Jump to content

Ƣazva

Az wikishia
Rasmi Fotehi Xajbar, asari Hasan Rūhulamin, 2018, 280*180 sm.
In maqola dar borai çanghoe ast, ki Pajƣambar (s) dar onho huzur doştaast. Baroi oşnoī bo hamai çanghoi Pajƣambar, madxali Çanghoi Pajƣambar (s)-ro bubined.

Ƣazva (arabī: الغَزْوة) ba çanghoe gufta meşavad, ki Pajƣambar (s) dar on huzur doştaast. Dar beştari manobei ta'rixī, ƣazvahoi Pajƣambar 26 jo 27 ƣazva donista şudaast. Dar bajni ƣazvaho, tanho 9 ƣazva ba zaduxurdi harbī ançom şud. Ba guftai barxe muhaqqiqon, hamai ƣazvahoi Pajƣambar, ba ƣajr az ƣazvai Uhud bo pirūzī ba sarançom rasidaast.

Farqi ƣazva va sarijja

Dar kitobhoi bo mavzūi ta'rixi Islom, çanghoi Pajƣambar (s) ba ƣazva va sarijja taqsim meşavad.[1] Ba çanghoe, ki Pajƣambar (s) dar on şirkat mekardu farmondehiji onhoro ba surati mustaqim bar uhda doşt, ƣazva va ba çanghoe, ki Pajƣambar (s) dar onho şirkat nadoşt, balki dastaero bo ta'jini farmondeh ba mintaqae e'zom mekard, sarijja megūjand.[2]

Bo in hol, barxe muhaqqiqon bar in bovarand, ta'rifi zikrşuda baroi ƣazva va sarijja daqiq nest, balki ƣazva ba on dasta az çanghoi Pajƣambar gufta meşavad, ki ba surati oşkor, bo çangçūjoni zijod va bo sozmondehī ançom şudaast va ba çanghoi Pajƣambar, ki ba surati maxfijona, bo çangçūjoni kamu biduni sozmondehī ançom şuda boşad, sarijja megūjand.[3] In du ta'rif, dar misdoqi ƣazvaho va sarijjaho ixtilof nadorand; zero tibqi ta'rifi axir, Pajƣambar dar amalijothoe, ki bo te'dodi nafaroti andak ançom meşudu hadafi onho zarar jo şinosoī bud, şirkat namekard.[4]

Ƣazvahoe, ki ba çang ançomid

Ba guftai Ibni Hişom dar kitobi as-Sirat-un-nabavijja[5] va Tabarsī dar E'lom-ul-varo, az mijoni ƣazvahoi Pajƣaambar, tanho dar ƣazvahoi Badr, Uhud, Xandaq, Banī Qurajza, Banī Mustalaq, Xajbar, Fathi Makka, Hunajn va Toif, zaduxurd rux dod.[6] Mas'udī - muallifi kitobi Muruç-uz-zahab, ba çoi ƣazvai Banī Mustalaq, ƣazvai Tabukro naviştaast.[7] Hamcunin dar çanghoe, ki ba zaduxurdi harbī ançomid, tanho panç çangi muhim bud va zaduxurdi şadide dar on rux dod.[8]

Muvaffaqijat dar aksari ƣazvaho

Hamai ƣazvaho, ba ƣajr az ƣazvai Uhud, bo pirūziji sipohi Islom ba pojon rasid.[9] Ba guftai barxe muhaqqiqon, sozmondehiji koromad baroi nerūhoi nizomī muhimtarin omili pirūzī dar in çangho budaast.[10] Gufta şudaast, sozmondehiji çang dar ƣazvaho ba surati besobiqa ançom girifta va cahor marhala doştaast:

  1. Sozmondehiji qabl az harakat;
  2. Sozmondehiji ba'd az harakat;
  3. Sozmondehī dar ma'raka qabl az oƣozi çang;
  4. Sozmondehī dar hangomi çang.[11]

Imrūza ba du marhalai avval, istiroteƶī va ba du marhalai ba'd, taktiki çang gufta meşavad.[12]

