Jump to content

Ululamr

Az wikishia
Ojati Ulul-amr, ojati 59 surai Niso

In maqola dar borai mafhumi ululamr ast. Baroi oşnoī bo ojate bo hamin unvon, madxali ojati Ululamrro bubined.

Ul-ul-amr (arabī: اوُلوالْاَمْر) ba ma'noi sohiboni amr, kasone hastand, ki bar asosi ojati Ulul-amr, itoat az onon farz ast. In istiloh dar ojati 59 surai Niso omada ast. Dar borai ismati ululamr va inki onho kī hastand, dar kitobhoi kalomī va tafsiriji şi'a va ahli sunnat, nazaroti gunogune iroa şuda ast. Ba e'tiqodi imomija, manzur az kalimai ululamr, imomoni ma'sum hastand, vale az nazari ahli sunnat, xulafoi roşidin, hokimoni odil va içmo' az masodiqi on ast. Şi'ajon mu'taqidand ba daleli ta'kidi ojati Ululamr bar itoati beqajdu şart az ululamr, in ojat bar ismati sohiboni amr dalolat mekunad, vale beştari ulamoi ahli sunnat mu'taqidand ismati ululamr az in ojat ba dast nameojad.

Ojati Ulul-amr

Naviştori aslī: Ojati Ululamr

Kalimai «ululamr» ba ma'noi sohiboni amr az ojati 59 surai Niso girifta şuda ast, ki dar on omada ast:

یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُواْ أَطِیعُواْ اللّهَ وَأَطِیعُواْ الرَّسُولَ وَأُوْلِی الأَمْرِ مِنکمْ

«Ej kasone ki imon ovardaed, Xudoro itoat kuned va Pajƣambar va ululamri xudro [niz] itoat kuned!».

Muffasironi şi'a monandi Fazl ibni Hasani Tabarsī va Alloma Tabotaboī[1] va mutakallimoni imomī[2] az in ojat, ismati ululamrro bardoşt mekunand. Sipas bo istinod ba rivojote dar borai masodiqi ululamr, bar ismati imomoni duvozdahgona istidlol mekunand.[3]

Ismati ululamr

Istidloli şi'ajon bar ismati ululamr bo istinod ba ojati Ululamr, bar in mabno ustuvor ast, ki ojat ba itoati beqajdu şart az ululamr dastur doda ast.[4] Daloili onho bar in matlab: 1- itloqi ojat ast; ja'ne ojat pas az amr ba itoat az ululamr, istisno najovarda ast. 2- Dar ojat, amr ba itoat az ululamr, dar kanori amr ba itoat az Rasuli Xudo, hazrati Muhammadi Mustafo (s) omada ast. Ba e'tiqodi eşon in mas'ala nişon medihad hamon tavr ki bojad beqajdu şart az Pajƣambar (s) itoat kard, az ululamr ham farz ast ba hamin surat pajravī kard.[5]

Tibqi in mabno, istidlol ba in şakl ast, ki tibqi ojat, itoati beqajdu şart az ululamr farz ast. Agar ululamr ma'sum naboşand va ba amali harom amr kunand, bajni du farmoni Xudovand taoruz peş meojad; zero az jak sūj farz ast az ululamr itoat kunem va kori haromero ançom dihem va az sūi digar on kor harom ast va nabojad onro ançom dihem. Binobarin ululamr ismat dorand.[6]

Faxri Rozī az olimoni ahli sunnat niz cunin didgohe dorad,[7] ammo digar ulamoi ahli sunnat, didgohi digare dar in xusus dorand. Ba aqidai onon dar ojati Ulul-amr, pas az amr ba itoat az ululamr, omada ast, ki agar dar mas'alae ixtilofi nazar pajdo karded, ba Xudo va Pajƣambar (s) ruçū' kuned. In qarina nişon medihad, ki farzi itoat az ululamr beqajdu şart nest. Hargoh onho ba amali harome amr kardand, nabojad az onho itoat kard. Binobarin ba bovari eşon in ojat bar ismati ululamr dalolat nadorad.[8]

Dar muqobil ba aqidai şi'ajon, amri mavçud dar ojat ba gunae bajon şuda ast, ki istisnopazir nest; ja'ne az nazari urfī az on bardoşt meşavad, ki be qajdu şart bojad az ululamr itoat kard va lozimai in suxan ismati onon ast.[9]

Misdoqi ululamr

Dar xususi masodiqi ululamr bahshoi bisjore dar kitobhoi tafsirii şi'a va sunnī surat girifta ast[10] va bajni şi'ajon va ahli sunnat ixtilofi nazar hast.

Tibqi hadisi Çobir, ki dar manobei rivoiji şi'a hamcun Kifojat-ul-asar[11] va Kamol-ud-din[12] omada ast, imomoni duvozdahgona masodiqi ululamr hastand. Şi'ajon hamcunin baroi isboti in matlab ba rivojote hamcun hadisi Safina va hadisi Saqalajn, istinod mekunand.[13] Ba guftai Alloma Hillī rivojoti mutavotire az rovijoni şi'a va ahli sunnat vuçud dorad, ki bar in mas'ala dalolat mekunad.[14]

Ulamoi ahli sunnat in didgohro namepazirand va xud didgohhoi muxtalife dorand. Barxe manzur az ululamrro xulafoi roşidin medonand, ba aqidai ba'zeho manzur az on olimoni dinī ast va bar tibqi didgohi digare, farmondehoni sarijaho misdoqhoi onand.[15]

Zamaxşarī navişta ast, ki manzur az on, har hokimi odile ast, ki bar asosi din hukumat mekunad; hamcun xulafoi roşidin va hokimone, ki monandi onon amal mekunand.[16]

