Mubtiloti rūza
| Baxşe az ahkomi amalī va fiqhī |
|---|
 |
In maqola jak naviştori tavsifī dar borai jak mafhumi fiqhist va nametavonad me'jore baroi a'moli dinī boşad. Baroi a'moli dinī ba manobei digar muroçia kuned.
Mubtiloti rūza (forsī: مُبطِلات روزه) jo muftirot (forsī: مُفْطِرات) korhoest, ki rūzaro meşikanand. In korho iboratand az: xūrdanu nūşidan, aloqai çinsī, istimno, qaj kardan, tamomi sarro dar zeri ob furu burdan, rasondani ƣubori ƣafs ba halq, imola (klizma) bo moe'ho, mondan dar çanobat, hajz va nifos to azoni bomdod va nisbat dodani durūƣe ba Xudo, Pajƣambar va imomho.
Faqehon qasdan ançom dodani mubtiloti rūzaro harom va sababi farz şudani kaffora medonand.
Muarrifī
Mubtiloti rūza korhoe ast, ki rūzaro botil mekunand. Dar kitobhoi fiqhī az mubtiloti rūza bo unvoni «muftirot» (şikanandahoi rūza) niz jod meşavad.[1]
Faqehon, ançomi amdiji mubtiloti rūzaro harom[2] va mūçibi voçib şudani kaffora medonand,[3] vale agar in mubtilot az rūi faromūşī jo maçburī ançom şavad, rūza botil nameşavad.[4]
Mubtiloti rūza iboratand az:
- Xūrdanu oşomidan
- Aloqai çinsī
- istimno
- Durūƣ bastan ba Xudo, Pajƣambari Akram (s) va imomon
- Rasondani ƣubori ƣaliz ba halq
- Irtimos jo furū burdani tamomi sar dar ob (tibqi nazari aksari faqehon).[5]
- Boqī mondan bar çanobat va hajzu nifos to azoni subh. Kase ki çunub şuda, jo az hajzu nifos pok şudaast, bojad peş az azoni bomdod ƣusl kunad va agar to azoni subh ƣusl nakunad, rūzai on rūzaş botil ast.
- Imola (tanqih, klizma) bo moe'ot
- Qaj kardan[6]
- Nijati qat'i rūza jo nijati ançom dodan jake az mubtiloti on.[7]
Musofirat raftan dar holi rūza harom nest,[8] vale agar musofir to peş az zuhr ba vatan jo çoe, ki qasd dorad dah rūz bimonad, narasad rūzaaş botil meşavad.[9]
Xūrdanu nūşidan
Bar asosi fatvoi faqehon, xūrdanu nūşidan vaqte rūzaro botil mekunad, ki qasdan boşad va agar şaxs faromūş kunad, ki rūza ast, rūzaaş durust ast.[10] Barxe az maroçe'i taqlid monandi Imom Xumajnī, Makorimi Şerozī, Bahçat va Şubajriji Zançonī guzarondani sūzandorū jo cakkaki taqvijatī mondanro, ki ba çoi xurok ba kor meravad, binobar ehtijoti voçib çoiz nadonistaand, ammo faqehoni digare hamcun Xuī, Sistonī, Tabrezī va Sofiji Gulpojgonī megūjand, guzarondani sūzandoru jo cakkak mondan, ci taqvijatī boşad, ci ƣajri on, işkol nadorad.[11]
Taşnagiji zijod
Ba fatvoi beştari faqehoni şia, agar rūzador ducori taşnagiji şadidi ƣajriqobili tahammul şavad, metavonad ba qadri zarurat va raf'i taşnagī, ob binūşad.[12] Dar borai vazifai rūzador ba'd az nūşidani ob, du fatvo vuçud dorad: barxe megūjand, garci nūşidani ob çoiz ast, vale rūza botil meşavad va bo in hol, rūzador bojad to azoni şom az muftiroti rūza durī kunad va qazoi on rūzro niz bigirad.[13] Dar muqobil, gurūhi digare az faqehon, bo vuçudi nūşidani ob, rūzaro durust medonand va dar natiça megūjand, nijoze ba qazoi on nest.[14]
Raftorhoi çinsī
Raftorhoi çinsie, ki rūzaro botil mekunand iboratand az:
Çimo'
Çimo' jo aloqai çinsī, harcand ba inzol munçar naşavad, rūzaro botil mekunad. Aloqa az peş jo qafo farqe nadorad va dar in hukm farqe bajni zanu mard nest.[15]
Istimno