Te'dodi ƣazavot

Beştari manobei ta'rixī, te'dodi ƣazvahoi Pajƣambarro 26 jo 27 ƣazva donistaand.[13] Bo in hol, dar barxe manobe', adadhoi digare monandi 18,[14] 21,[15] va 28 ƣazva niz zikr şudaast.[16] Ƣazvahoe monandi ƣazvai Banī Qajnuqo', ƣazvai Vodilquro va Umratulqazo az çumla mavoride ast, ki dar şumorişi onho ixtilof vuçud dorad.[17] Guftanī ast, bo on ki Pajƣambar (s) dar çangi Muta şirkat nadoşt, barxe onro ƣazva nomidaand.[18] Muhammadibrohimi Ojatī - muallifi kitobi Ta'rixi Pajombari Islom, 27 ƣazvai Pajƣambar (s)-ro ba tartibi zer bajon kardaast:[19]

Nomi çang nerūhoi Islom nerūhoi duşman makoni çang zamoni çang muxtasare az natiçai çang
1 ƣazvai Abvo' (Vaddon) 200 nafar[20] korvone az Qurajş[21] Abvo' (dehi kalone dar nazdiki Vaddon bajni rohi Makka va Madina)[22] mohi safari soli duvumi hiçrī[23] dar in ƣazva, dargiriji harbī surat nagirift va tanho bo qabilai Banī Zamra pajmone basta şud to alajhi musulmonon iqdome nakunand.[24]
2 ƣazvai Buvot 200 nafar[25] 100 nafar ba farmondehiji Umajja ibni Xalaf[26] Buvot rabi'ulavval[27] jo rabi'uloxri soli duvumi hiçrī[28] dar in ƣazva, dargiriji nizomī surat nagirift.[29]
3 ƣazvai Uşajra jo zil'aşira 150 jo 200 nafar[30] korvonhoe az Qurajş[31] Zil'uşajra (makonei bajni Makkaju Madina)[32] çamodilavvali soli duvumi hiçrī[33] dargirī surat nagirift va bo qabilai Mudliç va hampajmononi onon, pajmoni dūstī basta şud.[34]
4 ƣazvai Badr avval te'dode az muhoçirin[35] te'dode az soriqon ba farmondhiji Kurz ibni Çobir[36] mintaqai Badr[37] çamodilaxiri soli duvumi hiçrī[38] jo rabi'ulavvali soli sejum[39] firori soriqon[40]
5 ƣazvai Badri kubro 313 nafar[41] 950 nafar[42] mintaqai Badr 17 ramazoni soli duvum[43] pirūziji musulmonon bar Qurajş, kuşta şudani 70 nafar az muşrikon va asir şudani 70 nafar az onon[44]
6 ƣazvai Banī Sulajm 200 nafar[45] qabilai Banī Sulajm va Ƣatfon[46] mintaqai Qarqaratulkidr bo fosilai haşt «manzil» (hududi 170 kilometr) az Madina[47] mohi şavoli soli duvum[48] firori Banī Sulajm va tarki amvoli xud dar çang[49]
7 ƣazvai Banī Qajnuqo' musulmononi Madina jahudijoni Banī Qajnuqo'[50] Madina 15 şavoli soli duvumi hiçrī[51] poksoziji muhiti Madina az jahud[52]
8 ƣazvai Saviq 200 nafar az muhoçirinu ansor[53] 200 nafar az muşrikoni Makka ba farmondehiji Abusufjon[54] Qarqaratulkidr[55] mohi zilhaççahi soli duvumi hiçrī[56] firori muşrikoni Makka[57]
9 ƣazvai Ziamarr jo ƣazvai Ƣatafon 450 nafar ba farmondehiji Du'sur ibni Horis[58] Banī Sa'laba az qabilai Ƣatafon[59] mintaqai Naçd[60] mohi safari soli sejumi hiçrat[61] firori duşman ba boloi kūh[62]
10 ƣazvai Buhron 300 nafar[63] Banī Sulajm[64] Buhron (ma'dane dar Vodiji far' dar Hiçoz)[65] rabi'uloxari soli sejumi hiçrat[66] dar in ƣazva, dargiriji nizomī surat nagirift.[67]
11 ƣazvai Uhud 700 nafar[68] 3000 nafar az muşrikoni Qurajş[69] domanai kūhi Uhud mohi şavoli soli sejum[70] muşrikon pirūz va haftod nafar az musulmonon şahid şudand.[71]
