Taabbud
Taabbud (forsī: تَعَبُّد) istilohiji dinī ba ma'noi taslimi mahz budani mu'minon dar barobari farmon Xudost, biduni on ki maslihati voqeiji on dasturro bidonand. Ibodathoe ki az rūi taabbud ançom şavad, nav'e ozmoişi Ilohī baroi şinoxtani mu'minoni voqeī az ƣajrivoqe'ī ba şumor omadaast.
Taabbud dar ahkomi şar'ī dar hamai mazhabho amre paziruftaşuda ast va nametavon dinro biduni on dar nazar girift. Bo in hol, olimoni musulmon mu'taqidand ravşan nabudani illati ahkom ba ma'noī beillat budan ahkom nest. Şajxi Saduq dar kitobi Ilal-uş-şaroe' taloş karda falsafai ahkomro tavzeh dihad. Dar istinbototi fiqhī, masa'lai taabbud ahamijat dorad va jake az usuli hokimi on talaqqī şudaast.
Robitai ta'aqqul va taabbud az mabohisi muhim dar bahsi robitai ilm va din ast. Ba gufta muhaqqiqoni islomī, taabbud nametavonad ba ma'noi ta'til kardani aqlonijat boşad; cun masoili asliji din bar pojai istidlol va ta'aqqul fahmida meşavad.
Ba bovari barxe ravşanfikron, taabbud dar marhalai fikr, bo aqlonijat va dar marhalai amal, bo ozodī dar tazod ast. Barxe muhaqqiqon megūjand in suxan mutanoqiz ast; caroki az tarafe pajvandi din va taabbudro inkor namekunad va az tarafi digar taloş mekunad tafsirhoe ki az mafohimi dinī iroa medihad taabbudī naboşad. Hamcunin guftaand pazirişi taabbudiji suxanoni pajombaron, hamonandi muroçiai çohilon ba olimon ast, ki az nazari aqlī işkole nadorad.
«Taabbud va aqlonijat» kitobe ba qalami Muhammadi Ça'farī ast, ki dar mavzui taabbud navişta şudaast.
Ahamijati taabbud dar mabohisi islomī
Taabbud istilohe fiqhī va axloqī ba ma'noi taslimi mahz budani mu'minon dar barobari farmoni Xudost.[1] Bar asosi in istiloh, mu'minon hatto agar illatu maslihati voqeiji dasturoti Xudoro nadonand, ba on amal mekunand.[2] Gufta şuda şariat va pojahoi asosiji dinro nametavon biduni taabbud dar nazar girift.[3] Az in rūi taabbud va tavhid çudoinopazirand.[4] Rūhi Islom va asosi dindorī taabbud va taslim budan dar barobari Xudo[5] va dini xolī az taabbudro dini biduni haqiqat donistaand.[6]
Dar hamai mazohibi islomī, taabbud dar ahkomi şar'ī amre paziruftaşuda ast.[7] Şikasta şudani marzi taabbud, nobudiji dinro dar paj dorad.[8] Taabbud bar du asli biniş (imon doştan ba hikmati dasturoti Ilohī) va aloqa (işq ba ma'bud) ustuvor ast.[9] Har mutafakkiri muvahhide noguzir az taabbud astu aqli kulliji Ilohiro bar fikri xud muqaddam mesozad.[10]
Falsafai taabbud
Ravşan nabudani illati ahkom ba ma'noī beillat budani ahkom nest.[11] Bar asosi rivojate ki az Imom Rizo (a) naql şuda, Xudovand az bandagon xosta dar ançomi korho taabbud doşta boşand; zero dar pasi amr va nahji Ilohī maslihat va mafsadae qaror dorad ki ançom jo tarki onho ba salohi bandagon astu hajoti onon ba taabbud nisbat ba in dasturot vobastagī dorad.[12] Bo in hol, Islom, hamonandi digar adjoni osmonī, ahkome dorad ki falsafai onho baroi insonho ravşan nest.[13] Mu'minon ahkomero ki falsafai onho ravşan nest, az rūj taabbud ba Xudo mepazirand va ba on amal mekunand.[14] Ibodathoe ki biduni ogohī az falsafai ahkom surat mepazirad, nav'e ozmoişi Ilohī baroi şinoxtani mu'minoni voqeī az ƣajrivoqe'ī ast.[15]
