Сураи Кавсар
Сураи Кавсар садуҳаштумин сура ва аз сураҳои маккии Қуръон аст, ки дар ҷузъи сиюми Қуръон ҷой дорад. Ин сура хӯрдтарин сураи Қуръон аст ва ба хотири сухан гуфтан аз неъмате ба номи кавсар барои Пайғамбар (с) дар нахустин оят, Кавсар номида шуда ва аз Пайғамбар хоста аст, то дар баробари ин неъмати бузург, намоз бихонад ва қурбонӣ кунад.
Ҳавзи Кавсар, руде дар биҳишт, хайри фаровон, Ислом, набувват, Қуръон, шумори фаровони асҳоб, шафоат ва фаровонии зурийя аз масодиқи кавсар муаррифӣ шудаанд. Ба эътиқоди бисёре аз уламои шиа ҳазрати Фотима (с) ва фарзандонаш яке аз масодиқи Кавсар ҳастанд; зеро нузули сура дар посух ба касоне аст, ки Пайғамбар (с)-ро бенаслу зурийя медонистанд.
Дар фазилати тиловати сураи Кавсар омада аст, касе ки ин сураро дар намозҳои рӯзона бихонад, рӯзи қиёмат аз ҳавзи Кавсар хоҳад нӯшид ва ҳамнишини Расули Худо ҳазрати Муҳаммади Мустафо (с) дар зери дарахти Тубо хоҳад буд.
Муаррифӣ
Номгузорӣ
Ин сураро аз он рӯй кавсар номидаанд, ки дар нахустин ояти он, аз неъмате ба номи кавсар сухан гуфта аст, ки Худо ба Расулуллоҳ, ҳазрати Муҳаммади Мустафо (с) эъто кардааст.[1]
Тартиб ва маҳалли нузул
Сураи Кавсар ҷузви сураҳои маккӣ [ёддошти 1] ва дар тартиби нузул, понздаҳумин сурае аст, ки бар Пайғамбар (с) нозил шуда аст. Ин сура дар чиниши кунунии Мусҳаф, садуҳаштумин сура аст ва дар ҷузъи сиюми Қуръон ҷой дорад.[2]
Теъдоди оёт ва калимот
Сураи Кавсар 3 оят, 10 калима ва 43 ҳарф дорад. Ин сура майдатарин сураи Қуръон аст.[3]
Муҳтаво
Сураи Кавсар, ки монанди сураҳои Зуҳо ва Иншироҳ, дар ҳамаи оятҳояш Пайғамбар (с)-ро хитоб қарор дода,[4] ишора ба неъмате ба номи кавсар дорад, ки Худованд ба Пайғамбараш ато кардааст.[5] Муффасирон, кавсарро ба хайри фаровон тафсир кардаанд,[6] хайре, ки аз Пайғамбар хоста шуда дар баробари он, намоз бихонад ва қурбонӣ кунад.[7]
Масодиқи Кавсар
Навиштори аслӣ: Кавсар
Муффасирон дар инки мисдоқи Кавсар чист, ихтилофи назар доранд. Ҳавзи Кавсар, руде дар биҳишт, хайри фаровон, Ислом, набувват, Қуръон, шумори фаровони асҳобу пайравон, теъдоди зиёди насли Пайғамбар ва шафоат аз масодиқи Кавсар муаррифӣ шудааст.[8]
Дар тафсири Намуна ба нақл аз бисёре аз уламои шиа яке аз масодиқи Кавсарро ҳазрати Фотима (с) донистаанд; зеро дар сура сухан аз касоне аст, ки Пайғамбарро бенаслу зурийя медонистанд, дар ҳоле ки насли Пайғамбар аз духтараш Фотима (с) идома пайдо карда ва ҳамон насле аст, ки имомат бар ӯҳдаи ӯ ниҳода шудааст.[9]