12 ƣazvai Hamroulasad 630 nafar[72] muşrikoni Qurajş[73] mintaqai Hamroulasad dar dah mojlī (hududi 20 kilometrī) çanubi Madina[74] mohi şavoli soli sejum[75] firori muşrikoni Qurajş[76]
13 ƣazvai Banī Nazir gurūhe az muhoçirinu ansor[77] jahudijoni Banī Nazir mintaqae dar Madina[78] mohi rabi'ulavvali soli cahorumi hiçrī[79] ixroçi Banī Nazir az Madina[80]
14 ƣazvai Zoturriqo' 400 nafar az sahoba[81] Banī Muhorib[82] kūhi Zoturriqo' dar mintaqai Naçd[83] mohi rabi'ulavvali soli cahorum[84] firori duşman ba qullai kūh va bozgaşti Pajƣambar ba Madina[85]
15 ƣazvai Badrulmav'id 1500 nafar[86] 2000 nafar az muşrikoni Makka[87] Badr[88] mohi şa'boni soli cahorum[89] dar in ƣazva, dargiriji nizomī surat nagirift.[90]
16 ƣazvai Dumatulçandal 1000 nafar[91] qabilai Dumatulçandal [92] Dumatulçandal[93] mohi rabi'ulavvali soli pançum[94] firori qabilai Dumatulçandal[95]
17 ƣazvai Xandaq 3000 nafar az musulmonon[96] 10000 nafar az Qurajş va muttahidoni on[97] Madina mohi şavoli soli pançum[98] kuşta şudani Amr ibni Abduvad, şikast va bozgaşti muşrikon biduni pirūzī[99]
18 ƣazvai Banī Qurajza 3000 nafar[100] qabilai Banī Qurajza[101] çanubi Madina, qal'ai Banī Qurajza[102] mohi zilqa'da va zilhaççai soli pançumi qamarī[103] pirūziji artişi Islom bar Banī Qurajza[104]
19 ƣazvai Banī Lihjon 200 nafar[105] qabilai Lihjon[106] Ƣuron[107] mohi çamodilavvaliji soli şaşum[108] firori Banī Lihjon[109]
20 ƣazvai Ziqarad jo ƣazvai Ƣoba pançsad to haftsad nafar[110] Ƣatafon[111] Ziqarad mohi rabi'ulavval[112] va rabi'ussoniji soli şaşum[113] pasgiriji amvoli Pajombar va ozod kardani hamsari Abuzari Ƣiforī[114]
21 ƣazvai Banī Mustalaq jo Murajsi' 100 nafar savora[115] Banī Mustalaq ba farmondehiji Horis ibni Abizaror[116] nazdikiji obhoi Murajsi' dar nohijai Qudajd[117] mohi şa'boni soli şaşum[118] (jo pançum[119]) şikasti Banī Mustalaq va asir şudani onon[120]
22 ƣazvai Hudajbija 1400 to 1600 nafar[121] Qurajş[122] Hudajbija[123] mohi zilqa'dai soli şaşumi hiçrī[124] pajmoni sulh bajni musulmonon va Qurajş[125]
23 ƣazvai Xajbar 1400 nafar[126] jahudijoni Xajbar Xajbar mohi safari soli haftumi hiçrī[127] şikasti ahli Xajbar va fathi qal'ai onon ba dasti Imom Alī (a)[128]
24 ƣazvai Fathi Makka 10000 nafar[129] Qurajş[130] Makka mohi ramazoni soli haştum[131] şikasti muşrikon va Fathi Makka[132]
25 ƣazvai Hunajn 12000 nafar[133] qabilai Havozan va Saqif[134] Hunajn mohi şavoli soli haştum[135] pirūziji musulmonon[136]
26 ƣazvai Toif 12000 nafar[137] qabilai Saqif[138] Toif[139] mohi şavoli soli haştum[140] bozgaşt ba Makka biduni pirūzī[141]
27 ƣazvai Tabuk 30000 nafar[142] Rum va hampajmonon[143] Tabuk[144] mohi raçabi soli nuhum[145] pajmoni adami taarruz bo qabilahoi masehiji sokin dar Tabuk[146] va parokanda soxtani sipohi Rum[147]

