsub meşavand:

• Taloqi zane, ki ba'd az izdivoç bo ū omeziş naşudaast;
• Taloqi duxtare, ki nuh solaş tamom naşudaast;
• Taloqi zani joisa;
• Taloqi xul';
• Taloqi muborot;
• Taloqi sejum (setaloqa).

Iddai taloq

Naviştori aslī: Idda

Mahdudai zamoniji xossero, ki dar on izdivoç baroi zan çoiz nest, idda gūjand. Idda doroi aqsome, cun iddai taloq, iddai vafot va iddai izdivoçi muvaqqat ast, ki az nazari muddat, bo ham farq dorand.

Iddai taloq, baroi zane, ki xuni hajz mebinad, to şurui sejumin davrai hajz va baroi zane, ki hajz namebinad, se moh ast.