Ҳадиси Мубоҳата

Аз wikishia
Ҳадиси Мубоҳата
МавзуъФиқҳ
Содиршуда азПайғамбар (с)
Ровии аслӣИмом Содиқ (а)
РовиёнДовуди Сирҳон
Эътибори санадСаҳеҳ
Сарчашмаи шиаал-Кофӣ


Ҳадиси мубоҳата (арабӣ: حديث المباهتة) ҳадисе аз Пайғамбар (с) аст ки бархе аз уламо бо истинод ба он тӯҳмат задан ба бидъаткунандагон дар динро бо вуҷуди маслиҳат ҷоиз донистаанд. Бо ин ҳол аксари фақиҳон, ин бардоштро носаҳеҳ дониста ва ҳадисро ба «қонеъ кардани аҳли бидъат бо истидлолҳои муҳкам» маъно кардаанд. Ба гуфтаи Сайид Мӯсо Шубайрии Занҷонӣ ривояти мубоҳата мухолифи сираи аъимма (а) ва умури мусаллам шаръӣ аст ва ба ҳамин далел ин ривоятро ё бояд таъвил кард ва ё мардуд донист. Гуфта шуда то қабл аз Шайхи Ансорӣ ҳеҷ фақиҳе тӯҳмат задан ба аҳли бидъатро аз ин ривоят бардошт накардааст.

Унвони фиқҳии мубоҳата аз ин ҳадис гирифта шуда ва дар бахшҳои мухталифе аз китобҳои фиқҳӣ монанди ҳадди қазф (муҷозоти нисбат додани зино ё ливот ба дигарон), мавориди ҷавози ғайбат кардан ва касбҳои ҳаром аз он баҳс шудааст. Истифода аз равишҳое монанди тӯҳмат задан барои муқобила бо бидъатгузорон, аз мабоҳиси чолишии ин ривоят дониста шудааст.

Муаррифӣ ва ҷойгоҳ

Ҳадиси мубоҳата ҳадиси набавӣ аст ки дар китоби ал-Кофӣ нақл шудааст.[1] Бархе фақиҳон бо истинод ба ин ҳадис, тӯҳмат задан ба бидъатгузоронро ҷоиз донистаанд.[2] Дар муқобил бисёре аз фақиҳон чунин бӯҳтонеро ҷоиз намедонанд.[3] Гуфта шуда дар китобҳои муътабари ҳадисии шиа, ин ҳадис танҳо дар китоби ал-Кофӣ омадааст ва дар китобҳои ҳадисии аҳли суннат вуҷуд надорад.[4] Унвони фиқҳии мубоҳата аз ин ҳадиси баргирифта шуда[5] ва дар бахшҳои мухталифӣ аз китобҳои фиқҳӣ монанди ҳадди Қазф (муҷозоти нисбат додани зино ё ливот ба дигарон),[6] мавориди ҷавози ғайбат кардан[7] ва касбҳои ҳаром аз он баҳс шудааст.[8] Истифода аз равишҳое монанди тӯҳмат задан барои муқобила бо бидъатгузорон, аз мабоҳиси чолишии ин ривояти дониста шудааст.[9]

Матн ва санад

Имом Содиқ (а) гуфт, ки Пайғамбар (с) фармуд: Ҳар гоҳ пас аз ман шубҳаафканону бидъатгузоронро дидед, ошкоро аз онҳо безорӣ ҷӯед ва ба онон бисёр носазо гӯед ва дар бораашон ифшогарӣ карда, айбашонро бигӯед ва бо онҳо мубоҳата кунед то ба табоҳ кардани Ислом тамаъ накунанду мардум аз онҳо барҳазар шуда, аз бидъатҳои онҳо наомӯзанд. Худованд барои ин кори шумо савоб менависад ва дар охират дараҷоти шуморо боло мебарад.

Ровиони ин ҳадис (Муҳаммад ибни Яҳё ал-Аттор, Ибни Абилхаттоб, Аҳмад ибни Абинасри Базантӣ ва Довуд ибни Сирҳон) ҳама сиқаанд, аз ин рӯ санади ривоят саҳеҳ арзёбӣ шудааст.[10]

Гуфта шуда аз назари Оятуллоҳ Макорими Шерозӣ - аз мароҷеъи тақлид, санади ин ривоят холӣ аз ибҳом ва ашкол нест.[11]

Бардоштҳои мутафовит

Тардид дар маънои иборати «боҳитуҳум» (мабҳуташон созед ё ба онҳо бӯҳтон бизанед) бардоштҳои мутафовитеро аз ин ҳадис дар пай доштааст:

Тафсири мубоҳата ба «истидлолҳои муҳкам»

Бархе аз уламои шиа муътақиданд маънои ҳадис ин аст, ки бояд бидъатгузоронро бо истидлолҳои муҳкаму қавӣ, буҳтзада кард.[12] Мулло Солеҳи Мозандаронӣ (ваф.1081ҳ.қ.) ва Муртазо Мутаҳҳарӣ (ваф.1358ҳ.ш.) бо зикри ояти «фабуҳита-л-лази кафар»[13] (он кас ки куфри варзида буд мабҳут монд) эҳтимол додаанд маънои ҳадис чунин бошад, ки бояд бар бидъатгузорон чунон истидлол оварад, ки мабҳут шаванд; ҳамон тавр ки ҳазрати Иброҳим бо истидлолҳои муҳкам, Намрудро мабҳут кард.[14] Алломаи Маҷлисӣ (1037 - 1110ҳ.қ.) пас аз зикр ҳар ду маънои маҳалли ихтилоф, бо истинод ба қавли бархе аз луғавиҳо ки «бӯҳт»-ро ба маънои ҳайратзада шудан донистаанд, ин маъноро тарҷеҳ додааст.[15] Соҳиби Риёз (1161 - 1231ҳ.қ.) низ пас аз зикри ин ҳадис, бӯҳтон ба аҳли бидъатро ҷоиз надонистааст.[16] Соҳиби Ҷавоҳир (1202 - 1266ҳ.қ.) муътақид аст бо истинод ба ин ҳадис наметавон бидъатгузоронро ба корҳои зиште ки анҷом надодаанд, муттаҳам кард.[17] Ҷаъфари Субҳонӣ, Сайид Абдулкарим Мӯсавии Ардабилӣ, Носир Макорими Шерозӣ аз мароҷеъи тақлиди шиа дар қарни понздаҳуми қамарӣ, дар посух ба истифтое мубоҳатаро ба мабҳут сохтан маъно карда, тӯҳматро раво надонистаанд.[18]

Тафсири мубоҳата ба «тӯҳмат задан»

Сайид Муҳаммадризо Гулпойгонӣ ва Мирзо Ҷаводи Табрезӣ аз мароҷеъи тақлиди шиа дар қарни понздаҳуми қамарӣ, бо истинод ба ин ҳадис, бӯҳтон задан ба аҳли бидъатро ҷоиз донистаанд.[19] Юсуфи Сонеъӣ аз дигари мароҷеъи ин қарн, на танҳо тӯҳмат задан ба аҳли бидъатро ҷоиз, балки онро воҷиб шумурдааст.[20] Сайид Абулқосим Хуӣ (1278 - 1371ҳ.ш.) низ тӯҳмат задан ба аҳли бидъатро дар бархе мавоқеъ ҷоиз донистааст.[21] Бо ин ҳол ӯ ҷоиз будани ин амрро ба вуҷуд доштани маслиҳат машрут карда ва муътақид аст агар тӯҳмат задан ба бидъатгузорон мафсада дошта бошад, на танҳо тӯҳмат задан, балки баён кардани айбҳои воқеии онҳо ҳам ҷоиз нест.[22]

Гуфта мешавад тафсир «боҳитуҳум» ба «тӯҳмат задан» ва ҷоиз донистан он дар мавриди аҳли бидъат то пеш аз қарни давоздаҳум вуҷуд надошта ва Шайх Муртазо Ансорӣ (1214 - 1281ҳ.қ.) нахустин фақиҳе аст, ки ин назарияро ба сурати эҳтимол матраҳ кардааст.[23] Шайхи Ансорӣ дар китоби Макосиб агарчи дар ибтидои тӯҳмат задан ба бидъатгузоронро ҷоиз надониста, аммо дар идома эҳтимол додааст ки бӯҳтон задан ба аҳли бидъат барои дур сохтани мардум аз онҳо, ҷоиз бошад.[24]

Бархе аз нависандагон низ агарчи тафсир «боҳитуҳум» ба тӯҳмат заданро мутаносиб бо бахшҳои дигари ривоят (ҷоиз будани саббу лаън) донистаанд,[25] аммо муътақиданд ривояти мубоҳата бо сираи аъимма (а) ва мусалламоти шаръ ҳамхонӣ надорад.[26] Ба бовари Сайид Мӯсо Шубайрии Занҷонӣ аз мароҷеъи тақлиди шиа дар қарни понздаҳуми қамарӣ, дин бо ростӣ ва сидқ пойдораст ва дар ҷое наёмада, ки аъима мухолифони худро бо дурӯғ ва тӯҳмат аз майдон ба дар карда бошанд; аз ин рӯ ривояти мубоҳатаро бояд канор гузошт ё онро таъвил кард.[27]

