Jump to content

Şarhi Nahç-ul-baloƣa (Ibni Abilhadid)

Az wikishia
Şarhi Nahç-ul-baloƣa
NavisandaIbni Abilhadidi Mu'tazilī
Mavzu'Şarhi Nahç-ul-baloƣa
Zabonarabī


Şarhi Nahç-ul-baloƣa (forsī: شرح نهج‌البلاغه) kitobest naviştai Ibni Abilhadid az ulamoi ahli sunnat dar qarni haftum, ki az muhimtarin şarhhoi Nahç-ul-baloƣa ba şumor meojad. Istifoda az manobei şiavu sunnī va hamcunin candçoniba budan (ta'rixī, adabī va kalomī) az viƶagihoi in şarh donista şudaast.

Ibni Abilhadid dar muqaddamae ki bar in şarhi navişta, barxe az nazaroti xudro zikr kardaast. Ū Imom Alī (a)-ro bartar az xulafoi segona donista, ammo guftaast hadise az çonibi Pajombar (s) dar borai xilofat ū vuçud nadorad. Ba bovari ū xavoriç, ashobi çamal va laşkarjoni şom, ki dar çang bo Alī (a) şirkat doştand, ahl dūzaxand.

Dar in kitobi matolibe omadaast, ki bo e'tiqodoti şia, ki Alī (a)-ro naxustin imom xud medonand, sozgor nest. Az in rū kitobhoe dar muxolifat bo on navişta şudaast. In kitob bist «çuz'» jo baxş dorad va dar maçmuahoi duçildī, corçildī va bistçildī muntaşir şudaast.

Muallif

Naviştori aslī: Ibni Abilhadid

Abdulhamid ibni Hibatulloh ma'ruf ba Ibni Abilhadid (586 - 656h.q.),[1] dar Madoin tavallud joft.[2] Tahsiloti avvalijaro dar zodgohaş guzaronad va sipas ba Baƣdod raft va ba farogiriji doniş idoma dod.[3]

Ibni Abilhadid dar fiqh şofeī[4] va dar e'tiqodot mū'tazilī bud.[5] Ū osore dar kalom, mantiq, ta'rix va şe'r dorad.[6] Şarhi Nahç-ul-baloƣa va Qasoidi sab'i alavijot az çumlai osori ūst. Umdai şūhrataşro ba xotiri şarhi Nahç-ul-baloƣa donistaand.[7] Gufta şuda mabohisi ū dar şarhi Nahç-ul-baloƣa hokī az ihotai vaj bar adabijot, kalom, maboniji axloq, ta'rixi sadri Islom va şe'ri arab ast.[8]

Ittilooti kullī

Cunonki Ibni Abilhadid dar pojoni kitobi şarhi Nahç-ul-baloƣa ovarda, nigorişi in asar cahor solu haşt moh tūl kaşida ki onro bo muddati xilofati hazrati Alī (a) barobar donistaast.[9] Ibni Abilhadid nigorişi in asarro dar avvali mohi raçabi 644h.q. oƣoz kard va dar oxiri mohi safari 649h.q. ba pojoni rasond.[10]

Ibni Abilhadidi şarhi Nahç-ul-baloƣaro ba Ibni Alqamī (591 - 656h.q.) vaziri şi'ai abbosijon taqdim kard va dar barobari on hadojoi garonqimate az ū darjoft namud.[11]

Viƶagiho

Barxe az viƶagihoi şarhi ibni Abilhadid iboratand az:

  • Istifoda az manobei şi'a va sunnī: Ibni Abilhadid dar nigorişi şarhi Nahç-ul-baloƣa az kitobhoi şi'a va sunnī istifoda kardaast.[12] Ba unvoni namuna dar raddi difoijoti Qozī Abdulçabbori Mu'tazilī az Usmoni ibni Affon, baxşe az posuxhoi Sajidi Murtazo ba Qozī Abdulçabborro ovardaast.[13] Gufta şuda cun Ibni Abilhadid sarparasti kitobxonahoi Baƣdod buda, imkonoti bisjore dar ixtijor doşta va kitobxonai dahhazorçildiji Ibni Alqamī ham dar ixtijoraş budaast. Az in rū az kitobhoe istifoda karda ki barxe az onho dar ixtijori Muhamad ibni Çariri Tabarī, muarrixi qarni sejumi qamarī, nabudaast.[14]
  • Çome'ijat: şarhi Ibni Abilhadid doiratulma'orife az ulumi adab, kalom, fiqh, axloq, ta'rixi sadri Islom, ansobu farhangi ommai arab donista şudaast.[15] Ba gufta Mahdaviji Domƣonī - mutarçimi Nahç-ul-baloƣa, harcand şarhi mazkur ittilooti gunogune dorad, ammo se çanbai adabī, ta'rixī - içtimoī va kalomiji on bar digar çanbahojaş bartarī dorad.[16] In kitob, ta'rixi islomī az zamoni Pajombar (s) to soli 623h.q., ja'ne 13 sol qabl az suquti Baƣdod ba dasti muƣulonro dar bar dorad.[17] Taqriban nime az kitob ba matolibe dar borai avzo'u ahvoli içtimoī va umūri torixiji nimai avvali qarni naxusti qamarī ixtisos dorad.[18] Hamcunin dar in kitob hududi haşt hazor bajt şe'r mavridi istifodai qaror giriftaast.[19] Ibni Abilhadid ba erodoti kasone ki bar vuçudi saç' dar Nahç-ul-baloƣa xurda giriftaand posux dodaast.[20] Ū suxani kasone ki guftaand Nahç-ul-baloƣa jo baxşhoe az on ba nodurustī ba Imom Alī (a) nisbat doda şudaro niz rad kardaast.[21] Ū suxanoni Alī (a)-ro ba çismi basite taşbih karda, ki qismathoi gunoguni on dar mohijat bo jakdigar ixtilofe nadorand.[22]
  • Tavzehi kalimoti duşvor: Ibni Abilhadid ibtido qismate az matni Nahç-ul-baloƣaro tahti unvon «Asl» naql mekunad, sipas tahti unvon «Şarh» tavzehote medihad.[23] Ū dar zajli şarh, ba tavzehi luƣoti duşvor va şarhi matn mepardozad.[24]
  • Guzorişi avzo'i zamonai navisanda: Ibni Abilhadid az on ço ki muosir muƣulon budaast,[25] guzorişe az ibtidoi zuhuri muƣul va fathi Movarounnahru Xurosonu Iroq va digar navohī va huçumi onon ba Baƣdod iroa kardaast.[26] Şarhi Nahç-ul-baloƣai Ibni Abilhadid ba hamin dalel jake az sarcaşmahoi muhimi ta'rixī dar in zamina donista meşavad.[27]
  • Şarhi holi Sajidi Razī: Ibni Abilhadid dar muqaddamai kitob, nasabi Imom Alī (a), nasabi Sajidi Razī (girdovarandai Nahç-ul-baloƣa) va niz muxtasare az zindagī va şarhi holi ūro zikr kardaast.[28]

Oroi navisanda dar muqaddama

Ibni Abilhadid dar muqaddamae ki bar şarhi Nahç-ul-baloƣa navişta, oroi mu'tazila dar borai imomat, bartariji Imom Alī (a), qijomkunandagon dar muqobil ū va xavoriçro zikr mekunad.[29]

Bartariji Imom Alī (a) bar xulafoi segona: ba gufta Ibni Abilhadid, oroi mu'tazila dar borai bartariji xulafo se dasta ast; barxe Imom Alī (a)-ro bartar medonand, barxe digar Abubakr va barxe niz dar in mas'ala tavaqquf karda va qizovate nakardaand.[30] Ibni Abilhadid ba pajravī az mu'tazilai Baƣdod qoil ba bartariji Imom Alī (a) bar xulafoi segona ast; caro ki savobi vaj beştar ast va sifoti pisandidai beştare dorad.[31] Bo in hol Ibni Abilhadid mu'taqid bud nass va dasturi sarihe az çonibi Pajombar (s) bar xilofati hazrati Alī (a) vuçud nadorad.[32] Ahli duzax budani ashobi Çamal: ba bovari Ibni Abilhadid, barpokunandagoni çangi Çamal ahli duzaxand ba çuzi Oişa, Talha va Zubajr ki tavba kardand.[33] Hamcunin laşkarjoni Şom dar çangi Siffin va xavoriç duzaxiand, caroki bar baƣj pofişorī kardand.[34]

