Jump to content

Ilmi ƣajb

Az wikishia

Ilmi ƣajb (forsī: علم غیب) ogohī nisbat ba umuri pinhon va cizhoe, ki bo rohhoi odiji ibrok qobil dark nestand. Mutakallimoni şi'a bo tavvaçuh ba ojoti Qur'on ba du nav' ilmi ƣajbi qoil şudaand: jake ilmi ƣajbi zotī va mustaqil ast, ki manzur az on nav'e ogohī az ƣajb ast, ki az kasi digar girifta nameşavad. In nav' ilmi ƣajb maxsusi Xudost. Digar ilmi ƣajbi mustafod jo vobasta, ki az sūi Xudo ba barxe bandagoni barguzidaaş doda şudaast. Olimoni imomija bar in bovarand, ki ogohiji pajombaroni Ilohī va imomoni ma'sum (a) az ƣajb hamin nav'i ilmi ƣajbi mustafod va vobasta ast, ki ba iznu ta'limi Xudovand onro ba dast meovarand.

Iddae az olimoni vahhobī, bo istinod ba ojote az Qur'on, mu'taqidand ilmi ƣajb tanho az oni Xudost va nisbat dodani ilmi ƣajb ba ƣajri Xudovandro muçibi gumrohī va kufr donistaand. Onon şiajonro ba daleli e'tiqod ba ilmi ƣajb doştani pajombaronu imomoni ma'sum, ba ƣuluv muttaham mekunand. Dar muqobil, olimoni imomija bo istinod ba ojote digar guftaand, ki Xudovand ba barxe pajombaronu bandagoni barguzidaaş, ilmi ƣajb ato mekunad.

Ba bovari imomija, ilmi ƣajbi imomon (a) hamonandi ilmi Pajombar (s), az çonibi Xudovand ast. Onon mu'taqidand ilmi Ilohī gohe az tariqi Pajombar ba imomon muntaqil şudaast va gohe az rohi tahdis ba vositai fariştagon jo ilhom, ba ƣajb ogohī mejoband. Dar borai ilmi ƣajbi imomon, du nazari haddiaqalī va haddiaksarī iroa şudaast; te'dode az mutakallimoni imomija ilmi ƣajbi imomro ba mavoridi xosse mahdud donistaand va dar muqobil iddae digar bo istinod ba dastae az rivojot, bar in nazarand, ki ilmi onon şomili hama umure meşavad, ki rūj doda jo dar ojanda rux xohad dod.

Mafhumşinosī va çojgoh

Ilmi ƣajb ogohī ba umuri pinhon va cizhoe ast, ki bo hissi zohirī qobili dark nestand.[1] Ƣajb dar luƣat ba ma'noi cizest ki az hissi zohirī pūşida ast; dar muqobili şuhud, ki ba ma'noi cize ast, ki bo his qobili dark ast.[2] Ƣajb dar istiloh, cize ast, ki şinoxti on ba kumaki asbobi odī tahaqquq namepazirad.[3]

Imomija bo istinod ba barxe ojot va rivojot mu'taqidand, ki na tanho Pajƣambar (s), balki imomoni ma'sum (a) va hamcunin barxe pajombaroni ilohī, ba iznu anojati Xudovand, ilmi ƣajb dorand.[4] Doştani cunin bovarī sabab şudaast, to barxe vahhobijon ba şia nisbati ƣuluv bidihand.[5] Masa'lai ilmi ƣajb, aqsom, mahduda va kajfijati on az çumla masoilest, ki mutakallimoni guzaşta dar ilmi kalom dar borai on bahs kardaand[6] va imrūza (dar qarni ponzdahumi qamarī) niz dar posux ba barxe tūhmathoi noravo az sūi vahhobijon va darki durust nadoştani onon nisbat ba in masa'la, mavridi mutoliavu barrasiji mutakallimoni imomija qaror giriftaast.[7]

Aqsomi ilmi ƣajb

Ilmi ƣajbro az çihati taalluqaş ba kase ki onro dorad, ba du nav' taqsim kardaand:

  • Ilmi ƣajbi zotī jo mustaqil:[8] manzur az on nav'e ogohī az ƣajb ast, ki az kasi digar omūxta nameşavad.[9] In nav'i ilmi ƣajb nomahdud ast va tanho Xudovand onro dorad va gufta meşavad kasi digare bo ū dar in ilm şarik nest.[10] Şajxi Mufid dar Avoil-ul-maqolot gufta barxe ƣolijon va mufavviza in nav'i ogohī az ƣajbro ba imomoni ma'sum nisbat dodaand.[11] Ū in didgohro botil donistaast.[12]
  • Ilmi ƣajbi mustafod jo vobasta:[13] nav'e ogohī az ƣajb ast ki az sūi Xudovand ba barxe bandagonaş doda şudaast.[14] Hamai olimoni imomija bar in bovarand, ki ogohiji pajombaroni Ilohī va imomoni ma'sum (a) az ƣajb, az hamin nav' ast, ki ba iznu ta'limi Xudovand ast va onon in nahvai ilmi ƣajbro az Xudovand darjoft mekunand.[15]

