Қимор

Рисолаи амалия

Қимор (арабӣ: القمار) ё қиморбозӣ як намуди бозие аст, ки дар он аз ҷониби мағлуб ба ғолиб пул ё мол дода мешавад. Ҳамаи фақеҳон ба ҳаром будани қимор фатво додаанд; албатта, шартбандӣ дар мусобиқоти аспдавонӣ, тирандозӣ ва шамшербозӣ қимор ҳисобида намешавад. Тибқи фатвои фақеҳон, бозӣ кардан бо олатҳои қимор (дастгоҳҳои қиморбозӣ) чӣ дар шакли шартгузорӣ ва чӣ бе он ҳаром аст.

Фақеҳон барои ҳаром эълон кардани қиморбозӣ, ба далелҳое истинод карданаанд, монанди ояти 90 сураи Моида, ки дар он қиморбозӣ ҳамчун амали палид, бад ва кори шайтонӣ муаррифӣ шудааст. Фақеҳон хӯрдани таомеро, ки аз қимор ба даст омадааст, ҳаром медонанд ва бар ин боваранд, ки шаҳодат додани қиморбоз қабул намешавад. Ба ақидаи фақеҳон пуле, ки аз қимор ба даст меояд, бояд ба соҳибаш баргардонида шавад.

Мафҳумшиносӣ

Дар китобҳои фиқҳӣ таърифҳои гуногуне аз қимор матраҳ шудааст. Ба гуфтаи Шайх Ансорӣ, қимор иборат аст аз бозӣ бо абзорҳои хоссе ки дар он чизе гарав гузошта мешавад [то ба баранда пардохт шавад].

Бархеи дигар аз фақеҳон ҳаргуна бозӣ бо олоти қиморро чи ба сурати шартбандӣ бошад ва чи набошад, қимор медонанд. Алии Мишкинӣ ҳам дар китоби «Мусталаҳот-ул-фиқҳ», қиморро бозие таъриф кардааст, ки дар он шарт мешавад бозанда, чизе ба баранда пардохт кунад.

Албатта фақеҳон ҳар шартбандиеро қимор намедонанд. Ба фатвои онон шартбандӣ дар мусобиқоти аспсаворӣ, тирандозӣ ва шамшербозӣ қимор ба шумор намеравад. Аз ин бозиҳо дар фиқҳ бо номи “сабқ/ سَبْق” (мусобиқаи саворкорӣ) ва “римоя/ رِمایَه” (мусобиқаи тирандозӣ) ёд мешавад.

Ҳукми фиқҳӣ

Ба гуфтаи Шайх Муртазо Ансорӣ ва соҳиби Ҷавоҳир, фақеҳон бар ҳаром будани қимор иҷмоъ доранд ва Қуръон ва ривоёти мутавотир бар ҳаром будани он далолат мекунанд.

Ояте ки дар ин замина ба он истинод мешавад, ояти 90 сураи Моида аст, ки дар он «майсир/مَیْسِر» як амри палид ва амали шайтон муаррифӣ шудааст:

“ “الْخَمْرُ وَ الْمَيْسِرُ وَ الْأَنْصَابُ وَ الْأَزْلاَمُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ”

"Шаробу қимору бутҳо ва тирҳои қуръа, палид ва аз амали шайтонанд."

”

Бар пояи ривоёт, мурод аз ин калима қимор аст. Барои намуна дар ривояте аз Имом Боқир (а) ки дар китоби Кофӣ омадааст, замоне, ки ин оят нозил шуд, аз Пайғамбар (с) пурсиданд: мурод аз майсир чист? Пайғамбар (с) посух дод: ҳар чизе ки ба василаи он қиморбозӣ мешавад. Ҳамчунин Кулайнӣ дар ҳамин китоб, аз Имом Ризо (а) нақл кардааст, ки майсир ҳамон қимор аст.

Олоти қимор

Мақолаи аслӣ: Олоти қимор

Олоти қимор ба абзорҳое мегӯянд, ки ғолибан ба манзури қиморбозӣ истифода мешаванд. Дар китобҳои фиқҳӣ аз мавориде чун шатранҷ, тахтаи нард, посур ва билярд бо унвони олоти қимор баҳс мекунанд.

Ба фатвои бештари фақеҳон, бозӣ бо олоти қимор, чи ба сурати шартбандӣ ва чи бидуни он, ҳаром аст. Ҳамчунин фуқаҳо сохтани олоти қимор ва хариду фурӯш ва иҷораи онҳоро ҳаром медонанд.

Аксари фақеҳони қадимӣ аз ҷумла: Шайхи Садуқ бозӣ бо шатранҷро ҳаром медонистанд, аммо бархе аз фуқаҳои муосир аз ҷумла: Имом Хумайнӣ муътақиданд, агар шатранҷ ҷузъи олоти қимор шинохта нашавад, бозӣ бо он ҳаром нест.

Фарқи қимор бо шартбандӣ

Фақеҳон, ҳукми фиқҳии қиморро шомили шартбандӣ дар мусобиқоти саворкорие монанди аспдавонию шутурдавонӣ ва ҳамчунин тирандозӣ ва шамшербозӣ намедонанд. Онҳо бо истинод ба ривоёте, ин маворидро бо он ки шартбандӣ ҳастанд, қимор ба шумор намеоваранд.

Аҳкоми қиморбозӣ

Бар пояи он чи дар китобҳои фиқҳӣ омадааст, бархе аз аҳкоми қиморбозӣ ба шарҳи зер аст:

• Хӯрдани таъоме, ки аз роҳи қимор ба даст омадааст, ҳаром мебошад.
• Шаҳодати қиморбоз қабул намешавад.
• Ёдгирии қиморбозӣ ҳаром аст.
• Моле, ки аз роҳи қимор ба даст омадааст, машруъ нест ва бояд ба соҳибаш бозгардонда шавад.

Фалсафаи ҳаром будани қимор

Худованд дар Қуръони Карим, қиморро абзоре дар дасти шайтон муаррифӣ мекунад, ки ба воситаи он байни муъминин, душманӣ ва кина эҷод ва онҳоро аз ёди Худованд ғофил кунад.

“إِنَّما يُريدُ الشَّيْطانُ أَنْ يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ فِي الْخَمْرِ وَ الْمَيْسِرِ وَ يَصُدَّكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَ عَنِ الصَّلاةِ فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ”

«Ҳамоно шайтон мехоҳад бо шаробу қимор, байни шумо душманӣ ва кина эҷод кунад, ва шуморо аз ёди Худо ва аз намоз боздорад. Пас оё шумо даст мебардоред?»