Тӯфони ал-Ақсо
Ин мақола ё бахше аз он, як рӯйдоди рӯзро дар бар дорад.
Бо гузашти замон мумкин аст иттилоот ба суръат тағйир кунад. Ахбори аввалия мумкин аст номуътабар бошад ва охирин барӯзрасониҳои ин мақола шояд ҳамаи иттифоқҳо дар бораи ин рӯйдодро бозтоб надиҳад. Лутфани иқдом ба беҳбуди ин мақола кунед.
| Тӯфон-ул-Ақсо даргириҳои Исроил ва Фаластин | |
|---|---|
 Харобиҳои ҳамлаи Исроил ба Ғазза баъд аз Тӯфон-ул-Ақсо | |
| Замон | аз 7 Октябри 2023 |
| Макон | сарзамини ишғолии таҳти тасарруфи Исроил |
| Сабаб | озодсозии Фаластин |
| Ҷанганда1 | Ҳамос |
| Ҷанганда2 | Исроил |
| Фармондеҳ1 | Муҳаммад Зайф |
| Фармондеҳ2 | артиши Исроил |
| Хасорат1 | беш аз 1400 кушта ва 3000 захмӣ |
| Хасорат2 | 2600 кушта ва 9000 захмӣ аз мардуми Ғазза |
Тӯфон-ул-Ақсо (арабӣ: طوفانُ الْاَقصیٰ) як амалиёти низомии нерӯҳои Ҳамос алайҳи Исроил дар минтақаи марзии Ғазза ва сарзаминҳои ишғолии Фаластин аст. Ин амалиёт 7 октябри 2023 оғоз шуда, чанд рӯз идома кард. Дар пайи ин ҳамалот, ибтидо нерӯҳои Ҳамос барои муқобила бо идомаи ишғолгарии режими саҳюнистӣ, ба манотиқе аз сарзаминҳои ишғолӣ ҳамлаи ракетӣ карда ва пас аз он ба сурати заминӣ вориди сарзаминҳои ишғолӣ шуданд. Дар пайи ин ҳамла, беш аз 1400 исроилӣ кушта ва 3000 нафар захмӣ шуданд. Ин ҳамла, шикасти бесобиқае барои Исроил арзёбӣ шуд.
Баъд аз ин ҳамла, нерӯҳои артиши Исроил ба навори Ғазза ҳамла карда, дар пайи чандин рӯз бомбаборон, сабаби кушта шудани беш аз 2600 нафар ва захмӣ шудани беш аз 9000 нафар шуданд. Куштори ғайринизомиён ва бомбаборони манотиқи маскунӣ тавассути Исроил вокунишҳоеро дар манотиқи мухталифи ҷаҳон дар пай дошт. Оятуллоҳ Хоманаӣ - раҳбари Ҷумҳурии исломии Эрон ва дигар мароҷеъи тақлиди шиа аз мардуми Ғазза ҳимоят карданд.