Файли савтии мансуб ба Имом Хумайнӣ

Шабака ВВС форсӣ дар мустанаде бо интишори садое аз Имом Хумайнӣ, бунёни гузори Ҷумҳурии исломии Эрон, иддао кард ӯ бо такя бар ривояти мубоҳата, тӯҳмат задан ба мухолифонро ҷоиз донистааст ва аз ин рӯ ҳукумати Эрон, аз бӯҳтон задан ба мухолифони худ ба унвони яке аз абзорҳои худ истифода мекунад.[28] Вале Муҳаммад Сурӯши Маҳаллотӣ аз устодони Ҳавзаи илмияи Қум, бо тавваҷуҳ ба китобҳои Имом Хумайнӣ, нисбат додан чунин фатвое ба вайро мавриди тардид дониста ва чунин иддаоеро мухолифи равиши зиндагии сиёсии ӯ баён кардааст.[29] Як курсии назарияпардозӣ низ бо унвони «Имконсанҷии истихдоми ингораи Бӯҳтон барои ҳифзи низом аз дидгоҳи Имом Хумайнӣ (раҳ)» дар соли 1401ҳ.ш. баргузор шуд ва суханони Муҳсини Кадивар, ки муддаии аслии ин нисбат ба Имом Хумайнӣ буд дар ин ҷаласа нақд шуд[30] ва мақолае низ бо ҳамон унвон дар фаслномаи Ҳукумати исломӣ мунташир шудааст.[31]

Эзоҳ

  1. ↑ Кулайнӣ, ал-Кофӣ, 1407ҳ.қ., ҷ.2, саҳ.375.
  2. ↑ Хуӣ, Мисбоҳ-ул-фақоҳа, 1417ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.458; Гулпойгонӣ, ад-Дурр-ул-манзуд, тақрири Каримии Ҷаҳрумӣ, 1412ҳ.қ., ҷ.2, саҳ.148; Табрезӣ, Иршод-ут-толиб, 1416ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.281
  3. ↑ Муҳаммадиён ва дигарон, «Тааммуле дар мадлули ривояти мавсум ба мубоҳата», саҳ.159
  4. ↑ Баҳодурӣ, Пирузфар, «Баррасии санадӣ ва матнии ривояти мубоҳата», саҳ.57
  5. ↑ Баҳодурӣ, Пирузфар, «Баррасии санадӣ ва матнии ривояти мубоҳата», саҳ.55
  6. ↑ Шаҳиди Сонӣ, Масолик-ул-афҳом, 1413ҳ.қ., ҷ.14, саҳ.434; Наҷафӣ, Ҷавоҳир-ул-калом, 1362ҳ.ш., ҷ.41, саҳ.143
  7. ↑ Баҳронӣ, ал-Ҳадоиқ-ун-нозира, 1405ҳ.қ., ҷ.18, саҳ.164
  8. ↑ Нароқӣ, Мустанад-уш-шиа, 1415ҳ.қ., ҷ.14, саҳ.162; Ансорӣ, Китоб-ул-макосиб, 1415ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.353
  9. ↑ Муҳаммадиён ва дигарон, «Тааммуле дар мадлули ривояти мавсум ба мубоҳата», саҳ.158
