Jump to content

Мунозираи Имом Ризо бо Абуқурра

Аз wikishia

Мунозираи Имом Ризо бо Абуқурра (форсӣ: مناظره امام رضا با ابوقُرّه) як гуфтугӯи илмӣ дар бораи ҷисм доштани Худо ё надоштани он мебошад. Рақиби Имом Ризо (а) дар ин мунозира, Абуқурра, бар он бовар буд, ки Худо ҷисм дорад, дида мешавад, дар маконе қарор дорад, забон дорад ва мисли инсонҳо сухан мегӯяд.

Ӯ бо истинод ба оятҳои Қуръон ва ривоятҳо кӯшиш мекард, ки барои бовари худ далел оварад. Дар муқобил, Имом Ризо (а) низ бо истинод ба оятҳои Қуръон ба суханони ӯ ишкол ворид мекард. Тибқи гузориши Аҳмади Табарсӣ, Абуқурра дар ин мунозира аз посух додан ба ишколоти Имом Ризо (а) оҷиз мемонад.

Ин ҳадис дар китобҳои "Ал-Кофӣ" навиштаи Яъқуби Кулайнӣ, "Тавҳид" навиштаи Шайх Садуқ ва "Иҳтиҷоҷ" таълифи Аҳмади Табарсӣ омадааст.

Гузорише мухтасар аз мунозира

Ба гуфтаи Сафвон ибни Яҳё - ривоятгари мунозира, ин гуфтугӯ бо хоҳиши Абуқурра, ки фақеҳ ва яке аз бузургони муҷассима[1] (афроде, ки Худоро ҷисм мепиндоранд) буд, сурат гирифтааст. Ӯ аз Сафвон мехоҳад, ки аз Имом Ризо (а) иҷоза бигирад, то назди ӯ равад.[2] Бархе Абуқурраро яке аз хабарнигорони даврони Имом Ризо (а) донистаанд.[3]

Абуқурра дар оғоз суолҳое дар мавриди аҳкоми шаръӣ мекунад, ки ин суолҳо дар матни ҳадис зикр нашудаанд.[4] Сипас баҳси сифатҳои Худоро матраҳ мекунад. Ӯ бо истинод ба баъзе оятҳои Қуръон ва аҳодис мегӯяд, ки Худо мисли инсонҳо сухан мегӯяд, дида мешавад ва дар маконе қарор дорад.[5]

Имом Ризо (а) низ бо истинод ба оятҳои Қуръон назари ӯро рад мекунад.[6] Бар пояи ин ривоят, Абуқурра дар ин мунозира аз посух додан ба ишколоти Имом Ризо (а) оҷиз мемонад ва ҷавобе барои онҳо пайдо намекунад.[7]

