Jump to content

Man'i hadis

Az wikishia

Man'i hadis jo man'i naviştani hadis, peşgirī az naql va naviştani hadishoi Pajƣambari Akram (s) dar qarni avvali hiçriji qamarī bud. Man'i hadis az davrai xilofati xalifai avval va xalifai duvum oƣoz va to zamoni xilofati Umar ibni Abdulaziz ja'ne hududi 100 sol idoma joft.

Ulamoi ahli sunnat, illati in sijosati xalifahoi avval va duvumro peşgirī az omextani hadis bo Qur'on, peşgirī az ixtilofi musulmonon, tars az sargarm şudani mardum ba cize ƣajr az Qur'on va oşno nabudani rovijoni hadis bo naviştan medonand.

Olimoni şia, angezai man'i hadisnavisiro peşgirī az naşri fazoili Imom Alī (a) va taloş dar çihati tasbiti hokimijati xulafo medonand. Ba bovari şiajon man'i naviştani hadis sababi ça'li hadis, nobudiji naxustin matnhoi hadisī, pajdoişi mazhabhoi muxtalif va taƣjiri sunnati Pajƣambari Islom şudaast.

Ta'rixca

Man'i hadis ba çilavgirī az naviştan va naqli hadishoi Pajƣambar gufta meşavad. Peşinai rasmijat joftani on, ba davrai xilofati şajxajn barmegardad.[1] Peş az on, kitobat va naviştani hadishoi bajni musulmonon roiç bud[2] va Pajƣambar ashobro ba naviştan va naqli ahodis taşviq mekardaast.[3]

Abubakr dar xilofati xud, nigorişi ahodisro mamnu' kard va ahodisi zijodero az bajn burd.[4] Hamcunin bino bar matnhoi torixī, xalifai duvum farmondoroni xudro az naqli rivojoti Pajƣambar (s) barhazar medoşt va ba tavvaçūh kardani ba Qur'on da'vat mekard.[5] Ba guzorişi barxe manobei ahli sunnat, Umar ibni Xattob ibtido tasmim doşt hadishoi Pajƣambarro çam'ovarī va nigoriş kunad, vale pas az muddate az in kor xuddorī kard va illati onro ehtimoli maxlut şudani rivojot bo Qur'on e'lom kard.[6]

Man'i naqli hadis

Pas az e'lomi mamnu'ijati naviştani hadis, barxe az ashobi Pajƣambar, hadishoi nabaviro baroi mardum naql mekardand. Az in rū, xalifai duvum, xuruçi beiçozati ashob az Madina[7] va naqli hadisro mamnu' e'lom kard.[8] Ū afrode az sahoba hamcun Abudardo' va Ibni Mas'udro ba çurmi naqli hadishoi Pajƣambar zindonī namud.[9] Barxe az muhaqqiqon ehtimol dodaand peşgirī az naviştani hadis, ba'd az man' az naqli ahodis surat giriftaast.[10]

Laƣvi mamnu'ijat

Mamnuijati hadisnavisī to davrai Umar ibni Abdulaziz (63 - 101h.q.) haştumin xalifai umavī idoma doşt. Ū nomae ba Abubakr ibni Hazm, hokimi Madina navişta, az ū xosti ahodisi Pajƣambarro binavisad; caroki bimi on meravad ilm va ahli on az bajn biravad.[11]

Muvofiqon va muxolifon

Guftaand, te'dode az sahoba va tobein az çumla: Zajd ibni Sobit, Abumuso, Abusaidi Xidrī, Abuhurajra va Ibni Abbos nigorişi hadisro makruh medonistand va afrode hamcun Imom Alī (a), Imom Hasan (a), Abdulloh ibni Umar, Anas ibni Molik, Ato ibni Jasor va Said ibni Çubajr onro çoiz medonistand.[12]

Angezaho va avomil

Ahli sunnat va şiajon dar xususi illati çilavgirī az naviştani hadis ixtilofi nazar dorand. Olimoni ahl sunnat megūjand: illati man'i hadis tars az maxlut şudani ahodis bo Qur'on,[13] peşgirī az ixtilofi musulmonon,[14] nigaronī az kamtavaççūhī ba hifzi hadis va e'timodi sirf bar naviştaho,[15] tars az sargarm şudani mardum bo cize ƣajri Qur'on,[16] çilavgirī az naşri ahodisi ƣajrimū'tabar,[17] nigaronī az ba vuçud omadani kitobe dar kanori Qur'on[18] va oşno nabudani rovijoni hadis bo kitobatu naviştan budaast.[19]

Ammo ba guftai Şahristonī dar kitobi Man'u tadvin-il-hadis, beştari navisandagon şia mū'taqidand, jake az avomili man'i hadis çilavgirī az naşri fazoili Imom Alī (a) budaast.[20] Az çumla şavohidi onho in ast, ki Nasoī az navisandagoni sihohi sitta, az Ibni Abbos naql kardaast, ki onho ba xotiri buƣze, ki az Imom Alī doştand, sunnati Pajƣambarro tark kardand.[21] Hamcunin ihota nadoştani xulafo ba ahkomi dinī va taloşi onho baroi tasbiti hokimijati şar'iaşon dar kanori hokimijati sijosī, az digar angezahoi man'i hadis zikr şudaast.[22]

Bid'at jo sunnat?

