Hizbullohi Lubnon
In maqola dar borai hizbullohi Lubnon ast. Baroi oşnoī bo mafhume bo hamin unvon madxali Hizbullohro bubined.
Hizbulloh (arabī: حزبالله) jak gurūhi sijosī va nizomiji şia dar Lubnon ast, ki dar soli 1982 melodī ba manzuri muqobila bo Isroil va bo himojati Çumhuriji islomiji Eron ta'sis şud. In hizb fa'olijat bar ziddi Isroilro bo amalijothoi istişhodī oƣoz kard. Sipas tavoni nizomiji xudro afzoiş dod va bo muşaki katjuşa va çanghoi cirikī, ba muborizai Isroil pardoxt.
To kunun (2024) candin bor mijoni Hizbulloh va Isroil dargirī nizomī dargirifta ki az çumlai onho çangi 33-rūza ast. In çangro Isroil bo hadafi xal'i silohi Hizbulloh va ozodsoziji du nizomiaş oƣoz kard, ki dar amalijoti Hizbulloh bo nomi al-Va'd-us-sodiq ba asorati Hizbulloh daromada budand. Hamcunin pas az amalijoti Tūfon-ul-aqso dar pai himojati Hizbulloh az HAMOS va mardumi Navori Ƣazza, dargirihoi mijoni artişi reƶimi sahjunistī va nerūhoi Hizbullohi Lubnon taşdid şud. Dar in tanişho Hizbulloh bo hadafi tavaqqufi kuştori mardumi Ƣazza tavassuti Isroil, ahdofi nizomī dar şimoli sarzaminhoi işƣoliro hadaf qaror medod, Isroil niz te'dode az a'zo va farmondehoni Hizbulloh az çumlai Sajid Hasan Nasrulloh - dabirikuli Hizbullohro terror kard. Peş az Sajid Hasan Nasrulloh, Sajid Abbosi Mūsavī dabiri kuli in hizbro bar ūhda doşt. Ū niz tavassuti reƶimi sahjunistī terror şuda bud.
Hizbulloh dar Surija dar himojat az hukumati in kişvar, ba muboriza bo neruhoi takfirī niz pardoxtaast. In hizb hamcunin fa'olijathoi farhangī, içtimoī va sijosī dorad. Şabakai televizijuniji al-Minor vobasta ba Hizbulloh ast.
Ta'rixca va zaminahoi şaklgirī
Hizbullohi Lubnon dar soli 1982 melodī bo himojati Çumhuriji Islomiji Eron şakl girift.[1] Naxust cand sol maxfijona alajhi işƣolgaroni sahjunistī fa'olijat mekard. Dar 11 nojabri 1984 melodī, Ahmad Ça'far Qusajr amalijoti istişhodie alajhi nizomijoni Isroil dar çanubi Lubnon ançom dod, ki te'dode az onon kuşta şudand. Dar 16 fevrali 1985 hamzamon bo aqibnişiniji Isroil az Sajdo, Hizbulloh mas'ulijati amalijoti şahodattalabonai Ahmad Ça'far Qusajrro bar uhda girifta, ideologija va strategijai xud mabnī bar muqobila bo Isroilro rasman e'lom kard.[2]
Ba guftai Husajni Dehqon az farmondehoni Sipohi Posdoroni inqilobi islomī, pas az amalijoti Bajtulmuqaddasi soli 1982 dar çangi bajni Eron va Iroq, Isroil ba Lubnon hamla kard. Gurūhe az farmondehoni sipoh baroi omūzişi nerūhoi lubnonī baroi muqobila bo Isroil ba Lubnon ravona şudand. Onho zimni ta'limoti nizomī, ba eçodi vahdati bajni gurūhhoi murtabit bo Eron niz pardoxtand, ki dar nihojat ba şaklgiriji Hizbulloh ançomid.[3] Ba guftai Naim Qosim - muovini dabiri kulli Hizbulloh, Imom Xumajnī in gurūhhoro baroi ta'limoti nizomī ba lubnoniho firistoda bud. Albatta peştar, taşakkulhoi Çumbişi amal, Hizbudda'vat, Taçammu'i ulamoi buqo' va kumitahoi islomī baroi taşkili hizbi vohide dar barobari işƣolgariji Isroil, ba tavofuq rasida budand va tarhi on mavridi muvofiqati Imom Xumajnī ham qaror girifta bud.[4]
