Jump to content

Idi Ƣadir

Az wikishia
In naviştor dar borai idi Ƣadir ast. Baroi ittilo' az moçaroi Ƣadir, voqeai Ƣadirro bubined. Baroi mutoliai matni xutba, xutbai Ƣadirro bubined.

Idi Ƣadir (forsī: عید غدیر) rūzi 18 zilhiçça va az buzurgtarin idhoi şiajon ast, ki dar on Imom Alī (a) ba çonişiniji Pajombar (s) mansub şudaast. Rivojote az Pajombar (s) va imomon (a) dar fazilati in rūz naql şudaast. Hamcunin a'mole monandi rūza giriftan, qaroati zijorati ƣadirija, xondani namozi Ƣadir va taom dodan ba mu'minon dar in rūz suforiş şudaast. Şiajon in rūzro çaşn megirand. Rūzi idi Ƣadir dar Eron ta'tili rasmī ast.

Voqeai Ƣadir

Maqolahoi aslī: Voqeai Ƣadir va Xutbai Ƣadir
Tabloi Ƣadir – asari Mahmudi Farşcijon

Pajombar (s) dar zilqa'dai soli 10-umi hiçrat, hamrohi hazoron nafar baroi ançomi manosiki haç az Madina ba tarafi Makka harakat kard.[1] Az on ço ki in safar, oxirin haççi Pajombar (s) bud ba haççatulvido' maşhur şud.[2] Pajombar (s), pas az pojoni a'moli haç ba hamrohi musulmonon ba tarafi Madina harakat kard va dar 18 zilhiçça ba Ƣadiri Xum rasid.[3] Çabrail bar Pajombar (s) nozil şud va az çonibi Xudovand, ba Rasuli Xudo (s) amr namūd to Alī (a)-ro ba unvoni çonişini xud, ba mardum muarrifī kunad.[4] Rasuli Xudo (s) niz hoçijonro gird ovarad va Alī (a)-ro ba unvoni çonişini xud muarrifī kard.[5]

Fazilati rūzi Ƣadir

Dar borai fazljati idi Ƣadir ahodise az ma'sumon naql şudaast az çumla:

  • Pajombar (s): rūzi Ƣadiri Xum bartarin idhoi ummati man ast va on rūze ast ki Xudovand dar on rūz dinro komil va ne'matro bar ummati man tamom kard va Islomro ba unvoni din baroi onon pisandid.[6]
  • Imom Sodiq (a): Idi Ƣadir azimtarin va boşarofattarin idi musulmonon ast va sazovor ast dar har soati on şukri Xudo ba çoj ovarda şavadu mardum rūzai şukr bigirand, ki rūzai in rūzi muodili şast sol ibodat ast.[7]
  • Imom Sodiq (a): «Rūzi Ƣadiri Xum idi buzurgi Xudost. Xudo pajombare mab'us nakarda, magari in ki in rūzro id girifta va azamati onro şinoxta va nomi in rūz dar osmon rūzi ahdu pajmon, va dar zamini rūzi pajmoni muhkam va huzuri hamagonist.»[8]
  • Imom Rizo (a): «Rūzi Ƣadir dar mijoni ahli osmon maşhurtar ast to mijoni ahli zamin... Agar mardum arzişi haqiqiji in rūzro medonistand, beşak fariştagon dar har rūz dah bor bo onon musofaha mekardand.»[9]
  • Nasibiji Şofeī az ulamoi ahli sunnat dar kitobi Matolib-us-saul ba id budani rūzi haƶdahumi zilhiçça tasreh kardaast.[10] Ba gufta ū, in rūz id va mavsimu mahalli içtimoi mardum qaror girift, cun vaqte ki Rasuli Xudo, Aliro ba in manzalati rafi' çoj dod, heç jak az mardumro dar in manzalat va martaba bo Alī şarik qaror nadod.[11] Ba guzorişi Ibni Xullakon dar kitobi Vafajot-ul-a'jon, bo Musta'lī ibni Mustansir – az hokimoni Misr, dar 18 zilhiççai soli 487h.q. ki rūzi idi Ƣadiri Xum ast baj'at şud.[12]

Çaşni Ƣadir

Çaşni idi Ƣadir (Tehron, xijoboni Valiasr, 27 tiri 1401h.ş./18 ijuli 2022)[13]