Қисме аз мунозира

  • Абуқурра: Ривоят шудааст: «Худо дидани хеш ва ҳамсуҳбатии худро миёни ду тан аз пайғамбарон тақсим кардааст: сухан гуфтанро ба Мусо ва диданро ба Муҳаммад (с) додааст.»
  • Имоми Ризо (а): Пас, магар ғайр аз Муҳаммад (с) шахси дигаре вуҷуд дошт, ки Худованд ба ҳама гуфта бошад: "Чашмҳо Ӯро намебинанд" (Ло тудрикуҳ-ул-абсор),[8] "Офариданиҳо Ӯро ба илм иҳота карда наметавонанд" (Ва ло юҳитуна биҳи илман),[9] ва "Ҳеҷ чиз монанди Ӯ нест"?[10]
  • Абуқурра: Не.
  • Имоми Ризо (а): Чӣ тавр имкон дорад, ки касе ба мардум бигӯяд, ки аз ҷониби Худо омадааст ва онҳоро бо амри Худо ба сӯи Ӯ даъват кунад, вале ҳамзамон гӯяд: "Чашмҳо Худоро намебинанд", "Махлуқот ба Ӯ иҳотаи илмӣ надоранд", ва "Ҳеҷ чиз монанди Ӯ нест", аммо баъдан бигӯяд: "Ман бо чашмам Худоро дидам ва ба Ӯ иҳотаи илмӣ пайдо кардам ва Ӯ ба шакли инсон аст"?!
  • Абуқурра: Худо фармудааст: "Қатъан ӯро бори дигар низ дидааст" (Лақад раоҳу назлатан ухро).[11]
  • Имоми Ризо (а): Ояти баъдӣ возеҳ мекунад, ки Паёмбар (с) чӣ чизро дидааст: "Дил он чӣ дид, инкор накард" (Ма казаба-л-фуоду мо рао).[12] Яъне, дил он чизеро, ки чашми Муҳаммад (с) дид, дурӯғ нашуморид. Сипас, Худо худ хабар додааст, ки Муҳаммад (с) чӣ чизро дидааст: "Қатъан баъзе аз оятҳои бузурги Парвардигорашро дидааст" (Лақад рао мин ояти раббиҳ-ил-кубро).[13] Ва "оёт"-и Худо ғайр аз "худи Худо" мебошанд. Ҳамчунин Худо фармудааст: "Офариданиҳо наметавонанд ба Худо иҳотаи илмӣ пайдо кунанд" (Ва ло юҳитуна биҳи илма).[14] Агар бо чашм дидан Худоро шинохтан мешуд, пас ба Ӯ иҳотаи илмӣ пайдо кардан низ мумкин мебуд.
  • Абуқурра: Пас, шумо ривоятҳоро инкор мекунед?
  • Имоми Ризо (а): Ҳар вақте ки ривояте мухолифи Қуръон бошад, ман онро рад мекунам. Зимнан, ҳамаи мусалмонон иттифоқи назар доранд, ки наметавон ба Худо иҳотаи илмӣ пайдо кард.[15]

Манбаъҳо

Мунозираи Имоми Ризо (а) бо Абуқурра бори аввал дар китоби "Ал-Кофӣ", навиштаи Яъқуби Кулайнӣ, зикр шудааст.[16] Кулайнӣ ин мунозираро дар шакли ду ҳадис овардааст, ки ҳар дуи онҳо дорои як санад мебошанд: ҳадиси аввалро дар бахши "Иботол-ур-руъя" (радди имконпазирии дидани Худо)[17] ва ҳадиси дувумро дар бахши "Арш ва Курсӣ" ривоят кардааст.[18]

Шайх Садуқ ҳадиси аввалро дар китоби "Тавҳид", ба нақл аз Кулайнӣ овардааст.[19] Аммо Аҳмад ибни Алӣ Табарсӣ, муҳаддис ва мутакаллими шиаи асри шашуми ҳиҷрии қамарӣ, тамоми мунозираро дар китоби "Эҳтиҷоҷ" зикр кардааст, ки нисбат ба ду ҳадисе, ки Кулайнӣ ривоят кардааст, хеле муфассалтар мебошад.[20]

Дар "Биҳор-ул-анвор", навиштаи Аллома Маҷлисӣ, ин мунозира бо ривояти Кулайнӣ,[21] Шайх Садуқ[22] ва Аҳмад Табарсӣ[23] оварда шудааст.

Матн ва тарҷумаи мунозира

Сафвон ибни Яҳё мегӯяд: Абуқурра, муҳаддис ва ҳамроҳи Шубрума, аз ман хоҳиш кард, ки васли ӯро бо Имоми Ризо (алайҳиссалом) таъмин кунам. Ман низ иҷозати вуруд гирифтам ва он ҳазрат иҷоза доданд. Абуқурра дохил шуд ва аз Имом (алайҳиссалом) масъалаҳое дар бораи ҳалолу ҳаром, фароизу аҳком пурсид, то он ки ба саволҳои тавҳидӣ расид. Гуфт: Қурбонат шавам, тафсир кунед, ки Худованд бо Мусо чӣ гуна суҳбат кард?