Muvofiqoni man'i hadis, baroi isboti nazarijai xud ba rivojate az Pajƣambar (s) istinod mekunand, ki megūjad: «harkas cize çuz Qur'onro az man naviştaast, onro az bajn bibarad!».[23] Dar muqobil, muxolifoni man'i hadis rivojote az Pajƣambar naql mekunand, ki dar onho ba naviştani ahodisi vaj suporiş şudaast; az çumla: rivojate, ki dar on ba Abdulloh ibni Umar tavsija şudaast ahodisro binavisad. Bar pojai in rivojat, Qurajş Abdulloh ibni Umarro ba xotiri naviştan va nigahdoriji suxanoni Pajƣambar (s) sarzaniş mekardand, ammo Pajƣambar ūro ba naviştani ahodis taşviq kard.[24] Hamcunin in rivojat: «harkase ilm jo hadise az man naql kunad, to zamone, ki on navişta boqist, baroi ū açr xohad bud!».[25]

Ba guftai barxe, dar zamoni hajoti Pajƣambar ba'ze az ashob maçmūahoi hadisie bo unvoni Sahifa çam'ovarī mekardand; az çumla: Sahifai Imom Alī (a) va Sahifai Ubaj ibni Rofe', ki natanho bo nahji Pajƣambar muvoçeh naşud,[26] balki barxe az onho bo içozati ū ançom şud.[27]

Nazarijai Guldziher

Guldziher, mustaşriqi jahudī, ba şaklgiriji maçmūahoi hadisiji islomī dar nimai duvumi qarni duvum, bovar dorad. Ū mū'taqid ast, rivojoti nahj az naviştani hadis va rivojoti içozati naviştani on, har du ça'lī va dar voqe' boztobi ixtilofi nazarhoi sadri Islom ast.[28]

Pajomadho

Ba aqidai ulamoi şia, çilavgirī az naviştani hadis, pajomadhoi manfiji muhimme doştaast, ki nobudiji naxustin matnhoi hadisī, ça'li hadis, taƣjiri sunnati Pajƣambar va padid omadani mazhabho az on çumlaast:

  • Nobudiji naxustin matnhoi hadisī: guftorhoi naviştaşuda az Pajƣambar (s) tavassuti ashobi nazdiki vaj, dar in davra nobud şud va az dastras xoriç gardid.[29] Bino bar oncī Oişa naql kardaast, Abubakr 500 hadis az Rasuli Xudo (s)-ro sūzond.[30] Hamcunin barxe ahodis, ki dar hofizai ashob bud, ba sababi mamnuijati naviştan, navişta naşud va bo margi hofizon az dastras xoriç gardid.[31]
  • Ça'li hadis: bo içroi sijosati man'i hadis va az bajn raftani rivojoti Pajƣambar, naqli rivojoti soxtagī va intisobi onho ba Pajƣambar (s) roiç şud.[32] Baroi namuna bo hadafi fazilattaroşī baroi şaxsijathoi sijosī va mazhabī, rivojote ba Pajƣambar mansub şud, ki hatto afrodero şomil meşud, ki ba'd az vaj ba dunjo omadand.[33] Kasrati ça'li hadis ba andozae ast, ki kitobi Sahehi Buxorī şomili 2761 hadisi ƣajritakrorī ast, ki onhoro az bajni hududi 600 hazor rivojat intixob karda[34] va dar Saheh Muslim cahor hazor hadisi ƣajritakrorī vuçud dorad, ki ba guftai muallifaş az bajni 300 hazor hadis istixroç şudaast.[35]
  • Taƣjiri sunnati Pajƣambar: iddae guftaand, mamnuijati tadvini hadis mūçib şud sunnati Pajƣambar (s) dar çome'a taƣjir kunad.[36] Baroi isboti in mas'ala ba barxe naqlhoi torixī istinod şudaast; az çumla: rivojate, ki Şofeī, peşvoi şofeijon, az Vahb ibni Kajson naql kardaast, ki bar asosi on, tamomi sunnathoi Rasuli Xudo hatto namoz taƣjir joft.[37]
  • Padid omadani mazhabho: bo az bajn raftani sunnat va afzoişi şumori rivojoti ça'lī va saliqaī, ohista-ohista mazhabhoi muxtalif va maşrabhoi kalomī va fiqhiji mutaaddide padidor şud;[38] caroki har ixtilofi saliqae bo ça'li hadis hamroh şuda, mūçibi çudoiji gurūhe az afrod az çomeai islomī va ta'sisi mazhabi nav meşud.[39]