Binobar on ci ki dar kitobi Xasois-ul-aimma naql şudaast Hassson ibni Sobit, dar rūzi idi Ƣadir dar huzuri Pajombari akram (s) dar mijoni çam'ijati musulmononi hozir dar Ƣadiri Xum, aş'orero bo sadoi baland xond.[14]

Ƣadirijai Hassson ibni Sobit dar tavsifi voqeai Ƣadir:
ینادیهم یوم الغدیر نبیهم --- بخم و أسمع بالرسول منادیا
فقال فمن مولاکم و ولیکم؟ --- فقالوا و لم یبدوا هناک التعادیا
إلهک مولانا و أنت ولینا --- و لم‌تر منا فی المقالة عاصیا
فقال له قم یا علی فإننی --- رضیتک من بعدی إماما و هادیا
فمن کنت مولاه فهذا ولیه --- فکونوا له أنصار صدق موالیا
هناک دعا الّلهم وال ولیه --- و کن للذی عادی علیاً مُعادیاً

Pajombari Xudo (s) ononro dar rūzi Ƣadir nido dod, ci nidoi arzişmande. Ū farmud: mavloi şumo va sarparasti şumo cī kase ast? Onon bedirang guftand: Xudoi tu mavloi most va tu sarparast va valiamri moī. Mo hargiz az farmoni tu sarpecī naxohem kard. Dar on hangom, Pajombar (s) ba Alī farmud: barxez man turo intixob kardam to ba'd az man Imom va rahbar boşī. Ba'd farmud: Har kas man mavlo va rahbari ūjam in mard mavlo va rahbari ū xohad bud; pas şumo hamagī, az sari sidq, az ū pajravī kuned. Bor Iloho, dūsti ūro dūst bidor va duşman ūro duşman bidor.

[15]


Hamcunin binobar rivojate ki dar Bihor-ul-anvor naql şudaast Imom Rizo (a) rūzi Ƣadirro maçlis megiriftaast. Ū gurūhe az ashobi xosi xudro baroi iftor nazdi xud nigoh doşt va baroi xonavodai onho ƣizo va hadojoe firistod.[16] Alī ibni Husajni Mas'udī – ta'rixnigori qarni cahorumi qamarī, dar at-Tanbihu va-l-işrof naviştaast, ki farzandon va şiajoni Imom Alī (a) in rūzro buzurg medorand.[17] Kulajnī – muhaddisi qarni cahorumi hiçriji qamarī, niz dar rivojate çaşn giriftani şiajonro naql kardaast.[18]

Ba guzorişi Ibni Kasir – ta'rixnigori ahli sunnat dar qarni haştumi qamarī, dar hukumati Oli Būja az hokimoni şia, niz idi Ƣadirro ta'til va çaşni umumī e'lom karda budand va nihodhoi hukumatī va mardumro ba barguzariji çaşnho va ozinbandiji şahrho tarƣib mekardand.[19] Onon dar in çaşn xajmaho barmeafroştandu porcaho (parcamho) meovextandu şutur qurbonī mekardand va şabhangom otaş ravşan karda ba çaşnu şodī mepardoxtand.[20] Cunonki Gardizī – ta'rixnigor qarni pançumi qamarī, niz in rūzro çuzvi rūzhoi buzurgi islomī va idi şiajon barşumurdaast.[21]

Dar Misr xulafoi fotimī idi Ƣadirro çaşn megiriftand.[22] Dar Eron dar davrai safavija, idi Ƣadir az idhoi rasmī bud.[23] Dar Eron rūzi idi Ƣadir ta'til rasmī ast.[24] Rūzi idi Ƣadir dar barxe ustonhoi Iroq hamcun Karbalo, Naçaf va Ziqor niz ta'tili rasmī ast.[25]

Şiajon şabi idi Ƣadirro niz buzurg şumorida va şabzindadorī mekunand.[26]