Nazari Imom Alī (a) ustuvortarin nazar va tadbiraş durusttarin tadbir bud: az nazari Ibni Abilhadid Imom Alī (a) hangomi raftani Umar ibni Xattob ba çang bo rūmjon va eronijon ba vaj maşvarat dod[35] va ba Usmon niz nukote guft, ki salohaş dar onho bud va agar mepaziruft on ittifoqot barojaş nameaftod.[36]

Taqajjudi Imom Alī ba din: ba bovari Ibni Abilhadid, Imom Alī muqajjad ba din bud va bar xilofi on amal namekard, ammo digar xulafo tibqi masolehaşon amal mekardand; xoh mutobiqi şar' bud jo nabud. Ibni Abilhadid mu'taqid bud kase ki tibqi içtihodaş amal mekunad va giriftori qajdu bande ki ūro az maslihat dur kunad, naboşad barnomahoi dunjaviaş behtar somon mejobad. [37]

Kitobho

Kitobhoe dar naqd, talxis va tarçumai şarhi Nahç-ul-baloƣai ibni Abilhadidi navişta şudaast. Ba gufta Rizo Ustodī hududi 20 kitob dar şarh, tarçuma, hoşija va dar muxolifat bo on navişta şudaast.[38]

Raddijaho

Ulamoi şia radijahoe bar şarhi Nahç-ul-baloƣai ibni Abilhadid navişta va ba muxolifat bo on pardoxtaand; caroki dar in asari matolibe zikr şuda ki bo aqoidi şi'a dar borai imomatu masoili ta'rixiji marbut ba on sozgor nest.[39] Az çumla: Salosil-ul-hadidi li taqjidi Ibni Abilhadid, naviştai Şajx Jusufi Bahronī (vaf. 1186h.q./1772m ),[40] ar-Rūhu fi-n-naqzi mo abramahu Ibni Abilhadid, az Ahmad ibni Tovusi Hillī (vaf. 673q/1274m ), ar-Raddu alo Ibni Abilhadid, az Alī ibni Hasani Bilodiji Bahronī (vaf. 1340h.q./1922m ), Salosil-ul-hadidi fi-r-raddi alo Ibni Abilhadid, şajxi Jusufi Kūfī va an-Naqd-us-sadidi li şarh-il-xutbat-iş-Şiqşiqijjati li Ibni Abilhadid.[41]

Tarçumaho

Şarhi Nahç-ul-baloƣa ba forsī tarçuma şudaast; Mulloşamsiddin ibni Muhammad ibni Murod (vaf. 1013h.q.) va Nasrulloh ibni Fathullohi Dizfulī onro ba forsī tarçuma kardaand.[42] Kitobhoi «Çilvai ta'rix dar şarhi Nahç-ul-baloƣai Ibni Abilhadid» bo tarçuma va hoşijai Mahmud Mahdaviji Domƣonī dar haşt çild va Tarçumai Şarhi Nahç-ul-baloƣai ibni Abilhadid dar bist çild asari Ƣulomrizoi Loiqī az digari tarçumahoi on ba forsī ast. Hamcunin kitobi «Imom Alī alajhissalom az didgohi Ibni Abilhadidi mu'tazilī» asari Husajni Tajibijon bargirifta az Şarhi Nahç-ul-baloƣa ast.[43]

Talxisho

Talxishoi şarhi Nahç-ul-baloƣai iboratand az:

  • al-Aqd-un-nazid-il-mustaxraçi min Şarhi ibni Abilhadidi Faxriddini Abdullohi Almuajjadi billoh[44]
  • Sulton Mahmudi Tabasī niz onro talxis karda va Şajx Muhammadi Qanbaraliji Kozimī kitobi Iltiqot-ud-durar-il-muntaxabro az on istixroç kardaast.[45]