Аҳамият ва аҳдоф
Неруҳои Ҳамос дар октябри 2023, амалиёте бо номи Тӯфони ал-Ақсо алайҳи Исроил дар сарзаминҳои ишғолии Фаластин анҷом доданд. Расонаҳои исроилӣ ин амалиётро беназир дар таърих ва шикасте васеъ барои ин режим донистанд.[1] Ҳамчунин бар асоси гуфтаҳои бархе расонаҳо ба нақл аз сарбозони асиршудаи Ҳамос, ин ҳамла дар тӯли як сол барномарезӣ шудааст.[2]
Ангезаи Ҳамос
Ангезаи Ҳамос аз ин ҳамла, озодсозии Фаластин ва муқобила бо ишғолгарӣ ва нақзи ҳуқуқи инсонӣ тавассути Исроил дониста шудааст.[3] Расонаҳои ҳомии Ҳамос низ сабабҳои ин ҳамла аз ҷониби Ҳамосро вокуниш ба ҷиноёти мустамари Исроил дар куштори фаластиниён, беҳурматии Масҷид-ул-Ақсо, озору азияти муҳофизони он ва ҳимоят аз юриши шаҳракнишинони саҳюнист ба фаластиниён унвон кардаанд.[4] Дар иттилоияи фармондеҳи низомии Ҳамос, ки дар рӯзи сеюми набард мунташир шуд, дар баёни далели ҳамла, ба ҳаттокии саҳюнистҳо нисбат ба муқаддасоти мусулмонон, раво доштани зулм ба онон ва таҷовуз ба хоки Фаластин ишора шудааст.[5]
Иҷрои амалиёт
Дар 7 октябри 2023, нерӯҳои Ҳамоси мустақар дар навори Ғазза, бо тарроҳӣ ва иҷрои амалиёти ғофилгирона, ба сарзаминҳои дар ишғоли Исроил юриш бурданд. Дар дақоиқи ибтидоии ин ҳамла, 5 ҳазор ракет ба самти сарзаминҳои ишғолӣ партоб шуд. Баъд аз он, низомиёни Ҳамос бо убур аз девори ҳоили байни навори Ғазза ва сарзаминҳои ишғолӣ, ба шаҳракҳои саҳюнистнишин юриши заминӣ бурданд.[6]
Дастури амалиётро Муҳаммади Зайф - аз фармондеҳони гардони Қисом, содир кард. Дар соатҳои аввалияи ҳамла, гурӯҳе аз шаҳрвандон ва низомиёни саҳюнистӣ тавассути Ҳамос дастгир ва ба унвони асир ба Ғазза мунтақил шуданд. Бо шуруи мавҷи ҳамалот, вазири ҷанги режими саҳюнистӣ эъломи вазъияти фавқулода кард.[7]
Теъдоди нерӯҳои ширкаткунанда дар ин ҳамла аз ҷониби нерӯҳои Ҳамос, наздик ба 1000 нафар ва нуқоти амалиётии вурудӣ ба хокҳои ишғолӣ, 15 нуқта муаррифӣ шудааст.[8] Бар асоси оморҳои мунташиршуда то рӯзи даҳуми баъд аз оғози ҳамлаи Ҳамос ба манотиқи ишғолӣ, 1400 исроилӣ кушта ва 3000 нафар захмӣ шуданд.[9]
Вокунишҳо
Баъд аз интишори хабари ин амалиёт дар расонаҳо, мусулмонон дар кишварҳои мухталиф ҳамчун Эрон,[10] Афғонистон[11] ва Ироқ[12] ба шодӣ пардохтанд ва пирӯзии муқовиматро ҷашн гирифтанд. Ҷумҳурии исломии Эрон[13] ва Ҳизбуллоҳи Лубнон аз ҳамлаи Ҳамос ҳимоят карданд.[14] Оятуллоҳ Хоманаӣ - раҳбари Ҷумҳурии исломии Эрон, ин амалиётро шикасти ғайри қобили тармиме барои Исроил тавсиф кард.[15] Алиризо Аърофӣ - мудири ҳавзаҳои илмияи Эрон, ин ҳамларо таҳаввули бузурге дар ҷаҳони Ислом арзёбӣ кард.[16]
Амрико новҳои ҳавопаймобари худро барои иқдоми боздоранда дар ҳимоят аз Исроил ба минтақа эъзом кард.[17]
Ҳамлаи Исроил ба Ғазза ва куштори ғайринизомиён