Taknigorī

Kitobi Man'i tadvin-il-hadis, asbob va natoiç ba arabī: مَنعُ تدوینِ الحدیث، اسباب و نتائج, naviştai Sajidaliji Şahristonī, dar borai ilal va pajomadhoi çilavgirī az nigorişi ahodisi Pajƣambar ast. Ba guftai mutarçimi kitob, navisanda dar in kitob isbot mekunad, ki şaklgiriji «maktabi içtihod va ra'j» samarai man'i hadis budaast.[40] In kitobro, ki ba zaboni arabī ta'lif şudaast, muassisai al-A'lamī lilmatbu'ot dar soli 1418 qamarī, dar Bejrut cop kardaast. Maçma'i çahoniji Ahli Bajt ham tarçumahoi onro ba anglisī va forsī cop kardaast.[41]

Çustorhoi vobasta

Isroilijot

Ça'li hadis

Ezoh

  1. ↑ Muttaqiji Hindī, Kanz-ul-ummol, 1401h.q., ç.10, sah.285; Tabarī, Ta'rix-ul-umami va-l-muluk, 1387h.q, ç.4, sah.204.
  2. ↑ Dijorī Bidgulī, “Naqd va barrasiji ilal va angezahoi man'i nigorişi hadis”, sah.38.
  3. ↑ Baroi namuna nigoh kuned ba Abidovud, Sunani Abidovud, almaktabatul'asrija, ç.3, sah.318.
  4. ↑ Muttaqiji Hindī, Kanz-ul-ummol, 1401h.q., ç.10, sah.285.
  5. ↑ Tabarī, Ta'rix-ul-umami va-l-muluk, 1387h.q, ç.4, sah.204.
  6. ↑ Muttaqiji Hindī, Kanz-ul-ummol, 1401h.q., ç.10, sah.291 - 292, hadisi 29474.
  7. ↑ Murtazo Omilī, as-Saheh min sirat-in-nabij-il-a'zam, ç.1, sah.77.
  8. ↑ Zahabī, Tazkirat-ul-huffoz, 1419h.q., ç.1, sah.11 - 12.
  9. ↑ Zahabī, Tazkirat-ul-huffoz, 1419h.q., ç.1, sah.12.
  10. ↑ Şahristonī, Man'u tadvin-il-hadis, 1418h.q., sah.31 - 32.
  11. ↑ Buxorī, Sahehi Buxorī, 1401h.q., ç.1, sah.33.
  12. ↑ Momqonī, Miqbos-ul-hidojat, 1411h.q., ç.3, sah.189 - 194, ba naql az Dijoriji Bigdilī, “Naqd va barrasiji ilal va angezahoi man'i nigorişi hadis”, sah.38.
  13. ↑ Muttaqiji Hindī, Kanz-ul-ummol, 1401h.q., ç.10, sah.291 - 292, hadisi 29474.
  14. ↑ Zahabī, Tazkirat-ul-huffoz, 1419h.q., ç.1, sah.9.
  15. ↑ Abuzuhra, al-Hadis va-l-muhaddisun, 1378h.q., sah.13.
  16. ↑ Ƣazzolī, Ehjoul-ulum, ç.10, sah.79 ba naql az Dijoriji Bigdilī, “Naqd va barrasiji ilal va angezahoi man'i nigorişi hadis”, sah.44.
  17. ↑ Muttaqiji Hindī, Kanz-ul-ummol, 1401h.q., ç.10, sah.285.
  18. ↑ Zahabī, Tazkirat-ul-huffoz, 1419h.q., ç.1, sah.291 - 292.
  19. ↑ Dijoriji Bidgulī, “Naqd va barrasiji ilal va angezahoi man'i nigorişi hadis”, sah.40 - 48.
  20. ↑ Şahristonī, Man'u tadvin-il-hadis, 1418h.q., sah.57.
  21. ↑ Nasoī, Sunani Nasoī, 1406h.q, ç.5, sah.253.
  22. ↑ Şahristonī, Man'u tadvin-il-hadis, 1418h.q., sah.54, 85 - 126.
  23. ↑ Muslim, Sahehi Muslim, Doru ehjoil'arabī, ç.4, sah.2298, hadisi 3004.
  24. ↑ Abidovud, Sunani Abidovud, almaktabatul'asrija, ç.3, sah.318.
  25. ↑ Sujutī, Ta'rix-ul-xulafo, 1425h.q, ç.1, sah.77.
  26. ↑ Mūsaviji Birçandī, «Man'i kitobat va intişori hadis», sah.76.
  27. ↑ Ibni Hibbon, Sahehi Ibni Hibbon, 1414h.q., ç.1, sah.265.
  28. ↑ A'zamī, Dirosotun fi-l-hadis-in-nabavī va ta'rixi tadvinih, 1405h.q., ç.1, sah.82.
  29. ↑ Subhonī, Farhangi aqoid va mazohibi islomī, 1378h.ş, ç.1, sah.91.
  30. ↑ Muttaqiji Hindī, Kanz-ul-ummol, 1401h.q., ç.10, sah.285.
  31. ↑ Subhonī, Farhangi aqoid va mazohibi islomī, 1378h.ş, ç.1, sah.92.
  32. ↑ Husajnī, «Pajomadhoi man'i naqli hadis», sah.62.
  33. ↑ Subhonī, Farhangi aqoid va mazohibi islomī, 1378h.ş, ç.1, sah.95.
  34. ↑ Xatibi Baƣdodī, Ta'rixi Baƣdod, 1417h.q, ç.2, sah.14.
  35. ↑ Xatibi Baƣdodī, Ta'rixi Baƣdod, 1417h.q, ç.13, sah.102.
  36. ↑ Husajnī, “Pajomadhoi man'i naqli hadis”, sah.67.
  37. ↑ Şofeī, al-Umm, 1410h.q, ç.1, kitobussalot - kitobi salotul'idajn - ibda' bissalot qablalxutba, sah.269.
  38. ↑ Husajnī, “Pajomadhoi man'i naqli hadis”, sah.68.
  39. ↑ Subhonī, Farhangi aqoid va mazohibi islomī, ç.1, sah.91.
  40. ↑ Şahristonī, Man'i tadvini hadis, 1390h.ş, muqaddamai Sajidhodiji Husajnī (mutarçim), sah.19.
  41. ↑ Şahristonī, Man'i tadvini hadis, 1390h.ş, muqaddamai Sajidhodiji Husajnī (mutarçim), sah.20.