Hamcunin al-Uzajq-in-nazidi bi masodiri Ibni Abilhadidi fi Şarhi Nahç-ul-baloƣa asari Ahmadi Rabiī, dar borai manobe' va ma'xazhoe ast, ki Ibni Abilhadid az onho istifoda kardaast.[46] Dar in kitob te'dodi manobei Ibni Abilhadid 222 adad zikr şudaast.[47]

Intişor

Şarhi ibni Abilhadid dar bist çuz' ta'lif şudaast.[48] Ba guftai Rizo Ustodī in kitob dar davrahoi duçildī, cahorçildī va bistçildī cop şudaast.[49] Hamcunin dar Tehron (dar solhoi 1271, 1302 - 1304h.q.), Qohira (1329h.q.) va Bejrut (1378h.q.) muntaşir şudaast.[50]

Nusxae az in asar dar kitobxonai Ostoni Qudsi Razavī nigahdorī meşavad[51] ki ehtimol doda şuda dar zamoni hajoti navisanda kitobat şuda boşad.[52]

In kitob ba tashehi Muhammad Abulfazli Ibrohim bar asosi taqsimbandiji Ibni Abilhadid dar bist çild va 6460 safha muntaşir şudaast.[53] Hamcunin bo tashehi Abdukarim Namarī dar jozdah çild tavassuti intişoroti Dor-ul-kutub-il-ilmijai Bejrut muntaşir şudaast.[54]