Ezoh

  1. ↑ Subhonī, Farozhoe az Ta'rixi Pajombari Islom, 1386h.ş., sah.216.
  2. ↑ Subhonī, Farozhoe az Ta'rixi Pajombari Islom, 1386h.ş., sah.216.
  3. ↑ Qoidon, “Sozmondehiji çangī dar ƣazavoti asri Pajombar”, sah.79 - 80.
  4. ↑ Qoidon, “Sozmondehiji çangī dar ƣazavoti asri Pajombar”, sah.80.
  5. ↑ Ibni Hişom, as-Sirat-un-nabavijja, Dorul-ma'rifat, ç.2, sah.608.
  6. ↑ Tabarsī, E'lom-ul-varo, 1417h.q., ç.1, sah.163.
  7. ↑ Mas'udī, Muruç-uz-zahab, 1409h.q., ç.2, sah.280.
  8. ↑ Alixonī, “Tahlili sijosiji çanghoi Pajombari Akram rohburde baroi imrūz” sah.71.
  9. ↑ Qoidon, “Sozmondehiji çangī dar ƣazavoti asri Pajombar”, sah.75.
  10. ↑ Qoidon, “Sozmondehiji çangī dar ƣazavoti asri Pajombar”, sah.75.
  11. ↑ Qoidon, “Sozmondehiji çangī dar ƣazavoti asri Pajombar”, sah.80.
  12. ↑ Qoidon, “Sozmondehiji çangī dar ƣazavoti asri Pajombar”, sah.81.
  13. ↑ Baroi namuna nig.: Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.1, sah.7; Mas'udī, Muruç-uz-zahab, 1409h.q., ç.2, sah.280; Ibni Sa'd, at-Tabaqot-ul-kubro, 1414h.q., ç.2, sah.3; Ibni Hişom, as-Sirat-un-nabavijja, Dorul-ma'rifat, ç.2, sah.608; Tabarī, Ta'rix-ul-Tabarī, 1387h.q., ç.3, sah.152.
  14. ↑ Fasavī, al-Ma'rifatu va-t-ta'rix, 1401h.q., ç.3, sah.261.
  15. ↑ Bajhaqī, Daloil-un-nubuvvat, 1405h.q., ç.5, sah.460.
  16. ↑ Mas'udī, at-Tanbihu va-l-işrof, Dorul-sovī, sah.241.
  17. ↑ Baroi namuna nig.: Ibni Hişom, as-Sirat-un-nabavijja, Dorul-ma'rifat, ç.3, sah.173; Solehiji Şomī, Subul-ul-hudo, 1414h.q., ç.4, sah.8; Tabarī, Ta'rix-ul-Tabarī, 1387h.q., ç.3, sah.152; Mas'udī, Muruç-uz-zahab, 1409h.q., ç.2, sah.281; Qozī Abarquh, Sirati Rasuli Xudo (s), 1377h.ş., ç.2, sah.848.
  18. ↑ Ça'farijon, Sirai Rasuli Xudo (s), 1383h.ş., sah.464.
  19. ↑ Ojatī, Ta'rixi Pajombari Islom, 1369h.q., sah.238 - 240.
  20. ↑ Ibni Xaldun, Ta'rixi Ibni Xaldun, 1408h.q., ç.2, sah.424.
  21. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.1, sah.12.
  22. ↑ Ibni Rasta, al-A'loq-un-nafisa, 1892m., ç.7, sah.178.
  23. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.1, sah.11.
  24. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.1, sah.12.
  25. ↑ Tabarī, Ta'rix-ul-Tabarī, 1387h.q., ç.2, sah.407.
  26. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.1, sah.12.
  27. ↑ Tabarī, Ta'rix-ul-Tabarī, 1387h.q., ç.2, sah.407.
  28. ↑ Bajhaqī, Daloil-un-nubuvvat, 1405h.q., ç.5, sah.469.
  29. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.1, sah.12.
  30. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.1, sah.12.
  31. ↑ Tabarī, Ta'rix-ul-Tabarī, 1387h.q., ç.2, sah.408.
  32. ↑ Joqut Hamavī, Mu'çam-ul-buldon, 1995m., ç.4, sah.127.
