In maqola jak naviştori tavsifī dar bora jak mafhum fiqhist va nametavonad me'jore baroi a'moli dinī boşad. Baroi a'moli dinī ba manobei digar muroçia kuned.
Omeziş (forsī: آمیزش) nazdikī kardani çinsiji insone bo insoni digar jo bo hajvon ast. Dar fiqhi islomī kalimai çimo', muvoqia, vatj va duxul dar ma'noi omeziş ba kor meravad. Ahkomi fiqhiji omeziş marbut ba zamone ast, ki duxul - haddiaqal ba andozai xatnagoh - surat girifta boşad. Faqehon omezişro ba se qismi halol cun izdivoç, harom monandi zino va şubhanok taqsim va baroi har jak ahkomi mutafovite matrah mekunand. Tibqi fatvoi onho omeziş az peş jo puşt, muçibi çanobat meşavad, ki baroi pok şudan az on bojad ƣusli çanobat ba ço ovard. Harom budani omezişi mard bo mard (livot), zan bo zan (musohiqa), inson bo hajvon va hamcunin makruh budani omeziş bo hamsar az puşt, az çumlai ahkomi şar'ī dar zaminai omeziş ast.
Ta'rif va çojgohi fiqhī
Dar fiqh az omeziş bo nomhoe cun çimo', muvoqia, vatj va duxul jod meşavad, ki ba ma'noi nazdikī kardani çinsiji insone bo insoni digar jo bo hajvon ast.[1] Ahkomi omeziş dar bisjore az baxşhoi fiqh hamcun tahorat, rūza, e'tikof, haç, izdivoç, taloq, zihor, ilo' va hudud matrah meşavad.[2] Albatta in ahkom maxsusi omezişe ast, ki dar on haddi aqal ba andozai xatnagoh duxul surat girifta boşad.[3]
Anvoi omeziş
Omeziş az nazari fiqhī ba se qismi omezişi halol, omezişi şubhanok va omezişi harom taqsim meşavad, ki ahkomi mutafovite dorand.[4]
Omezişi halol
Omezişe, ki pas az faroham şudani asbobi şar'iji on, surat megirad, omezişi halol ast. Asbobi şar'iji omezişi halol iborat ast az: izdivoçi doim, izdivoçi muvaqqat, milkijat (sohibi kaniz budan) va tahlil (halol kardani istifodai çinsī az kanizi xud baroi digar kas).[5]
Omezişi şubhanok
Omezişi mardu zan, ba in gumon, ki asbobi şar'iji omeziş faroham şudaast, omezişi şubhanok jo dar istilohi fiqhī "vatji ba şubha" (nazdikiji çinsiji iştibohī) nomida meşavad; monandi zamone, ki marde ba iştiboh bo zane, ki gumon mekunad hamsari ūst, omeziş kunad.[6]
Ba fatvoi fuqaho omezişi şubhanok muçozoti had nadorad.[7] Hamcunin dar on, zan bojad idda nigah dorad[8] va mahr-ul-misl ba ū taalluq megirad.[9] Albatta ba guftai sohibi Çavohir agar iştiboh faqat az sūi mard boşad; ja'ne zan bidonad, ki bo ū mahram nest, mahrulmisl nadorad.[10]
Omezişi harom
Omezişe, ki biduni faroham şudani asbobi şar'ī va az rūi ogohī va bo ixtijor surat megirad, omezişi harom nom dorad.[11] Barxe az misdoqhoi omezişi harom iborat ast az: zino, livot, musohiqa, omeziş bo hajvon,[12] omeziş dar holote cun hajz, nifos, rūza va ehrom.[13]
Çunub şudan bo omeziş
- Hamcunin bibined: Çanobat
