Taqrirnavisī

Bo taqriri ma'sum iştiboh naşavad.

Taqrirnavisī (farsī: تقریرنویسی) ravişi omūziş dar havzahoi ilmija va ba ma'noi naviştani matolibi ustod dar maçlisi dars va tartib dodani ravişmandi onhost, ki gohe bo paƶūhişho va didgohhoi taqrirnavis hamroh ast. Barxe bar in bovarand, ki taqrirnavisī, afzun bar sabti matolibi ustod, ba fahmi amiq va ruşdi ilmiji taqrirnavis niz kumak mekunad. Bino ba naqli Sajid Muhsini Amin, Sajid Muhammadçavodi Omilī navisandai Miftoh-ul-karoma avvalin kase bud, ki darsi ustodaş Sajid Muhammadmahdiji Bahrululumro taqrir kard.

Dar borai tafovuti taqrirnavisī bo amolinavisī guftaand, dar amolinavisī ustod matolibro az rūj navişta baroi şogirdon iroa mekunad va şogirdon matolibro biduni daxlu tasarruf, joddoşt mekunand; dar hole ki dar taqrirnavisī, şogird metavonad dar matolibi ustod daxlu tasarruf kunad. Peşmutoliai dars, naviştani hamai matolibi ustod, mustanadsoziji matolib, poknavis kardan, isloh va şevoī dar bajoni matolib, az muhimtarin usuli taqrirnavisī ba şumor meravand.

Kitob «Donişi taqrirnavisī: ba zamimai ravişi halli masa'lai fiqhī» ba qalami Muhammadhasan Rabboniji Birçandī ba bajoni ta'rixcai taqrirnavisī va muarrifiji barxe taqrirot pardoxtaast.

Mafhumşinosī

Taqrirnavisī iborat ast az naviştani matolibi ustod dar maçlisi dars va ravişmand tartib dodani onho, ki gohe bo paƶūhişho va didgohhoi taqrirnavis niz hamroh ast. Ba on ci az taqrirnavisī ba dast meojad, taqrirot gufta meşavad. Taqrirot unvoni ommi barxe az kitobhoe ast, ki ba şevai taqrirnavisī az avoxiri qarni 12h.q. va pas az on ta'lif şudaast.

Marsum ast, ki şogirdon taqriroti xudro ba ustod arza mekunand va ƣoliban ustod nazari xudro dar borai on ba surati taqriz

menavisad. Taqrizi ustod boisi e'tibori taqrirot meşavad.

Sunnati taqrirnavisī agarci beştar dar darshoi xoriçi usuli fiqh va fiqh ço aftodaast; ammo dar ulumi digare naziri mantiq, falsafa, tafsir va irfon niz rivoç doşta va taqrirote az in darsho mavçud ast.

Tafovut bo amolinavisī

Maqolai aslī: Amolinavisī

Barxe tafovuthoi taqrirnavisī bo amolinavisī ba qaror zer ast:

• Dar amolinavisī ustodi matolibro az rūi navişta va jo az hofizai xud baroi şogirdoni hozir dar maçlis, iroa medihad va onho matolibi ūro biduni kamu kost joddoşt mekunand; ammo dar taqrirnavisī, şogirdon dar hangomi tartib dodani naviştaho metavonand dar matolibi ustod daxlu tasarruf kunand.
• Amolī ilmi ustod ast va dar natiça kitob ba nomi ū tamom meşavad; vale dar taqrirot, modda va muhtavoi darsī az ustod ast; ammo şarh, ezoh va sabki nigorişi matolib ba saliqa va ixtijori taqrirnavis ast. Az in rū, kitob ba nomi taqrirnavis tamom meşavad.

Ta'rixca

Açvad-ut-taqrirot, taqriroti darsi usuli Mirzo Muhammadhusajni Noinī, naviştai Sajid Abulqosimi Xuī.

Oqobuzurgi Tehronī dar kitobi az-Zari'atu ilo tasonif-iş-şia avoxiri qarni 12 qamariro şurūi avvalin davrahoi taqrirnavisī donistaast. Sajid Muhsini Amin dar kitobi A'jon-uş-şia, Sajid Muhammadçavodi Omilī, muallifi Miftoh-ul-karoma (vaf.1226h.q.)-ro avvalin taqrirnavise donista, ki taqriroti darsi ustodaş Sajid Mahdī Bahrululumro navişta va jake az paƶūhişgaron mu'taqid ast, ki taqrirnavisī az davrai Sohibi Fusul oƣoz şudaast.