Faqehon, istimno(qasdan xoriç kardani manī)-ro niz az mubtiloti rūza medonand;[16] albatta ba fatvoi onon, agar kase qasdi inzol (xuruçi manī) nadoşta boşad, ammo amalaş ba inzol munçar şavad, rūzaaş durust ast.[17]
Muloiba bo hamsar agar ba tavri ittifoqī ba inzol munçar şavad, rūzaro botil namekunad, ammo agar kase bo hadafi inzol muloiba kunad, jo ba gunae muloiba ançom dihad, ki ma'mulan ba inzol munçar meşavad, agar raftoraş ba inzol ançomad, rūzaaş botil ast.[18]
Ehtilom
Ehtilom (xurūçi manī dar xob) az mubtiloti rūza nest, ammo agar kase peş az azoni subh muhtalim şavad, bojad to peş az azoni subh ƣusli çanobat ançom dihad.[19] Ehtilom dar tūli rūz ba rūza zarare namerasonad.[20]
Ƣubori ƣalizu dud
Ba nazari beştari faqehon, rasondani ƣubori ƣalizu dud ba halq, rūzaro botil mekunad.[21] Bar hamin asos kaşidani sigaretu qaljon va monandi onhoro niz çuzvi mubtilot donistaand.[22] Albatta barxe az faqehon rasondani ƣubor ba halqro dar şumori mubtiloti rūza zikr nakardaand,[23] bo in hol mu'taqidand, binobar ehtijoti mustahab ƣubor rūzaro botil mekunad va iste'moli duxonijot dar mohi Ramazon ba tavri oşkor çoiz nest.[24]
Duruƣ guftan
Durūƣ guftan va digar gunohone monandi gūş dodan ba ƣino, nigohi harom va hasad garci haromand va gunohaşon dar mohi Ramazon beştar ast,[25] vale rūzaro botil namekunand.[26] Ba fatvoi faqehon tanho durūƣ bastan ba Xudo, Pajƣambari Islom (s) va imomoni şia rūzaro botil mekunad.[27] Barxe faqehon durūƣ bastan ba hazrati Zahro (s) va soiri pajƣambaron va çonişinoni onhoro niz çuzvi mubtilot şumoridaand.[28] Dar in mijon Muhammadhusajn Koşifulƣito durūƣ bastan ba Xudo, Pajƣambar va imomonro boisi botil şudani rūza namedonad. Ū mu'taqid ast, in kor çuzvi gunohoni kabira ast va hamcun soiri gunohon, dar mohi Ramazon harom budanaş taşdid meşavad.[29]
Furū burdani tamomi sar dar ob
Barxe az faqehon, irtimos, ba ma'noi furū burdani tamomi sari zeri obro az avomili botilkunandai rūza donistaand.[30] Binobar in fatvo, ƣusli irtimosī dar holi rūzai mohi Ramazon durust nest va boisi butloni rūza ham meşavad.[31] Ba fatvoi in gurūh az faqehon, agar baxşe az sar az ob berun boşad, rūza durust ast.[32]
Gurūhi digare az faqehon irtimos dar holi rūzaro harom meşumorand, ammo onro boisi botil şudani rūza namedonand.[33]
Ezoh
- ↑ Baroi namuna nigoh kuned ba Hillī, al-Çome' li-ş-şaroi', 1405h.q., sah.155; Koşifulƣito, Anvor-ul-faqohat, 1422h.q., sah.12.
- ↑ Şajxi Bahoī, Çome'i abbosī, 1429h.q., sah.270.
- ↑ Naçafī, Çavohir-ul-kalom, 1404h.q., ç.16, sah.226; Xuī, Mavsu'at-ul-imom-il-Xuī, 1418h.q., ç.21, sah.305.
- ↑ Jazdī, al-Urvat-ul-vusqo, 1419h.q., ç.3, sah.541-576.
- ↑ Nigoh kuned ba Jazdī, al-Urvat-ul-vusqo, 1419h.q., ç.3, sah.555, Ta'liqoti Koşifulƣito, Isfahonī, Oli Josin va Çavohirī; niz Şubajriji Zançonī, Risolai tavzeh-ul-masoil, sah.305, mas'alai 1617.
- ↑ Jazdī, al-Urvat-ul-vusqo, 1419h.q., ç.3, sah.541-576 .
- ↑ Jazdī, al-Urvat-ul-vusqo, 1419h.q., ç.3, sah.539.
- ↑ Jazdī, al-Urvat-ul-vusqo, 1419h.q., ç.3, sah.624.
- ↑ Banhoşimiji Xumajnī, Tavzehul-masoili sezdah marça', 1424h.q., 4.1, sah.954, m1722 va 1723.
- ↑ Jazdī, al-Urvat-ul-vusqo, 1419h.q., ç.3, sah.541 - 543.