  10. ↑ Маҷлисии Аввал, Равз-ул-муттақин, 1406ҳ.қ., ҷ.9, саҳ.327; Алломаи Маҷлисӣ, Миръот-ул-уқул, 1404ҳ.қ., ҷ.11, саҳ.77
  11. ↑ «آیا تهمت زدن به اهل بدعت جایز است؟ / پاسخ متفاوت مراجع تقلید به سندیت و مفهوم یک حدیث», Хабар Онлайн
  12. ↑ Файзи Кошонӣ, ал-Вофӣ, 1406ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.245
  13. ↑ Сураи Бақара, ояти 258
  14. ↑ Мозандаронӣ, Шарҳи ал-Кофӣ, 1382ҳ.қ., ҷ.10, саҳ.34; Мутаҳҳарӣ, Сайре дар сираи набавӣ, Садро, саҳ.128
  15. ↑ Маҷлисӣ, Биҳор-ул-анвор, 1403ҳ.қ., ҷ.71, саҳ.204 - 205
  16. ↑ Таботабоӣ, Риёз-ул-масоил, 1418ҳ.қ., ҷ.16, саҳ.42
  17. ↑ Наҷафӣ, Ҷавоҳир-ул-калом, 1362ҳ.ш., ҷ.41, саҳ.413
  18. ↑ «فتوای ۵ تن از مراجع عظام تقلید درباره دروغ گفتن و بهتان زدن به افراد»
  19. ↑ Гулпойгонӣ, ад-Дурр-ул-манзуд, тақрири Каримии Ҷаҳрумӣ, 1412ҳ.қ., ҷ.2, саҳ.148; Табрезӣ, Иршод-ут-толиб, 1416ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.281
  20. ↑ Сонеъӣ, Маҷмаъ-ул-масоил, 1387ҳ.ш., ҷ.2, саҳ.57
  21. ↑ Хуӣ, Мисбоҳ-ул-фақоҳа, 1417ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.458
  22. ↑ Хуӣ, Мисбоҳ-ул-фақоҳа, 1417ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.458
  23. ↑ Сурӯши Маҳаллотӣ, «Тӯҳмат дар хизмати диёнат», саҳ.6
  24. ↑ Ансорӣ, ал-Макосиб, 1415ҳ.қ., ҷ.2, саҳ.118 - 119
  25. ↑ Баҳодурӣ, Пирузфар, «Баррасии санадӣ ва матнии ривояти мубоҳата», саҳ.63
  26. ↑ «Тақрироти гаъдаи Оятуллоҳи Шубайрии Занҷонӣ», саҳ.10; Баҳодурӣ, Пирузфар, «Баррасии санадӣ ва матнии ривояти мубоҳата», саҳ.72
  27. ↑ «Тақрироти гаъдаи Оятуллоҳи Шубайрии Занҷонӣ», саҳ.10
  28. ↑ Бостонӣ, ««بهتان برای حفظ نظام»»
  29. ↑ ««واکنش سروش محلاتی به بهتان بی‌بی‌سی به امام(ره)».»
  30. ↑ بی‌پایه بودن سخنان کدیور درباره مجوز امام خمینی(ره) به بهتان‌بستن به مخالفان،, Хабаргузории ИКНА
  31. ↑ Рук: Рафиъии Алавӣ ва Муродӣ, «Имконсанҷӣ истихдоми ингораи бӯҳтон барои ҳифзи низом аз дидгоҳи Имом Хумайнӣ (раҳ)»