Şajxi Saduq dar kitobi Ilal-uş-şaroe' taloş karda falsafai ahkomro tabjin kunad.[16] Ba guftai Abbosalī Amidi Zançonī muallifi kitobi Fiqhi sijosī, ehtimolani Şajxi Saduq (vaf.381h.q.), tanho muhaddis va faqihī ast ki ba çam'ovarī falsafai ahkom pardoxtaast.[17] Amidi Zançonī mu'taqid ast fuqahoi şia ba daleli tars az ançomi qijos dar mabohisi fiqhī va niz ba daleli za'if naşudani rūhijai taabbud, ba ahodisi Ilal-uş-şaroe' tavvaçuh kofī nakardaand.[18] Vale Amidi Zançonī in rūjkardro muxolifi ravişi Qur'on medonad; caroki dar Qur'on niz falsafa va foidavu zararhoi barxe ahkom bajon şudaast.[19]
Muhammadtaqiji Ça'farī fajlasuf va mutakallimi şia, niz mu'taqid ast ahkomi ibodī falsafai mutqan dorand va ahkomi ƣajriibodī niz bo aqli salim qobili fahmand.[20] Bo in hol barxe bar in bovarand, ki bisjore az omūzahoi islomiro tanho bojad bo taabbud paziruft va nametavon hikmatu falsafai onhoro ba dast ovarad.[21]
Taabbudu aqlonijat
Ba guftai olimoni musulmon, taabbude ki dar din vuçud dorad, bar pojai ta'aqqul ustuvor ast; cunon ki taqlid dar ahkom bar asosi tahqiq va ta'aqqul ast.[22] Binobar in taabbud ba ma'noi ta'til kardan aqlonijat nest; caroki masoili asliji din (e'tiqodot) bar pojai istidlolu ta'aqqul bino şudaast.[23] Ba guftai Muhammadhusajni Tabotaboī fajlasuf va mufassiri Qur'on, pajravoni barxe adjon masoili ƣajriaqliro dar dini xud matrah va taloş kardaand bo in istidlol ki barxe az masoili taabbudī, az nazari aqlī mahol ast, onhoro tavçeh kunand.[24] Tabotaboī bo mutanoqiz donistani in raftor megūjad cī guna mumkin ast az tarafe, haqqonijati din bo aql sobit şavad; ammo az tarafi digar, hamon din masoile doşta boşad, ki aql onro napazirad?![25]
Mavzui ta'aqqul va taabbud az mabohisi muhimme ast, ki dar bahsi robitai aqlu vahj jo robitai ilmu din matrah meşavad.[26] Ba guftai muhaqqiqon, dar maqomi fahm bojad ta'aqqul va dar maqomi amal bojad taabbud doşt.[27] Az in rū gufta şudai usuli e'tiqodot bojad az rohi ta'aqqul pazirufta şavand va nabojad onhoro bo taabbud paziruft.[28] Ba guftai barxe muhaqqiqon, muhimtarin muallifa dar pajdoiş va farqi mazohibi corgonai ahli sunnat nav'i nigarişi onho dar aqlgaroī jo taabbudgaroī budaast.[29]
Taabbud va istinboti ahkomi şar'ī
Taabbud, dar barobari ta'aqqul, jake az usuli hokim dar istinbotot fiqhī ast.[30] Ta'ini haddu marzi ta'aqqul va taabbudro jake az mabohisi muhim dar ahkomi şar'ī donistaand.[31] Ba bovari barxe az faqihon, doirai taabbud dar din ibodotro dar bar megirad va şomili muomilot nameşavad.[32] Az in rū faqihon, dar bobi muomilot, bojad miloki ahkomro az rivojot istinbot kunand.[33] Ba guftai Amidi Zançonī, dar fiqhi şia, tazodi bajni taabbudu ta'aqqul masa'lae halşuda ast; caroki fuqahoi şia havzai taabbudro maxsusi ahkomi mansus medonand; ja'ne ahkome ki daleli qur'onī jo ravoī dorand, va havzai ta'aqqulro maxsusi ahkomi ƣirimansus va ahkomi hukumatī donistaand.[34]
