Қироати намоз
Ин мақола як навиштори тавсифӣ дар бораи як мафҳуми фиқҳист ва наметавонад меъёре барои аъмоли динӣ бошад. Барои аъмоли динӣ ба манобеи дигар муроҷиа кунед.
Қироати намоз (форсӣ: قرائت نماز) аз воҷиботи ғайрирукнии намоз аст, ки тибқи он, намозгузор бояд сураи Ҳамд ва як сураи комилро дар ракаати аввалу дувум ва сураи Ҳамд ё тасбеҳотро дар ракаати сеюму чоруми намоз бихонад. Арабӣ ва саҳеҳ хондани калимот ва тартибу муволот байни сураҳо, аз воҷиботи қироат ва гуфтани омину хондани сураҳои азоим баъд аз Ҳамд ҳаром аст. Ҳамчунин оҳиста хондану тавваҷуҳ ба маъони қироат, хондани сураи Қадр дар ракаати аввал ва сураи Тавҳид дар ракаати дувум, аз мустаҳаботи қироат ва такрори як сура (ғайр аз сураи Тавҳид) дар ҳар ду ракаати намоз макруҳ аст.
Ҷойгоҳ ва мафҳум
Қироат, яке аз воҷиботи намоз,[1] ба маънои хондани сураи Ҳамд ва як сураи комил дар ракаати аввалу дувум ва хондани сураи Ҳамд ё тасбеҳот дар ракаати сеюму чоруми намоз аст.[2] Қироат аз воҷиботи ғайрирукнии намоз аст;[3] ба ин маъно ки тарк ё каму зиёд кардани он, танҳо дар сурате намозро ботил мекунад ки қасдан бошад.[4] Албата қавли заъифе ҳам мабнӣ бар рукн будани қироат вуҷуд дорад.[5]
Ба гуфта Соҳиби Ҷавоҳир аз фуқаҳоии қарни 13 қамарӣ, дар бораи вуҷуби хондани сураи баъд аз Ҳамд, ихтилоф назар аст;[6] ва назари машҳуртар вуҷуб будани он аст;[7] магар ин ки зарурате дар миён бошад; мисли тангии вақт ё дар намози мустаҳабӣ.[8] Фақиҳоне монанди Файзи Кошонӣ (ваф.1091ҳ.қ.),[9] Муҳаққиқи Сабзаворӣ (ваф.1090ҳ.қ.)[10] ва Шубайрии Занҷонӣ (тав.1306ҳ.ш.)[11] хондани сураро мустаҳаб шумурдаанд.
Воҷиботи қироат
Мавориди зер аз ҷумла воҷиботи қироати намоз баён шудааст:[12]
- Ба арабӣ хондан ва адои саҳеҳи ҳуруфу калимоти қироат, аз ҷумла ҳуруфи дорои ташдид;
- Риояти тартиб ва муволот байни Ҳамду сура ва байни оёт ҳар кадом аз сураҳо;
- Риояти ҷаҳру зоҳир кардани садо барои мардон дар қироати намози субҳ ва ду ракаати аввали намози шом ва хуфтан;
- Риояти ахфоту паст кардани садо барои мардон дар қироати намози зуҳр, аср ва ракаати сеюму чоруми намози шому хуфтан.
