Jump to content

Musalmon

Az wikishia

Musalmon (forsī: مسلمان) jo muslim (arabī: المُسلِمُ) ba kase gufta meşavad, ki ba ta'limoti dini Islom mu'taqid buda va bar asosi on amal mekunad. Az nazari fuqahoi şia, musulmonī ba sirfi guftani şahodatajn sobit meşavad va bar on ahkome cun: tahorati badan, muhtaram budani çon, mol, obrū, durustiji ibodot va ƣ. çorī meşavad. Ba guftai muvarrixon, hazrati Alī (a) va hazrati Xadiça (a) avvalin musulmonon budaand.

Voƶai muslim bo muştaqqoti on beş az 40 bor dar Qur'on iste'mol şuda va dar du ma'noi omu xos ba kor raftaast. Musulmon dar ma'noi om ba farde gufta meşavad, ki taslimi farmoni Xudovand ast va dar ma'noi xos bar pajravon va mu'taqidon ba dini hazrati Muhammad (c) itloq meşavad. Tavhid, nabuvvat va maod az e'tiqodoti muştarak bajni hamai musulmonon va namoz, rūza va haç barxe az a'moli ibodiji muştaraki musulmonon ast.

Bino ba guzorişi markazi tahqiqotiji PEV (PEW), çam'ijati musulmononi çahon to soli 2015 melodī hududi jak milliardu 752 millionu 620 hazor nafar buda va dini Islom ba unvoni duvvumin dini purçam'ijati çahon ba'd az masehijat şinoxta şudaast. Tibqi tahlili in markazi tahqiqotī, nazdik ba du sejumi (62 darsad) musulmononi çahon dar mintaqai Osijo va Uqjonusija zindagī mekunand.

Çojgoh va ta'rixca

Dini Islom dar soli 610 melodī dar şahri Makka voqe' dar nimçazirai Arabiston bo mab'us şudani Muhammad ibni Abdulloh ba pajƣambarī, zuhur joft va pajravoni on, musulmon xonda şudand.[1] Gufta meşavad hazrati Alī (a), naxustin imomi şiajon va hazrati Xadiça (a) (hamsari Pajƣambar) avvalin kasone budaand, ki ba dini Islom giravidanad.[2] Ba guftai Ibni Hişom dar kitobi «as-Sirat-un-nabavija», pas az Imom Alī (a) va hazrati Xadiça (a), afrode cun Zajd ibni Horisa, Abubakr ibni Abiquhofa, Usmon ibni Affon, Sa'd ibni Abivaqqos, Zubajr ibni Avom, Abdurahmon ibni Avf va Talha ibni Ubajdulloh naxustin afrodi musulmon budand.[3]

Az unvoni musulmon jo Islom dar barxe rivojoti fiqhī[4] va dar beştari bobhoi fiqhie monandi tahorat, namoz, zakot, savm, haç, çihod, tiçorat, vakolat, vasijat, nikoh, sajd, zaboha, ehjoi mavot, hudud va qisos suxan raftaast.[5]

Qit'ai xuşnivisī az hadisi Pajƣambar (s): «المسلم من سلم المسلمون من لسانه و یده», asari Hasan Kan'on bo xati suls.

Voƶaşinosī

قَالَتِ الْأَعْرَابُ آمَنَّا ۖ قُلْ لَمْ تُؤْمِنُوا وَلَٰكِنْ قُولُوا أَسْلَمْنَا وَلَمَّا يَدْخُلِ الْإِيمَانُ فِي قُلُوبِكُمْ

«Bodijanişinon guftand imon ovaradem. Bigū: imon najovardaed, balki bigūed: Islom ovaradem; zero hanuz imon dar dilhojaton vorid naşudaast!»

.[6]

Musulmon jo muslim ba fard jo afrode gufta meşavad, ki ba ta'limoti dini Islom mu'taqid buda va bar asosi on amal mekunand.[7] Barxe niz musulmoniro faqat vorid şudan dar dini Islom va taslim şudan dar barobari Pajƣambari Islom (s) donistaand.[8]

Voƶai "musulmon" bo hamxonavodahojaş beş az 40 bor dar Qur'on omada va doroi du ma'noi omm va xoss ast.[9] Ma'noi musulmon dar beştari ojot dar ma'noi omm va vase'i kalima ba kor rafta va ba kase gufta meşavad, ki dar barobari farmoni Xudovand taslim buda va doroi tavhidi komilu xolī az har guna şirku butparastī ast.[10] Va dar ma'noi xos ba farde gufta meşavad, ki az pajravon va mu'taqidon ba dini hazrati Muhammad (s) ast.[11]