Имом (алайҳиссалом) фармуданд: Худо ва паёмбараш беҳтар медонанд, ки бо кадом забон бо ӯ суҳбат карданд; бо забони сурёнӣ ё ибронӣ. Абуқурра бо ишора ба забони худ гуфт: Ман танҳо аз ин забон аз шумо мепурсам! Имом (алайҳиссалом) фармуданд: Субҳоналлоҳ аз ин тарзи тафаккур! Ва паноҳ ба Худо аз шабоҳати ӯ ба махлуқ ё суханрониҳои Ҳақ, вале Табороқу Таъоло ҳеҷ чизе монанди ӯ нест; на гӯянда ва на амалкунандае. Абуқурра пурсид: Пас чӣ гуна буд? Имом (алайҳиссалом) фармуданд: Сухани Офаридгор бо махлуқ монанди сухани махлуқ бо махлуқ нест, ва на бо ҳаракати лаб ва забон; балке Ӯ ба ӯ мефармояд: «Бош». Ва сухани Ҳақ бо Мусо бар асоси машиеати Ӯ аз амру наҳй буд, бе он ки тараддуде дар нафс пеш ояд. Абуқурра пурсид: Назари шумо дар бораи китобҳои [осмонӣ] чӣ гуна аст? Имом (алайҳиссалом) фармуданд: Таврот, Инҷил, Забур ва Фурқон ва ҳар китобе, ки нозил шудааст, ҳамаи онҳо сухани Худоянде, ки онҳоро барои равшанӣ ва ҳидояти ҷаҳониён нозил кардааст, ва ҳамаи онҳо муҳдат (падида) мебошанд, ва он ғайри Худо аст; он ҷое ки мефармояд: «Ё онҳоро ёд кард ва панде пайдо овард (Тоҳо, 113)»; ва инчунин: «Онҳоро ҳеҷ ёд кард ва панди наве аз Парвардигорашон наояд, магар он ки онро бишнаванд, дар ҳоле ки бозӣ мекунанд (Анбиё, 2)», ва Худо сабаби ҳамаи китобҳое аст, ки нозил кардааст. Абуқурра гуфт: Оё онҳо фона ва нобуд намешаванд? Имом (алайҳиссалом) фармуданд: Иҷмои мусулмонон он аст, ки ҳар чизе ғайри Худо нобуд мешавад; ва ҳама чиз ғайри Худо фиъли Ӯ аст ва Таврот, Инҷил, Забур ва Фурқон низ фиъли Ӯянд, оё нашунидаӣ, ки мардум мегӯянд: «Парвардигори Қуръон» ва худи Қуръон дар рӯзи қиёмат мегӯяд: «Эй Парвардигор, он фулание аст - ҳоле ки Парвардигораш ӯро аз худаш беҳтар мешиносанд - рӯзаш ташна ва шабаш бедор буд, шафоъати маро дар бораи ӯ бипазир»; ва ҳамин тавр аст корҳои Таврот, Инҷил ва Забур, ва ҳамаи онҳо муҳдат (падида) ва махлуқанд. Муҳдис (пайдокунандаи) онҳо касе аст, ки ҳеҷ кас монанди ӯ нест. Ва манбаи ҳидоят барои оқилон аст. Пас касе, ки мепиндорад, ки онҳо ҳамеша бо ӯ будаанд, дар асл мегӯяд, ки Худо аввал қадим ва ягона нест ва суҳбат ҳамеша бо ӯ буда ва ибтидоӣ надорад ва маъбуд нест. Абуқурра гуфт: Ривоят шудааст: «Ҳамаи он китобҳо дар рӯзи қиёмат меоянд, дар ҳоле ки ҳамаи мардум дар замини баланде дар як саф дар баробари Парвардигори оламинон истодаанд ва меназаранд, то ҳамаи он китобҳо аз саҳнаи қиёмат ба ҳузури Ҳақ баргарданд; зеро онҳо аз Худанд ва ҷузъе аз