Rahbarī
Naxustin dabirkulli Hizbulloh Subhī Tufajlī bud, ki dar 5 nojabri soli 1989 melodī ba in simat intixob şud. Peş az on, hizb ba muddati haft sol, ba şevai şūroī rahbarī meşud.[5] Sajid Muhammadhusajn Fazlulloh, Subhī Tufajlī, Sajid Abbosi Musavī, Sajid Hasan Nasrulloh, Naim Qosim, Husajni Kūronī, Husajn Xalil, Muhammad Ra'd, Muhammad Fanjaş, Muhammad Jazbik va Ibrohim Amin az muassisoni Hizbulloh budand.[6] Dar maji 1991 melodī ba illati ixtilofot va intiqodote, ki ba Subhī Tufajlī bud, Sajid Abbosi Musavī ba unvoni dabirkulli çadidi Hizbulloh intixob şud.[7] Ū dar 16 fevrali 1992 melodī tavassuti Isroil ba şahodat rasid va şūroi Hizbulloh Sajid Hasan Nasrullohro ba unvoni Dabiri kull intixob kard.[8]
Şaxsijathoi barçasta
Barxe az şaxsijathoi barçastai Hizbulloh iboratand az:
Sajid Hasan Nasrulloh
- Maqolai aslī: Sajid Hasan Nasrulloh
Sajid Hasan Nasrulloh (şahodat: 2024) sejumin Dabiri kulli Hizbullohi Lubnon va az bunjonguzoroni on dar soli 1982 bud. Hizbulloh dar davroni vaj ba qudrati mintaqaī tabdil şud va tavonist pas az ançomi amalijothoi gunogun, dar soli 2000 Isroilro vodor ba aqabnişinī az Lubnon va ozod kardani asironi lubnonī namojad. Sajid Hasan Nasrulloh dar 27-umi sentjabri 2024 dar bombaboroni nerūhoi isroilī ba şahodat rasid.[9]
Sajid Abbos Musavī
- Maqolai aslī: Sajid Abbos Musavī
Sajid Abbos Musavī uzvi muassis va dujumin Dabiri kulli Hizbulloh bud. Ū pas az kanor guzoştani Subhī Tufajlī dar soli 1991 Dabiri kulli Hizbulloh şud.[10] Ū peştar dar kanori nerūhoi falastinī bo Isroil çangida bud. Davroni tasaddiji vaj dar simati Dabiri kuliji hizb kamtar az nūh moh bud va tavassuti Isroil ba şahodat rasid.[11]
Subhī Tufajlī
- Maqolai aslī: Şajx Subhī Tufajlī
Şajx Subhī Tufajlī (tav. 1327h.ş.) naxustin dabirkulli Hizbullohi Lubnon bud va az soli 1368 to 1370h.ş., in simatro bar uhda doşt.[12] Ū dar soli 1377h.ş., harakati «Savrat-ul-çijo'»(Inqilobi gurusnagon)-ro ta'sis kard. Tarafdoroni ū ba barxe az marokizi davlatī hamla kardand, ki ba dargirī va kuşta şudani te'dode munçar şud.[13] Vaj az muntaqidoni Hizbullohi Lubnon va Çumhuriji islomī Eron ast.[14]
Imod Muƣnija
- Maqolai aslī: Imod Muƣnija
Imod Muƣnija ma'ruf ba Hoçī Rezvon az farmondehoni barçastai Hizbulloh bud. Ū farmondehiji gordi hifozati maqomoti balandpoja va mas'ulijati amalijoti viƶai Hizbullohro bar ūhda doşt. Hamcunin tarroh va rahbari amalijoti al-Va'd-us-sodiq va farmondehi majdoniji Hizbulloh dar çangi 33-rūza bo Isroil bud.[15] Isroil dar 12 fevrali 2008 melodī ūro dar Dimişq ba şahodat rasond.[16]