Farqi mu'min va musulmon

Fuqaho bo tavvaçuh ba barxe ojot[12] va rivojot[13] bajni «musulmon» va «mu'min» farq qoil şudaand; ba in bajon, ki mu'min dar ma'noi omm ba kase gufta meşavad, ki tamomi on ciro az çonibi Pajƣambar (s) omadaast, dar darunaş tasdiq karda va bo zabonaş onro iqror mekunad,[14] dar hole ki musulmon budan sirfan bo iqrori zabonī ba şahodatajn sobit meşavad.[15] Mu'min dar ma'noi xos az nazari fuqahoi şia ba kase gufta meşavad, ki ba imomat va vilojati imomoni şia (a) e'tiqod dorad.[16]

Viƶagihoi musulmon dar rivojot

Dar barxe az rivojote, ki rūjkardi axloqī dorand, viƶagihoe baroi musulmoni haqiqī zikr şudaast.[17] Ba unvoni namuna, dar rivojate ba naql az Pajƣambar (s) musulmoni voqeī kase ast, ki mardum az şarri zabon va dasti ū dar amon boşand.[18] Imom Alī (a) dar rivojate, xiradvarzī, obrūdorī va rostgūī, xondani bo tavvaçuhi Qur'on, dūstī va duşmanī kardan dar rohi Xudo, şinoxtani vilojati Ahli Bajt (a), riojati huquqi digaron va husni hamçavorī bo mardumro az viƶagihoi musulmoni haqiqī donistaast.[19]

Usuli e'tiqodī

Tasvirī az Qur'on, kitobi muqaddasi musulmonon
Naviştori aslī: Usuli din

Barxe az usuli e'tiqodiji muştaraki bajni hamai musulmonon inhost:

  • Tavhid: aslitarin omūzai e'tiqodiji musulmonon tavhid ast.[20] Ba e'tiqodi hamai musulmonon, Xudovand jagonai xoliqi çahon ast va şarik nadorad.[21]
  • Ma'od: e'tiqod ba bozgaşti rūh ba çism dar qijomat va zinda şudani duborai ūst to ba a'molaş rasidagī şavad; nekūkoron ba bihişt va ne'mathoi çovidonī, badkoron ba kajfar va azobi xud birasand.[22]
  • Nabuvvat: e'tiqodi musulmonon ba nabuvvat iborat ast az in ki, avvalan: hazrati Muhammad (s) az tarafi Xudovand ba pajƣambarī barguzida şud.[23] Sonijan: kitobi Qur'on az tarafi Xudo ba ū vahj şud[24] va solisan: oxirin pajƣambare ast, ki ba'd az ū digar pajƣambare naxohad omad.[25]

A'moli ibodī

Naviştori aslī: Furui din

Az muhimtarin a'moli ibodiji muştaraki bajni hamai musulmonon metavon ba umuri zer işora kard:

Tasvire az musulmonon dar holi içroi manosiki haç dar Masçid-ul-harom
  • Haç: bar har musulmone farz ast, ki dar tūli umraş jak bor (bo faroham şudani şaroit) ba haç ravad.[30] Oini ibodiji haç har sol jak bor dar mohi zilhaçça va dar şahri Makka barpo meşavad va şumori zijode az musulmonon az kişvarhoi muxtalifi çahon taçammu' karda, ba içroi manosiki haç mepardozand.[31]

Ahkomi fiqhī

Az nazari fuqahoi şia, musulmon budan ba sirfi guftani şahodatajn jo tarçumai on tahaqquq mejobad.[32] Dar şariati Islom baroi musulmon osore bor şuda, ki barxe az onho ba şarhi zer ast:

Imom Sodiq (a):

الْإِسْلَامُ يُحْقَنُ بِهِ الدَّمُ وَ تُؤَدَّى بِهِ الْأَمَانَةُ وَ تُسْتَحَلُّ بِهِ الْفُرُوجُ وَ الثَّوَابُ عَلَى الْإِيمَانِ
Bo Islom çon mahfuz ast, adoi amonat meşavad va farçho halol megardad, vale savobi oxirat bar asosi imon ast!