Муҳаррамоти қироат
Мавориди зер аз ҷумла корҳои ҳаром дар қироати намоз аст:[13]
- Гуфтани омин баъд аз хондани Ҳамд;
- Хондани сураеи тӯлонӣ, ки боиси гузаштани вақти намоз шавад;
- Хондани ҳар як аз сураҳои дорои саҷдаи воҷиб, ки иборатанд аз: Наҷм, Фуссилат, Саҷда ва Алақ дар намозҳои воҷиб;
- Хондан беш аз як сура пас аз Ҳамд; магар сураи Зуҳову Иншироҳ ва низ сураи Филу Қурайш ки як сура шумурда шуда ва пас аз Ҳамд, ҳарду сура пайиҳам хонда мешаванд.[14] Бархе, хондани беш аз як сураро макруҳ донистаанд.[15]
Мустаҳабботи қироат
Мавориди зер аз ҷумлаи корҳои мустаҳаб дар қироати намоз шумурда шудааст:[16]
- Оҳиста хондани сураҳову тасбеҳот ва тавваҷуҳ ба маъонии онҳо;
- Гуфтани «اعُوذُ بِاللّٰهِ مِنَ الشَّیطٰانِ الرَّجِیْم» бо садои паст дар ракаати аввал, пеш аз хондани сураи Ҳамд;
- Баланди гуфтан «بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ» барои мардҳо, дар вақти хондани Ҳамду сураи намози пешин ва аср,
- Гуфтани «الْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ العٰالَمِین» пас аз тамом шудани сураи Ҳамд;
- Гуфтани «کَذٰلِکَ اللّٰهُ رَبِّی» пас аз тамом шудани сураи Тавҳид;
- Гуфтани «استَغفِرُ اللّٰهَ رَبِّی وَ اتُوبُ الَیْه» пас аз тасбеҳоти арбаъа дар ракаати сеюму чорум;
- Хондани сураи Қадр дар ракаати аввал ва сураи Тавҳид дар ракаати дувуми тамоми намозҳо.
Макруҳоти қироат
Мавориди зер аз ҷумлаи корҳои макруҳ дар қироати намоз шумурда шудааст:[17]
- Тарки сураи Тавҳид дар тамоми намозҳои як шабонарӯз;
- Хондани сураи Тавҳид бо як нафас;
- Хондани як сура дар ду ракаат, магар сураи Тавҳид ки такрори он макруҳ нест;
- Раҳо кардан як сура ва шурӯи сурае дигар; қабл аз он ки нисфи сураи аввал хонда шавад;[18] магар дар сураи Тавҳид ва Кофрун ки пас аз шурӯ ба хондани онҳо набояд ба сураи дигарӣ гузашт.[19]
Эзоҳ
- ↑ Шафтӣ, Тӯҳфат-ул-аброр, 1409ҳ.қ., ҷ.2, саҳ.80
- ↑ Зеҳнии Теҳронӣ, Ановин-ул-аҳком, 1373ш, ҷ.1, саҳ.125 - 123; Банӣ Ҳошимии Хумайнӣ, Тавзеҳулмасоил (муҳашшо), 1424ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.543
- ↑ Фарҳанги фиқҳ, 1382ҳ.ш., ҷ.4, саҳ.126
- ↑ Мунтазирӣ, Маориф ва аҳкоми навҷавонон, 1423ҳ.қ., саҳ.230
- ↑ Исфаҳонӣ, Рисолаи салотия, 1425ҳ.қ., саҳ.213
- ↑ Наҷафӣ, Ҷавоҳир-ул-калом, 1404ҳ.қ., ҷ.9, саҳ.310
- ↑ Шаҳиди Сонӣ, ар-Равзат-ул-баҳийя, 1410ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.594
- ↑ Шаҳиди Сонӣ, ар-Равзат-ул-баҳийя, 1410ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.594; Тавзеҳулмасоил (муҳашшо), 1424ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.547
- ↑ Файзи Кошонӣ, Мафотиҳ-уш-шароеъ, китобхонаи Оятуллоҳ Маръашӣ, ҷ.1, саҳ.131
- ↑ Муҳаққиқи Сабзаворӣ, Кифоят-ул-аҳком, интишороти Маҳдавӣ, ҷ.1, саҳ.92
- ↑ Банӣ Ҳошимии Хумайнӣ, Тавзеҳулмасоил (муҳашшо), 1424ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.544
- ↑ Исфаҳонӣ, Рисолаи салотия, 1425ҳ.қ., саҳ.214 - 216; Банӣ Ҳошимии Хумайнӣ, Тавзеҳулмасоил (муҳашшо), 1424ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.543 - 549
- ↑ Исфаҳонӣ, Рисолаи салотия, 1425ҳ.қ., саҳ.218 - 219; Банӣ Ҳошимии Хумайнӣ, Тавзеҳулмасоил (муҳашшо), 1424ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.544 - 545
- ↑ Исфаҳонӣ, Рисолаи салотия, 1425ҳ.қ., саҳ.218
- ↑ Таботабоии Яздӣ, ал-Урват-ул-вусқо, 1409ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.647
- ↑ Мунтазирӣ, Маориф ва аҳкоми навҷавонон, 1423ҳ.қ., саҳ.232; Банӣ Ҳошимии Хумайнӣ, Тавзеҳулмасоил (муҳашшо), 1424ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.559 - 560
- ↑ Шайхи Баҳоӣ, Ҷомеъи Аббосӣ, 1429ҳ.қ., саҳ.140; Банӣ Ҳошимии Хумайнӣ, Тавзеҳулмасоил (муҳашшо), 1424ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.559 - 560
- ↑ Шайхи Баҳоӣ, Ҷомеъи Аббосӣ, 1429ҳ.қ., саҳ.140
- ↑ Тавзеҳулмасоил (муҳашшо), 1424ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.548
Сарчашма
- Банӣ Ҳошимии Хумайнӣ, Сайид Муҳаммадҳусайн, Тавзеҳулмасоил (муҳашшо), Қум, Дафтари интишороти исломӣ, чопи ҳаштум, 1424ҳ.қ.