Erodho ba ilmi ƣajbi Pajƣambar (s) va posuxi şiajon

Barxe vahhobijon ilmi ƣajbro faqat az oni Xudo donista va ilmi ƣajbi pajombaroni Ilohī va hatto Pajƣambar (s)-ro inkor kardaand.[16] Abdulaziz Binboz, muftiji vahobiji ahli Arabiston, nisbat dodani ilmi ƣajb ba ƣajrixudovandro mūçibi gumrohī va kufr ba Xudovand donistaast.[17] Onon baroi in didgoh ba du dasta az ojoti Qur'on dar borai ilmi ƣajb istinod kardaand:

  1. Ojote, ki dar on Pajƣambar (s) ogohī ba ƣajbro az xudaş nafj kardaast;[18] monandi ojati «قُلْ لَا أَقُولُ لَکُمْ عِنْدِی خَزَائِنُ اللَّهِ وَ لَا أَعْلَمُ الْغَیْبَ; Bigū: man namegūjam xazoini Xudo nazdi man ast va man az ƣajb ogoh nestam».[19]
  2. Ojote, ki dar onho ogohī ba ƣajbro faqat ba Xudovand nisbat dodaast;[20] monandi ojati «وَ عِنْدَهُ مَفَاتِحُ الْغَیْبِ لَا یَعْلَمُهَا إِلَّا هُوَ; Va kalidhoi ƣajb tanho nazdi Ūst. Çuz Ū kase onro namedonad».[21]

Baroi raddi in didgoh, ba ojote hamcun ojoti 44, 179 surai Oli Imron va ojoti 26, 27 surai Çin istinod şudaast, ki bar asosi onho, Xudovand ba barxe az pajombaron va bandagoni barguzidaaş ilmi ƣajb ato kardaast.[22] Hamcunin guftaand bo nazar ba ojoti Qur'on fahmida meşavad, ki Qur'on dar borai du nav' ilmi ƣajb, ja'ne ilmi ƣajbi zotiju mustaqil va ilmi ƣajbi mustafodu vobasta suxan ba mijon ovardaast. Ojote, ki ilmi ƣajbro maxsusi Xudovand donista, manzuraşon hamon ilmi zotī va mustaqil ast, ki tanho az oni Xudost va ojote, ki bar vuçudi ilmi ƣajb dar ƣajri Xudovand işora mekunand, hamon ojotest, ki ba ilmi ƣajbi vobastavu mustafod dalolat dorand; ja'ne hamon ilme, ki az sūi Xudovand va ba izni Ū ba Pajƣambar (s) va barxe digar az bandagoni barguzidaaş ato şudaast.[23]

Murtazo Mutahharī, rūhonī va fajlasufi şia, baroi çam'i bajni du dasta ojot guftaast ilmi ƣajb dar istilohi Qur'on ja'ne in ki kase az zoti xud va biduni omūxtan ƣajb bidonad va lizo faqat Xudo olim ba ƣajb astu Pajƣambar (s) va digar bandagoni barguzida, omūzandai ƣajb hastand, ki ilmi ƣajbro az Xudovand darjoft mekunand.[24]

Ilmi ƣajbi imomon (a)

Maqolai aslī: Ilmi imom

Bino ba bovari imomija, ilmi ƣajbi imomon (a) hamonandi ilmi Pajƣambar (s), az çonibi Xudovand ast.[25] Onon bar in bovarand, ki ilmi Ilohī gohe az tariqi pajombar ba imomon muntaqil şudaast; bad-in surat ki Pajƣambar (s) in ilmro az Xudovand darjoft karda va ba Imom Alī (a) ta'lim doda va Imom Alī (a) ba Imom Hasan (a) ta'lim doda va ba hamin tartib har imome ba imom ba'dī to oxirin imom, ja'ne Imom Mahdī (a) intiqol joftaast.[26] Gohe niz ilmi Ilohī az rohhoi digare ba imom (a) merasad.[27] Baroi namuna bar asosi barxe rivojote, ki dar manobei rivoiji şia omada, Çabrail axbori rūjdodhoi ojandaro ba hazrati Fotima (s) guft va ū dar Mushafi Fotima navişt.[28] Hamcunin bo tavvaçuh ba barxe rivojot, imom (a) metavonad az rohi tahdis ba vositai fariştagon[29] jo ilhom, ba ƣajb ogohī joband.[30]