[33]


  • Badan va araqi badani musulmon pok ast.[34]
  • Çon, mol va obrūi musulmon hurmat dorad.[35]
  • Izdivoçi musulmon bo kofiri ƣajrikitobī durust nest.[38] Izdivoçi zani musulmon, hatto bo kofiri kitobī niz durust nest.[39]
  • Kofir bar musulmon vilojat va tasallut nadorad; ja'ne bo tavvaçuh ba qoidai nafji sabil, Xudovand heç hukmero, ki ba sababi on rohi tasallut va vilojate az kofir bar musulmon boşad, ça'l nakardaast.[40]
  • Bino ba nazari fuqahoi şia kase, ki musulmon buda va oşkoro dini Islomro kanor biguzoradu bigūjad man az in ba ba'd musulmon nestam, jo jake az zarurijoti dini Islomro inkor kunad va jo jake az mavoridi mavridi içmo'i bajni musulmonon jo şiajonro inkor kunad, murtad ast va ahkomi irtidod bar on çorī meşavad.[41]

Makonhoi muqaddasi musulmonon

Barxe az makonhoe, ki nazdi musulmononi çahon muqaddas ba şumor meravand, ba in şarh ast:

  • Masçidulharom, muqaddastarin makoni mazhabī dar çahoni Islom, voqe' dar şahri Makka va qiblagohi musulmononi çahon ast. In masçid dar girdogirdi ka'ba voqe' şudaast.
  • Masçidulaqso, avvalin qiblagohi musulmonon, az digar amokini mazhabī va muqaddasi musulmonon ba şumor meravad.[44] In masçid dar çanubi şarqiji şahri Bajtulmuqaddas qaror dorad.[45]
  • Ƣori Hiro, avvalin makoni nuzuli vahj bar Pajƣambari Islom (s) niz az amokini muqaddasi musulmonon ba şumor meravad.

Çam'ijat

Bino ba guzorişi markazi tahqiqotiji PEV (pew) çam'ijati musulmononi çahon, to soli 2015 melodī hududi jak milliardu 752 millionu 620 hazor nafar buda[46] va dini Islom ba unvoni duvvumin dini purçam'ijati çahon, ba'd az masehijat şinoxta şudaast.[47] Tibqi tahlili in markazi tahqiqotī nazdik ba du sejumi (62 darsad) musulmononi çahon dar mintaqai Osija va Uqjonusija zindagī mekunand.[48] Bar asosi guzorişi markazi tahqiqotiji PEV, tibqi omore, ki dar soli 2015 melodī tahija şudaast, 10 kişvare, ki beştarin çam'ijati musulmonro ba xud ixtisos dodaand, ba tartib dar çadvali zer nişon doda şudaast:[49]

№ kişvar çam'ijat darsadi kulli çam'ijati kişvar
1 Indonezija 219,960,000 nafar 87/1 %
2 Hinduston 194,810,000 nafar 14/9 %
3 Pokiston 184,000,000 nafar 96/4 %
4 Bangladeş 144,020,000 nafar 90/6 %
5 Nigerija 90,020,000 nafar 50 %
6 Misr 83,870,000 nafar 95/1 %
7 Eron 77,650,000 nafar 99/5 %
8 Turkija 75,460,000 nafar 98 %
9 Alçazoir 37,210,000 nafar 97/9
10 Iroq 36,200,000 nafar 99

Hamcunin bino ba guzorişi in markazi tahqiqotī, dar soli 2017 melodī çam'ijati musulmononi Ijoloti Muttahidai Amriko hududi se millionu 450 hazor nafar va hududi 1/1 % kulli çam'ijati in kişvar budaast[50] va dar qorrai Avrupo, şumori musulmonon az soli 2010 melodī to 2016 melodī az 19 millionu 500 hazor nafar ba 25 millionu 800 hazor nafar (az 3/8 % to 9/4 %) afzoiş joftaast.[51]

Firqaho

Firqahoi şia va sunnī az purçam'ijattarin firqahoi musulmon ba şumor meravand. Mutobiqi guzorişi «Ançumani din va zindagiji umumiji PEV», az kulli çam'ijati musulmoni çahoni 10 to 13 darsadi on şia va 87 to 90 darsadi on sunniand.[52] Bino ba guzorişiji digar, çam'ijati şiajon (şomili imomija, ismoilija va zajdija) imrūz beş az 300 million nafarand, ki 19/1 darsad jo jak pançum az kulli çam'ijati musulmononi çahonro taşkil doda va hududi 4/1 darsad jo jak bistu pançum az kulli çam'ijati çahonro taşkil dodaand.[53]

