Ҳадиси Тайри машвий
Ҳадиси Тайри машвий (форсӣ: حدیث طَیر مَشوِی) (ҳадиси мурғбирён) ривояте дар фазилати ҳазрати Алӣ (а) аст, ки бино бар мазмуни он, Пайғамбар (с) нияти хурдани гӯшти парандаи бирёнро дошт ва аз Худованд хост, ки бо маҳбубтарини мардум ҳамхӯрок шавад. Дере нагузашт, ки Имом Алӣ (а) омаду бо ӯ ҳамхӯрок шуд. Ин ривоят дар манбаъҳои шиа ва аҳли суннат омадааст. Гуфтаанд, навад нафар аз ровиён, ин ҳадисро аз Анас ибни Молик ривоят кардаанд.
Бархе аз мутакаллимони шиа бо истинод ба ин ривоят, Имом Алӣ (а)-ро маҳбубтарин шахс дар назди Худованд донистаанд ва ба ин натиҷа расидаанд, ки ӯ шоистаи ҷонишинии Пайғамбар будааст.
Матни ҳадис
إنَّ النَّبِی(ص) کانَ عِندَهُ طائِرٌ، فَقالَ: اللَّهُمَ ائتِنی بِأَحَبِّ خَلقِک إلَیک؛ یأکلُ مَعی مِن هذَا الطَّیرِ. فَجاءَ أبو بَکرٍ، فَرَدَّهُ، ثُمَّ جاءَ عُمَرُ، فَرَدَّهُ، ثُمَّ جاءَ عَلِی، فَأَذِنَ لَهُ.
Барои Пайғамбар (с) мурғе оварда шуда буд. Пайғамбар фармуд: Худоё, маҳбубтарин халқи худро назди ман бифирист, то аз ин мурғ бихӯрад. Пас аз он Абубакр омад, вале Пайғамбар ӯро напазируфт. Сипас Умар омад, ӯро ҳам напазируфт. Сипас Алӣ омад, ба ӯ иҷозат дод.[1]
Ин ҳадис дар манобеи шиъӣ бо каме ихтилоф нақл шудааст.[2]
Муҳтаво
Бар асоси ҳадиси Тайри машвий, Имом Алӣ (а) баъд аз Пайғамбари Ислом (с) маҳбубтарин халқи Худо назди Ӯст.[3]
Дар ин ривоят омадааст, ки Пайғамбар (с) қасди тановули гӯшти парандаи бирёнро дошт ва аз Худо хост бо маҳбубтарин халқ ҳамғизо шавад ва Алӣ (а) омаду бо ӯ ҳамғизо шуд.[4] Пеш аз Имом Алӣ, Абубакру Умар низ назди Пайғамбар омада буданд, аммо Расули Худо он дуро баргардонда буд.[5] Дар бархе аз нақлҳои ҳадис омадааст, ки баъд аз дуои Пайғамбар ҳар як аз Оиша ва Ҳафса дуо карданд, ки падари худашон бо Пайғамбар ҳамғизо шавад.[6]
Ҳамчунин аз Анас ибни Молик нақл кардаанд: ман дӯст доштам ин фард Саъд ибни Ибода бошад; аз ин рӯ, вақте ҳазрати Алӣ (а) ба дари хонаи Пайғамбар омад, ӯро рад кардам, аммо туле накашид Алӣ дубора омаду бо Пайғамбар ҳамғизо шуд.