Bar asosi barxe rivojot, imom vorisi ilmi pajombaron[31] va xazinadori ilmi Ilohī[32] ast. Şi'jon ba barxe rivojot az çumla hadisi Madinatul'ilm istinod mekunand, ki dar on Pajƣambar (s), xudaşro şahri ilm va Imom Alī (a)-ro bobi on muarrifī kardaast.[33]

Dar borai miqdori ilmi ƣajbi imom (a) niz barxe az mutakallimoni şia mu'taqidand, ki ilmi onon, mahdud ba mavoridi xossest.[34] Şajxi Mufid ilmi ƣajbi imomro az avsofi zarurī va şarti imomati onon nadonista va guftaast imomon (a) ba zamiri barxe insonho ogohand va ba barxe umure ki hanuz voqe' naşuda niz ilm dorand.[35] Barxe digar bo istinod ba dastae az rivojot,[36] bar in bovarand, ki ilmi imomon şomili tamom umurest, ki dar olam rūj doda jo xohad dod.[37]

Ilmi ƣajbi digar pajƣambaroni Ilohī

Bar asosi ojoti 26 va 27 surai Çin, Xudovand ba harjak az pajombaronaş ki bixohad, ilmi ƣajb medihad.[38] Hamcunin bar asosi dastae az ojoti Qur'on, barxe pajombaroni Ilohī dar mavoride az ƣajb ogoh buda va ba on xabar dodaand:

Bar asosi ojati 81 surai Hud, hazrati Lut peş az on ki qavmaş ba azobi Ilohī ducor şavand, tavassuti barxe fariştagoni Ilohī az zamoni azob boxabar gaşt[39] va in jake az namunahoi ƣajbdonī jo ilmi ba ƣajb ast.[40]

Bar asosi ojati «وَ أُنَبِّئُکُمْ بِمَا تَأْکُلُونَ وَ مَا تَدَّخِرُونَ فِی بُیُوتِکُمْ; va ba şumo xabar medaham, ki dar xonahojaton cī mexūred va cī zaxira mekuned»,[41] tavonoī bar xabar dodan az asrori nihoniji mardum az sūi hazrati Iso va ogoh budani vaj ba asrori ƣajbī jake az mu'çizahovu nişonahoi haqqonijati vaj baroi qavmi xudaş budaast.[42]

Mutobiqi ojati 45 surai Oli Imron, Xudovand az tariqi firiştae, hazrati Marjamro ba tavalludi farzandaş hazrati Iso başorat dod va ūro az on ogoh soxt.[43]

Bar asosi ojati «تِلْکَ مِنْ أَنْبَاءِ الْغَیْبِ نُوحِیهَا إِلَیْکَ; in az axbori ƣajb ast, ki ba tu vahj mekunem»,[44] vaqte Xudovand dar Qur'on sarguzaşti qavmi Nūhro ba pajombari Islom (s) vahj mekunad va ūvu qavmi vajro bar ahvoli onon boxabar megardonad, megūjad in az axbori ƣajbest, ki bar ū vahj kardaast.[45]