Ba fatvoi faqehon, omeziş ci az peş boşad ci az puşt, muçibi çanobat meşavad.[14] Omezişi mard bo mard va hamcunin omeziş bo hajvon niz sababi çanobat meşavad.[15] Omeziş va çunub şudan ahkome dorand; az çumla harom budani lams kardani xati Qur'on, ismi Xudo va bino bar ehtijoti voçib nomhoi imomon, mondan dar masçidho va xondani surahoe az Qur'on, ki saçdai voçib dorand.[16] Kase ki omeziş kardaast, agar haddiaqal ba andozai xatnagoh duxul ançom doda boşad,[17] baroi xondani namoz va giriftani rūza bojad ƣusli çanobat ba ço ovarad.[18]
Barxe ahkomi omeziş
Ba fatvoi maroçe'i taqlid, ahkomi omeziş, zamone çorī meşavad, ki dar on duxuli haddiaqal ba miqdori xatnagoh surat girifta boşad.[19] Barxe az ahkomi omeziş ba naql az kitobhoi fiqhī ba şarhi zer ast:
- Dar izdivoçi doim tarki omeziş ba muddati beş az cahor moh harom ast.[20]
- Omeziş bo hajvon harom ast va muçozoti ta'zir dorad.[21]
- Omeziş bo zane, ki ba sinni buluƣ narasidaast, harom ast.[22]
- Omezişi mard bo mard, ki livot nom dorad va omezişi zan bo zan, ki suhq (musohiqa) nomida meşavad, harom ast va muçozoti had dorad.[23]
- Agar mard bo mardi digare omeziş kunad, harom ast bo modar, xohar jo duxtari ū izdivoç kunad.[24]
- Omeziş bo hamsar az puşt çoiz ast, ammo karohati şadid dorad.[25]
- Omeziş dar avval, mobajn va oxiri har mohi (qamarī) karohat dorad ba istisnoi şabi avvali mohi Ramazon.[26]
- Omeziş dar mavoqe'e cun şabhoi duşanbe, seşanbe, pançşanbe va çum'a va zuhri pançşanbe, mustahab ast.[27]
- Omeziş dar şabu rūze, ki mohu xurşed giriftaast va niz hangomi ƣurubi xurşed va hangomi tului façr to tului oftob va ba'd az ehtilomi dar xob makruh ast.[28]
- Karohati omezişi musofire, ki şabona az roh rasidaast.[29]
- Karohati omezişi rū va puşt ba qibla va niz bo şikami pur.[30]
- Omeziş bo hamsar, boisi hurmati abadiji zavç (nopadarī) bo duxtaron (rabiba) va naberahoi duxtariji on zan az şavharoni sobiqu ojandaaş megardad.[31]
Çustorhoi vobasta
Ezoh
- ↑ Muassisai doirat-ul-maorifi fiqhi islomī, farhangi fiqh, 1390h.ş., ç.1, sah.161.
- ↑ Muassisai doirat-ul-maorifi fiqhi islomī, farhangi fiqh, 1390h.ş., ç.1, sah.161.
- ↑ Banihoşimiji Xumajnī, Tavzeh-ul-masoili maroçe', 1392h.ş., ç.1, sah.267.
- ↑ Muassisai doirat-ul-maorifi fiqhi islomī, farhangi fiqh, 1390h.ş., ç.1, sah.161.
- ↑ Muassisai doirat-ul-maorifi fiqhi islomī, farhangi fiqh, 1390h.ş., ç.1, sah.161.
- ↑ Muassisai doirat-ul-maorifi fiqhi islomī, farhangi fiqh, 1390h.ş., ç.1, sah.161.
- ↑ Muhaqqiqi Hillī, Şaroe'-ul-Islom, 1408h.q., ç.3, sah.35.
- ↑ Muhaqqiqi Hillī, Şaroe'-ul-Islom, 1408h.q., ç.3, sah.35.
- ↑ Tabotaboiji Jazdī, al-Urvat-ul-vusqo, 1409h.q., ç.2, sah.808.
- ↑ Naçafī, Çavohir-ul-kalom, 1404h.q., ç.32, sah.378 - 379.
- ↑ Muassisai doirat-ul-maorifi fiqhi islomī, farhangi fiqh, 1390h.ş., ç.1, sah.162.
- ↑ Şahidi Avval, al-Qavoidu va-l-favoid, 1400h.q., ç.1, sah.175.
- ↑ Muassisai doirat-ul-maorifi fiqhi islomī, farhangi fiqh, 1390h.ş., ç.1, sah.162.
- ↑ Banihoşimiji Xumajnī, Tavzeh-ul-masoili maroçe', 1392h.ş., ç.1, sah.267.
- ↑ Banihoşimiji Xumajnī, Tavzeh-ul-masoili maroçe', 1392h.ş., ç.1, sah.267 va 268.
- ↑ Banihoşimiji Xumajnī, Tavzeh-ul-masoili maroçe', 1392h.ş., ç.1, sah.269.