[7] Хос будани ин мурғбирён ва инки бар асоси бархе нақлиҳо баъд аз дуои Пайғамбар (ва саалтуллоҳа алқарибал-муҷиб/ و سالتُ اللهَ الـقـریـب المُجیب) Ҷабраил аз биҳишт барои Пайғамбар (с) оварда буд (فهبط عَلَىّ حبیبى جبرئیل (ع ) و معه هذا الطیر) ва дуо ва исрори Пайғамбар бар инки фақат Имом Алӣ (а) бо ӯ ҳамғизо бишавад (فرفعت یدى الى السماء فقلت : اللهم یَسّر عبداً یُحبّک و یُحبنى یاکل معى هذا الطائر)[8] нишонгари ҷойгоҳи вижаи Имом Алӣ (а) дар назди Пайғамбар аст. [Ниёзманди манбаъ]
Эътибор
Олимони шиа, «ҳадиси Тайр»-ро мутавотир донистаанд.[9] Гуруҳе аз муҳаддисони аҳли суннат низ сиҳҳат ва эътибори онро таъйид кардаанд.[10]
Ҳадиси Тайрро чанд тан аз саҳоба, бо мазмунҳои наздик ба якдигар нақл кардаанд; аз ҷумла: Сафина, ходими ҳазрати Муҳаммад (с),[11] Садии Кабир ба нақл аз Анас ибни Молик,[12] Яҳё ибни Касир аз Анас ибни Молик,[13] Усмон ибни Тавил аз Анас ибни Молик,[14] Абдуллоҳ ибни Анас ибни Молик аз падараш,[15] ва Алӣ ибни Абдуллоҳ ибни Аббос аз падараш.[16]
Бинобар нақли Ибни Касири Димишқӣ, олими аҳли суннат, навад тан ин ҳадисро танҳо аз тариқи Анас ибни Молик ривоят кардаанд.[17] Бо ин ҳол, Ибни Касир гуфтааст: қалбам ин ҳадисро намепазирад, ҳарчанд ровиёни он бисёр аст.[18] Аллома Аминӣ дар посух ба Ибни Касир, қалби вайро аз сӯи Худо муҳрзада дониста, гуфтааст: инкори ҳадиси Тайр бо вуҷуди адиллаи мазкур, маъно надорад.[19]
Бино ба нақли Ибни Шаҳрошуб, Сайид Исмоили Ҳимярӣ, шоири қарни дувуми қамарӣ (вафот: 179ҳ.қ.), моҷарои ҳадиси Тайрро ба назм даровардааст, ки ингуна оғоз мешавад:
نُبِّئتُ اَنَّ اَبانا كان عن اَنَس يَروی حديثاً عجيباً مُعجِباً عَجَباً
فی طائرٍ جاء مَشويّاً بِه بَشَرٌ يوماً و كان رسولُ الله مُحتَجِباً
ادناه منه فلما ان رآه دعا ربا قریبا لاهل الخیر منتجبا
ادخل الی احبّ الخلق کلهم طرا الیک فاعطاه الذی طلبا
Ба ман хабар расидааст, ки падарамон аз Анас ҳадиси шигифту буҳтовареро ривоят намудааст, дар бораи мурғи бирёне, ки рӯзе як нафар оварду Расули Худо дар хона аз назари мардум дур буд он мурғро назди ҳазраташ бурд ва ҳангоме, ки чашми он ҳазрат ба он афтод, Парвардигорро ки ба ҳама кас наздику баргузинандаи хубон аст хонду гуфт: маҳбубтарини офаридагонро дар назари худат бар ман ворид соз! Худо ҳам ончи хост ба ӯ ато фармуд.