Ezoh

  1. ↑ Ibni Fuvatī, Maçma'-ul-odobi fi mu'çam-il-alqob, 1374h.ş., ç.1, sah.214
  2. ↑ Ibni Kasir, al-Bidojatu va-n-nihoja, 1407h.q., ç.13, sah.199
  3. ↑ Mahdaviji Domƣonī, Çilvai ta'rix dar şarhi Nahç-ul-baloƣa, 1379h.ş., Muqaddimai mutarçim, sahifai haft
  4. ↑ Ibni Xallikon, Vafajot-ul-a'jon, 1994, ç.7, sah.342
  5. ↑ Fikrat, «Ibni Abilhadid», sah.642 - 641
  6. ↑ Nig.: Ibni Xallikon, Vafajot-ul-a'jon, 1994m, ç.7, sah.342
  7. ↑ Fikrat, «Ibni Abilhadid», sah.642 - 641
  8. ↑ Mahdaviji Domƣonī, Çilvai ta'rix dar şarhi Nahç-ul-baloƣa, 1379h.ş., Muqaddamai mutarçim, sahifai duvozdah
  9. ↑ Ibni Abilhadid, Şarhi Nahç-ul-baloƣa, 1404h.q., ç.20, sah.349
  10. ↑ Ibni Abilhadid, Şarhi Nahç-ul-baloƣa, 1404h.q., ç.20, sah.349
  11. ↑ Hinduşoh, Taçorub-us-salaf dar tavorixi xulafo va vuzaroi eşon, 1357h.ş., sah.349
  12. ↑ Mahdaviji Domƣonī, Çilvai ta'rix dar şarhi Nahç-ul-baloƣa, 1379h.ş., Muqaddamai mutarçim, sahifai ponzdah
  13. ↑ Subhoninijo, «Şarhi Nahç-ul-baloƣai Ibni Abilhadid», sah.59
  14. ↑ Mahdaviji Domƣonī, Çilvai ta'rix dar şarhi Nahç-ul-baloƣa, 1379h.ş., Muqaddimai mutarçim, sahifai ponzdah
  15. ↑ Mahdaviji Domƣonī, Çilvai ta'rix dar şarhi Nahç-ul-baloƣa, 1379h.ş., Muqaddamai mutarçim, sahifai hafdah
  16. ↑ Mahdaviji Domƣonī, Çilvai ta'rix dar şarhi Nahç-ul-baloƣa, 1379h.ş., Muqaddamai mutarçim, sahifai cahordah
  17. ↑ Husajnī, Masodiri Nahç-ul-baloƣa, 1409h.q., ç.1, sah.233
  18. ↑ Mahdaviji Domƣonī, Çilvai ta'rix dar şarhi Nahç-ul-baloƣa, 1379h.ş., Muqaddamai mutarçim, sahifai cahordah
  19. ↑ Mahdaviji Domƣonī, Çilvai ta'rix dar şarhi Nahç-ul-baloƣa, 1379h.ş., Muqaddamai mutarçim, sahifai haƶdah
  20. ↑ Ibni Abilhadid, Şarhi Nahç-ul-baloƣa, 1404h.q., ç.1, sah.126 - 130
  21. ↑ Ibni Abilhadid, Şarhi Nahç-ul-baloƣa, 1404h.q., ç.10, sah.128 va 129
  22. ↑ Ibni Abilhadid, Şarhi Nahç-ul-baloƣa, 1404h.q., ç.10, sah.128 va 129
  23. ↑ Baroi namuna nig.: Ibni Abilhadid, Şarhi Nahç-ul-baloƣa, 1404h.q., ç.1, sah.57 - 58
  24. ↑ Husajnī, Masodiri Nahç-ul-baloƣa, 1409h.q., ç.1, sah.234
  25. ↑ Husajnī, Masodiri Nahç-ul-baloƣa, 1409h.q., ç.1, sah.233
  26. ↑ Ibni Abilhadid, Şarhi Nahç-ul-baloƣa, 1404h.q., ç.8, sah.219 - 243
  27. ↑ Fikrat, «Ibni Abilhadid», sah.641
  28. ↑ Ibni Abilhadid, Şarhi Nahç-ul-baloƣa, 1404h.q., ç.1, sah.11 - 42
  29. ↑ Ibni Abilhadid, Şarhi Nahç-ul-baloƣa, 1404h.q., ç.1, sah.6 - 11
  30. ↑ Ibni Abilhadid, Şarhi Nahç-ul-baloƣa, 1404h.q., ç.1, sah.7 - 8
  31. ↑ Ibni Abilhadid, Şarhi Nahç-ul-baloƣa, 1404h.q., ç.1, sah.9
  32. ↑ Ibni Abilhadid, Şarhi Nahç-ul-baloƣa, 1404h.q., ç.2, sah.59
  33. ↑ Ibni Abilhadid, Şarhi Nahç-ul-baloƣa, 1404h.q., ç.1, sah.9
  34. ↑ Ibni Abilhadid, Şarhi Nahç-ul-baloƣa, 1404h.q., ç.1, sah.9
  35. ↑ Ibni Abilhadid, Şarhi Nahç-ul-baloƣa, 1404h.q., ç.1, sah.28
  36. ↑ Ibni Abilhadid, Şarhi Nahç-ul-baloƣa, 1404h.q., ç.1, sah.28
  37. ↑ Ibni Abilhadid, Şarhi Nahç-ul-baloƣa, 1404h.q., ç.1, sah.28
  38. ↑ Ustodī, Kitobnomai Nahç-ul-baloƣa, 1359h.ş., sah.37 - 39
  39. ↑ Baroi namuna nig.: Ibni Abilhadid, Şarhi Nahç-ul-baloƣa, ç.2, sah.59
  40. ↑ Oqobuzurgi Tehronī, az-Zari'a, 1408h.q., ç.12, sah.210
  41. ↑ Husajnī, Masodiri Nahç-ul-baloƣa, 1409h.q., ç.1, sah.237 - 238 ; Ustodī, Kitobnomai Nahç-ul-baloƣa, 1359h.ş., sah.37 - 39
  42. ↑ Husajnī, Masodiri Nahç-ul-baloƣa, 1409h.q., ç.1, sah.238
  43. ↑ «Imom Alī alajhissalom az didgohi Ibni Abilhadidi Mu'tazilī/ nigoranda Husajni Tajibijon.»
  44. ↑ Husajnī, Masodiri Nahç-ul-baloƣa, 1409h.q., ç.1, sah.238
  45. ↑ Husajnī, Masodiri Nahç-ul-baloƣa, 1409h.q., ç.1, sah.238
  46. ↑ Rabi'ī, al-Uzajq-in-nazidi bi masodiri Ibni Abilhadidi fi Şarhi Nahç-ul-baloƣa, Muqaddima, 1407h.q., sahifai 5 - 6
  47. ↑ Subhoninijo, «Şarhi Nahç-ul-baloƣai Ibni Abilhadid», sah.59
  48. ↑ Ibni Kasir, al-Bidojatu va-n-nihoja, 1407h.q., ç.13, sah.199
  49. ↑ Ustodī, Kitobnomai Nahç-ul-baloƣa, 1359h.ş., sah.37
  50. ↑ Fikrat, «Ibni Abilhadid», sah.642
  51. ↑ Ostoni Quds, Fehrist, ç.5, sah.112 - 113: ba naql az Fikrat, «Ibni Abilhadid», sah.642
  52. ↑ Fikrat, «Ibni Abilhadid», sah.642
  53. ↑ Mahdaviji Domƣonī, Çilvai ta'rix dar şarhi Nahç-ul-baloƣa, 1379h.ş., Muqaddamai mutarçim, sahifai hafdah
  54. ↑ «Şarhu Nahç-ul-baloƣati 1 - 11 ma'alfahoris»