ӯ мебошанд. Пас ба сӯи ҳазрати Ҳақ мераванд.» Ҳазрати Ризо (алейҳиссалом) фармуд: Ин монанди ақидаи насоро дар бораи Масеҳ аст, ки: Ӯ рӯҳи Ӯст ва як қисми Ӯ мебошад ва дар Ӯ бозмегардад; ва ҳамин тавр маҷусҳо дар бораи оташ ва офтоб эътиқод доранд: он ду як қисми Худо буда, дар он бозмегарданд. Парвардигори мо аз он баландтар аст, ки қисм-қисм шавад ё гуногун бошад; ва танҳо гуногунӣ ва таълиф аз сифатҳои ҷудошуда аст; зеро ҳар қисме, ки ҷудо шавад, дар тасаввур меояд, ва касрат ва қиллат, махлуқест, ки ба офаринандаи он далолат мекунад. Абуқурра гуфт: Ривоят шудааст: «Худо дидор ва ҳамсуҳбатии худро миёни ду нафар аз пайғамбарон тақсим кард: суҳбатро ба Мусо (алейҳиссалом) ва дидорро ба Муҳаммад (саллаллоҳу алейҳи васаллам) ато кард.» Ҳазрат фармуд: Пас он ки аз ҷониби Худо [ин мавзӯъро] ба ҷинну инс расонид, ки: дидаҳо Ӯро дарк накунанд, илми махлуқ ба Ӯ иҳота наёбад, чизе монанди Ӯ нест, оё ғайри Муҳаммад (саллаллоҳу алейҳи васаллам) буд? Гуфт: Чаро. Фармуд: Чӣ тавр имкон дорад, ки марде ба сӯи тамоми махлуқ ояд ва ба онҳо бигӯяд, ки аз ҷониби Худо омадааст ва онҳоро ба фармони Худо ба сӯи Худо даъват кунад ва бигӯяд: дидаҳо Худоро надидаанд ва илми онҳо ба Ӯ иҳота накардааст ва чизе монанди Ӯ нест, сипас ҳамин мард бигӯяд: Ман бо чашми худ Худоро дидам ва ба ӯ иҳотаи илмӣ пайдо кардам ва ӯ ба шакли инсон аст?! Оё ҳайо намекунед?! Занодиқа натавонистанд чунин нисбате ба ӯ бидиҳанд, ки ӯ чизе аз ҷониби Худо овардааст, сипас аз роҳи дигар хилофи онро бигӯяд. Абуқурра гуфт: Худо фармудааст: «Ба ҳақиқат Ӯро дар фуруд омадани дигар дид (Наҷм, 13).» Ҳазрат фармуд: Пас аз ин оят, оятест, ки ба он чизе, ки пайғамбар мебинад, далолат мекунад; Худо фармояд: «Дил он чизеро, ки дид, дурӯғ нашуморад»; яъне дили Муҳаммад он чизеро, ки чашмаш дид, дурӯғ нашуморад. Сипас Худо он чизеро, ки Муҳаммад дидааст, хабар диҳад ва фармояд: «Пайғамбар аз оятҳои бузурги Парвардигораш дид», ва оятҳои Худо ғайри худи Худо аст; ва боз фармояд: «Мардум иҳотаи илмӣ ба Худо пайдо накунанд»; дар ҳоле ки агар дидаҳо Ӯро бинанд, илми онҳо ба ӯ иҳота карда ва маърифати ӯ воқеъ шудааст. Абуқурра гуфт: Пас ривоятҳоро такзиб мекунед? Фармуд: Ҳар вақте ривоятҳо мухолифи Қуръон бошанд, такзибашон мекунам, ва он чизе, ки мусулмонон бар он иттифок доранд, ин аст, ки иҳотаи илмӣ ба ӯ пайдо нашавад, дидаҳо Ӯро дарк накунанд, чизе монанди Ӯ нест. Ва ӯ аз он ҳазрат (алейҳиссалом) дар бораи ин оят пурсид: «Пок