Faxriddini Rozī ba illati inki barxilofi didgohi digar ulamoi ahli sunnat va monandi şi'ajon, e'tiqod dorad, ki tibqi ojat, lozim ast, ki ululamr ma'sum boşand, megūjad manzur az ululamr içmo' ast. Istidloli ū in ast, ki ma'sum jo hamai ummati musulmon ast, jo barxe az afrodi on. Az onço ki imrūza imkoni şinoxti afrode, ki ma'sum boşand vuçud nadorad, barxe az afrodi ummat ma'sum nestand. Binobarin, bojad guft ma'sum, içmo'i musulmonon ast.[17] Murodi ū az içmo', ahli hallu aqd, ja'ne ulamoi musulmon ast.[18]

Çustorhoi vobasta

Ezoh

  1. Tabarsī, Maçma'-ul-bajon, 1372, ç.3, sah.100 va 101/ Tabotaboī, al-Mizon, 1417h.q., ç.4, sah.319.
  2. Baroi namuna nigoh kuned ba Alloma Hillī, Kaşf-ul-murod, 1417h.q., sah.493.
  3. Tabarsī, Maçma'-ul-bajon, 1372, ç.3, sah.100 va 101/ Tabotaboī, al-Mizon, 1417h.q., ç.4, sah.319.
  4. Baroi namuna nigoh kuned ba Alloma Hillī, Kaşf-ul-murod, 1417h.q., sah.493/ Misbohi Jazdī, Roh va rohnamoşinosī, 1376h.ş., sah.206.
  5. Nigoh kuned ba Misbohi Jazdī, Roh va rohnamoşinosī, 1376h.ş., sah.206.
  6. Alloma Hillī, Kaşf-ul-murod, 1417h.q., sah.493/ Misbohi Jazdī, Roh va rohnamoşinosī, 1376h.ş., sah.206.
  7. Nigoh kuned ba Faxriddini Rozī, Mafotih-ul-ƣajb, 1420h.q., ç.10, sah.113.
  8. Nigoh kuned ba Taftozonī, Şarh-ul-maqosid, 1409h.q., ç.5, sah.250.
  9. Nigoh kuned ba Misbohi Jazdī, Roh va rohnamoşinosī, 1376h.ş., sah.207.
  10. Baroi namuna nigoh kuned ba Tabotaboī, al-Mizon, 1417h.q., ç.4, sah.392 – 401/ Faxriddini Rozī, Mafotih-ul-ƣajb, 1420h.q., ç.10, sah.112 – 114.
  11. Xazozi Rozī, Kifojat-ul-asar, 1401h.q., sah.54 - 55.
  12. Saduq, Kamol-ud-din, 1395h.q., ç.1, sah.253 - 254.
  13. Baroi namuna nigoh kuned ba Tabotaboī, al-Mizon, 1417h.q., ç.4, sah.399.
  14. Nigoh kuned ba Alloma Hillī, Kaşf-ul-murod, 1417h.q., sah.539.
  15. Faxriddini Rozī, Mafotih-ul-ƣajb, 1420h.q., ç.10, sah.113, 114.
  16. Nigoh kuned ba Zamaxşarī, tafsiri Kaşşof, 1407h.q., ç.1, sah.524.
  17. Nigoh kuned ba Faxriddini Rozī, Mafotih-ul-ƣajb, 1420h.q., ç.10, sah.113.
  18. Nigoh kuned ba Faxriddini Rozī, Mafotih-ul-ƣajb, 1420h.q., ç.10, sah.113.

Sarcaşma

  • Taftozonī, Sa'duddin Mas'ud ibni Umar, Şarh-ul-maqosid, tahqiqi Abdurrahmon Umajra, Qum, aş-Şarif ar-Razī, copi avval, 1409h.q.
  • Xazozi Rozī, Alī ibni Muhammad, Kifojat-ul-asar fi-n-nassi ala-l-aimmat-il-isno'aşar, tashehi Abdullatif Husajniji Kuhkamarī, Qum, Bedor, copi duvum, 1401h.q.
  • Zamaxşarī, Mahmud, al-Kaşşof an haqoiqi ƣavomiz-it-tanzil, Bejrut, Dor-ul-kitob-il-arabī, copi sejum, 1407h.q.
  • Şajx Saduq, Muhammad ibni Alī, Kamol-ud-din va tamom-un-ne'mat, Tehron, Dor-ul-kutub-il-islomijja, 1395h.q.
  • Tabotaboī, Sajidmuhammadhusajn, al-Mizon fi tafsir-il-Qur'on, Qum, intişoroti Islomī, copi pançum, 1417h.q.
  • Tabarsī, Fazl ibni Hasan, Maçma'-ul-bajon fi tafsir-il-Qur'on, Tehron, Nosir Xisrav, 1372h.ş.
  • Alloma Hillī, Hasan ibni Jusuf, Kaşf-ul-murod fi şarhi taçrid-il-e'tiqod, tahqiqi Hasan Hasanzoda Omulī, Qum, Daftari intişoroti islomī, copi haftum, 1417h.q.
  • Faxriddini Rozī, Abuabdulloh Muhammad ibni Umar, Mafotih-ul-ƣajb, Bejrut, Doru ehjo-it-turos-il-arabī, copi sejum, 1420h.q.
  • Misbohi Jazdī, Muhammadtaqī, Roh va rohnamoşinosī, Qum, intişoroti Muassisai omūzişī va paƶūhişiji imom Xumajnī, copi avval, 1376h.ş.