Barxe niz bo istinod ba rivojate, ki dar on Pajƣambar (s) ba jake az ansor, ki guftori Pajƣambar (s)-ro meşunid, ammo az hifzi on oçiz bud, dastur dod to suxanoni ūro binavisad, peşinai taqrirnavisiro ba asri Pajƣambar (s) barmegardonand.

Taqrirnavisī va ruşdi ilmī

Dar borai taqrirnavisiji didgohhoe matrah şudaast:

• Barxe az ulamo va asotidi fiqh va usuli fiqh hamcun Ojatulloh Buruçerdī, ravişi taqrirnavisiro mūçibi ruşdi ilmī va fahmi amiqi matolib donista va talabavu donişpaƶūhro ba ançomi in ravişi omūzişī taşviq va tarƣib mekardaand. Gufta şuda, Mirzoi Şerozī ba taqriroti şogirdonaş ahamijat doda va dar huzuri digaron behtarin taqrirro muarrifī mekardaast.
• Bino ba naqli Ojatulloh Muntazirī, Sajid Muhammad Muhaqqiqi Domod bo taqrirnavisī muxolif buda va ba sababi in ki talaba faqat ba naviştahoi xudaş takja mekunad, onro mūçibi ufti ilmiji ū medonistaast.

Şevahoi taqrirnavisī

Taqrizi Sajid Muhammadboqiri Sadr bar kitobi Buhusun fi ilmi al-usul taqrir va naviştai Sajid Mahmud Hoşimiji Şohrūdī

Taqrirnavisī ba du şevai maktub va şifohī surat megiriftaast:

• Taqriri şifohī: dar taqriri şifohī, bilofosila pas az pojoni çalasai darsi ustod, barxe az şogirdoni arşad va bosobiqa bo takja bar hofizai xud, darsro baroi şogirdone ki sobiqa kamtare doşta va jo darsro xub nafahmida budand, takror mekardand. Gufta şuda Muhammadhasani Oştijonī az şogirdoni Şajx Ansorī, darsi şajxro baroi iddae az şogirdon, ba in şeva taqrir mekardaast.
• Taqriri katbī: taqrirnavisiji katbī ba şevahoi zer ançom meşavad:

1. Taqrirnavis matolibi ustodro dar mahfili dars mū ba mū joddoşt mekunad va pas az dars islohi çuz'ī mekunad.
2. Taqrirnavis matolibi ustodro dar maçlisi dars gūş mekunad va pas az çalasai dars, xulosai matolibi darsi ustodro menavisad.
3. Taqrirnavis peş az darsi ustod, mabohisi mavridi nazarro mutolia mekunad va dar çalasai dars faqat nukoti izofī, ki ustod ba onho işora kardaro joddoşt mekunad.
4. Ustodi asli bahsro matrah mekunad va şogird onro şarhu bast medihad.
5. Taqrirnavis, dar çalasai dars faqat sarfaslhoi matolibro joddoşt mekunad. Barxe in sarfaslhoro şarhu bast medihand va barxe ba hamin matolibi muhim va kalidī iktifo mekunand.

Viƶagihoi taqriri xub

Pajombar (s):

قَیِّدُوا العِلْمَ بِالکِتابَةِ

Bo naviştan, ilmro dar band bikaşed.

Baroi naviştani jak taqriri paziruftaşuda, riojati umuri zer lozim ast:

• Taqrirnavis, nisbat ba bahs ki qaror ast dar çalasai dars iroa şavad, peşmutolia kunad.
• Taqrirnavis hamai matolibi ustod jo dastikam matolibi muhim va sarfaslhoi darsro joddoşt kunad.
• Taqrirnavis, kitobhoero ki ustod dar bajoni matolib az onho istifoda karda jo ba onho işora kardaast, mutolia kunad.
• Matolibi ustodro mustanadsozī kunad. Gohe mumkin ast ustod dar mahfili dars, aqvoli ulamo, ojot jo rivojatero biduni zikri manba', matrah kunad. Bar taqrirnavis lozim ast baroi behtar şudani kor, in sanadi in guftahoro çustuçu karda ilova kunad.
• Matolibe ki dar maçlisi dars sabtu zabt kardaastro poknavisī karda va dar surati nijoz, kamu zijod va pasu peş kunad.
• Matolibi ustodro ba nahvi vozehu şevo taqrir karda va iboratpardoziho ba andozae boşad, ki baroi fahmi matlab tavassuti şaxsi ƣoib dar dars niz kofī boşad.