Didgohi ravşanfikron
Muhimtarin daƣdaƣai ravşanfikron nisbat ba dinro taqobuli aqlonijat bo taabbud dar din donistaand.[35] Gufta şuda taabbudgurezī muhimtarin dastovardi modernita budaast.[36] Mustafo Malikijon mu'taqid ast taabbud dar marhalai fikrī, bo aqlonijat va dar marhalai amalī, bo ozodī munofot dorad.[37] Bo in hol Malikijon taabbudero ki puştvonai aqlī doşta boşad, beişkol donistaast.[38]
Abdukarimi Supūş mu'taqid ast baxşi ibodot dar fiqh rozolūd ast va bojad onro bo taabbud paziruft; ammo ū baxşi muomiloti fiqhro biduni rozolўdgī medonad.[39] Muhammadi Muçtahidi Şabistarī ilova bar baxşi muomilot, baxşi ibodoti fiqhro niz biduni rozolўdgī muarrifī mekunad.[40] Ba guftai Şabistarī, beştari fatvoi faqihon dar bobi sijosat tavçehi uqaloī nadorad va boisi az bajn raftani maslihati musulmonon meşavad.[41]
Naqdi didgohi ravşanfikron
Ba guftai barxe muhaqqiqon, ravşanfikron bajni din va modernita dar tardidand va in tardid onhoro giriftori tanoquzgūī kardaast; zero onon az tarafe, pajvandi din va taabbudro inkor namekunand va az tarafe digar, pajvasta dar taloşand az mafohimi dinī, tafsirhoe iroa dihand, ki taabbudī naboşad.[42] Muhammadtaqiji Ça'farī mu'taqid ast ravşanfikron ba in dalel ki taabbudro dar muqobili aqlonijat qaror dodaand, din va aqlonijatro mutazod donistaand.[43]
Ba guftai muhaqqiqon, taabbudpazirī va rozbovarī dar din bar pojai aqlonijat ustuvor ast; zero az tarafe din bo olami ƣajb va roz pajvand dorad va pajƣambaron pajomi çahoni ƣajbro baroi rastgoriji insonho bozgū mekunand. Az tarafi digar, pazirişi suxanoni pajƣambaron baroi rastagorī, az ahkomi aqloniji ruçui çohil ba olim ast.[44] Barxe paƶūhişgaron ifrot dar iroai tafsirhoi taabbudgurezro nosaheh donista va guftaand ravşanfikron dar muvoçeha bo omūzahoi dinī ducori peşdovarī hastand; caroki mutuni diniro biduni rozu taabbud tafsir mekunand.[45] Muhammadtaqī Misbohi Jazdī mu'taqid ast ravşanfikrī dar masoili taabbudī, oƣozi inhirof dar ba'ze az gurūhhoi sijosī buda ki iddaoi Islom dorand.[46]
Taknigoriho
Osori zer az çumla kitobhoe ast, ki dar mavzui taabbud navişta şudaast:
- «Taabbud va ta'aqqul dar fiqhi islomī» naviştai Muhammadtaqiji Ça'farī: in kitob dar soli 1373h.ş., az sūi Kongressi buzurgdoşti Şajxi Ansorī dar Qum muntaşir şudaast.[47]
- «Taabbud va aqlonijat» ta'lifi Muhammadi Ça'farī: in kitobro intişoroti Konuni andeşai çavon dar soli 1402h.ş. dar 168 safha muntaşir kardaast.[48] Cistiji taabbud, ab'odi muxtalifi on va nisbati taabbud va aqlonijat az mabohisi in kitob ast.[49]
Ezoh
- ↑ Muzaffar, Usul-ul-fiqh, 1370h.ş., ç.1, sah.66
- ↑ Muzaffar, Usul-ul-fiqh, 1370h.ş., ç.1, sah.66
- ↑ Amidi Zançonī, Donişnomai fiqhi sijosī, 1389h.ş., ç.1, sah.201
- ↑ Amidi Zançonī, Donişnomai fiqhi sijosī, 1389h.ş., ç.1, sah.201
- ↑ Misbohi Jazdī, Bar dargohi dūst, 1382h.ş., sah.85