- ↑ Banihoşimiji Xumajnī, Tavzeh-ul-masoili maroçe', 1392h.ş., ç.1, sah.267.
- ↑ Banihoşimiji Xumajnī, Tavzeh-ul-masoili maroçe', 1392h.ş., ç.1, sah.273.
- ↑ Nig.: Banihoşimiji Xumajnī, Tavzeh-ul-masoili maroçe', 1392h.ş., ç.1, sah.267.
- ↑ Muhaqqiqi Hillī, Şaroe'-ul-Islom, 1408h.q., ç.2, sah.214; Şahidi Sonī, ar-Ravzat-ul-bahija, 1410h.q., ç.5, sah.104.
- ↑ Şahidi Avval, al-Qavoid va-l-favoid, 1400h.q., ç.1, sah.175.
- ↑ Muhaqqiqi Hillī, Şaroe'-ul-Islom, 1408h.q., ç.2, sah.214.
- ↑ Alloma Hillī, Muxtalaf-uş-şi'a, 1413h.q., ç.9, sah.189; Muhaqqiqi Hillī, Şaroe'-ul-Islom, 1408h.q., ç.4, sah.146.
- ↑ Banihoşimiji Xumajnī, Tavzeh-ul-masoili maroçe', 1392h.ş., ç.2, sah.611.
- ↑ Muhaqqiqi Hillī, Şaroe'-ul-Islom, 1408h.q., ç.2, sah.214.
- ↑ Hurri Omilī, Vasoil-uş-şi'a, Olulbajt, ç.20, sah.129, hadisi 3.
- ↑ Tabotaboiji Jazdī, al-Urvat-ul-vusqo, 1409h.q., ç.2, sah.801.
- ↑ Jazdī, Muhammadkozim, al-Urvat-ul-vusqo, 1417h.q., ç.5, sah.482.
- ↑ Jazdī, Muhammadkozim, al-Urvat-ul-vusqo, 1417h.q., ç.5, sah.482, Hurri Omilī, Vasoil-uş-şi'a, ç.20, sah.131.
- ↑ Jazdī, Muhammadkozim, al-Urvat-ul-vusqo, 1417h.q., ç.5, sah.483
- ↑ Naçafī, Çavohir-ul-kalom, 1404h.q., ç.29, sah.349.
Sarcaşma
- Alloma Hillī, Hasan ibni Jusuf, Muxtalaf-uş-şi'a fi ahkom-iş-şari'at, Qum, daftari intişoroti islomī, copi duvum, 1413h.q.
- Banihoşimiji Xumajnī, Sajid Muhammadhusajn, Tavzeh-ul-masoili maroçe' mutobiq bo fatovoi şonzdah nafar az maroçe'i muazzami taqlid, Qum, daftari intişoroti islomī, copi haştum, 1424h.q.
- Muassisai doirat-ul-maorifi fiqhi islomī bar mazhabi Ahli Bajt, farhangi fiqh mutobiqi mazhabi Ahli Bajt (a), Qum, muassisai doiratulmaorifi fiqhi islomī, copi sejum, 1392h.ş.
- Muhaqqiqi Hillī, Ça'far ibni Hasan, Şaroi'-ul-Islom fi masoil-il-haloli va-l-harom, tahqiq va tashehi Abdulhusajn Muhammadalī Baqqol, Qum, Ismoilijon, copi duvum, 1408h.q.
- Naçafī, Muhammadhasan, Çavohir-ul-kalom fi şarhi şaroe'-il-Islom, Bejrut, Doru ehjo-it-turos-il-arabī, copi haftum, 1404h.q.
- Tabotaboiji Jazdī, Sajid Muhammadkozim, al-Urvat-ul-vusqo, Bejrut, muassisat-ul-A'lamī lilmatbuot, copi duvvum, 1409h.q.
- Şahidi Avval, Muhammad ibni Makkī, al-Qavoid va-l-favoid, tahqiqi Sajidabdulhodī Hakim, Qum, kitobfuruşiji Mufid, copi avval, 1400h.q.
- Şahidi Sonī, Zajniddin ibni Alī, ar-Ravzat-ul-bahija fi şarh-il-lum'at-id-damişqija, şarhi Sajid Muhammadi Kalontar, Qum, kitobfurūşiji Dovarī, copi avval, 1410h.q.