Истифодаҳои каломӣ
Ҳадиси Тайри машвийро аз фазоили Имом Алӣ (а) шуморидаанд.[20] Мутакаллимони шиа аз ин ҳадис барои исботи авлавияти Имом Алӣ (а) барои имомат ва хилофат истифода кардаанд.[21]
Шайхи Муфид бо иттико ба далолати ривояти Тайр бар маҳбубтарин махлуқ будани Имом Алӣ (а) назди Худованд, лозимаи онро бартарин будани Имом Алӣ (а) медонад; зеро ба бовари ӯ, сарчашмаи муҳаббати Худованд дар ҳақ аст, на аз рӯи ҳавои нафс. Аз ҳамин рӯ, вақте Алӣ (а) маҳбубтарин ва дар натиҷа бартарин махлуқи Худованд бошад, собит мешавад, ки ӯ имом аст; чароки тақдими мафзул бар фозил дар набувват ва хилофати омма аз сӯи Худованд ҷоиз нест.[22]
Сайиди Муртазо дар ал-Фусул-ул-мухтора бо нақли сухани Шайхи Муфид таъкид кардааст, ки маҳбубтарин махлуқ назди Худованд, савоби бештар аз ҳама дорад ва чунин касе бидуни шак аз ҳамаи махлуқот амал ва ибодати бештару бартаре дорад. Ҳамин далеле аст бар фазилати Имом Алӣ (а) нисбат ба тамоми мардум ба ғайр аз Пайғамбари Ислом (с).[23]
Осори муртабит
Ба гуфтаи Ибни Касири Димишқӣ, олими аҳли суннат, дар бораи ҳадиси Тайр ва ҷамъоварии алфози он, осори мустақиле навишта шудааст: Абубакр ибни Мардавия, Муҳаммад ибни Аҳмад ибни Ҳамдон ва Муҳаммад ибни Ҷарири Табарӣ дар ин бора осоре доранд. Абубакри Боқлонӣ, мутакаллими аҳли суннат низ китобе дар радди он нигоштааст.[24] Ҳамчунин Мирҳомидҳусайн ҷилди сездаҳум (дафтари чаҳорум аз манҳаҷи дувуми) Абақот-ул-анворро ба ин ҳадис ихтисос дода, асноди онро аз тариқи ровиёни аҳли суннат бо зикри номи ровиён ва нақди ҳар ҳадис ба тафсил зикр кардааст.[25] Ин бахш аз китоби вай, дар 736 саҳифа дар ду ҷилд дар соли 1306ҳ.қ. дар Лакнҳав чоп шудааст.[26]
Эзоҳ
- ↑ Насоӣ, Хасоису Амир-ил-муъминин, 1406ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.29, ҳадисаҳ.10; Тамимии Мавсилӣ, Муснади Абияъло, 1404ҳ.қ., ҷ.7, саҳ.105.
- ↑ Ба унвони намуна нигоҳ кунед ба: Садуқ, ал-Амолӣ, 1376ҳ.ш., саҳ.655; Ибни Уқдаи Кӯфӣ, Фазоилу Амир-ил-муъминин (а), 1424ҳ.қ., саҳ.73 ва 74; Тусӣ, ал-Амолӣ, 1414ҳ.қ., саҳ.253 ва 558.
- ↑ Муфид, ал-Ифсоҳ, 1412ҳ.қ., саҳ.33; Ганҷии Шофеӣ, Кифоят-ут-толиб, 1404ҳ.қ., саҳ.151.
- ↑ Тамимии Мавсилӣ, Муснади Абияъло, 1404ҳ.қ., ҷ.7, саҳ.105.
- ↑ Тамимии Мавсилӣ, Муснади Абияъло, 1404ҳ.қ., ҷ.7, саҳ.105.
- ↑ Ибни Касир, ал-Бидоия ва-н-ниҳоя, 1407ҳ.қ., ҷ.7, саҳ.350.
- ↑ Ибни Касир, ал-Бидоия ва-н-ниҳоя, 1407ҳ.қ., ҷ.7, саҳ.350.
- ↑ Табарсӣ, ал-Эҳтиҷоҷ, саҳ.197. Маҷлисӣ, Биҳор-ул-анвор, ҷ.38, саҳ.348.
- ↑ Мирҳомид Ҳусайн, Абақот-ул-анвор, 1366ҳ.ш., ҷ.13, бахши аввал, саҳ.107 - 110, 115, ҷ.13, бахши дувум, саҳ.56.
- ↑ Ҳасании Мағрибӣ, Фатҳ-ул-мулк-ил-алӣ, 1403ҳ.қ., саҳ.20.