Sarcaşma

  • «Imom Alī alajhissalom az didgohi Ibni Abilhadidi Mu'tazilī/nigoranda Husajni Tajjibijon.», Sozmoni asnod va kitobxonai Eron, muşohidai 30 daji 1398h.ş.
  • Ibni Abilhadid, Abdulhamid, Şarhi Nahç-ul-baloƣa, tashehi Muhammadabulfazli Ibrohim, Qum, 1404h.q.
  • Ibni Kasiri Dimişqī, Ismoil ibni Umar, al-Bidojatu va-n-nihoja, Bejrut, 1407h.q./1986
  • Ibni Favtī, Abdurozzoq ibni Ahmad, Maçma'-ul-odobi fi mu'çam-il-alqob, tahqiqi Muhammad al-Kozim, Tehron, Vazorati farhang va irşodi islomī, 1435h.q./1374h.ş.
  • Ibni Xallikon, Şamsiddin Ahmad ibni Muhammad, Vafajot-ul-a'jon va anbo-uz-zamon, Bejrut, Doru sodir, 1994
  • Mahdaviji Domƣonī, Mahmud, Çilvai ta'rix dar şarhi Nahç-ul-baloƣa, Tehron, naşri Naj, 1379h.ş.
  • Oqobzrgi Tehronī, Muhammadmhsn, az-Zariati iloi tasonif-iş-şia, Qumu Tehron, Ismoilijon va kitobxonai islomija, 1408h.q.
  • Rabi'ī, Ahmad, al'ziqi alnzidi bmsodri Ibni Abilhadidi fiji Şarhi Nahç-ul-baloƣa, Baƣdod, 1407h.q.
  • Subhoninijo, Muhammadtaqī, «Şarhi Nahç-ul-baloƣai Ibni Abilhadid», dufaslnomai Hadisi andeşa, №6, pojizu zimistoni 1387h.ş.
  • Ustodī, Rizo, Kitobnomai Nahç-ul-baloƣa, Tehron, Bunjodi Nahç-ul-baloƣa, 1359h.ş.
  • Fikrat, Muhammadosif, Ibni Abilhadid, dar Doirat-ul-maorifi buzurgi islomī, ç.2, Tehron, Markazi Doirat-ul-maorifi buzurgi islomī, 1374h.ş.
  • Hinduşoh ibni Sançar, Taçorib-is-salaf, ba kūşişi Abbos Iqboli Oştijonī, Tehron, 1357h.ş.
  • Husajnī, Abduzzahro, Masodiru Nahç-ul-lbaloƣa va asonidih, Bejrut, Dor-uz-Zahro, 1409h.q./1988
Bargirifta az "https://tg.wikishia.net/w/index.php?title=Шарҳи_Наҳҷ-ул-балоға_(Ибни_Абилҳадид)&oldid=27616"