аст он ки бандаи худро шабе аз Масҷидулҳаром ба Масҷидулақсо бурд (Исро, 1).» Ҳазрат фармуд: Худо хабар дод, ки Ӯро бурдааст, сипас сабаби онро фармуд, ки: «То баъзе аз нишонаҳои худро ба ӯ нишон диҳем.» Пас оятҳои Худо ғайри Худо аст, пас узри худро равшан баён кард, ки чаро ин корро анҷом дода ва чаро нишон додааст; ва фармуд: «Пас ба кадом суҳан пас аз [суҳани] Худо ва оятҳои Ӯ имон меоваранд? (Ҷосия, 6).» Пас хабар дод, ки он ғайри Худо аст. Абуқурра гуфт: Пас Худо куҷост?! Ҳазрат фармуд: «Куҷо» макон аст, ва ин пурсиш аз ғоиб аст, ва Худои мутаъол ғоиб нест, ва ҳеҷ кас ба ӯ ворид нашудааст, ва ӯ ба ҳар маконе мавҷуд, мудир, сониъ, ҳофиз, нигоҳдорони осмонҳо ва замин аст. Абуқурра гуфт: Оё ӯ ҷудо аз ҳама, болои осмон нест? Фармуд: Ӯ Худои осмонҳо ва замин аст. Ӯ касест, ки дар осмон маъбуд аст ва дар замин маъбуд, ва Ӯст, ки шуморо дар зидонҳо (раҳмҳо) чунон, ки хоҳад, менигорад ва Ӯ ҳар ҷое, ки бошед, бо шумост. Ӯст, ки ба осмон пардохт ва он дудӣ буд ва Ӯст касе, ки ба осмон пардохт ва ҳафт осмон бисохт ва Ӯст касе, ки бар арш (дар мақоми истило ва тадбири умури ҷаҳон) баромад. Ӯ буд ва халқ набуд ва Ӯ ҳамин тавр буд ва офаринише дар кор набуд, ҳамчуни дигар мунтақилин мунтақил намешавад. Абуқурра гуфт: Чаро вақти дуо дастҳои худро ба осмон боло мебаред? Фармуд: Худо ҳар кадом аз бандагонро ба навъе аз ибодат водор кард фармудааст, ва Худоро паноҳгоҳу маконҳое барои ибодат аст, ки ба он паноҳ мебаранд. Бандагони худро мулзам ба риояи гуфтор, илм ва амал ва таваҷҷуҳ ва монанди онҳо фармуд. Таваҷҷуҳ дар намоз ба Каъба намуд ва ҳаҷҷу умраро барояш тавҷеҳ фармуд ва махлуқи худро вақти дуо ва талаб ва тазарруъ мулзам ба боз кардани дастон ва боло бурдан ба сӯи осмон фармуд, то нишон аз ҳоли истиқонат ва бандагӣ ва хорӣ дар баробари Ӯ бошад. Абуқурра гуфт: Аҳли замин ба Худо наздиктаранд ё фариштагон? Фармуд: Агар муроди ту аз наздикӣ, виҷб ва зироъ бошад, ки тамоми ашё ҳамагӣ фиъли Худанд. Ҳеҷ кадом Ӯро аз дигаре боз намедорад; ҳамон тавр, ки баландтарин махлуқро тадбир мекунад, поинтаринашонро низ идора мекунад ва бе ҳеҷ сахтӣ ва заҳмат ва бе ниёз аз ҳар машварат ва ранҷе, аввал ва охирашонро яксон идора мекунад; ва агар муродат ин бошад, ки кадоме дар восита ба Ӯ наздиктаранд, пас мутӣътаринашон ба Худо муқаррабтаринашон мебошад; ва шумо худ ривоят кардаед, ки наздиктарин ҳоле, ки банда ба Худо дорад, ҳоли саҷда аст, ва инчунин, ки чор фаришта, ки дар чор самти