- ↑ Табаронӣ, ал-Муъҷам-ул-кабир, 1404ҳ.қ., ҷ.7, саҳ.82, ҳадиси 6437.
- ↑ Тамимии Мавсилӣ, Муснади Абияъло, 1404ҳ.қ., ҷ.7, саҳ.105; Насоӣ, Хасоису Амир-ил-муъминин, 1406ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.29, ҳадиси 10.
- ↑ Табаронӣ, ал-Муъҷам-ул-авсат, 1415ҳ.қ., ҷ.2, саҳ.207.
- ↑ Бухорӣ, ал-Торих-ул-кабир, Дорулфикр, ҷ.6, саҳ.258.
- ↑ Ибни Касир, ал-Бидоия ва-н-ниҳоя, 1410қ, ҷ.7, саҳ.351; Ибни Ҳаҷари Асқалонӣ, ал-Матолиб-ул-олия, 1419ҳ.қ., ҷ.16, саҳ.108.
- ↑ Заҳабӣ, Мизон-ул-эътидол, 1995м., ҷ.3, саҳ.232.
- ↑ Ибни Касир, ал-Бидоия ва-н-ниҳоя, 1407ҳ.қ., ҷ.7, саҳ.353.
- ↑ Ибни Касир, ал-Бидоия ва-н-ниҳоя, 1407ҳ.қ., ҷ.7, саҳ.353.
- ↑ Аминӣ, ал-Ғадир, 1388ҳ.ш., ҷ.3, саҳ.308 - 309.
- ↑ Сайиди Муртазо, ал-Фусул-ул-мухтора, 1414ҳ.қ., саҳ.96.
- ↑ Барои намуна нигоҳ кунед ба Муфид, ал-Ифсоҳ, 1412ҳ.қ., саҳ.33; Сайиди Муртазо, ал-Фусул-ул-мухтора, 1414ҳ.қ., саҳ.96.
- ↑ Муфид, ал-Ифсоҳ, 1412ҳ.қ., саҳ.33.
- ↑ Сайиди Муртазо, ал-Фусул-ул-мухтора, 1414ҳ.қ., саҳ.96.
- ↑ Ибни Касир, ал-Бидоия ва-н-ниҳоя, 1407ҳ.қ., ҷ.7, саҳ.353.
- ↑ Нигоҳ кунед ба Мирҳомид Ҳусайн, Абақот-ул-анвор, 1366ҳ.ш., ҷ.13.
- ↑ «Абақот-ул-анвор фи имомат-ил-аиммат-ил-атҳор алайҳимуссалом», бунёди фарҳангии имомат.
Сарчашма
- «Абақот-ул-анвор фи имомат-ил-аиммат-ил-атҳор алайҳимуссалом», бунёди фарҳангии имомат, таърихи дарҷи матлаб: 6 дейи 1394ҳ.ш., таърихи мушоҳида: 11 обони 1398ҳ.ш.
- Аминӣ, Абдулҳусайн, Мавсуъат-ул-Ғадир фи-л-китоби ва-с-суннати ва-л-адаб, таҳқиқи маркази ал-Ғадир лиддиросотил-исломия, зери назари Маҳмуд Ҳошимии Шоҳрудӣ, Қум, муассисаи Доиратулмаорифи фиқҳи исломӣ, 1388ҳ.ш./1430ҳ.қ./2009м.
- Бухорӣ, Муҳаммад ибни Исмоил, ал-Торих-ул-кабир, таҳқиқи Сайидҳошим Надавӣ, Дорулфикр, бе то.
- Ганҷии ал-Шофеъӣ, Муҳаммад ибни Юсуф, Кифоят-ут-толиб фи маноқиби Алӣ ибни Абитолиб, тасҳеҳи Муҳаммадҳодии Аминӣ, Теҳрон, Дору эҳёи туроси Аҳли-л-Байт (а), 1404ҳ.қ.