Muqobila bo Isroil
Hizbulloh dar soli 1985 melodī ideologija va strategija xud mabnī bar muqobila bo Isroilro ba tavri oşkor rasmī kard.[17] Fa'olijati Hizbulloh dar solhoi avval bar içroi amalijothoi istişhodiji alajhi neruhoi isroilī mutamarkiz bud, ammo ba tadriç in şeva taƣjir kard. Neruhoi in hizb dar vokuniş ba terrori Sajid Abbosi Muūsavī - Dabiri kulli vaqti Hizbulloh, baroi naxustin bor muşakhoi katjuşa ba sūi şahrakhoi sahjunistnişini şimoli Falastin partob kardand.[18]
Barxe az ruxdodhoi muhimi bajni Hizbulloh va Isroil iboratand az:
Amalijoti al-Va'd-us-sodiq
- Maqolai aslī: Çangi 33-rūza
Dar soli 2006 melodī, bajni Hizbulloh va Isroili çange rux dod, ki ba çangi Tammuz jo çangi 33-rūza şinoxta meşavad. Isroil bar xilofi tavofuq bo Hizbulloh, se asiri lubnoniro ozod nakard. Hizbulloh baroi ozodiaşon, dar ijuli 2006 melodī dar amalijoti al-Va'd-us-sodiq du nizomiji isroiliro asir girift. Isroil baroi ozodsoziji du asiri xud va niz xal'i silohi Hizbulloh ba Lubnon hamla kard va bajni Hizbullohu Isroili çange ba vuqu' pajvast, ki 33 rūz ba tul ançomid.[19]
Dargiriji janvari 1993 melodī
Dar 25 ijuli 1993 melodī, Isroil bo hadafi xal'i silohi Hizbulloh va eçodi şikof dar ravobiti hizb va mardum va niz fişor bar davlati Lubnon baroi çilavgirī az muqovimat ba Lubnon hamla kard. In hamla bo vokunişi Hizbulloh muvoçeh şud va tarafajn dar 31-umi ijuli 1993 tafohumi ijulro paziruftand. Bar asosi in tavofuq, Hizbulloh qabul kard, ki dar barobari tavaqqufi taçovuzi Isroil, az partobi katjuşa ba manotiqi tahti işƣoli Isroil xuddorī kunad.[20]
Dargiriji apreli 1996 melodī
Isroil dar 11-umi apreli 1996 melodī, amalijoti xūşahoi xaşmro bar ziddi Lubnon oƣoz kard. In amalijot bo ançomi qatli omhoi cahorgonai Sahmar dar rūzi duvvum, joriji ta'çiliji Mansurī dar rūzi sejum, Nabtijai Favqo' va Qono dar rūzi haftum maşhur şud. Dar in hamla 25 nafar az çumla, cahordah tan az nerūhoi Hizbulloh ba şahodat rasidand. Amalijot şonzdah rūz tul kaşid va dar nihojat, Isroil bo Hizbulloh ba tavofuqi aprel rasid. Dar in tavofuq, Isroil paziruft, ki ba ƣajrinizomijon hamla nakunad va dar rūjorūiji nizomī, faqat bo nerūhoi muqovimat dargir şavad.[21]
Amalijoti Ansorija
Hizbulloh amalijoti Ansorijaro dar 5-umi sentjabri 1992 baroi muqobila bo taçovuzi darjoiji kamondonhoi isroilī somon dod, ki ba kuşta va zaxmī şudani 17 sahjunist ançomid.[22]
Ozodsoziji asironi muqovimat