Barxe taqriroti fiqh va usuli fiqh

Kitobi at-Tanqihu fi şarh-il-urvat-il-vusqo taqriroti darsi fiqhi Sajid Abulqosimi Xūī, naviştai Mirzo Alī Ƣaravī

Barxe az taqriroti maşhur dar havzai darsi fiqh:

• At-Tanqihu fi şarh-il-urvat-il-vusqo naviştai Mirzo Alī Ƣaravī, taqriroti darsi Sajid Abulqosimi Xuī dar şaş çild va şomili mabohisi içtihodu taqlid, tahorat, naçosat va salot;
• Fiqh-uş-şia naviştai Muhammadmahdī Mūsaviji Xalxolī, taqriroti darsi fiqhi Sajid Abulqosimi Xuī dar haft çild şomili abvobi içtihodu taqlid, tahorat va naçosat;
• Nihojat-ut-taqriri fi mabohis-is-salot naviştai Muhammad Fozili Lankaronī, taqriroti darsi fiqhi Ojatulloh Buruçerdī dar se çild bahsi namoz.

Barxe az taqriroti maşhur dar havzai darsi usuli fiqh:

• Açvad-ut-taqrirot naviştai Sajid Abulqosimi Xūī, taqriroti darsi usuli Muhammadhusajn Ƣaraviji Noinī dar du çild. Nigorişi in kitob az soli 1345h.q. ki soli şurūi oxirin davrai darsi xoriçi usuli Mirzoi Noinī dar Naçaf buda, şurū şuda va dar soli 1352h.q. ki soli pojoni darsi mazbur ast, ba pojon burdaast. ^{[manbai behtare nijoz ast]}
• Nihojat-ul-afkor naviştai Muhammadtaqiji Buruçerdī, jak davrai komili taqriroti darsi usuli Oqozjoi Iroqī dar cor çild ast.
• Tahzib-ul-usul naviştai Ça'fari Subhonī, taqriroti darsi Imom Xumajnī dar du çild.

Somonahoi internetiji taqrirot

Barxe az sajthoe, ki taqriroti darshoi gurūhe az ustodon dar on borguzorī şuda iboratand az:

• Sajti Darsguftor: (https://darsgoftar.net) in sajt şomili fajlhoi darsiji savtu matni ustodoni sathi oliji havzahoi ilmijai Qum va Maşhad ast, ki bajni matni taqrir va savt, irtibotsozī şudaast va niz bastaho va abzorhoi peşmutoliai on mabhas niz iroa gardidaast.
• Sajti Madrisai faqohat: (https://www.eshia.ir) dar in sajt muşohidai taqriri darshoi havzavī bo qobilijati dastrasī ba mustanadoti on dar Kitobxonai madrisai faqohat faroham şudaast. Hamcunin Madrisai faqohat, darshoi xoriçi havzahoi ilmijai Qum, Maşhad va Naçafro niz ba surati zinda paxş mekunad.
• Somonai Taqriroti darshoi xoriç: (https://taghrir.ismc.ir) in somona baroi dastrasī ba taqriroti darshoi xoriçi ustodoni havza va tarviçi sunnati taqrirnavisī rohandozī şudaast. Somonai Taqriroti darshoi havza somonae omūzişī, paƶūhişī va itilo'rasonī ast ki vazifai girdovarī, ƣanisozī, tabaqabandī, arzjobī va faroham kardani zaminai guftugū peromuni taqriroti tullobi darsi xoriçi havzaro dar fazoi maçozī bar ūhda dorad.

Taknigorī

Kitobi «Donişi taqrirnavisī: ba zamimai ravişi halli masa'lai fiqhī» ba qalami Muhammadhasan Rabboniji Birçandī, uzvi hajati ilmiji markazi taxassusiji Oxundi Xurosonī, girdovarī va tavassuti şirkati copu naşri Bajnalmilal dar tobistoni 1398h.ş. cop va muntaşir şudaast.