Абдуллоҳ Ҷаводии Омулӣ (1312ҳ.ш.), муффасири Қуръон, мегӯяд: зайли сура таъйид мекунад, ки Кавсар ва хайри касир будан марбут ба ҷараёни Фотимаи Заҳро (саломуллоҳи алайҳо) аст, ки Зоти Ақдаси илоҳӣ ин бонуро ба он зот ато карда аст ва аз ӯ ёздаҳ имом таваллуд шуд, ки фахри ҷаҳон шуданд ва инак шарқу ғарби оламро номи мубораки ин ёздаҳ Имом (салавотуллоҳ алайҳим аҷмаин) ва фарзандони инҳо дорад идора мекунанд.[10]
Аллома Таботабоӣ муффасири бузурги шиъӣ дар ал-Мизон тасреҳ дорад, ки чун ғарази сура, осуда сохтани хотири Пайғамбар (с) таъбир «إِنَّا أَعْطَيْنَاكَ/Ҳамоно Мо ба ту бахшидем» бакор рафта аст, ки далолат бар моликияти Пайғамбар нисбат ба Кавсар дорад, дар натиҷа фарзандони Фотима (с) зурийя, фарзандон ва насли Пайғамбар ҳастанд ва ин аз хабарҳои ғайбии Қуръон аст, чароки Худованд баъд аз даргузашти он ҳазрат баракате дар насли он ҳазрат қарор дод, ба тавре, ки дар ҳамаи олам ҳеҷ насле муодили он дида намешавад, он ҳам бо он ҳама балоҳо, ки бар сари хонадонаш овараданд ва гуруҳ-гуруҳ аз эшонро дар ҷангҳои хонмонсӯз куштанд.[11]
Муҳтавои сураи Кавсар[12]
Нокомии душманони Ислом дар партави атоёи Худо
Нуктаи сеюм; ояти 3 Ноком мондани душманони Пайғамбар уктаи дувум; ояти 2 Вазоифи Пайғамбар дар баробари атоёи илоҳӣ Нуктаи аввал; ояти 1 Атоёи фаровони Худо ба Пайғамбар Вазифаи аввал; ояти 2 Ибодат ва бандагии Худо Вазифаи дувум; ояти 2 Қурбонӣ кардан ва инфоқ аз беҳтарини амвол
Шаъни нузул
Сураи Кавсар дар бораи сухане, ки Ос ибни Воил, дар бораи Пайғамбар (с) гуфт, нозил шуда аст. Ӯ ба иллати онки Абдуллоҳ фарзанди Расули Худо аз дунё рафта буд ва Пайғамбар писаре надошт, дар ҷамъи бузургони Қурайш, аз Пайғамбар бо калимаи Абтар (бенасл) ёд кард.[13] Худованд бо ин сура, ба Пайғамбар дилдорӣ дод, ки ба ӯ хайри фаровон ато шуда аст. Ҳамчунин ба ӯ башорат дод, ки душманони ӯ абтар хоҳанд буд.[14]
Тафсири калимаи наҳр
Муффасирон дар бораи тафсири калимаи наҳр ихтилофи назар доранд. Муффасироне ҳамчун Фазл ибни Ҳасани Табарсӣ (даргузаштаи 548ҳ.қ.)[15] ва Аллома Таботабоӣ (даргузаштаи 1360ҳ.ш.)[16] бо истинод ба ривоёте аз шиа ва суннӣ онро ба баланд кардани дастҳо ва овардани онҳо ба ҳангоми такбир дар муқобили сурат тафсир кардаанд. Аммо Оятуллоҳ Макорими Шерозӣ (таваллуд 1305 ҳ.қ.) муътақид аст, ки тафсири он ба қурбонӣ муносибтар аст, чароки манзур нафйи аъмоли бутпарастон аст, ки ибодат ва қурбониро барои ғайри Худо анҷом медоданд.[17]
Хондани сура дар намозҳои мустаҳаббӣ
Хондани сураи Кавсар, дар бархе аз намозҳои мустаҳаббӣ тавсия шуда аст; аз ҷумла:
- Намози шаби ёздаҳуми моҳи Рамазон: ин намоз ду ракъат аст; дар ҳар ракъат як маротиба сураи Ҳамд ва бист маротибаи сураи Кавсар хонда мешавад.[18]