Çustorhoi vobastai

Ezoh

  1. ↑ Aminī, al-Ƣadir, 1416h.q., ç.5, sah.52
  2. ↑ Turajhī, Maçma'-ul-bahrajn, 1375h.ş., ç.2, sah.134 - 135; Roƣib, al-Mufradot, 1412h.q., sah.616
  3. ↑ Muƣnija, at-Tafsir-ul-koşif, 1424h.q., ç.1, sah.44; Subhonī, Mafohim-ul-Qur'on, 1420h.q., ç.3, sah.402 - 407
  4. ↑ Alloma Maçlisī, Mir'ot-ul-uqul, 1404h.q., ç.3, sah.115; Aminī, al-Ƣadir, 1416h.q., ç.5, sah.53
  5. ↑ Baroi namuna nig.: Ilohī Zahir, aş-Şi'atu va-s-sunna, 1396h.q., sah.68 - 70; Ƣunajmon, Ilm-ul-ƣajbi fi-ş-şari'at-il-islomija, 1425h.q., sah.10
  6. ↑ Baroi namuna nig.: Şajxi Mufid, Avoil-ul-maqolot, 1413h.q., sah.313
  7. ↑ Aminī, al-Ƣadir, 1416h.q., ç.5, sah.52; Rabboniji Gulpojgonī, Daromade ba şiaşinosī, 1385h.ş., sah.317
  8. ↑ Şajxi Mufid, Avoil-ul-maqolot, 1413h.q., sah.67 va 313
  9. ↑ Subhonī, Çidoli ahsan, 1390h.ş., sah.98 - 99
  10. ↑ Şajxi Mufid, Avoil-ul-maqolot, sah.67; Subhonī, Çidoli ahsan, 1390h.ş., sah.98 - 99
  11. ↑ Şajxi Mufid, Avoil-ul-maqolot, 1413h.q., sah.67
  12. ↑ Şajxi Mufid, Avoil-ul-maqolot, 1413h.q., sah.67
  13. ↑ Şajxi Mufid, Avoil-ul-maqolot, 1413h.q., sah.67 va 313
  14. ↑ Subhonī, Çidoli ahsan, 1390h.ş., sah.100
  15. ↑ Şajxi Mufid, Avoil-ul-maqolot, 1413h.q., sah.67; Subhonī, Ilmi ƣajb (ogohiji sejum), 1375h.ş., sah.63 - 64
  16. ↑ Baroi namuna nig.: Benboz, Maçmui fatovoi Benboz, 2008m, ç.3, sah.97; Zahiri Ilohī, aş-Şi'atu va-s-sunna, 1396h.q., sah.68
  17. ↑ Benboz, Maçmui fatovoi Benboz, 2008m, ç.3, sah.97
  18. ↑ Benboz, Maçmui fatovoi Benboz, 2008m, ç.3, sah.97; Zahiri Ilohī, aş-Şi'atu va-s-sunna, 1396h.q., sah.68
  19. ↑ surai An'om, ojati 50; Benboz, Maçmui fatovoi Benboz, 2008m, ç.3, sah.97; Zahiri Ilohī, aş-Şi'atu va-s-sunna, 1396h.q., sah.68
  20. ↑ Benboz, Maçmui fatovoi Benboz, 2008m, ç.3, sah.97; Zahiri Ilohī, aş-Şi'atu va-s-sunna, 1396h.q., sah.68
  21. ↑ Benboz, Maçmui fatovoi Benboz, 2008m, ç.3, sah.97; Zahiri Ilohī, aş-Şi'atu va-s-sunna, 1396h.q., sah.68
  22. ↑ Namoziji Şohrūdī, Ilmi ƣajb, 1393h.ş., sah.31 - 34; Mutahharī, Maçmuai osor, 1390h.ş., ç.27, sah.828
  23. ↑ Baroi namuna nig.: allomai Aminī, al-Ƣadir, 1416h.q., ç.5, sah.57 - 58; Subhonī, Çidoli ahsan, 1390h.ş., sah.98 - 100; Subhonī, Ilmi ƣajb (ogohiji sejum), 1375h.ş., sah.63 - 64
  24. ↑ Mutahharī, Maçmuai osor, 1390h.ş., ç.27, sah.828
  25. ↑ Xarrozī, Bidojat-ul-maorif, 1429h.q., ç.2, sah.46
  26. ↑ Xarrozī, Bidojat-ul-maorif, 1429h.q., ç.2, sah.46
  27. ↑ Xarrozī, Bidojat-ul-maorif, 1429h.q., ç.2, sah.47
  28. ↑ Kulajnī, al-Kofī, 1407h.q., ç.1, sah.239 - 240
  29. ↑ Kulajnī, al-Kofī, 1407h.q., ç.1, sah.239 - 270
  30. ↑ Kulajnī, al-Kofī, 1407h.q., ç.1, sah.264
  31. ↑ Kulajnī, al-Kofī, 1407h.q., ç.1, sah.470
  32. ↑ Kulajnī, al-Kofī, 1407h.q., ç.1, sah.192
  33. ↑ Hurri Omilī, Vasoil-uş-şi'a, 1416h.q., ç.27, sah.34
  34. ↑ Hillī, Açvibat-ul-masoil, sah.148
  35. ↑ Şajxi Mufid, Avoil-ul-maqolot, 1413h.q., sah.67
  36. ↑ Kulajnī, al-Kofī, 1407h.q., ç.1, sah.258 - 262
  37. ↑ Muzaffar, Ilm-ul-imom, Maktabat-ul-hajdarija, sah.23
  38. ↑ Tabotaboī, al-Mizon, 1363h.ş., ç.20, sah.53
  39. ↑ surai Hud, ojati 81
  40. ↑ Nodim, Ilmi ƣajb az nigohi aqlu vahj, 1395h.ş., sah.130
  41. ↑ surai Oli Imron, ojati 49
  42. ↑ Makorimi Şerozī, Tafsiri namuna, 1374h.ş., ç.2, sah.556
  43. ↑ Makorimi Şerozī, Tafsiri namuna, 1374h.ş., ç.2, sah.547
  44. ↑ surai Hud, ojati 49
  45. ↑ Tabotaboī, al-Mizon, 1363h.ş., ç.3, sah.190