- ↑ Imomī, «Ravşanfikroni dinī va modernizosijuni fiqh», sah.219
- ↑ Qonit, «Taabbud va ta'aqqul dar ahkomi şar'ī az didgohi mazohibi islomī», sah.42
- ↑ Misbohi Jazdī, Bar dargohi dūst, 1382h.ş., sah.94
- ↑ Akbarī, Ahkomi omūzişiji duxtaron, 1387h.ş., sah.22 - 23
- ↑ Amidi Zançonī, Donişnomai fiqhi sijosī, 1389h.ş., ç.1, sah.201
- ↑ Ça'farī, «Çojgohi ta'aqqul va taabbud dar maorifi islomī», sah.81 - 82
- ↑ Şajxi Saduq, Ilal-uş-şaroe', 1385h.q., ç.2, sah.592
- ↑ Misbohi Jazdī, Bar dargohi dūst, 1382h.ş., sah.85
- ↑ Rizoiji Isfahonī, Mabohisi e'tiqodī, 1391h.ş., sah.98
- ↑ Rizoiji Isfahonī, Mabohisi e'tiqodī, 1391h.ş., sah.99
- ↑ Ça'farī, «Çojgohi ta'aqqul va taabbud dar maorifi islomī», sah.81 - 82
- ↑ Amidi Zançonī, Qavoidi fiqh, 1388h.ş., ç.3, sah.357
- ↑ Amidi Zançonī, Qavoidi fiqh, 1388h.ş., ç.3, sah.357
- ↑ Amidi Zançonī, Qavoidi fiqh, 1388h.ş., ç.3, sah.357
- ↑ Ça'farī, «Çojgohi ta'aqqul va taabbud dar maorifi islomī», sah.81 - 82
- ↑ Ça'farī, «Çojgohi ta'aqqul va taabbud dar maorifi islomī», sah.69
- ↑ Ƣaravijon, «Mizigirdi çojgohi aql dar din», sah.14
- ↑ Ça'farī, «Masa'lai taabbud va colişhoi aqloniji farorū», sah.106
- ↑ Tabotaboī, al-Mizon, 1417h.q., ç.3, sah.323 - 324
- ↑ Tabotaboī, al-Mizon, 1417h.q., ç.3, sah.323 - 324
- ↑ Lutfī, «Ta'aqqul va taabbud dar ahkomi şar'ī», sah.328
- ↑ Lutfī, «Ta'aqqul va taabbud dar ahkomi şar'ī», sah.340
- ↑ Mutahharī, Maçmuai osor, 1389h.ş., ç.3, sah.59
- ↑ Imomī, «Çidoli taabbud va ta'aqqul dar fahmi şariat (1)», sah.190
- ↑ Amidi Zançonī, Donişnomai fiqhi sijosī, 1389h.ş., ç.1, sah.201
- ↑ Lutfī, «Ta'aqqul va taabbud dar ahkomi şar'ī», sah.325
- ↑ Ma'rifat, «Iqtiroh», sah.26; Qonit, «Taabbud va ta'aqqul dar ahkomi şar'ī az didgohi mazohibi islomī», sah.42
- ↑ Ma'rifat, «Iqtiroh», sah.27
- ↑ Amidi Zançonī, Donişnomai fiqhi sijosī, 1389h.ş., ç.2, sah.571
- ↑ Imomī, «Ravşanfikroni dinī va modernizosijuni fiqh», sah.233
- ↑ Imomī, «Ravşanfikroni dinī va modernizosijuni fiqh», sah.213
- ↑ Malikijon, «Iqtiroh; sunnatu taçaddud dar nazarxohī az farhixtai muosir», sah.15
- ↑ Malikijon, «Iqtiroh; sunnatu taçaddud dar nazarxohī az farhixtai muosir», sah.16
- ↑ Nig.: Surūş, Sijosatnoma, 1379h.ş., sah.252 - 256
- ↑ Nig.: Muçtahidi Şabistarī, naqdī bar qiroati rasmī az dajn, 1379h.ş., sah.164 - 175
- ↑ Muçtahidi Şabistarī, Naqde bar qiroati rasmī az din, 1379h.ş., sah.168 - 169
- ↑ Imomī, «Ravşanfikroni dinī va modernizosijuni fiqh», sah.215
- ↑ Ça'farī, «Masa'lai taabbud va colişhoi aqloniji farorū», sah.102
- ↑ Imomī, «Ravşanfikroni dinī va modernizosijuni fiqh», sah.214
- ↑ Imomī, «Ravşanfikroni dinī va modernizosijuni fiqh», sah.233
- ↑ Misbohi Jazdī, Bar dargohi dūst, 1382h.ş., sah.85
- ↑ Ça'farī, Taabbud va ta'aqqul dar fiqhi islomī, şinosnomai kitob
- ↑ Ça'farī, Taabbud va aqlonijat, şinosnomai kitob
- ↑ Ça'farī, Taabbud va aqlonijat, fehristi kitob
Sarcaşma
- Akbarī, Mahmud, Ahkomi omūzişiji duxtaron, Qum, Fitjon, 1387h.ş.