Nigorxona

Ezoh

  1. ↑ Çam'e az navisandagon, Doirat-ul-maorifi buzurgi islomī,1381h.ş., ç.11, sah.300.
  2. ↑ Ja'qubī, Ta'rix-ul-Ja'qubī, Dorusodir, ç.2, sah.23.
  3. ↑ Baroi namuna nigoh kuned ba Ibni Hişom, as-Sirat-un-nabavijja, Doru ehjo-it-turos-il-arabī, ç.1, sah.262 - 273.
  4. ↑ Baroi namuna nigoh kuned ba Kulajnī, al-Kofī, 1387h.ş., ç.3, sah.68 - 76.
  5. ↑ Muassisai doirat-ul-ma'orif-il-fiqh-il-islomī, farhangi fiqhi forsī, 1385h.ş., ç.1, sah.511.
  6. ↑ Surai Huçurot, ojati 14
  7. ↑ Viks, Donişnomai aqvomi musulmon, 1383h.ş., muqaddima, sah.2.
  8. ↑ Sajidşarafiddin, Oini hamzistiji musulmonon, 1393h.ş., sah.34.
  9. ↑ Tabotaboī, al-Mizon, 1393h.q., ç.18, sah.328 - 329.
  10. ↑ Makorimi Şerozī, Tafsiri Namuna, 1374h.ş., ç.2, sah.703/ Mustafavī, at-Tahqiq fi kalimot-il-Qur'on, 1368h.ş., ç.2, sah.294 - 295.
  11. ↑ Tabotaboī, al-Mizon, 1393h.q., ç.18, sah.328 - 329.
  12. ↑ Surai Huçurot, ojati 14.
  13. ↑ Baroi namuna nigoh kuned ba Kulajnī, al-Kofī, 1387h.ş., ç.3, sah.68 - 76.
  14. ↑ Şahidi Sonī, Masolik-ul-afhom, 1423h.q., ç.5, sah.337.
  15. ↑ Alloma Maçlisī, Bihor-ul-anvor, 1403h.q., ç.65, sah.315.
  16. ↑ Şahidi Sonī, Masolik-ul-afhom, 1423h.q., ç.5, sah.338.
  17. ↑ Alloma Maçlisī, Bihor-ul-anvor, 1403h.q., ç.71, sah.158 – 159/ Ibni Şu'bai Harronī, Tuhaf-ul-uqul, 1404h.q., sah.196 - 197.
  18. ↑ Buxorī, Saheh Buxorī, 1422h.q., ç.1, sah.11/ Kulajnī, al-Kofī, 1387h.ş., ç.3, sah.592.
  19. ↑ Ibni Şu'bai Harronī, Tuhaf-ul-uqul, 1404h.q., sah.196 - 197.
  20. ↑ Jahjo, “Sajri mas'alai tavhid dar olami Islom to qarni haftumi hiçrī», sah.196/ Sofī, Taçalliji tavhid dar nizomi imomat, 1392h.ş., sah.21.
  21. ↑ Karimī, Tavhid az didgohi ojotu rivojot, 1379h.ş., sah.19 - 20.
  22. ↑ Alloma Maçlisī, Haqq-ul-jaqin, intişoroti islomijja, ç.2, sah.369.
  23. ↑ Baroi namuna nigoh kuned ba Hillī, Kaşf-ul-murod, 1430h.q., sah.480 – 485/ Içī, Şarh-ul-mavoqif, 1325h.q., ç.8, sah.243 - 244.
  24. ↑ Mutahharī, Maçmuai osor, 1388h.ş., ç.26, sah.127.
  25. ↑ Askuī, Nabuvvat, 1390h.ş., sah.202 - 203.
  26. ↑ Naçafī, Çavohir-ul-kalom, 1362h.ş., ç.7, sah.12.
  27. ↑ Muhaqqiqi Hillī, Şaroe'-ul-Islom, 1409h.q., ç.1, sah.46.