  33. ↑ Ibni Hişom, as-Sirat-un-nabavijja, Dorul-ma'rifat, ç.1, sah.599; Tabarsī, E'lom-ul-varo, 1417h.q., ç.1, sah.164.
  34. ↑ Bajhaqī, Daloil-un-nubuvvat, 1405h.q., ç.3, sah.16.
  35. ↑ Bajhaqī, Daloil-un-nubuvvat, 1405h.q., ç.3, sah.16.
  36. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.1, sah.12.
  37. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.1, sah.12.
  38. ↑ Ibni Xajjot, Ta'rixu xalifa, 1415h.q., sah.20.
  39. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.1, sah.12.
  40. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.1, sah.12.
  41. ↑ Balozurī, Ansob-ul-aşrof, 1959m., ç.1, sah.290.
  42. ↑ Balozurī, Ansob-ul-aşrof, 1959m., ç.1, sah.290.
  43. ↑ Ibni Hişom, as-Sirat-un-nabavijja, Dorul-ma'rifat, ç.1, sah.626.
  44. ↑ Subhonī, Ça'far, Furuƣi abadijat, 1385h.ş., sah.496.
  45. ↑ Solehiji Şomī, Subul-ul-hudo, 1414h.q., ç.4, sah.172.
  46. ↑ Solehiji Şomī, Subul-ul-hudo, 1414h.q., ç.4, sah.172.
  47. ↑ Joqut Hamavī, Mu'çam-ul-buldon, 1995m., ç.4, sah.441.
  48. ↑ Ibni Hişom, as-Sirat-un-nabavijja, Dorul-ma'rifat, ç.2, sah.43-44.
  49. ↑ Solehiji Şomī, Subul-ul-hudo, 1414h.q., ç.4, sah.172.
  50. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.1, sah.177.
  51. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.1, sah.176; Mas'udī, at-Tanbihu va-l-işrof, Dorul-sovī, sah.206.
  52. ↑ Subhonī, Furuƣi abadijat, 1385h.ş., ç.1, sah.516.
  53. ↑ Solehiji Şomī, Subul-ul-hudo, 1414h.q., ç.4, sah.174.
  54. ↑ Tabarī, Ta'rix-ul-Tabarī, 1387h.q., ç.2, sah.483 - 484.
  55. ↑ Tabarī, Ta'rix-ul-Tabarī, 1387h.q., ç.2, sah.484.
  56. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.1, sah.181.
  57. ↑ Solehiji Şomī, Subul-ul-hudo, 1414h.q., ç.4, sah.174.
  58. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.1, sah.194.
  59. ↑ Bajhaqī, Daloil-un-nubuvvat, 1405h.q., ç.3, sah.168.
  60. ↑ Tabarī, Ta'rix-ul-Tabarī, 1387h.q., ç.3, sah.153.
  61. ↑ Ibni Hişom, as-Sirat-un-nabavijja, Dorul-ma'rifat, ç.2, sah.46.
  62. ↑ Bajhaqī, Daloil-un-nubuvvat, 1405h.q., ç.3, sah.168.
  63. ↑ Ibni Sa'd, at-Tabaqot-ul-kubro, 1414h.q., ç.2, sah.27.
  64. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.1, sah.196.
  65. ↑ Ibni Sa'd, at-Tabaqot-ul-kubro, 1414h.q., ç.2, sah.27.
  66. ↑ Ibni Hişom, as-Sirat-un-nabavijja, Dorul-ma'rifat, ç.2, sah.46.
  67. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.1, sah.196 - 197.
  68. ↑ Ibni Hişom, as-Sirat-un-nabavijja, Dorul-ma'rifat, ç.2, sah.65.
  69. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.1, sah.204.
  70. ↑ Ibni Hişom, as-Sirat-un-nabavijja, Dorul-ma'rifat, ç.2, sah.60.