Исроилиҳо баъд аз ғофилгирӣ аз амалиёт, дар ҳамалоти талофиҷӯёна манотиқи маскунӣ ва низомӣ дар навори Ғаззаро мавриди ҳамла қарор доданд. Қатъи обу барқ, бомбаборони манотиқи маскунӣ, куштори ғайринизомиён, занону кӯдакон, бомбаборони кадри дармону бемористонҳо ва истифода аз силоҳҳои мамнуъа аз иқдомоте аст, ки Исроил дар тули муқобила бо нерӯҳои Ҳамос ба кор баста ва аз ин бобат мавриди интиқоди кишварҳои мухталифе қарор гирифтааст.[18]
Нерӯҳои исроилӣ, ба мардуми Ғазза эълом кардаанд то дар мавъиди муқаррар, минтақаи шимолии Ғаззаро тахлия кунанд ва ин иқдом бо мухолифати ҷавомеъи ҳуқуқи башарӣ мувоҷеҳ буд.[19]
Дар ҳамалоти мутақобили Исроил низ дар тайи дувоздаҳ рӯзи ҳуҷум ба навори Ғазза, беш аз 135 ҳазор хонаи маскунӣ тахриб ва маҳаллаҳое аз Ғазза бо хок яксон шуданд. Бинобар омори Вазорати беҳдошти Фаластин, дар пайи ин ҳамалот беш аз 3200 нафар аз фаластиниён кушта ва беш аз 11000 нафар захмӣ шуданд.[20] Бар асоси омори Вазорати беҳдошти Фаластин то рӯзи ёздаҳуми ҳамлаи Исроил панҷсад зан ва ҳудуди ҳафтсад кӯдак тавассути неруҳои исроилӣ кушта шуданд.[21]]
Эътирозоти мардум дар кишварҳои мухталиф
Дар пайи ҳамалоти режими саҳюнистӣ ба Ғазза, роҳпаймоиҳое дар эътироз ба иқдомоти артиши Исроил дар куштори мардуми Ғазза дар навоҳии мухталифе аз ҷаҳони Ислом ва кишварҳои ғайримусулмон ба роҳ афтод. Туркия, Эрон, Малайзия, Австралия, Англия ва Амрико аз ҷумла кишварҳое буданд, ки шоҳиди роҳпаймоӣ дар ҳимоят аз нерӯҳои муқовимат буданд.[22]
Вокуниши уламо ва мароҷеъи тақлиди шиа
Сайид Алии Хоманаӣ - раҳбари Ҷумҳурии исломии Эрон, дар суханронӣ ва Сайид Алии Систонӣ - аз мароҷеъи тақлиди сокини Наҷаф, бо судури баёнияе, ҳамлаи нерӯҳои исроилӣ ба Ғаззаро маҳкум карданд. Нурии Ҳамадонӣ, Макорими Шерозӣ, Ҷаъфари Субҳонӣ ва Ҷаводии Омулӣ аз дигар мароҷеъи тақлид буданд, ки ба ин ҳамла ва дар ҳимоят аз фаластиниён, вокуниш нишон доданд.[23] Оятуллоҳ Хоманаӣ, куштори фаластиниҳо тавассути Исроилро наслкушии ошкор тавсиф карданд ва хостори муҳокимаи режими саҳюнистӣ ва қатъи фаврии бомбаборони Ғазза шуданд.[24]
Ҳамлаи Исроил ба бемористони ал-Маъмадонӣ
- Мақолаи аслӣ: Куштори бемористони ал-Маъмадонӣ
Исроил дар 17 октябри 2023 бемористони ал-Маъмадонӣ, ки пур аз маҷруҳон ва оворагони фаластинӣ будро ҳадафи ҳамлаи ҳавоӣ қарор дод. Дар ин ҳамла, ки гуфта мешавад бо бомбаи як тонаии амрикоӣ анҷом гирифт,[25] беш аз 500 ғайринизомӣ кушта шуданд.[26] Бисёре аз расонаҳо ин ҳамлаи Исроилро наслкушӣ донистанд. Ҳамчунин дар кишварҳои мухталифи исломӣ ва ғайриисломӣ таҷаммуоте шакл гирифт. Дар Урдун сафорати Исроил ба оташ кашида шуд.[27] Дар бархе кишварҳои исломие ҳамчун Эрон ва Ироқ як ё чанд рӯз азои умумӣ эълом шуд.[28] Дар Эрон ранги парчами гунбади ҳарами Имом Ризо (а) ба сиёҳ тағйир кард.[29]