Ba'd az xuruçi nerūhoi isroilī az çanubi Lubnon, barxe az nerūhoi Hizbulloh monandi Mustafo Dejronī va Şajx Abdukarim Ubajd dar zindonhoi Isroil budand. Hizbulloh bo içroi amalijot dar mazore'i Şab'o dar çanubi Lubnon, se sarbozi isroiliro dar 7 oktjabri 2000 melodī ba asorat girift va dar Bejrut niz jak sarhangi isroiliro bozdoşt kard. Isroil dar barobari tahvili in afrod, te'dode lubnonī va 400 falastiniro ozod kard va çasadhoi 59 şahidro tahvil dod. Hamcunin sarnavişti 24 mafqudulasarro ifşo kard va naqşai minhoe ki dar marzhoi Lubnon kor guzoşta budro tahvil dod. Amalijoti mubodila dar 29 va 30 janvari 2004 melodī ançom paziruft.[23]
Hizbulloh dar soli 2008 melodī niz dar paji çangi 33-rūza, bo ançomi muzokirot bo Isroil va bo vasotati Olmon, boqimondai asironi lubnoniro ozod kard. Hamcunin pajkari şuhadoi muqovimat dar nabardi 33-rūza va çasadhoi mobaqiji şuhadoi muqovimati Lubnonu Falastin az çumla, pajkari Dallol Maƣribī va gurūhi 12-nafarai ūro az Isroil tahvil girift.[24]
Himojat az HAMOS va mardumi Ƣazza pas az amalijoti Tūfon-ul-aqso
Pas az amalijoti Tūfon-ul-aqso va kuştoru bombaboroni mardumi Navori Ƣazza tavassuti Isroil dar solhoi 2023 va 2024, Hizbulloh dar himojat az mardumi Falastin mavoze'i nizomijoni Isroilro dar şimoli sarzaminhoi işƣolī hadaf qaror medod. Himojati Hizbulloh az HAMOS va mardumi Falastin boisi taşdidi dargirihoi mijoni Hizbulloh va Isroil şud. Ba guzorişi şabakai al-Olam Hizbulloh taji 133 rūz pas az Tūfon-ul-aqso beş az 1038 amalijot dar difo' az Falastin va HAMOS alajhi Isroil ançom dodaast.[25] Artişi Isroil niz bo hamaloti nizomī şumore az a'zo va farmondihoni Hizbullohro terror kard. Binobar guzorişi xabarguzoriji Tasnim, Hizbullohi Lubnon az zamoni amalijoti Tūfon-ul-aqso to maji 2024 (hududi 9 moh) az şahodati 316 tan az razmandagoni xud dar difo' az Falastin xabar doda bud.[26] Hamcunin bo infiçori pejçerhoi Hizbulloh nazdiki se hazor tan az a'zoi Hizbulloh va mardumi Lubnonro şahid va zaxmī kard. Isroil hamcunin dar 27-umi sentjabr bo hamla ba qarorgohi farmondihiji Hizbulloh dar Berut Sajid Hasan Nasrulloh, bolotarin maqomi rasmiji Hizbullohro ba şahodat rasond.[27]
Huzur dar Surijai alajhi DIIŞ
Hizbulloh bo davlati Surija dar muqobila bo DIIŞ hamkorī kard. Pas az şurūi nooromiho dar Surija, Hizbulloh dar kanori artişi Surija ba çang bo takfiriho pardoxt.[28] Ozodsoziji al-Qusajr az muhimtarin pirūzihoi Hizbulloh dar Surija budaast.[29]
Fa'olijathoi sijosī
Hizbulloh naxustin bor dar soli 1992 melodī dar intixoboti Lubnon iştirok kard va duvozdah kursiji maçlisro kasb namud. Dar soli 1996 melodī, dah kursī va dar soli 2000, duvozdah kursī az 128 kursiji maçlisi Lubnonro ba dast ovard.[30] Dar intixoboti umumiji soli 2005 melodī dar sathi kişvar, ba tanhoī, cahordah kursī va dar çanubi Lubnoni tamomi 23 kursiro dar e'tilof bo Çumbişi Amal kasb namud va Muhammad Fanişro ba unvoni vaziri obu energetika ba kabina firistod.