  28. ↑ Muhaqqiqi Hillī, Şaroe'-ul-Islom, 1409h.q., ç.1, sah.46.
  29. ↑ Muhaqqiqi Hillī, Şaroe'-ul-Islom, 1409h.q., ç.1, sah.139.
  30. ↑ Muhaqqiqi Hillī, Şaroe'-ul-Islom, 1409h.q., ç.1, sah.163/ Şajxi Ansorī, Kitob-ul-haç, naşri Turos-uş-şajx-il-a'zam Ansorī, sah.6.
  31. ↑ Muhaqqiqi Hillī, Şaroe'-ul-Islom, 1409h.q., ç.1, sah.174.
  32. ↑ Alloma Maçlisī, Bihor-ul-anvor, ç.65, sah.315/ Naçafī, Çavohir-ul-kalom, 1362h.ş., ç.41, sah.630.
  33. ↑ Kulajnī, Kofī, 1387h.ş., ç.3, sah.69
  34. ↑ Doirat-ul-ma'orif-il-fiqh-il-islomī, farhangi fiqhi forsī, 1385h.ş., ç.1, sah.513.
  35. ↑ Muhaqqiqi Domod, Qavoidi fiqh, 1406q, ç.1, sah.213 - 214.
  36. ↑ Naçafī, Çavohir-ul-kalom, 1362h.ş., ç.31, sah.263.
  37. ↑ Naçafī, Çavohir-ul-kalom, 1362h.ş., ç.17, sah.161.
  38. ↑ Şahidi Sonī, ar-Ravzat-ul-bahijja fi şarh-il-lum'at-id-Dimşqijja, 1427h.q., ç.2, sah.412.
  39. ↑ Naçafī, Çavohir-ul-kalom, 1362h.ş., ç.30, sah.92.
  40. ↑ Husajnī, al-Anovin-ul-fiqhijja, 1417h.q., ç.2, sah.350.
  41. ↑ Hoşimī, Dar bobi takfiru irtidod, 1400h.ş., sah.85.
  42. ↑ Muassisai farhangiji hunariji maş'ar, Masçid-un-Nabī (s), naşri Maş'ar, sah.3.
  43. ↑ Muassisai farhangiji hunariji maş'ar, Masçid-un-Nabī (s), naşri maş'ar, sah.3.
  44. ↑ Muso Ƣuşa, Ta'rixi maçmuai Masçidulaqso, 1390h.ş., sah.7.
  45. ↑ Hamidī, Ta'rixi Urşalim, 1381h.ş., sah.183.
  46. ↑ Diamant, «The countries with the 10 largest Christian populations and the 10 largest Muslim populations»، Pew Research Center
  47. ↑ Desilver, «World’s Muslim population more widespread than you might think»، Pew Research Center
  48. ↑ Desilver, «World’s Muslim population more widespread than you might think»، Pew Research Center
  49. ↑ Desilver, «World’s Muslim population more widespread than you might think»، Pew Research Center
  50. ↑ Mohamed, New estimates show U.S. Muslim population continues to grow، Pew Research Center
  51. ↑ Hachett, «5facts about the Muslim population in Europe»، Pew Research Center
  52. ↑ Ançumani din va zindagiji umumiji piv, naqşai çam'ijati çahon, 1393h.ş., sah.11.
  53. ↑ Ançumani din va zindagiji umumiji piv, naqşai çam'ijati çahon, 1393h.ş., sah.11.