Паёмадҳои иқтисодӣ, сиёсӣ ва амниятӣ
Резиши бозорҳои иқтисодии Исроил
Баъд аз оғози амалиёти ал-Ақсо ва идомаи он то рӯзи панҷум, шаҳрвандони хориҷии сокин дар сарзаминҳои ишғолӣ, аз ин сарзамин хориҷ шуданд.[30] Суқути шадиди бурс, коҳиши арзиши пул, афзоиши нархи баҳра ва тазъифи рутбаи эътибории Исроил дар ҷавомеъи байналмилалӣ аз паёмадҳои ин ҳамла буд. Аз паёмадҳои дарозмуддати ин ҳамла, ба кам шудани мизони сармоягузорӣ дар Исроил ишора шудааст.[31]
Таълиқи оддисозии равобити Арабистону Исроил
Бар асоси бархе гузоришҳо, баъд аз амалиёти Тӯфони ал-Ақсо Арабистони Саъудӣ барномаи оддисозии равобит бо Исроилро ба таълиқ даровард.[32]
Даргирии Исроил бо Ҳизбуллоҳ дар ҷануби Лубнон
Дар рӯзи дуввуми баъд аз ҳамлаи Ҳамос, Ҳизбуллоҳи Лубнон низ дар паёме аз ин ҳаракат ҳимоят кард ва муддаӣ шуд ки се мавзеи артиши режими саҳюнистиро мавриди ҳамла қарор додааст.[33] Ҳамчунин Ҳизбуллоҳи Лубнон дар рӯзи сеюм, дар посух ба кушта шудани чанд тан аз нерӯҳояш ба дасти Исроил, ба ду пойгоҳи саҳюнистӣ бо мушаку хумпора ҳамла кард.[34]
Муҳоҷирати маъкуси саҳюнистҳо аз сарзаминҳои ишғолӣ
Бинобар таҳлили як коршиноси масоили байналмилал, амалиёти Тӯфони ал-Ақсо сабаби ташдиди муҳоҷирати саҳюнистҳо аз сарзаминҳои ишғолӣ мешавад.[35] Ҳамчунин ба гуфтаи Муҳаммадҳусайн Қадирии Абёна - коршиноси масоили роҳбурдӣ, бо амалиёти Тӯфони ал-Ақсо на танҳо муҳоҷират ба сарзаминҳои ишғолӣ таваққуф ёфт, балки илова бар он, муҳоҷират аз сарзаминҳои ишғолии оғоз шудааст.[36]
Эзоҳ
- ↑ «Даҳумин рӯз аз амалиёти "Туфони ал-Ақсо"», шабакаи Ал-Олам.
- ↑ «Бозандаи аслии амалиёти «Туфони ал-Ақсо» кист?», хабаргузории Дунёи иқтисод.
- ↑ «Туфони ал-Ақсо нуқтаи атфи заволи қатъии режими саҳюнистӣ аст», Маркази пажӯҳишҳои Маҷлиси Шурои Исломӣ.
- ↑ «Даҳумин рӯз аз амалиёти "Туфони ал-Ақсо"», шабакаи Ал-Олам.
- ↑ «Лаҳза ба лаҳза бо сеюмин рӯз аз амалиёти Туфони ал-Ақсо», хабаргузории Ал-Олам.
- ↑ “Даҳумин рӯз аз амалиёти “Туфони ал-Ақсо”», шабакаи Ал-Олам.
- ↑ “Лаҳза ба лаҳза бо амалиёти Туфони ал-Ақсо”, шабакаи Ал-Олам.
- ↑ “Бозандаи аслии амалиёти «Туфони ал-Ақсо» кист?», хабаргузории Дунёи иқтисод.
- ↑ “Даҳумин рӯз аз амалиёти “Туфони ал-Ақсо”», шабакаи Ал-Олам.
- ↑ Барои намуна ниг.: «Шодии мардуми Теҳрон дар пайи пирӯзии муқовимати Фаластин дар амалиёти Тӯфони ал-Ақсо», хабаргузории ИРНО.
- ↑ «Шодии мардуми Афғонистони пас аз амалиёти Туфони ал-Ақсо», хабаргузории Меҳр.
- ↑ «Тасвири аввалин ҷашни амалиёти Туфони ал-Ақсои корноволҳои шодӣ ба роҳ афтоданд», Ҳамшаҳрионлайн.
- ↑ «Теҳрон ба пуштибонии ҳамаҷониба аз муқовимати Фаластин идома медиҳад, ҳимояти Эрон аз «Туфони ал-Ақсо»», сайти рӯзномаи Дунёи иқтисод.