- Зеҳнии Теҳронӣ, Сайид Муҳаммадҷавод, Ановин-ул-аҳком: тарҷума ва шарҳи ал-Лумъат-уд-димишқия, Қум, Китобфурӯшии Виҷдонӣ, чопи аввал, 1373ҳ.ш.
- Исфаҳонӣ, Муҳаммадтақӣ, Рисолаи салотия, шарҳи Муҳаммадбоқир Наҷафии Исфаҳонӣ, таҳқиқу тасҳеҳи Меҳдӣ Боқирии Сиёнӣ, Қум, интишороти Завилқурбо, чопи аввал, 1425ҳ.қ.
- Мунтазирӣ, Ҳусайнъалӣ, Маориф ва аҳкоми навҷавонон, Қум, нашри Сароӣ, чопи аввал, 1423ҳ.қ.
- Муҳаққиқи Сабзаворӣ, Муҳаммадбоқир, Кифоят-ул-аҳком, Исфаҳон, интишороти Маҳдавӣ, чопи аввал, бе то.
- Наҷафӣ, Муҳаммадҳасан, Ҷавоҳир-ул-каломи фи шарҳи Шароеъ-ул-Ислом, таҳқиқу тасҳеҳи Аббоси Қучонӣ ва Алии Охундӣ, Бейрут, Дору эҳё-ит-турос-ил-ъарабӣ, чопи ҳафтум, 1404ҳ.қ.
- Таботабоии Яздӣ, Сайид мҳмдкозм, ал-Урват-ул-вусқо, Бейрут, муассисаи алаълмии ллмтбўъот, чопи дувум, 1409ҳ.қ.
- Файзи Кошонӣ, мҳмдмҳсн, Мафотиҳ-уш-шароеъ, Қум, китобхонаи Оятуллоҳ Маръашии Наҷафӣ, чопи аввал, бе то.
- Шайхи Баҳоӣ, низоми бен ҳусайн, Ҷомеъи Аббосӣ ва такмили он, Қум, Дафтари интишороти исломӣ, чопи аввал, 1429ҳ.қ.
- Шафтӣ, Сайид Муҳаммадбоқир, Тӯҳфат-ул-аброри алмлтқти ман осори алаӣмаҳи алатҳор, таҳқиқу тасҳеҳи Сайид Меҳдии рҷоӣӣ, Исфаҳон, интишороти китобхонаи Масҷиди Сайид, чопи аввал, 1409ҳ.қ.
- Шаҳиди Сонӣ, зини аддӣни бен алӣ, ар-Равзат-ул-баҳийяи фи шарҳи ал-Лумъат-уд-димишқия, шарҳи Сайид Муҳаммади Калонтар, Қум, Китобфурӯшии Доварӣ, чопи аввал, 1410ҳ.қ.
- Ҷамъе аз нависандагон, Фарҳанги фиқҳ, Қум, муассисаи Доиратулмаъорифи фиқҳи исломӣ, 1382ҳ.ш.