- Намози шаби ҳаждаҳуми моҳи Рамазон: ин намоз чаҳор ракъат аст, ки дар ҳар ракъат як маротиба сураи Ҳамд ва биступанҷ маротиба сураи Кавсар хонда мешавад.[19]
Фазилат ва хавосси сура
Навиштори аслӣ: фазоили сувар
Абубасир аз Имом Содиқ (а) нақл карда аст: касе ки сураи Кавсарро дар намозҳои рӯзона мехонад, дар рӯзи қиёмат аз ҳавзи Кавсар хоҳад нӯшид ва ҳамнишини Расули Худо зери дарахти Тубо хоҳад буд.[20]
Дар Маҷмаъ-ул-баён ба нақл аз Пайғамбар (с) омада аст: касе ки сураи Кавсарро қироат мекунад, Худованд ӯро аз рудҳои биҳишт сероб хоҳад кард ва ба теъдоди қурбониҳое, ки бандагони Худо дар рӯзи иди қурбон мекунанд ва ҳамчунин қурбониҳои аҳли китобу мушрикон ба ӯ подош хоҳад дод.[21]
Осори ҳунарӣ
Сураи Кавсар бар бинои бархе ҳарамҳо, масоҷид, имомзодаҳо ва мадориси илмия ба сурати катиба ё кошикорӣ нақш баста аст; аз ҷумла дар дохили зариҳи Имом Ҳусайн (а),[22] катибае дар оромгоҳи Шайхи Садуқ (Ибни Бобавайҳ) ба хати Иброҳими Теҳронӣ,[23] катибае дар мадрасаи сипаҳсолор[24] ва катибаҳои сардари масҷиди Сайиди Исфаҳон.[25]
Матн ва тарҷума
Сураи Кавсар بِسْمِ اللَّـهِ الرَّحْمَـٰنِ الرَّحِيمِ
إِنَّا أَعْطَيْنَاكَ الْكَوْثَرَ ﴿١﴾ فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَانْحَرْ ﴿٢﴾ إِنَّ شَانِئَكَ هُوَ الْأَبْتَرُ ﴿٣﴾
Матни тарҷума
Мо туро [чашмаи] Кавсар додем, ( 1 ) пас барои Парвардигорат намоз гузор ва қурбонӣ кун. ( 2 ) Душмани ту худ бенаслу абтар хоҳад буд.
Эзоҳ
- ↑ Хуррамшоҳӣ, «Сураи Кавсар», саҳ.1269.
- ↑ Маърифат, Омузиши улуми Қуръон, 1371ҳ.ш., ҷ.2, саҳ.166.
- ↑ Хуррамшоҳӣ, «Сураи Кавсар», саҳ.1269.
- ↑ Макорими Шерозӣ, Тафсири Намуна, 1371ҳ.ш., ҷ.27, саҳ.370.
- ↑ Макорими Шерозӣ, Тафсири Намуна, 1371ҳ.ш., ҷ.27, саҳ.370-371.
- ↑ Табарсӣ, Маҷмаъ-ул-баён, 1372ҳ.ш., ҷ.10, саҳ.835.
- ↑ Макорими Шерозӣ, Тафсири Намуна, 1371ҳ.ш., ҷ.27, саҳ.372.
- ↑ Табарсӣ, Маҷмаъ-ул-баён, 1372ҳ.ш., ҷ.10, саҳ.836-837/ Таботабоӣ, ал-Мизон, 1390ҳ.қ., ҷ.20, саҳ.370.
- ↑ Макорими Шерозӣ, Тафсири Намуна, 1371ҳ.ш., ҷ.27, саҳ.375/ Таботабоӣ, ал-Мизон, 1390ҳ.қ., ҷ.20, саҳ.370.
- ↑ Ҷаводии Омулӣ, Абдуллоҳ, Дуруси тафсир, Сураи Кавсар.
- ↑ Таботабоӣ, ал-Мизон, ҷ.20, саҳ.371.
- ↑ Хомагар, Сохтори сураҳои Қуръони Карим, 1392ҳ.ш.
- ↑ Табарсӣ, Маҷмаъ-ул-баён, 1372ҳ.ш., ҷ.10, саҳ.836/ Воҳидӣ, Асбобу нузул-ил-Қуръон, 1411ҳ.қ., саҳ.494.
- ↑ Макорими Шерозӣ, Тафсири Намуна, 1371ҳ.ш., ҷ.27, саҳ.369.
- ↑ Табарсӣ, Маҷмаъ-ул-баён, 1372ҳ.ш., ҷ.10, саҳ.837.
- ↑ Аллома Таботабоӣ, ал-Мизон, 1390ҳ.қ., ҷ.20, саҳ.372.
- ↑ Макорими Шерозӣ, Тафсири Намуна, 1371ҳ.ш., ҷ.27, саҳ.374.