  71. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.1, sah.325.
  72. ↑ Ibni Kasir, al-Bidoja va-n-nihoja, 1407h.q., ç.4, sah.50.
  73. ↑ Balozurī, Ansob-ul-aşrof, 1959m., ç.1, sah.338
  74. ↑ Ibni Sa'd, at-Tabaqot-ul-kubro, 1414h.q., ç.2, sah.38.
  75. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.1, sah.334.
  76. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.1, sah.340.
  77. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.1, sah.364.
  78. ↑ Joqut Hamavī, Mu'çam-ul-buldon, 1995m., ç.5, sah.290.
  79. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.1, sah.363.
  80. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.1, sah.374.
  81. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.1, sah.396.
  82. ↑ Ibni Hişom, as-Sirat-un-nabavijja, Dorul-ma'rifat, ç.2, sah.203.
  83. ↑ Joqut Hamavī, Mu'çam-ul-buldon, 1995m., ç.5, sah.276.
  84. ↑ Ibni Hişom, as-Sirat-un-nabavijja, Dorul-ma'rifat, ç.2, sah.203.
  85. ↑ Balozurī, Ansob-ul-aşrof, 1959m., ç.1, sah.340
  86. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.1, sah.387.
  87. ↑ Mas'udī, at-Tanbihu va-l-işrof, Dorul-sovī, sah.214.
  88. ↑ Joqut Hamavī, Mu'çam-ul-buldon, 1995m., ç.1, sah.358.
  89. ↑ Ja'qubī, Ta'rix-ul-Ja'qubī, Dorusodir, ç.1, sah.67.
  90. ↑ Ja'qubī, Ta'rix-ul-Ja'qubī, Dorusodir, ç.1, sah.67.
  91. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.1, sah.403.
  92. ↑ Ibni Hişom, as-Sirat-un-nabavijja, Dorul-ma'rifat, ç.2, sah.213.
  93. ↑ Omilī, as-Sahih min sirat-in-nabi-il--a'zam, Dorul-hadis, ç.10, sah.105.
  94. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.1, sah.402.
  95. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.1, sah.402.
  96. ↑ Ibni Hişom, as-Sirat-un-nabavijja, Dorul-ma'rifat, ç.2, sah.220.
  97. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.2, sah.444.
  98. ↑ Ibni Hişom, as-Sirat-un-nabavijja, Dorul-ma'rifat, ç.2, sah.214.
  99. ↑ Ja'qubī, Ta'rix-ul-Ja'qubī, Dorusodir, ç.1, sah.50.
  100. ↑ Ibni Sa'd, at-Tabaqot-ul-kubro, 1414h.q., ç.2, sah.57.
  101. ↑ Ibni Sa'd, at-Tabaqot-ul-kubro, 1414h.q., ç.2, sah.57.
  102. ↑ Omilī, as-Sahih min sirat-in-nabi-il--a'zam, Dorul-hadis, ç.9, sah.130.
  103. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.2, sah.496.
  104. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.2, sah.501.
  105. ↑ Ibni Hişom, as-Sirat-un-nabavijja, Dorul-ma'rifat, ç.2, sah.280.
  106. ↑ Ibni Hişom, as-Sirat-un-nabavijja, Dorul-ma'rifat, ç.2, sah.279.
  107. ↑ Ibni Hişom, as-Sirat-un-nabavijja, Dorul-ma'rifat, ç.2, sah.280.
  108. ↑ Bajhaqī, Daloil-un-nubuvvat, 1405h.q., ç.3, sah.364