A'moli idi Ƣadir

Maqolai aslī: A'moli idi Ƣadir
  • Rūza giriftan; bar pojai rivojate ki az Pajombar (s) dar kutubi ahli sunnat naql şuda har kas rūzi 18 zilhiççaro rūza bigirad, Xudovand savobi rūzai şaş mohro baroi ū menavisad.[27]
  • Dar hangomi muloqoti mu'minon guftani iborati:
    اَلحمدُ لِلهِ الّذی جَعَلَنا مِنَ المُتَمَسّکینَ بِولایةِ اَمیرِالمؤمنینَ و الائمةِ المَعصومینَ علیهم السلام
    «Alhamdu li-l-Lah-il-lazi ça'alano min-al-mutamassikina bi vilojati Amirilmu'minin va-l-aimmat-il-ma'sumina alajhimussalom.» Tarçuma: «Sipos Xudoro ki moro az kasone qaror dod, ki ba vilojati Amiralmu'minin Alī (a) va aimmai athor (a) tamassuk meçūjand.»[28]
  • Ƣusl kardan
  • Xondani zijorati Aminalloh
  • Xondani duoi nudba
  • Pūşidani liboshoi nekū
  • Zinat kardan
  • Iste'moli būi xuş
  • Silai rahim
  • Taom dodan ba mu'minon[29]
  • Xondani zijorati Ƣadirija[30]
  • Xondani namozi idi Ƣadir. Bar pojai rivojate az Imom Sodiq (a) namozi durakaatī ast, ki dar har rakaat surai Hamd va ba'd az on, dah martaba surai Ixlos, dah martabai Ojatalkursī va dah martabai surai Qadr xonda meşavad. Podoşi in namoz barbari 100 haç, 100 umra va barovarda şudani tamomi hoçoti dunjavī va uxravī donista şudaast.[31] Vaqti xondani in namoz hangom zuhr (peşin) ast. Dar borai çoiz budan jo nabudani xondani in namoz ba çamoat mijoni fuqaho ixtilofi nazar vuçud dorad.[32]

Kitobşinosī

Dar borai idi Ƣadir osore navişta şudaast:

  • Id-ul-Ƣadiri bajn-as-subuti va-l-isbot, asari Alloma Aminī
  • Id-ul-Ƣadiri fi-l-islomi va-t-tatviçu va-l-qurubotu javm-al-Ƣadir, asari Alloma Aminī (kitobca ba zaboni arabī)
  • Id-ul-Ƣadiri fī ahd-il-Fotimijin, asari Muhammadhodiji Aminī: in asar dar borai idi Ƣadir dar davrai Fotimijon navişta şudaast.[33]
  • Id-ul-Ƣadiri bajn-as-subuti va-l-isbot, Id-ul-Ƣadiri bajn-as-subuti va-l-isbot, asari Sajid Odili Alavī.

Çustorhoi vobasta

Ezoh

  1. ↑ Tūsī, Tahzib-ul-ahkom, 1407h.q., ç.5, sah.474; Tabarī, Ta'rix-ul-umami va-l-muluk, 1387h.q., ç.3, sah.148
  2. ↑ Zarqonī, Şarh-uz-Zarqonī, 1417h.q., ç.4, sah.141; Torī, «Taammule dar ta'rixi vafoti Pajombar», sah.3
  3. ↑ Ja'qubī, Ta'rix-ul-Ja'qubī, doru sodir, ç.2, sah.112