- ↑ Қумӣ, Мафотиҳ-ул-ҷанон, бахши намозҳои шабҳои моҳи Рамазон.
- ↑ Қумӣ, Мафотиҳ-ул-ҷанон, бахши намозҳои шабҳои моҳи Рамазон.
- ↑ Садуқ, Савоб-ул-аъмол, 1406ҳ.қ., саҳ.126-127.
- ↑ Табарсӣ, Маҷмаъ-ул-баён, 1372ҳ.ш., ҷ.10, саҳ.835.
- ↑ «Кадом оёту ривоёт дар зариҳи ҷадиди Имом Ҳусайн (а) дарҷ шудааст» сайти мавъуд.
- ↑ Мустафавӣ, Осори торихӣ, 1361ҳ.ш., ҷ.1, саҳ.243.
- ↑ Маҳҷур ва Алӣ, «Баррасии катибаҳои масҷиди мадрасаи шаҳид Мутаҳҳарӣ (сипаҳсолор)», саҳ.57.
- ↑ «Масҷиди Сайиди Исфаҳон», сайти кавирҳо ва биёбонҳои Эрон.
Сарчашма
- Хомагар, Муҳаммад, Сохтори сураҳои Қуръони Карим, таҳияи Муассисаи фарҳангии Қуръон ва итрати Нур-ус-сақалайн, Қум, нашри Нашро, чопи аввал, 1392ҳ.ш.
- Хуррамшоҳӣ, Қавомиддин, «Сураи Кавсар», дар Донишномаи Қуръон ва қуръонпажӯҳӣ, Теҳрон: дӯстон - Ноҳид, 1377ҳ.ш.
- Садуқ, Муҳаммад ибни Алӣ, Савоб-ул-аъмол ва иқоб-ул-аъмол, Қум, Дор-уш-шарифи Разӣ, 1406ҳ.қ.
- Таботабоӣ, Муҳаммадҳусайн, ал-Мизон фи тафсир-ил-Қуръон, Бейрут, Муассисат-ул-аъламӣ ли-л-матбуот, 1390ҳ.қ.
- Табарсӣ, Фазл ибни Ҳасан, Маҷмаъ-ул-баён фи тафсир-ил-Қуръон, муқаддимаи Муҳаммадҷаводи Балоғӣ, Теҳрон, Носир Хисрав, 1372ҳ.ш.
- Қуръони Карим, тарҷумаи Муҳаммадмаҳдии Фулодванд, Теҳрон, Дор-ул-Қуръон-ил-карим, 1418ҳ.қ./1376ҳ.ш.
- Қумӣ, Шайх Аббос, Мафотиҳ-ул-ҷанон, Теҳрон, Усва, 1384ҳ.ш.
- «Кадоми оёт ва ривоёт дар зариҳи ҷадиди Имом Ҳусайн (а) дарҷ шудааст» сайти мавъуд, дарҷи матлаб 16 меҳри 1391ҳ.ш., мушоҳида 16 озари 1400ҳ.ш.
- «Масҷиди Сайиди Исфаҳон», сайти кавирҳо ва биёбонҳои Эрон, дарҷи матлаб 8 дейи 1390ҳ.ш., мушоҳида 16 озари 1400ҳ.ш.
- Мустафавӣ, Муҳаммадтақӣ, Осори торихии Теҳрон, 1361ҳ.ш.
- Маърифат, Муҳамадҳодӣ, Омузиши улуми Қуръон, Маркази чоп ва нашри созмони таблиғоти исломӣ, чопи аввал, 1371ҳ.ш.
- Макорими Шерозӣ, Носир, Тафсири Намуна, Теҳрон, Дор-ул-кутуб-ил-исломийя, 1371ҳ.ш.
- Маҳҷур, Фирӯз ва Майсами Алӣ, «Баррасии катибаҳои масҷид-мадрасаи шаҳид Мутаҳҳарӣ (сипаҳсолор)», дар маҷаллаи Ҳунарҳои зебо- ҳунарҳои таҷассумӣ, шумораи 48, зимистони 1390ҳ.ш.
- Воҳидӣ, Алӣ ибни Аҳмад, Асбобу нузул-ил-Қуръон, Бейрут, Дор-ул-кутуб-ил-илмий, 1411ҳ.қ.