Sarcaşma

  • Alloma Maçlisī, Muhammadboqir, Bihor-ul-anvor, Bejrut, Doru ehjo-it-turos-il-arabī, 1403h.q.
  • Alloma Maçlisī, Muhammadboqir, Haqq-ul-jaqin, Qum, intişoroti Islomijja, be to.
  • Allomai Hillī, Kaşf-ul-murod fi şarhi taçrid-il-e'tiqod, muassisai an-Naşr-ul-islomī, 1430h.q.
  • Ançumani din va zindagiji umumiji piv, naqşai çam'ijati çahon, tarçumai Mahmud Taqizoda Dovarī, Qum, Şiaşinosī, 1393h.ş.
  • Bijobonī Askuī, Muhammad, Nabuvvat, Tehron, intişoroti Naba', 1390h.ş.
  • Viks, Ricard, Donişnomai aqvomi musulmon, tarçumai Ma'suma Ibrohimī va Pajmoni Matin, Tehron, muassisai intişoroti Amiri Kabir, 1383h.ş.
  • Ibni Şu'bai Harronī, Abumuhammad Hasan ibni Alī, Tuhaf-ul-uqul, Qum, muassisai an-Naşr-ul-islomī, 1404h.q.
  • Ibni Hişom, Abdulmalik ibni Hişom, as-Sirat-un-nabavijja, Bejrut, Doru ehjo-it-turos-il-arabī, be to.
  • Içī, Azduddin, Şarh-ul-mavoqif, Qum, copi avval, 1325h.q.
  • Karimī, Ça'far, Tavhid az didgohi ojotu rivojot (2), Tehron, Sipohi posdoroni inqilobi islomī, 1379h.ş.
  • Kulajnī, Muhammad ibni Ja'qub, al-Kofī, Qum, Dor-ul-hadis, copi avval, 1387h.ş.
  • Makorimi Şerozī, Nosir, Tafsiri Namuna, Tehron, Dor-ul-kutub-il-islomijja, 1374h.ş.
  • Muassisai Doirat-ul-ma'orif-il-fiqh-il-islomī, farhangi fiqhi forsī, Qum, muassisai Doirat-ul-ma'orif-il-fiqh-il-islomī, 1385h.ş.
  • Mustafavī, Hasan, at-Tahqiq fi kalimot-il-Qur'on, Tehron, Vazorati farhang va irşodi islomī, copi avval, 1368h.ş.
  • Mutahharī, Murtazo, Maçmuai osor, Qum, intişoroti Sadro, 1388h.ş.
  • Muhaqqiqi Domod, Sajidmustafo, Qavoidi fiqh, Markazi naşri ulumi islomī, copi duvozdahum, 1406h.q.
  • Muhaqqiqi Hillī, Ça'far ibni al-Hasan, Şaroe'-ul-Islom, Tehron, intişoroti Istiqlol, copi duvum, 1409h.q.
  • Naçafī, Muhammadhasan, Çavohir-ul-kalom, Bejrut, Doru ehjoi turos-il-arabī, copi haftum, 1362h.ş.
  • Sajidşarafiddin, Abdulhusajn, Oini hamzistiji musulmonon, Qum, naşri Habib, 1393h.ş.
  • Sofī, Lutfulloh, Taçalliji tavhid dar nizomi imomat, Qum, Daftari tanzim va naşri osori hazrati ojatullohil'uzmo Sofiji Gulpojgonī, 1392h.ş.
  • Tabotaboī, Muhammadhusajn, al-Mizon fi tafsir-il-Qur'on, Bejrut, muassisai al-A'lamī li-l-matbu'ot, copi sejum, 1393h.q.
  • Şajxi Ansorī, Murtazo, Kitob-ul-haç, Qum, Turos-uş-şajx-il-a'zam Ansorī, be to.
  • Şahidi Sonī, Zajniddin ibni Alī, Masolik-ul-afhom, Qum, muassisai al-Ma'orif-ul-islomijja, 1423h.q.
  • Şahidi Sonī, Zajniddin ibni Alī, ar-Ravzat-ul-bahijja fi şarh-il-lum'at-id-Dimşqijja, Qum, Dor-ut-tafsir, copi haftum, 1427h.q.
  • Ja'qubī, Ahmad ibni Abija'qub, Ta'rix-ul-Ja'qubī, Bejrut, Dorusodir, copi avval, be to.
  • Jahjo, Usmon ibni Ismoil, “Sajri mas'alai tavhid dar olami Islom to qarni haftumi hiçrī», tarçumai Alirizo Zakovatiji Qarogizluv, dar maçallai Maorif, şumorai 16 va 17, farvardinu oboni 1368h.ş.
  • Hoşimī, Sajid Sadro, Dar bobi takfiru irtidod, Tehron, naşri Nigohi muosir, copi avval, 1400h.ş.
  • Husajnī, Sajid Mir Abdulfatoh, al-Anovin-ul-fiqhijja, Qum, muassisai an-Naşr-ul-islomī, copi duvum, 1417h.q.
  • Çam'e az navisandagon, Doirat-ul-ma'orifi buzurgi islomī, Tehron, markazi Doirat-ul-ma'orifi buzurgi islomī, 1381h.ş.
  • Diamant, Jeff, « The countries with the 10 largest Christian populations and the 10 largest Muslim populations », Pew Research center : April 2019, seen at : February 2022.
  • Desilver, Drew and Daivid Masci, « World’si Muslim population more widespread than you might think », Pew Research Center, 31 January 2017, seen at : 2 February 2022.
  • Mohamed, Besheer, « New estimates show U. S. Muslim population continues to grow », Pew Research
  • Center : 3 January 2018, seen at : 5 February 2022.
  • Hackett, Conrad, « 5facts about the Muslim population in Europe », Pew Research Center : 29 November 2017, seen at : 7 Februar 2022.
Bargirifta az "https://tg.wikishia.net/w/index.php?title=Мусалмон&oldid=25819"