Sarcaşma

  • Alloma Maçlisī, Muhammadboqir, Mir'ot-ul-uqul, Qum, Dor-ul-kutub-il-islomija, 1404h.q.
  • Aminī, Abdulhusajn, al-Ƣadir, Qum, Markazu al-Ƣadiri li-d-dirosot-il-islomija, 1416h.q.
  • Benboz, Abdul'aziz ibni Abdulloh, Maçmui fatovoi Benboz, beço, Dor-ul-qosimi li-n-naşr, 2008.
  • Ilohiji Zahir, Ehson, aş-Şi'atu va-s-sunna, Lohur, 1396h.q.
  • Kulajnī, Muhammad ibni Ja'qub, al-Kofī, tashehi Aliakbari ƣafforī va Muhammadi Oxundī, Tehron, Dor-ul-kutub-il-islomija, 1407h.q.
  • Makorimi Şerozī, Nosir, Tafsiri namuna, Tehron, Dor-ul-kutub-il-islomija, 1374h.ş.
  • Muzaffar, Muhammadhusajn, Ilm-ul-imom, Naçaf, Maktabat-ul-hajdarija, be to.
  • Mutahharī, Murtazo, Maçmuai osor, Qum, intişoroti Sadro, 1390h.ş.
  • Muƣnija, Muhammadçavod, at-Tafsir-ul-koşif, Qum, Dor-ul-kitob-il-islomī, 1424h.q.
  • Namoziji Şohrūdī, Alī, Ilmi ƣajb, Maşhad, naşri Vilojat, 1393h.ş.
  • Nodim, Muhammadhasan, Ilmi ƣajb az nigohi aqlu vahj, Qum, Donişgohi adjonu mazohib, 1395h.ş.
  • Rabboniji Gulpojgonī, Alī, Daromade ba şiaşinosī, Qum, Markazi çahoniji ulumi islomī, 1385h.ş.
  • Roƣibi Isfahonī, Husajn ibni Muhammad, al-Mufradoti fi ƣarib-il-Qur'on, tahqiqi Safavon Adanoni Dovūdī, Dimişq va Bejrut, id-Dor-uş-şomijati va Dor-ul-ilm, 1412h.q.
  • Subhonī, Ça'far, Ilmi ƣajb (ogohiji sejum), Qum, Muassisai Imom Sodiq (a), 1386h.ş.
  • Subhonī, Ça'far, Mafohim-ul-Qur'on, Qum, muassisai Imom Sodiq (a), 1420h.q.
  • Subhonī, Ça'far, Çidoli ahsan, Tehron, Naşri maş'ar, 1390h.ş.
  • Tabotaboī, Sajid Muhammadhusajn, al-Mizoni fi tafsir-il-Qur'on, Qum, intişoroti Ismoilijon, 1363h.ş.
  • Turajhī, faxriddin, Maçma'-ul-bahrajn, tahqiqi Sajid Ahmadi Husajnī, Tehron, Kitobfurūşiji Murtazavī, copi sejum, 1375h.ş.
  • Xarrozī, Muhsin, Bidojat-ul-maorif-il-ilohijati fi şarhi aqoid-il-imomijati li-l-Muzaffar, Qum, Naşri islomī, 1420h.q.
  • Şajxi Mufid, Muhammad ibni Muhammad, Avoil-ul-maqolot, Qum, 1413h.q.
  • Ƣunajmon, Ahmad ibni Abdulloh, Ilm-ul-ƣajbi fi-ş-şari'at-il-islomija, Madina, al-Çome'at-ul-islomija, 1425h.q.
  • Hillī, Hasan ibni Jusuf, Açvibat-ul-masoili al-muhannoija, Muqaddama: Muhjiddini Momaqonī, Qum, Xajjom, 1401h.q.
  • Hurri Omilī, Muhammad ibni Hasan, Vasoil-uş-şi'a, tashehi Sajid Muhammadrizo Husajniji Çalolī, Qum, intişoroti muassisai Oli-l-Bajt (a), 1416h.q.
Bargirifta az "https://tg.wikishia.net/w/index.php?title=Илми_ғайб&oldid=27833"