  109. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.2, sah.536 - 537.
  110. ↑ Ça'farijon, Sirai Rasuli Xudo (s), 1383h.ş., sah.573.
  111. ↑ Bajhaqī, Daloil-un-nubuvvat, 1405h.q., ç.4, sah.180.
  112. ↑ Balozurī, Ansob-ul-aşrof, 1959m., ç.1, sah.349.
  113. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.2, sah.537
  114. ↑ Bajhaqī, Daloil-un-nubuvvat, 1405h.q., ç.4, sah.188.
  115. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.1, sah.405.
  116. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.1, sah.404.
  117. ↑ Joqut Hamavī, Mu'çam-ul-buldon, 1995m., ç.5, sah.118.
  118. ↑ Ibni Hişom, as-Sirat-un-nabavijja, Dorul-ma'rifat, ç.2, sah.289
  119. ↑ Balozurī, Ansob-ul-aşrof, 1959m., ç.1, sah.341.
  120. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.1, sah.407.
  121. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.2, sah.574.
  122. ↑ Ibni Hişom, as-Sirat-un-nabavijja, Dorul-ma'rifat, ç.2, sah.310.
  123. ↑ Ibni Xaldun, Ta'rixi Ibni Xaldun, 1408h.q., ç.2, sah.447.
  124. ↑ Ibni Hişom, as-Sirat-un-nabavijja, Dorul-ma'rifat, ç.2, sah.308.
  125. ↑ Ibni Hişom, as-Sirat-un-nabavijja, Dorul-ma'rifat, ç.2, sah.316.
  126. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.2, sah.689.
  127. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.2, sah.634.
  128. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.2, sah.655.
  129. ↑ Ibni Xaldun, Ta'rixi Ibni Xaldun, 1408h.q., ç.2, sah.458.
  130. ↑ Bajhaqī, Daloil-un-nubuvvat, 1405h.q., ç.5, sah.5.
  131. ↑ Ibni Hişom, as-Sirat-un-nabavijja, Dorul-ma'rifat, ç.2, sah.389.
  132. ↑ Ibni Xaldun, Ta'rixi Ibni Xaldun, 1408h.q., ç.2, sah.460.
  133. ↑ Ja'qubī, Ta'rix-ul-Ja'qubī, Dorusodir, ç.2, sah.62.
  134. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.3, sah.885.
  135. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.3, sah.892.
  136. ↑ Voqidī, al-Maƣozī, 1409h.q., ç.3, sah.912.
  137. ↑ Hasanī, Ta'rixi tahliliji sadri Islom, intişoroti pajomi nur, sah.94.
  138. ↑ Ibni Sa'd, at-Tabaqot-ul-kubro, 1414h.q., ç.2, sah.120.
  139. ↑ Ibni Sajidunnos, Ujun-ul-asar, 1414h.q., ç.2, sah.250.
  140. ↑ Tabarsī, E'lom-ul-varo, 1417h.q., ç.1, sah.233.
  141. ↑ Ibni Sa'd, at-Tabaqot-ul-kubro, 1414h.q., ç.2, sah.120.
  142. ↑ Maqdisī, al-Bad'u va-t-ta'rix, Maktabatus-saqofatid-dinijja, ç.5, sah.70.
  143. ↑ Balozurī, Futuh-ul-buldon, 1988m., sah.67.
  144. ↑ Bajhaqī, Daloil-un-nubuvvat, 1405h.q., ç.5, sah.469.
  145. ↑ Ibni Hişom, as-Sirat-un-nabavijja, Dorul-ma'rifat, ç.2, sah.516.
  146. ↑ Balozurī, Futuh-ul-buldon, 1988m., sah.67.
  147. ↑ Subhonī, Furuƣi abadijat, 1385h.ş., sah.873.