[31] Ba'd az soli 2005 melodī, Hizbulloh dar şumori gurūhhoi e'tilofi 8 mart qaror girift. Dar soli 2005 hamzamon bo terrori Harirī, dastabandihoi çadide dar arsai sijosiji Lubnon şakl girift. Gurūhi 8 mart dar paji girdihamoiji soli 2005 Hizbulloh dar Bejrut va ba dunboli muxolifat bo xal'i silohi in gurūh, himojat az Surija va muqovimat dar barobari Isroil şakl girift; çabhai muttahide, ki bargirifta az Hizbulloh, hizbi Amal va hizbi masehiji Ozod bud va ba'dho çarajonhoi digare monandi Çamoati Islomiji Lubnon, Çumbişi tavhidi islomī (ahli tasannun) va hizbi Demokrati Lubnon (Daruzī) ba on izofa şudand.[32] Hamzamon bo himojati kişvarhoe cun Amriko, Faronsa, Arabistoni Saudī va Misr, çarajoni 14 mart dar Lubnon şakl girift, ki xostori xuruçi Surija az Lubnon va xal'i silohi muqovimat şud. Çarajoni al-Mustaqbal (sunnī), hizb-ul-katoib va nerūhoi lubnonī (masehī) va çarajoni sotsialisti taraqqixohi Lubnon (daruzī) aslitarin gurūhhoi tarafdori in çarajon budand.[33]
Fa'olijathoi içtimoī
Tamarkuzi Hizbulloh bar muqovimat dar barobari taçovuzi Isroil ast; bo in hol, fa'olijathoi içtimoie niz dorad, ki barxe iboratand az:
- Ehdosi muassisai çihodi sozandagī baroi bozsoziji xarobihoi noşī az taçovuzoti Isroil va ofathoi tabi'ī
- Çam'ovariji partovhoi şahriji atrofi çanubi Bejrut dar solhoi 1988 to 1991 melodī
- Ta'mini obi oşomidaniji hoşijai çanubiji Bejrut
- Fa'olijathoi kişovarzī
- Ehdosi çam'ijati islomiji behdoşt va marokizi darmonī va bemoristonī
- Iroai xadamoti omūzişī va kumakomūzişī ba donişomūzon
- Ta'sisi bunjodi şahid baroi iroai xadamot ba xonavodahoi şuhado
- Ta'sisi kumitai imdodi xajrijai islomī baroi himojat az mahrumon.[34]
Rasonaho
- Şabakai televizioniji al-Minor: ta'sis 1991 melodī [http://www.almanar.com.lb/manarlive.php تلویزیون المنار
- Radioi an-Nur (http://www.alnour.com.lb) ta'sis: 1988
- Haftanomai al-Ahd (http://www.alahednews.com.lb)[35]
- Pojgohi interentiji qovimi http://qawem.org
- Pojgohi interentiji çanubi Lubnon http://www.southlebanon.org
- Pojgohi interentiji vohidi irtibototi rasonaiji Hizbulloh http://www.mediarelations-lb.org
Hizbulloh hamcunin jake az pojgohhojaş dar mintaqai Melitoro ba muzej tabdil kardaast.[36]
Muvofiqon va muxolifon
Hizbulloh muvofiqone dar çahon dorad. Muhimtarin muvofiqoni Hizbulloh, Eron va Surija hastand. Rusija niz Hizbullohro sozmoni sijosī-içtimoiji maşru' ba hisob meovarad.[37] Eron dar ta'sisi Hizbulloh va omūzişi nizomī ba nerūhoi ū naqş doştaast.[38] Hamcunin Eron sitodi bozsoziji Lubnonro baroi bozsoziji vajronahoi noşī az tahoçumoti Isroil dar Lubnon şakl dodaast.[39] Bo in hol, Ijoloti Muttahidai Amriko, Ittihodijai Kişvarhoi Arab, Şūroi hamkoriji kişvarhoi havzai Xaliçi Fors va ƣajra Hizbulloh jo baxşi nizomiji onro gurūhi terroristī e'lom kardaand.[40] Muqovimat dar barobari işƣolgarī va tahdidi Isroil va niz notavoniji nizomiji artişi Lubnon az muqobila bo Isroil az daloili kasone ast, ki mu'taqidand, Hizbulloh sozmon terroristī nest va bojad hamcunon siloh dar ixtijor doşta boşad.[41]