Сарчашма

  • «فتوای ۵ تن از مراجع عظام تقلید درباره دروغ گفتن و بهتان زدن به افراد», дар сайти шфқно, санаи дарҷ: 6 исфанди 1395ҳ.ш., санаи боздид: 15 исфанди 1401ҳ.ш.
  • «واکنش سروش محلاتی به بهتان بی‌بی‌سی به امام(ره)», дар сайти Шабакаи иҷтиҳод, санаи дарҷ: 2 дайи 1397ҳ.ш., санаи боздид: 15 исфанди 1401ҳ.ш.
  • بی‌پایه بودن سخنان کدیور درباره مجوز امام خمینی(ره) به بهتان‌بستن به مخالفان, Хабаргузории ИКНА, мурури хабари 10 меҳри 1402ҳ.ш.
  • «آیا تهمت زدن به اهل بدعت جایز است؟ / پاسخ متفاوت مراجع تقلید به سندیت و مفهوم یک حدیث», Хабар Онлайн, дарҷи матаби 29 урдибиҳишти 1394, мушоҳидаи 18 шаҳривари 1402ҳ.ш.
  • «Тақрироти гаъдаи Оятуллоҳи Шубайрии Занҷонӣ», думоҳномҳٔи тақрирот, шумораи 3, дайи 1394ҳ.ш.
  • Алломаи Маҷлисӣ, Муҳаммадбоқир, Биҳор-ул-анвори алҷомъаҳи лдрри ахбори алоъма алотҳор, Бейрут, Дору эҳё-ит-турос-ил-арабӣ, 1403ҳ.қ.
  • Алломаи Маҷлисӣ, Муҳаммадбоқир, Миръот-ул-уқули фи шарҳи ахбори оли-р-Расул, Теҳрон, Дор-ул-кутуб-ил-исломия, 1404ҳ.қ.
  • Ансорӣ, Муртазо, Китоб-ул-макосиб, Қум, конгресси ҷаҳонии бузургдошти шайхи аъзами Ансорӣ, 1415ҳ.қ.
  • Баҳодурӣ, Муҳаммадризо,у Пирузфар, суҳайло, «بررسی سندی و متنی روایت مباهته», дар дуфслномаҳи Мутолиоти фаҳми ҳадис, №4, баҳору тобистони 1395ҳ.ш.
  • Баҳронӣ, Юсуф, ал-Ҳадоиқ-ун-нозираи фи аҳкоми алътраҳи алтоҳраҳ, Қум, дафтари интишороти исломӣ, 1405ҳ.қ.
  • Бостонӣ, Ҳусайн, «بهتان برای حفظ نظام», дар сайт ВВС форсӣ, санаи дарҷ: 27 озари 1397ҳ.ш., санаи боздид: 15 исфанди 1401ҳ.ш.
  • Гулпойгонӣ, Сайид Муҳаммадризо, ад-Дурр-ул-манзуди фи аҳкоми алҳдуд, тақрири Каримии Ҷаҳрумӣ, Қум, дори ал-Қуръон-ил-карим, 1412ҳ.қ.
  • Кулайнӣ, Муҳаммад ибни Яъқуб, ал-Кофӣ, Теҳрон, Дор-ул-кутуб-ил-исломия, 1407ҳ.қ.
  • Маҷаллаи мутолиъоти фаҳми ҳадис, шумораи 4, баҳору тобистони 1395ҳ.ш.
  • Маҷлисии Аввал, Муҳаммадтақӣ, равз-ул-муттақин фи шарҳи ман лои иҳзраҳи алфқия, Қум, муассисаи фарҳангии исломии кушонбур, 1406ҳ.қ.
  • Мозандаронӣ, Муҳаммадсолҳ, Шарҳи ал-Кофӣ аласулу алрузаҳ, Теҳрон, алмктбаҳи алосломия, 1382ҳ.қ.
  • Мутаҳҳарӣ, Муртазо, Сайре дар сираи набавӣ, Теҳрон, садро, бе то.
  • Муҳаммадиён, Алӣ ва дигарон, «تأملی در مدلول روایت موسوم به مباهته», дар маҷаллаи Таҳқиқоти улуми Қуръон ва ҳадис, №28, зимистони 1394ҳ.ш.
  • Нароқӣ, Аҳмад ибни Муҳаммадмаҳдӣ, Мустанад-уш-шиаи фи аҳком-иш-шариъа, Қум, Муассисату Ол-ил-Байт (а), 1415ҳ.қ.
  • Наҷафӣ, Муҳаммадҳасан, Ҷавоҳир-ул-каломи фи шарҳи Шароиъ-ул-Ислом, Бейрут, Дору эҳё-ит-турос-ил-арабӣ, 1362ҳ.ш.
  • Рафиъии Алавӣ, Сайид Эҳсон; Муродӣ, Мелод, «امکان‌سنجی استخدام انگاره بهتان برای حفظ نظام از دیدگاه امام خمینی(ره)», фаслномаи ҳукумати исломӣ, шумораи 101, пойизи 1400ҳ.ш.
  • Сонеъӣ, Юсуф, Маҷмаъ-ул-масоил, Қум, аншороти Майсами тмор, 1387ҳ.ш.
  • Сурӯши Маҳаллотӣ, «تهمت در خدمت دیانت», дар маҷаллаи Дандонпизишкии ҷомеъаи дандонпизишкон, №1, баҳори 1391ҳ.ш.
  • Таботабоӣ, Сайид Алӣ, Риёз-ул-масоил, Қум, Муассисату Ол-ил-Байт (а), 1418ҳ.қ.
  • Табризӣ, Ҷавод, Иршод-ут-толиби илои алтълиқи Алӣ ал-Макосиб, Қум, Исмоилиён, 1416ҳ.қ.
  • Файзи Кошонӣ, Муҳаммад ибни Муртазо, китоби ал-Вофӣ, Исфаҳон, китобхонаи имоми амири алммнини Алӣ (а), 1406ҳ.қ.
  • Хуӣ, Сайид Абулқосим, Мисбоҳ-ул-фақоҳа, Қум, Ансориён, 1417ҳ.қ.
  • Шаҳиди Сонӣ, Зайнуддин, Масолик-ул-афҳоми ило танқеҳи шароиъ-ул-Ислом, Қум, муассисаи алмаъорифи алосломия, 1413ҳ.қ.
Баргирифта аз "https://tg.wikishia.net/w/index.php?title=Ҳадиси_Мубоҳата&oldid=27543"