  4. ↑ Ajozī, Tafsir-ul-Qur'on-il-maçid, 1422h.q., sah.184; Ajjoşī, Tafsiri Ajjoşī, Maktabatu ilmijatu islomijja, ç.1, sah.332
  5. ↑ Ibni Asir, Usud-ul-ƣoba, 1409h.q., ç.3, sah.605; Kulajnī, al-Kofī, 1407h.q., ç.1, sah.295; Balozurī, Ansob-ul-aşrof, 1417h.q., ç.2, sah.110 - 111; Ibni Kasir, al-Bidojatu va-n-nihoja, 1407h.q., ç.7, sah.349
  6. ↑ Şajxi Saduq, al-Amolī, Muassisat-ul-be'sat, sah.188
  7. ↑ Hurri Omilī, Vasoil-uş-şia, 1416h.q., ç.10, sah.443
  8. ↑ Hurri Omilī, Vasoil-uş-şia, 1416h.q., ç.8, sah.89
  9. ↑ Tūsī, Tahzib-ul-ahkom, 1365h.ş., ç.6, sah.24
  10. ↑ Nasibī, Matolib-us-saul, 1419h.q., sah.64
  11. ↑ Nasibī, Matolib-us-saul, 1419h.q., sah.79
  12. ↑ Ibni Xullakon, Vafajot-ul-a'jon, doru sodir, ç.17 sah.180
  13. ↑ «Mehmoniji 10-kilometrī ba munosibati idi Ƣadir - 2», xabarguzoriji Burno
  14. ↑ Sajidi Razī, Xasois-ul-aimma, 1406h.q., sah.42
  15. ↑ Sajidi Razī, Xasois-ul-aimma, 1406h.q., sah.42
  16. ↑ Maçlisī, Bihor-ul-anvor, ç.95, sah.322
  17. ↑ Mas'udī, at-Tanbihu va-l-işrof, 1357h.q., sah.221
  18. ↑ Kulajnī, al-Kofī, 1407h.q., ç.4, sah.149
  19. ↑ Ibni Kasir, al-Bidojatu va-n-nihoja, 1408h.q., ç.11, sah.276
  20. ↑ Ibni Çavzī, al-Muntazamu fī Ta'rix-ul-umami va-l-muluk, 1412h.q., ç.15, sah.14
  21. ↑ Gardizī, Zajn-ul-axbor, 1363h.ş., sah.466
  22. ↑ Aminī, Id-ul-Ƣadiri fī ahd-il-Fotimijin, 1376h.ş., sah.64 - 65
  23. ↑ Nekzodi Tehronī va Hamza, «Taşajju' va ta'rixi içtimoiji eronijon dar asri safavī», sah.131
  24. ↑ Loihai qonuniji ta'jini ta'tiloti rasmiji kişvar, vebsajti Markazi paƶūhişhoi Maçlisi şūroi islomī
  25. ↑ «Holu havoi Naçafi aşraf dar idi Ƣadir va ta'tiliji 10 ustoni Iroq», xabarguzoriji Tasnim
  26. ↑ Saolibī, Simorulqulub, 1424h.q., sah.511
  27. ↑ Xatibi Baƣdodī, Ta'rixi Baƣdod, Dor-ul-kutub-il-ilmijja, ç.8, sah.284
  28. ↑ Qumī, Mafotih-ul-çinon, zajli a'moli rūzi 18 zilhiçça
  29. ↑ Qumī, Mafotih-ul-çinon, zajli a'moli rūzi 18 zilhiçça
  30. ↑ Şahidi Avval, almzor, 1410h.q., sah.64
  31. ↑ Tūsī, Tahzib-ul-ahkom, 1365h.ş., ç.3, sah.143
  32. ↑ Buhronī, al-Hadoiq-un-nozira, Muassisat-un-naşr-il-islomī, ç.11, sah.87
  33. ↑ Aminī, Id-ul-Ƣadiri fī ahd-il-Fotimijin, 1376h.ş., sah.41