Kitobşinosī
Dar borai Hizbulloh kitobhoe navişta şudaast. Az on mijon, kitobi Hizbulloh al-Manhaç-ut-taçribat-il-mustaqbali Lubnon va muqovimatuhu fi-l-voçiha, asari Naim Qosim az rahbaroni Hizbullohi Lubnon ast. Dar in kitob, ta'rixca, ahdof va fa'olijathoi Hizbulloh in'ikos joftaast.[42] In kitob bo unvoni «Hizbullohi Lubnon - xatti maşj, guzaşta va ojandai on» ba forsī tarçuma şudaast.[43]
| № | nom | ta'sis | bunjonguzor | şaxsijathoi barçasta | rahbar | mazhab | xostgoh | nişonvora | rasona |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Çunbişi Amal | 1353h.ş. | Imom Mūso Sadr | Mustafo Camron | Nabih Barrī | Şia | Lubnon |  |
Şabakai televizioniji NBN |
| 2 | Çunbişi çihodi islomiji Falastin | 1360h.ş. | Fathī Şaqoqī | Ramazon Abdulloh Hisom Abuharbid |
Zijod Naxola | Ahli sunnat | Ƣazza |  |
Şabakai Falastin al-Javm |
| 3 | Hizbullohi Lubnon | 1361h.ş. | Sajid Abbos Mūsavī Sajid Hasan Nasrulloh |
Naim Qosim | Şia | Lubnon | |
Şabakai al-Manor | |
| 4 | Sozmoni Badr | 1364h.ş. | Adnon Ibrohim Abumahdī al-Muhandis |
Hodī al-Omirī | Şia | Iroq |  |
Şabakai al-Ƣadir | |
| 5 | HAMOS (Harakat-ul-muqavamat-ul-islomija) |
1366h.ş. | Şajx Ahmad Josin | Abdul'aziz Ratisī Ismoil Hanija Jahjo Sinvor |
Kumitai muvaqqati HAMOS | Ahli sunnat | Falastin |  |
|
| 6 | Sipohi Quds | 1369h.ş. | Sajid Alī Xomanaī | Ahmad Vahidī Qosim Sulajmonī |
Ismoil Qoonī | Şia | Eron |  |
|
| 7 | Ansorullohi Jaman | 1369h.ş. | Husajn al-Husī | Badruddin Husī | Abdulmalik Husī | Zajdija | Jaman |  |
Şabakai al-Masira |
| 8 | Katoibi Hizbullohi Iroq | 1382h.ş. | Abumahdī al-Muhandis | Abuhusajn Hamidovī Abuboqir as-Soidī Arkon al-Alovī |
اAhmad Muhsin Farah al-Hamidovī | Şia | Iroq |  |
Şabakai al-Ittiçoh |
| 9 | Katoibi Sajiduşşuhadoi Iroq | 1382h.ş. | Abumustafo Xaz'alī Hoç Abujusuf |
Abuolo' al-Viloī | Şia | Iroq |  |
||
| 10 | Asoibu ahl-il-haq | 1383h.ş. | Qajs al-Xaz'alī | Abdulhodī ad-Darroçī Muhammad al-Bahodilī |
Qajs al-Xaz'alī | Şia | Iroq |  |
Şabakai al-Ahd |
| 11 | Muqovimati islomiji Nuçabo | 1383h.ş. | Akram al-Ka'bī | Abuiso Iqlim Muştoq Kozim al-Havorī |
Akram al-Ka'bī | Şia | Iroq |  |
|
| 12 | Laşkari Zajnabijun | 1392h.ş. | Gurūhe az şiajoni pokistonī | Zinatalī Ça'farī Aqid Molik Mutahhar Husajn |
Şia | Pokiston |  |
||
| 13 | Laşkari Fotimijun | 1392h.ş. | Te'dode az razmandagoni afƣonistonī | Alirizo Tavassulī Sajid Muhammadhasani Husajnī Sajid Ahmadi Sodot |
Şia | Afƣoniston |  |
||
| 14 | Haşd-uş-şa'bī | 1393h.ş. | Hodī Omirī Abumahdī al-Muhandis |
Foleh Fajjoz | Şia | Iroq |  |
Ezoh
- ↑ Sipoh va Hizbullohi Lubnon, xotirote az Şajx Aliji Kuronī, sajti Magiron.