- ↑ «Лаҳза ба лаҳза бо дуюмин рӯз аз амалиёти Туфони ал-Ақсо», шабакаи Ал-Олам.
- ↑ «Маросими муштараки донишомӯхтагии донишҷӯёни донишгоҳҳои афсарии нерӯҳои мусаллаҳ», Дафтари ҳифз ва нашри осори ҳазрати Оятуллоҳ Хоманаӣ.
- ↑ «Амалиёти Тӯфони ал-Ақсо сароғози таҳаввулоти бузурге дар ҷаҳони Ислом ва минтақа аст», Шӯрои нигаҳбон.
- ↑ «Лаҳза ба лаҳза бо панҷумин рӯз аз амалиёти "Тӯфони ал-Ақсо"», хабаргузории Ал-Олам.
- ↑ “Даҳумин рӯз аз амалиёти “Тӯфони ал-Ақсо”», шабакаи Ал-Олам.
- ↑ «Ҳаштумин рӯз аз амалиёти "Тӯфони ал-Ақсо"», хабаргузории Ал-Олам.
- ↑ «Дувоздаҳумин рӯз аз амалиёти Тӯфони ал-Ақсо», шабакаи Ал-Олам; «Лаҳза ба лаҳза бо дувоздаҳумин рӯзи амалиёти Тӯфони ал-Ақсо», хабаргузории Ҷумҳурии Исломӣ.
- ↑ «Ғаззату таҳт-ун-нори ва-л-ҳисор», ал-Ҷазира.
- ↑ «Нуҳумин рӯз аз амалиёти "Тӯфони ал-Ақсо"», шабакаи Ал-Олам.
- ↑ «Вокуниши мароҷеъи тақлид ба ҷиноёти режими саҳюнистӣ», хабаргузории Машриқ.
- ↑ «Дидори нухбагон ва истеъдодҳои бартари илмӣ бо раҳбари инқилоб», Дафтари ҳифз ва нашри осори ҳазрати Оятуллоҳ Хоманаӣ.
- ↑ «Бемористони ал-Маъмадонӣ бо бомбаи амрикоӣ ҳадаф қарор гирифта шуд», хабаргузории ИРНО; «дувоздаҳумин рӯз аз амалиёти Тӯфони ал-Ақсо», шабакаи Ал-Олам.
- ↑ «Дувоздаҳумин рӯз аз амалиёти Тӯфони ал-Ақсо», шабакаи Ал-Олам.
- ↑ «Оташ задани сафорати режими саҳюнистӣ дар Урдун», Хабаронлайн.
- ↑ «Ал-Ироқ ва Ирон ва дувал арабийя тадхулу ҳадодан оман ала арвоҳи заҳоё Ғазза», хабаргузории Шафақно.
- ↑ «Эълони азо дар ҳарами мутаҳҳари разавӣ ба дунболи ҷиноёти саҳюнистҳо дар навори ғазза», вебгоҳи Остонниюз.
- ↑ «Лаҳза ба лаҳза бо панҷумин рӯз аз амалиёти "Тӯфони ал-Ақсо"», шабакаи Ал-Олам.
- ↑ “Бозандаи аслии амалиёти «Тӯфони ал-Ақсо» кист?», хабаргузории Дунёи иқтисод.
- ↑ «Манбаи наздик ба давлати Арабистон: Риёз музокироти одисозӣ бо Исроилро таълиқ кард», хабаргузории Тасним.
- ↑ «Лаҳза ба лаҳза бо дуюмин рӯз аз амалиёти Тӯфони ал-Ақсо», шабакаи Ал-Олам.
- ↑ «Лаҳза ба лаҳза бо сеюмин рӯз аз амалиёти Тӯфони ал-Ақсо», хабаргузории Ал-Олам.
- ↑ Суфолгар, «Ояндаи режими саҳюнистӣ дар партави амалиёти "Тӯфони Ақсо"»
- ↑ «Амалиёти Тӯфони ал-Ақсо муҳоҷират ба сарзаминҳои ишғолиро мутаваққиф кард», радиои Гуфтугӯ, барномаи "Бидуни хатхӯрдагӣ"