Sarcaşma

  • «Loihai qonuniji ta'jini ta'tiloti rasmiji kişvar», vebsajti Markazi paƶūhişhoi Maçlisi şūroi islomī, ta'rixi bozdīd: 6 murdodi 1400h.ş.
  • «Mehmoniji 10-kilometrī ba munosibati idi Ƣadir - 2», xabarguzoriji Burno, darçi matlab: 27 tiri 1401, muşohida: 19 farvardini 1402h.ş.
  • «Holu havoi Naçafi aşraf dar idi Ƣadir va ta'tiliji 10 ustoni Iroq», xabarguzoriji Tasnim, darçi matlabi 27 tiri 1401h.ş., muşohida: 19 farvardini 1402h.ş.
  • Ajozī, Sajid Muhammadalī , Tafsir-il-Qur'on-il-maçidi al-mustaxraçi min turos-iş-Şajx al-Mufid, Qum, Markazi intişoroti Daftari tabliƣoti islomī, 1422h.q.
  • Ajjoşī, Muhammad ibni Mas'ud, Tafsiri Ajjoşī, tahqiqi Rasuliji Mahallotī, Tehron, Maktabatu ilmijatu islomijja, be to.
  • Aminī, Abdulhusajn, al-Ƣadiru fi-l-kitobi va-s-sunna, Qum, markazi al-Ƣadiru li-d-dirosot-il-islomijja, avval, 1416h.q.
  • Aminī, Muhammadhodī, Id-ul-Ƣadiri fī ahd-il-Fotimijin, Tehron, Muassisat-ul-ofoq, 1376 ş / 1417h.q.
  • Balozurī, Ahmad ibni Jahjo, Ansob-ul-aşrof, tahqiqi Suhajli Zikor va Rijozi Ziriklī, Bejrut, Dor-ul-fikr, 1417h.q.
  • Buhronī, Jusufi ibni Ahmad, al-Hadoiq-un-nozirati fi-l-ahkom-il-itrat-it-tohira, tahqiqi Muhammadtaqiji Erevanī, Qum, Muassisat-un-naşr-il-islomijja at-tobe'atu liçomeat-il-mudarrisin, be to.
  • Gardizī, Abusaid, Zajn-ul-axbor, Tehron, dunjoiji kitob, ç. 1, 1363h.ş.
  • Zarqonī, Muhammad ibni Abdulboqī, Şarh-ul-Alloma az-Zarqonī ala-l-mavohib-id-dinijja bi-l-minah-il-muhammadijja, Bejrut, Dor-ul-kutub-il-ilmijja, 1417h.q.
  • Ibni Asir, Alī ibni Muhammad, Usud-ul-ƣobati fī ma'rifat-is-sahoba, Bejrut, Dorulfikr, 1409h.q.
  • Ibni Kasir, Ismoil ibni Umar, al-Bidojatu va-n-nihoja, be ço, Dor-ul-fikr, 1407h.q.
  • Ibni Xullakon, Ahmad ibni Muhammad, Vafajot-ul-a'jon, tahqiqi Ehsoni Abbos, Qum, al-Şarif ar-Razī, 1364h.ş.
  • Ibni Çavzī, Abulfaraç, al-Muntazamu fī Ta'rix-ul-umami va-l-muluk, tahqiqi Muhammad Abduqodiri Ato, Bejrut, Dor-ul-kutub-il-ilmijja, 1412h.q.
  • Kulajnī, Muhammad ibni Ja'qub, al-Kofī, tashehi Aliakbari Ƣafforī, dor-ul-kutub-il-islomijja, Tehron, 1407h.q.
  • Qumī, Mafotih-ul-çinon.
  • Loihai qonuniji ta'jini ta'tiloti rasmiji kişvar, vebsajti Markazi paƶūhişhoi Maçlisi şūroi islomī, muşohida: 19 farvardini 1402h.ş.
  • Mas'udī, Alī ibni Husajn, at-Tanbihu va-l-işrof, Dor-us-sovī, Qohira, 1357h.q.
  • Maçlisī, Muhammadboqir, Bihor-ul-anvor, Muassisat-ul-vafo, Bejrut.
  • Nasibī, Muhammad ibni Talha, Matolib-us-sauli fi manoqibi Ol-ir-Rasul, tahqiqi Abdulazizi Tabotaboī, Bejrut, muassisat-ul-baloƣ, 1419h.q./ 1999 m.
  • Nekzodi Tehronī, Aliakbar va Husajni Hamza, «Taşajju' va ta'rixi içtimoiji eronijon dar asri safavī», şiapaƶūhī, №6, bahori 1395h.ş.
  • Sajid ibni Tovus, Alī ibni Mūso, Iqbol-ul-a'mol, Markaz-un-naşr-il-tobe'u li maktab-il-a'lom-il-islomī, Qum, 1377h.ş.
  • Sajidi Razī, Muhammad ibni Husajn, Xasois-ul-aimma, Maşhad, Ostoni muqaddasi razavī, Maçma'-ul-buhus-il-islomijja, 1406h.q.
  • Saolibī, Abdulmaliki ibni Muhammad, Simorulqulubi fi-l-muzofi va-l-mansub, tahqiqi Muhammad Abulfazli Ibrohim, Bejrut, maktabat-ul-asrijja, 1424h.q.
  • Torī, Çalil, «Taammule bar ta'rixi vafoti Pajombar», faslnomai Ta'rixi Islom, Qum, Donişgohi Boqirul'ulum, 1379h.ş.
  • Tūsī, Muhammad ibni Hasan, Tahzib-ul-ahkom, Sajid Hasan Mūsaviji Xirson, Dor-ul-kutub-il-islomijja, Tehron.
  • Xatibi Baƣdodī, Ta'rixi Baƣdod, tahqiqi Mustafo Abduqodiri Ato, Dor-ul-kutub-il-ilmijja, Bejrut, be to.
  • Hurri Omilī, Muhammad ibni Hasan, Vasoil-uş-şia, muassisatu Ol-il-bajti li ehjo-it-turos, Qum, 1416h.q.
  • Şajxi Saduq, Muhammad ibni Alī , al-Amolī, Muassisat-ul-be'sat.
  • Şahidi Avval, Muhammad ibni Makkī, al-Mazor, ba kūşişi Sajid Muhammadboqiri Muvahhidi Abtahī, Qum, Muassisai Imom Mahdī (aç), 1410h.q.
  • Ja'qubī, Ahmadi ibni Abija'qub, Ta'rix-ul-Ja'qubī, Bejrut, dori sodir, be to.
Bargirifta az "https://tg.wikishia.net/w/index.php?title=Иди_Ғадир&oldid=25001"