- ↑ «Ahmad Qusajr oƣozgari amalijoti şahodattalabona dar Lubnon», xabarguzoriji Sado va simo.
- ↑ «Nahvai şaklgiriji Hizbullohi Lubnon az zaboni vaziri difo'», xabarguzoriji IRNO.
- ↑ Naim Qosim, Hizbulloh, 1423h.q., sah.22 - 25.
- ↑ Naim Qosim, Hizbulloh, 1423h.q., sah.85.
- ↑ Husajnī, «Sajri tahavvul dar rahbarī va ideologijai Hizbulloh»
- ↑ Qosim, Hizbulloh, 1423h.q., sah.85 - 86.
- ↑ Naim Qosim, Hizbulloh, 1423h.q., sah.85 - 86.
- ↑ «شهادة الأمين العام لحزب الله سماحة السيد حسن نصرالله», Sajti al-Manor
- ↑ Haftanomai xabarī-tahliliji Pançara, №136.
- ↑ Zindaginomai şahid Sajid Abbos Musavī, sajti çome'i Şahid Ovinī.
- ↑ Haftanomai xabarī-tahliliji Pançara, №136.
- ↑ Haftanomai xabarī-tahliliji Pançara, №136.
- ↑ sajti xabarī-tahliliji Ammorijun
- ↑ Zindaginomai şahid Muƣnija, xabarguzoriji Forsī.
- ↑ Rivojathoe az terrori bajnalmilaliji Imod Muƣnija, sajti Hoçī Rezvon.
- ↑ «Ahmad Qusajr, oƣozgari amalijoti şahodattalabona dar Lubnon», xabarguzoriji Sado va simo.
- ↑ Naim Qosim, Hizbulloh, 1423h.q., sah.158.
- ↑ Rūjuron, «Dastovardhoi pirūziji Hizbulloh dar çangi 33-rūza», sah.33.
- ↑ Naim Qosim, Hizbulloh, 1423h.q., sah.161 - 162.
- ↑ Naim Qosim, Hizbulloh, 1423h.q., sah.162 - 169.
- ↑ Naim Qosim, Hizbulloh, 1423h.q., sah.162 - 169
- ↑ Naim Qosim, Hizbulloh, 1423h.q., sah.204 - 210.
- ↑ Guzorişi komili «Amalijoti Rizvon», sajti çome'i şahid Ovinī.
- ↑ «۱۰۳۸ عملیات حزب الله علیه صهیونیستها طی ۱۳۳ روز جنگ», Şabakai al-Olam
- ↑ «آمار شهدای حزبالله در راه قدس به ۳۱۶ نفر رسید», Xabarguzoriji Tasnim
- ↑ «شهادة الأمين العام لحزب الله سماحة السيد حسن نصرالله», Sajti al-Manor
- ↑ صور لـ ۹۰ شهیداً من حزبالله سقطوا أثناء القیام بالواجب الجهادی فی سوریـا sajti Çanubi Lubnon
- ↑ Muxtassoti rohburdiji avvalin taçribai amalijoti burunmarziji Hizbulloh, sajti Maşriq.
- ↑ Naim Qosim, Hizbulloh, 1423h.q., sah.273 - 276.
- ↑ Varaq zadani ta'rixi purfarozu nişebi ahzobi sijosiji Lubnon, boşgohi xabarnigoroni Çavon.