- ↑ Banihoşimiji Xumajnī, Tavzehulmasoili sezdah marça', 1424h.q., sah.892, 893.
- ↑ Hakim, Mustamsak al-Urvat-ul-vusqo, 1374h.ş., ç.8, sah.324; Omulī, Misboh-ul-hudo, 1380h.q., ç.8, sah.140, Xumajnī, Istifto'ot, Daftari naşri islomī, ç.1, sah.321.
- ↑ Nigoh kuned ba Omulī, Misboh-ul-hudo, 1380h.q., ç.8, sah.140; Hakim, Mustamsak al-Urvat-ul-vusqo, 1374h.ş., ç.8, sah.324; Sabzavorī, Muhazzab-ul-ahkom, 1413h.q., ç.10, sah.132.
- ↑ Nigoh kuned ba Şahidi Avval, ad-Durus-uş-şar'ija, 1417h.q., ç.1, sah.276; Hillī, Muntaha-l-matlab, 1412h.q., ç.9, sah.139; Şajxi Bahoī, at-Ta'liqatu ala-r-risolat-il-savmija, 1427h.q., sah.49 - 50; Ardabilī, Maçma'-ul-foida, 1403h.q., ç.5, sah.325 - 326; Hakim, Misboh-ul-minhoç, 1425h.q., sah.161; Subhonī, Risolai tavzehulmasoil, muassisai Imom Sodiq, mas'alai 1256.
- ↑ Jazdī, al-Urvat-ul-vusqo, 1419h.q., ç.3, sah.543.
- ↑ Jazdī, al-Urvat-ul-vusqo, 1419h.q., ç.3, sah.546.
- ↑ Jazdī, al-Urvat-ul-vusqo, 1419h.q., ç.3, sah.548.
- ↑ Bahçat, Istifto'ot, 1428h.q., ç.2, sah.350; Xumajnī, Istifto'ot, 1422h.q., ç.1, sah.307.
- ↑ Jazdī, al-Urvat-ul-vusqo, 1419h.q., ç.3, sah.547.
- ↑ Jazdī, al-Urvat-ul-vusqo, markazi fiqhul-aimmatil-athor, ç.2, sah.23.
- ↑ Jazdī, al-Urvat-ul-vusqo, 1419h.q., ç.3, sah.553 - 554; Banihoşimiji Xumajnī, Tavzehulmasoili sezdah marça', 1424h.q., ç.1, sah.902 - 903.
- ↑ Jazdī, al-Urvat-ul-vusqo, 1419h.q., ç.3, sah.544.
- ↑ Baroi namuna nigoh kuned ba: Şubajrī, Risolai tavzehulmasoil, 1430h.q., sah.329, mas'alai 1581.
- ↑ Nigoh kuned ba: Şubajrī, Risolai tavzehulmasoil, 1430h.q., sah.334, mas'alai 1612 va 1614 .
- ↑ Koşifulƣito, al-Urvat-ul-vusqo, 1419h.q., ç.3, sah.549 .
- ↑ Ibni Idris, Saroir, 1410h.q., ç.1, sah.373 - 374.
- ↑ Jazdī, al-Urvat-ul-vusqo, 1419h.q., ç.3, sah.549.
- ↑ Nigoh kuned ba Jazdī, al-Urvat-ul-vusqo, 1419h.q., ç.3, sah.550.
- ↑ Koşifulƣito, al-Urvat-ul-vusqo, 1419h.q., ç.3, sah.549 .
- ↑ Jazdī, al-Urvat-ul-vusqo, 1419h.q., ç.3, sah.555; Banihoşimiji Xumajnī, Tavzehulmasoili sezdah marça', 1424h.q., ç.1, sah904.
- ↑ Jazdī, al-Urvat-ul-vusqo, 1419h.q., ç.3, sah.559, mas'alai 43.
- ↑ Jazdī, al-Urvat-ul-vusqo, 1419h.q., ç.3, sah.556, mas'alai 33.
- ↑ Nigoh kuned ba Jazdī, al-Urvat-ul-vusqo, 1419h.q., ç.3, sah.555, Ta'liqoti Koşifulƣito, Isfahonī, Oli Josin va Çavohirī; Şubajriji Zançonī, Risolai tavzehulmasoil, sah.305, mas'alai 1617.
Sarcaşma
- Ardabilī, Ahmad ibni Muhammad, Maçma'-ul-foidati va-l-burhon, Qum, muassisai alnaşrul-islomī, 1403h.q.
- Banihoşimiji Xumajnī, Sajid Muhammadhusajn, Tavzehulmasoili sezdah marça', Qum, Daftari intişoroti islomī, copi haştum, 1424h.q.