- Amidi Zançonī, Abbosalī, Donişnomai fiqhi sijosī, Tehron, Intişoroti Donişgohi Tehron, 1389h.ş.
- Amidi Zançonī, Abbosalī, Qavoidi fiqh, Tehron, SMT, 1388h.ş.
- Imomī, Mas'ud, «Ravşanfikroni dinī va modernizosijuni fiqh», dar maçallai Fiqhi Ahli Bajt (a), №39 va 40, zimistoni 1383h.ş.
- Imomī, Mas'ud, «Çidoli taabbud va ta'aqqul dar fahmi şariat (1)», dar maçallai Fiqhi Ahli Bajt (a), №46, tobistoni 1385h.ş.
- Lutfī, Asadulloh, «Ta'aqqul va taabbud dar ahkomi şar'ī», dar maçallai Fiqh, №7 va 8, bahoru tobistoni 1375h.ş.
- Malikijon, Mustafo, «Iqtiroh; sunnat va taçaddud dar nazarxohī az farhextai muosir», dar maçallai Naqdu nazar, №19, tobistonu pojizi 1378h.ş.
- Ma'rifat, Muhammadhodī, «Iqtiroh», dar maçallai Naqdu nazar, №5, zimistoni 1374h.ş.
- Misbohi Jazdī, Muhammadtaqī, Bar dargohi dūst, Qum, Intişoroti Muassisai omūzişī va paƶūhişiji Imom Xumajnī, 1382h.ş.
- Muzaffar, Muhammadrizo, Usul-ul-fiqh, Qum, Daftari tabliƣoti islomī, 1370h.ş.
- Mutahharī, Murtazo, Maçmuai osor, Tehron, Sadro, 1389h.ş.
- Muçtahidi Şabistarī, Naqde bar qiroati rasmī az din, Tehron, Tarhi nav, 1379h.ş.
- Rizoiji Isfahonī, Mahmadalī, Mabohisi e'tiqodī, Qum, Nasimi hajot, 1391h.ş.
- Surūş, Abdukarim, Sijosatnoma, Tehron, Sirot, 1379h.ş.
- Tabotaboī, Muhammadhusajn, al-Mizonu fi tafsir-il-Qur'on, Qum, Daftari intişoroti islomī, 1417h.q.
- Şajxi Saduq, Muhammad ibni Alī, Ilal-uş-şaroe', Qum, Kitobfurūşiji Dovarī, 1385h.q.
- Ƣaravijon, Muhsin, «Mizigirdi çojgohi aql dar din», dar maçallai Ma'rifat, №61, dajmohi 1381h.ş.
- Qonit, Abdolbosit, «Taabbud va ta'aqqul dar ahkomi şar'ī az didgohi mazohibi islomī», dar maçallai Mutolioti taqribiji mazohibi islomī, №51, bahoru tobistoni 1398h.ş.
- Hoçiji Sodiqī, Abdulloh, «Taqobulhoi durūƣin va soxtagī, ta'aqqul jo taabbud», dar maçallai Murabbijoon, №30, zimistoni 1387h.ş.
- Ça'farī, Muhammad, «Masa'lai taabbud va colişhoi aqloniji farorū», dar maçallai Qabasot, №100, tobistoni 1400h.ş.
- Ça'farī, Muhammad, Taabbud va aqlonijat, Tehron, Konuni andeşai çavon, 1402h.ş.
- Ça'farī, Muhammadtaqī, «Çojgohi ta'aqqul va taabbud dar maorifi islomī», dar maçallai Havza, №49, farvardin va urdibihişti 1371h.ş.
- Ça'farī, Muhammadtaqī, Taabbud va ta'aqqul dar fiqhi islomī, Qum, Kongressi buzurgdoşti Şajxi Ansorī, 1373h.ş.