халқ, боло ва поин ва шарқу ғарби онҳо мебошанд, рӯзе бо ҳам бархӯрда ва ҳар кадом аз дигаре пурсид ва ҳамагӣ гуфтанд: «Аз ҷониби Худо аст, маро барои фулон мақсад ирсол фармудааст» ва ин мавзӯъ нишон аз он дорад, ки он (наздикӣ) дар манзалат аст, на ташбеҳ ва тамсил. Абуқурра пурсид: Оё қабул доред, ки Худо маҳмул аст? Фармуд: Ҳар маҳмуле мафъул аст ва иловашуда бар дигаре ниёзманд аст. Пас маҳмул исми нуқсӣ дар лафз, ва ҳомил фоъил аст ва он дар лафз мавриди мадҳ мебошад, ва инчунин ин калом гуянда: фоқу зери боло ва поин, ва ҳолон, ки Худо фармудааст: «Ва некӯтарин номҳо Худорост. Пас Ӯро бо онҳо бихонед (Аъроф, 180).» Ва дар ҳеҷ қисме аз китобҳои худ номашро маҳмул нахондааст; балки Ӯ дар хушкӣ ва дарё ҳомил аст ва нигоҳдорони осмонҳо ва замин аст, ва ҳар чизе ғайри Худо аст, ҳама маҳмул аст, ва то ҳол нашунидаем касе, ки имон ба Худо дошта ва Ӯро таъзим намуда дар дуояш бигӯяд: «Эй маҳмул». Абуқурра гуфт: Оё шумо ин ривоятро, ки: «Вақте Худо ғазаб мекунад, фариштагони ҳомили арш мутавачҷҷиҳи хашми Худо шуда ва сангинии онро бар дӯши худ дармеёбанд ва саҷдакунон меафтанд, ва чун ғазаби Ӯ фурукаш шавад, арш сабук шуда ба ҳамин ҷои қаблӣ худ бармегардад» дурӯғ мешуморед? Фармуд: Ӯ Худои осмонҳо ва замин аст. Ӯ касест, ки дар осмон маъбуд аст ва дар замин маъбуд, ва Ӯст, ки шуморо дар зидонҳо (раҳмҳо) чунон, ки хоҳад, менигорад ва Ӯ ҳар ҷое, ки бошед, бо шумост. Ӯст, ки ба осмон пардохт ва он дудӣ буд ва Ӯст касе, ки ба осмон пардохт ва ҳафт осмон бисохт ва Ӯст касе, ки бар арш (дар мақоми истило ва тадбири умури ҷаҳон) баромад. Ӯ буд ва халқ набуд ва Ӯ ҳамин тавр буд ва офаринише дар кор набуд, ҳамчуни дигар мунтақилин мунтақил намешавад. Абуқурра гуфт: Чаро вақти дуо дастҳои худро ба осмон боло мебаред? Фармуд: Худо ҳар кадом аз бандагонро ба навъе аз ибодат водор кард фармудааст, ва Худоро паноҳгоҳу маконҳое барои ибодат аст, ки ба он паноҳ мебаранд. Бандагони худро мулзам ба риояи гуфтор, илм ва амал ва таваҷҷуҳ ва монанди онҳо фармуд. Таваҷҷуҳ дар намоз ба Каъба намуд ва ҳаҷҷу умраро барояш тавҷеҳ фармуд ва махлуқи худро вақти дуо ва талаб ва тазарруъ мулзам ба боз кардани дастон ва боло бурдан ба сӯи осмон фармуд, то нишон аз ҳоли истиқонат ва бандагӣ ва хорӣ дар баробари Ӯ бошад. Абуқурра гуфт: Аҳли замин ба Худо наздиктаранд ё фариштагон? Фармуд: Агар муроди ту аз наздикӣ, виҷб ва зироъ бошад, ки тамоми ашё ҳамагӣ фиъли Худанд. Ҳеҷ кадом Ӯро аз дигаре боз