- Bahçat, Muhammadtaqī, Istifto'ot, Qum, Daftari hazrati Ojatulloh Bahçat, copi avval, 1428h.q.
- Ibni Idris, Muhammad ibni Mansur, as-Saroir-ul-hovī litahrir-il-fatovo, Qum, Daftari intişoroti islomī, copi duvum, 1410h.q.
- Imom Xumajnī, Sajidruhulloh, Tavzeh-ul-masoil, muhaqqiq va musahheh: Muslim Qulipuri Gelonī, Qum, muassisai tanzim va naşri osori imom Xumajnī, copi avval, 1426h.q.
- Koşifulƣito, Muhammadhusajn, al-Urvat-ul-vusqo ma'a-t-ta'liqot, Qum, muassisai alnaşrul-islomī, 1419h.q.
- Koşifulƣito, Hasan, Anvor-ul-faqohat, Naçaf, muassisai Koşifulƣito, copi avval, 1422h.q.
- Makorimi Şerozī, Nosir, Tavzehulmasoil, Qum, madrasatul-Imom Alī ibni Abitolib, 1378h.ş.
- Naçafī, Muhammadhasan, Çavohir-ul-kalom fi şarhi şaroi'-il-Islom, tashehi Abbosi Quconī, Aliji Oxundī, Bejrut, Doru ehjoilturosil'arabī, copi haftum, 1404h.q.
- Omulī, Muhammadtaqī, Misboh-ul-hudo fi şarh al-Urvat-ul-vusqo, Tehron, naşri Muallif, 1380h.q.
- Sabzavorī, Sajid Abdula'lo, Muhazzab-ul-ahkom, Qum, muassisatul-Minor, 1413h.q.
- Sistonī, Sajidalī, Tavzeh-ul-masoil, Maşhad, naşri Arsalon, 1386h.ş.
- Subhonī, Ça'far, Tavzehulmasoil, Qum, muassisai Imom Sodiq (a), be to.
- Fozili Lankaronī, Tavzehulmasoil (forsī), Qum, mehr, 1374h.ş.
- Xuī, Sajid Abulqosim, al-Urvat-ul-vusqo ma'a-t-ta'liqot, Qum, muassisai alnaşrul-islomī, 1419h.q.
- Xuī, Sajid Abulqosim, Mavsu'at-ul-imom-il-Xuī, Qum, muassisai ehjou osoril-imomil-Xuī, copi avval, 1418h.q.
- Xumajnī, Sajidrūhulloh, Istifto'ot, Qum, Daftari intişoroti islomī, copi pançum, 1422h.q.
- Hakim, Sajid Muhammadsaid, Misboh-ul-minhoç, kitob-ul-savm, Qum, Dorul-hilol, 1425h.q.
- Hakim, Sajid Muhsin, Mustamsak al-Urvat-ul-vusqo, Qum, muassisai Dorul-tafsir, 1374h.ş.
- Hillī, Hasan ibni Jusuf, Muntaha-l-matlab fi tahqiq-il-mazhab, Maşhad, maçma'ul-buhusil-islomija, 1412h.q.
- Hillī, Jahjo ibni Said, al-Çome' li-ş-şaroi', tashehi çam'e az muhaqqiqini tahti işrofi şajx Ça'fari Subhonī, Qum, muassisai Sajiduşşuhado-il-ilmija, 1405h.q.
- Şajx Bahoī, Muhammad ibni Husajn, at-Ta'liqatu ala-r-risolat-il-savmija, Qum, muassisai Oşuro, 1427h.q.
- Şajx Bahoī, Nizom ibni Husajn, Çome'i Abbosī va takmili on, Daftari intişoroti islomī, Qum, copi avval, 1429h.q.
- Şahidi Avval, Muhammad ibni Makkī, ad-Durus-uş-şar'ija fi fiqh-il-imomija, Qum, muassisai alnaşrul-islomī, 1417h.q.
- Şubajriji Zançonī, Sajid Muso, Risolai tavzehulmasoil, Qum, salsabil, 1430h.q.
- Şubajriji Zançonī, Sajid Muso, Risolai tavzehulmasoil, Qum.
- Jazdī, Sajid Muhammadkozim, al-Urvat-ul-vusqo ma'a-t-ta'liqot, Qum, muassisai alnaşrul-islomī, 1419h.q.
- Jazdī, Sajid Muhammadkozim, al-Urvat-ul-vusqo, ta'liqoti Muhammadfozil Muvahhidiji Lankaronī, Qum, markazi fiqhi al-Aimmatul-athor (alajhimussalom), be to.