- ↑ Intixoboti doƣ dar karonai şarçiji Meditarona, murure bar muşaxxasoti ahzob va çarajonoti sijosiji Lubnon, naşrijai farhangī-tahliliji Roh.
- ↑ Intixoboti doƣ dar karonai şarçiji Meditarona, murure bar muşaxxasoti ahzob va çarajonoti sijosiji Lubnon, naşrijai farhangī-tahliliji Roh.
- ↑ Naim Qosim, Hizbulloh, 1423h.q., sah.114 - 120.
- ↑ Zamoniji Mahçub, «Ta'siri nigarişi ma'navī bar pirūziji muqovimati Hizbulloh», pojgohi itilo'rasoniji Havza..
- ↑ «حزبالله يفتتح متحفا عسكريا عن مقاومته لاسرائيل في جنوب لبنان».xabarguzoriji Rojters
- ↑ Irtiboti Eron, Rusija va Hizbullohi Lubnon sargarmiji çadidi kongressi Amriko, xabarguzoriji Sputnik.
- ↑ Noguftahoe az ta'sisi «Muqovimati islomiji Lubnon», xabarguzoriji Fors.
- ↑ Fa'olijathoi sitodi bozsoziji Lubnon ba quvvati qabl idoma dorad, xabarguzoriji Donişçū.
- ↑ «Ojo Hizbullohi Lubnon jak sozmoni terroristī ast?», sajti VVS forsī.
- ↑ «Ojo Hizbullohi Lubnon jak sozmoni terroristī ast?», sajti VVS forsī.
- ↑ «Muarrifiji kitobi Hizbullohi Lubnon, xati maşj, guzaşta va ojandai on muarrifī va naqd», sah.115.
- ↑ Hizbullohi Lubnoni xati maşj, guzaşta va ojandai on, potuqi Kitobi fardo.
Sarcaşma
- «Muarrifiji kitobi Hizbullohi Lubnon, xatti maşj, guzaşta va ojandai on muarrifī va naqd», Mutolioti rohburdiji basiç, №29, 1384 h.ş.
- «Musohiba bo huççatulislom Sajidhasan Nasrulloh, uzvi şūroi markaziji Hizbulloh», Posdori Islom, №67, farvardini 1367h.ş.
- «Ojo Hizbullohi Lubnon jak sozmoni terroristī ast?»
- «حزبالله يفتتح متحفا عسكريا عن مقاومته لاسرائيل في جنوب لبنان», Rojters, 22 maji 2010 melodī, muşohida: 12 xurdodi 1400h.ş.
- Varaq zadani ta'rixi purfarozu nişebi ahzobi sijosiji Lubnon, Boşgohi xabarnigoroni Çavon, sanai darçi matlab: 20 urdibihişti 1401h.ş., sanai bozdidi matlab: 11 urdibihişti 1402h.ş.
- Zamoniji Mahçub, Mahmud, «Ta'siri nigarişi ma'navī bar pirūziji muqovimati Hizbulloh», Maorif, №58, murdod va şahrivar, 1392h.ş.
- Intixoboti doƣ dar karonai şarçiji meditaronaī, murure bar muşaxxasoti ahzob va çarajonoti sijosiji Lubnon, naşrijai farhangī-tahliliji Roh, №41, xurdodi 1388h.ş.
- Iom Xumajnī, Sahifai imom, Tehron, muassisai tanzim va naşri osori imom Xumajnī, 1378h.ş.
- Naim Qosim, Hizbulloh, al-manhaç-ut-taçribat-ul-mustaqbal, Bejrut, Dor-ul-hodī, 1423h.q./2002m.
- Hizbullohi Lubnon - xatti maşj, guzaşta va ojandai on, Şajx Naim Qosim, tarçumai Muhammadmahdiji Şariatmador, Tehron, Intişoroti ittiloot, 1383h.ş.
- Husajnī, Sajid Imod, «Sajri tahavvul dar rahbarī va ideologijai Hizbulloh», Şahrvand, №48, xurdodi 1387h.ş.