намедорад; ҳамон тавр, ки баландтарин махлуқро тадбир мекунад, поинтаринашонро низ идора мекунад ва бе ҳеҷ сахтӣ ва заҳмат ва бе ниёз аз ҳар машварат ва ранҷе, аввал ва охирашонро яксон идора мекунад; ва агар муродат ин бошад, ки кадоме дар восита ба Ӯ наздиктаранд, пас мутӣътаринашон ба Худо муқаррабтаринашон мебошад; ва шумо худ ривоят кардаед, ки наздиктарин ҳоле, ки банда ба Худо дорад, ҳоли саҷда аст, ва инчунин, ки чор фаришта, ки дар чор самти халқ, боло ва поин ва шарқу ғарби онҳо мебошанд, рӯзе бо ҳам бархӯрда ва ҳар кадом аз дигаре пурсид ва ҳамагӣ гуфтанд: «Аз ҷониби Худо аст, маро барои фулон мақсад ирсол фармудааст» ва ин мавзӯъ нишон аз он дорад, ки он (наздикӣ) дар манзалат аст, на ташбеҳ ва тамсил. Абуқурра пурсид: Оё қабул доред, ки Худо маҳмул аст? Фармуд: Ҳар маҳмуле мафъул аст ва иловашуда бар дигаре ниёзманд аст. Пас маҳмул исми нуқсӣ дар лафз, ва ҳомил фоъил аст ва он дар лафз мавриди мадҳ мебошад, ва инчунин ин калом гуянда: фоқу зери боло ва поин, ва ҳолон, ки Худо фармудааст: «Ва некӯтарин номҳо Худорост. Пас Ӯро бо онҳо бихонед (Аъроф, 180).» Ва дар ҳеҷ қисме аз китобҳои худ номашро маҳмул нахондааст; балки Ӯ дар хушкӣ ва дарё ҳомил аст ва нигоҳдорони осмонҳо ва замин аст, ва ҳар чизе ғайри Худо аст, ҳама маҳмул аст, ва то ҳол нашунидаем касе, ки имон ба Худо дошта ва Ӯро таъзим намуда дар дуояш бигӯяд: «Эй маҳмул». Абуқурра гуфт: Оё шумо ин ривоятро, ки: «Вақте Худо ғазаб мекунад, фариштагони ҳомили арш мутавачҷҷиҳи хашми Худо шуда ва сангинии онро бар дӯши худ дармеёбанд ва саҷдакунон меафтанд, ва чун ғазаби Ӯ фурукаш шавад, арш сабук шуда ба ҳамин ҷои қаблӣ худ бармегардад» дурӯғ мешуморед? Фармуд: Ба ман бигӯ, бубинам, оё Худованд аз ҳамон вақт, ки Иблисро лаънат кард, то имрӯз ва то рӯзи қиёмат аз Иблис ва ёронаш розӣ аст ё хашмгин? Гуфт: Оре, Ӯ бар ҳамаи онон хашмгин аст. Фармуд: Пас, чӣ вақт розӣ мешавад, то бори Арш бар дӯши онон (фариштагони ҳомили Арш) сабук гардад, ҳол он ки Ӯ дар сифати хашм пайваста бар Шайтон ва пайравонаш мондагор аст?! Сипас, ҳазрат фармуд: Вой бар ту! Чӣ тавр ҷуръат мекунӣ, ки Парвардигори худро ба тағйир аз ҳолате ба ҳолати дигар васф кунӣ ва он чиро, ки бар махлуқот ҷорӣ мешавад, бар ҳазрати Ҳақ ҷорӣ созӣ?! Ӯ пок ва муназзаҳ аст, ки махлуқ заволпазир бошад ва маҳалли тағйир қарор гирад! Сафвон гуфт: Абуқарра аз посухҳои он ҳазрат мутаҳайир шуд ва аз додани ҳар ҷавобе оҷиз монд, то бархоста рафт. [24]