- Заҳабӣ, Муҳаммад ибни Аҳмад, Мизон-ул-эътидол, таҳқиқи Шайх Алӣ Муҳаммад Муъавваз ва Шайх Одил Аҳмад Абдулмавҷуд, Бейрут, Дорулкутубилъилмия, 1995м.
- Ибни Касири Димишқӣ, Исмоил ибни Умар, ал-Бидоия ва-н-ниҳоя, Бейрут, Дорулфикр, 1407ҳ.қ./1986м.
- Ибни Уқдаи Кӯфӣ, Аҳмад ибни Муҳаммад, Фазоилу Амир-ил-муъминин (а), таҳқиқи Ҳирзуддин Абдурразоқ Муҳаммад Ҳусайн, Қум, далели мо, чопи аввал, 1424ҳ.қ.
- Ибни Ҳаҷари Асқалонӣ, Аҳмад ибни Алӣ, ал-Матолиб-ул-олия би завоид-ил-масонид-ис-самония, таҳқиқи Саъд ибни Носир, Риёз, Дорулъосима ва дорулғайс, 1419ҳ.қ./1998м.
- Ибни Шаҳрошуб, Муҳаммад ибни Алӣ, Маноқибу оли Абитолиб, Қум, Аллома, 1379ҳ.қ.
- Мирҳомид Ҳусайн, Абақот-ул-анвор фи исботи имомат-ил-аиммат-ил-атҳор, Исфаҳон, китобхонаи Амирулмуъминин, чопи дувум, 1366ҳ.ш.
- Насоӣ, Аҳмад ибни Шуайб, Хасоису Амир-ил-муъминин Алӣ ибни Абитолиб, таҳқиқи Аҳмад Мейрин ал-Балушӣ, Кувайт, мактабатул-муъалло, 1406ҳ.қ.
- Садуқ, Муҳаммад ибни Алӣ ибни Бобавайҳ, ал-Амолӣ, Теҳрон, Китобчӣ, чопи шашум, 1376ҳ.ш.
- Сайиди Муртазо, Алӣ ибни Ҳусайн, ал-Фусул-ул-мухтора, таҳқиқи Сайидалӣ Миршарифӣ, Бейрут, Дорул-Муфид, 1414ҳ.қ.
- Табаронӣ, Сулаймон ибни Аҳмад, ал-Муъҷам-ул-авсат, таҳқиқи Ториқ ибни Ивазуллоҳ ва Абдулмуҳсин ибни Иброҳим ал-Ҳусайнӣ, ал-Қоҳира, Дорулҳарамайн, 1415ҳ.қ.
- Табаронӣ, Сулаймон ибни Аҳмад, ал-Муъҷам-ул-кабир, таҳқиқи Ҳамд ибни Абдулмаҷиди ал-Салафӣ, ал-Мавсил, мактабатуззаҳро, 1404ҳ.қ.
- Тамимии Мавсилӣ, Аҳмад ибни Алӣ, Муснади Абияъло, таҳқиқи Ҳусайн Салим Асад, Димишқ, Дорулмаъмун лилтурос, 1404ҳ.қ.
- Тусӣ, Муҳаммад ибни Ҳасан, ал-Амолӣ, Қум, Дорулсақофа, чопи аввал, 1414ҳ.қ.
- Ҳасании Мағрибӣ, Аҳмад ибни Муҳаммад, Фатҳ-ул-мулк-ил-Алӣ би сиҳҳати ҳадиси боби мадинат-ул-илми Алӣ, таҳқиқи Муҳаммадҳодии Аминӣ, Теҳрон, мактабатул-Имом Амирилмуъминини Алӣ, чопи сеюм, 1403ҳ.қ.
- Шайхи Муфид, Муҳаммад ибни Муҳаммад, ал-Ифсоҳ фи имомати Амир-ил-муъминин, Қум, муассисатул-беъсат, 1412ҳ.қ.