Sarcaşma

  • Joqut Hamavī, Şahobiddin Abuabdulloh, Mu'çam-ul-buldon, Dorusodir, Bejrut, copi duvum, 1995m.
  • Alixonī, “Tahlili sijosiji çanghoi Pajombari Akram rohburde baroi imrūz”, dar maçallai Paƶuhişnomai ulumi sijosī, № 7, tobistoni 1386h.ş.
  • Bajhaqī, Abubakr Ahmad ibni Husajn, Daloil-un-nubuvvat va ma'rifatu ahvoli sohib-iş-şari'at, tahqiq: Qal'açī, Abdulmu'tī, Dorul-kutubil-ilmijja, Bejrut, copi avval, 1405h.q.
  • Balozurī, Ahmad ibni Jahjo, Ansob-ul-aşrof, Qohira, Dorul-ma'orif, 1959m.
  • Balozurī, Ahmad ibni Jahjo, Futuh-ul-buldon, Bejrut, Doru maktabatil-hilol, 1988m.
  • Voqidī, Muhammad ibni Umar, kitobi al-Maƣozī, muassisatul-A'lamī, Bejrut, copi sejum, 1409h.q.
  • Ibni Kasir, Ismoil ibni Umar, al-Bidoja va-n-nihoja, Bejrut, Dorul-fikr, 1407h.q.
  • Ibni Rasta, Ahmad ibni Umar, al-A'loq-un-nafisa, Bejrut, Dorusodir, 1892m.
  • Ibni Sajidunnos, Muhammad, Ujun-ul-asar fi funun-il-maƣozī va-ş-şamoili va-s-suvar, Dorul-qalam‏, Bejrut, copi avval, 1414h.q.
  • Ibni Sa'd, Muhammad Ibni Sa'd, at-Tabaqot-ul-kubro, Toif, maktabatus-Siddiq, 1414h.q.
  • Ibni Xajjot, Xalifa, Ta'rixu Xalifa, Bejrut, Dorul-kutubil-ilmijja, 1415h.q.
  • Ibni Xaldun, Abdurrahmon ibni Muhammad, Ta'rixi Ibni Xaldun, Bejrut, Dorul-fikr, 1408h.q.
  • Ibni Hişom, Abdulmalik, as-Sirat-un-nabavijja, Bejrut, Dorul-ma'rifat, be to.
  • Mas'udī, Alī ibni Husajn, Muruç-uz-zahab va maodin-ul-çavhar, Qum, Dorul-hiçrat, 1409h.q.
  • Mas'udī, Alī ibni Husajn, at-Tanbihu va-l-işrof, Qohira, Dorul-sovī, be to, cop ofseti Qum, muassisai Naşrul-manobe'is-saqofatil-islomijja.
  • Maqdisī, Mutahhar ibni Tohir, al-Bad'u va-t-ta'rix, Port Said, Maktabatus-saqofatid-dinijja, be to.
  • Omilī, Sajid Ça'far Murtazo, as-Sahih min sirat-in-nabi-il-a'zam, Qum, Dorul-hadis, 1426h.q.
  • Ojatī, Muhammadibrohim, Ta'rixi Pajombari Islom, Tehron, donişgohi Tehron, 1369h.q.
  • Solehiji Şomī, Muhammad ibni Jusuf, Subul-ul-hudo va-r-raşod fi sirati xajri-l-ibod, Bejrut, Dorul-kutubil-ilmijja, 1414h.q.
  • Subhonī, Ça'far, Farozhoe az Ta'rixi Pajombari Islom, Tehron, Maş'ar, 1386h.ş.
  • Subhonī, Ça'far, Furuƣi abadijat, Qum, Bustoni kitob, 1385h.ş.
  • Tabarsī, Fazl ibni Hasan, E'lom-ul-varo bi a'lomi-l-hudo, muassisai Olulbajt (a), Qum, copi avval, 1417h.q.
  • Tabarī, Muhammad ibni Çarir, Ta'rix-ul-Tabarī, Bejrut, Dorul-turos, 1387h.q.
  • Fasavī, Ja'qub ibni Safjon, al-Ma'rifatu va-t-ta'rix, Bejrut, muassisatur-Risolat, 1401h.q.
  • Ja'qubī, Ahmad ibni Abija'qub, Ta'rix-ul-Ja'qubī, Dorusodir, Bejrut, be to.
  • Qozī Abarquh, Ishoq ibni Muhammad, Sirai Rasuli Xudo (s), Tehron, Xorazmī, 1377h.ş.
  • Qoidon, Asƣar, “Sozmondehiji çangī dar ƣazavoti asri Pajombar”, dar maçallai Mutoli'oti ta'rixiji çang, № 3, bahori 1397h.ş.
  • Hasanī, Aliakbar, Ta'rixi tahliliji sadri Islom, Tehron, intişoroti Pajomi nur, be to.
  • Ça'farijon, Rasul, Sirai Rasuli Xudo (s), Qum, intişoroti Daleli mo, 1383h.ş.
Bargirifta az "https://tg.wikishia.net/w/index.php?title=Ғазва&oldid=22650"