Ҷусторҳои вобаста

Эзоҳ

  1. ↑ Субҳонӣ, Мунозираҳои маъсумон, 1392ҳ.ш., саҳ.150
  2. ↑ Кулайни, "Ал-Кофӣ", 1407ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.130; Шайх Садуқ, "Тавҳид", 1398ҳ.қ., саҳ.111; Табарсӣ, "Ал-Иҳтиҷоҷ", 1403ҳ.қ., ҷ.2, саҳ.405
  3. ↑ Иштиҳордӣ, Достониҳои "Усули Кофӣ"
  4. ↑ Табарсӣ, "Ал-Иҳтиҷоҷ", 1403ҳ.қ., ҷ.2, саҳ.405
  5. ↑ Табарсӣ, "Ал-Иҳтиҷоҷ", 1403ҳ.қ., ҷ.2, саҳ.405 - 408
  6. ↑ Табарсӣ, "Ал-Иҳтиҷоҷ", 1403ҳ.қ., ҷ.2, саҳ.405 - 408
  7. ↑ Табарсӣ, "Ал-Иҳтиҷоҷ", 1403ҳ.қ., ҷ.2, саҳ.408
  8. ↑ Сураи Анъом, ояти 103
  9. ↑ Сураи Тоҳо, ояти 110
  10. ↑ Сураи Шуро, ояти 11
  11. ↑ Сураи Наҷм, ояти 13
  12. ↑ Сураи Наҷм, ояти 11
  13. ↑ Сураи Наҷм, ояти 18
  14. ↑ Сураи Тоҳо, ояти 110
  15. ↑ Табарсӣ, "Ал-Иҳтиҷоҷ", 1403ҳ.қ., ҷ.2, саҳ.406
  16. ↑ Кулайни, "Ал-Кофӣ", 1407ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.130 - 131
  17. ↑ Кулайни, "Ал-Кофӣ", 1407ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.95 - 96
  18. ↑ Кулайни, "Ал-Кофӣ", 1407ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.130 - 132
  19. ↑ Шайх Садуқ, "Тавҳид", 1398ҳ.қ., саҳ.110 - 111
  20. ↑ Табарсӣ, "Ал-Иҳтиҷоҷ", 1403ҳ.қ., ҷ.2, саҳ.405 - 408
  21. ↑ Маҷлисӣ, "Биҳор-ул-анвор", 1403ҳ.қ., ҷ.55, саҳ.14 - 15
  22. ↑ Маҷлисӣ, "Биҳор-ул-анвор", 1403ҳ.қ., ҷ.4, саҳ.36
  23. ↑ Маҷлисӣ, "Биҳор-ул-анвор", 1403ҳ.қ., ҷ.10, саҳ.344 - 347
  24. ↑ Табарсӣ, "Ал-Иҳтиҷоҷ", 1403ҳ.қ., ҷ.2, саҳ.405 - 408. Табарсӣ, Матн ва тарҷумаи китоби шарифи "Иҳтиҷоҷ", 1381ҳ.ш., ҷ.2, саҳ.393 - 402

Сарчашма

  • Кулайни, Муҳаммад ибни Яъқуб, "Ал-Кофӣ", тасҳеҳ Алӣакбар Ғаффорӣ ва Муҳаммад Охундӣ, Теҳрон, "Дор-ул-кутуб-ил-исломия", 1407ҳ.қ.
  • Маҷлисӣ, Муҳаммадбоқир, "Биҳор-ул-анвор-ил-ҷомеа лидурари ахбор-ил-аиммат-ил-атҳор", Бейрут, Дору эҳё-ит-турос-ил-арабӣ, чопи дуюм, 1403ҳ.қ.
  • Субҳонӣ, Ҷаъфар, "Мунозираҳои маъсумон", Қум, Тавҳиди Қум, чопи аввал, 1392ҳ.ш.
  • Табарсӣ, Аҳмад ибни Алӣ, "Ал-Иҳтиҷоҷ ала аҳли л-Лаҷоҷ", таҳқиқ ва тасҳеҳ Муҳаммадбоқир Хуросон, Машҳад, "Нашри Муртазо", чопи аввал, 1403ҳ.қ.
  • Шайх Садуқ, Муҳаммад ибни Алӣ, "Ат-Тавҳид", таҳқиқ ва тасҳеҳ Ҳошим Ҳусайнӣ, Қум, Дафтари интишороти исломӣ вобаста ба Ҷомеаи мударрисини Ҳавзаи илмияи Қум", чопи аввал, 1398ҳ.қ.
Баргирифта аз "https://tg.wikishia.net/w/index.php?title=Мунозираи_Имом_Ризо_бо_Абуқурра&oldid=30559"