Sarcaşma

  • Abuzuhra, Muhammad, al-Hadis va-l-muhaddisun, Qohira, Dorulfikril'arabī, 1378h.q..
  • A'zamī, Muhammadi Mustafo, Dirosotun fi-l-hadis-in-nabavī va ta'rixi tadvinih, Bejrut, almaktabul-islomī, 1405h.q.
  • Buxorī, Muhammad ibni Ismoil, Saheh al-Buxorī, Doruttavqinnaçot, 1422h.q..
  • Buxorī, Muhammad ibni Ismoil, Sahehi Buxorī, Bejrut, Dorulfikr, 1401h.q.
  • Dijorī Bedgulī, Muhammadtaqī, “Naqd va barrasiji ilal va angezahoi man'i nigorişi hadis”, dar paƶūhişhoi falsafī - kalomī, şumorai 1, poizi 1378h.ş.
  • Zahabī, Muhammad ibni Ahmad, Tazkirat-ul-huffoz, Bejrut, Dorulkutubil'ilmija, 1419h.q..
  • Ibni Hibbon, Muhammad ibni Hibbon, Sahehi Ibni Hibbon, tahqiqi Şuajbi al-Arnaut, Bejrut, muassisaturrisolat, copi duvum, 1414h.q..
  • Momqonī, Abdulloh, Miqbos-ul-hidojat fi ilm-id-diroja, Qum, Olulbajt li ehjoilturos, 1411h.q..
  • Mūsaviji Birçandī, Sajidhusajn, «Man'i kitobat va intişori hadis va sunnati nabavī», dar maçallai Ma'rifat, şumorai 52, farvardini 1381h.ş.
  • Mutahharī, Murtazo, Maçmūai osori ustod şahid Mutahharī, Tehron, intişoroti Sadro, 1377h.ş.
  • Muttaqiji Hindī, Alī ibni Hisomiddin, Kanz-ul-ummol, tahqiqi Bakriji Hajonī va Safva Assaqqo, muassisaturrisola, 1401h.q./1981m.
  • Nasoī, Sunani Nasoī, tahqiqi Abdulfattoh Abuƣudda, Halab, maktabulmatbu'otil-islomija, 1406h.q.
  • Nişoburī, Muslim ibni Haççoç, Sahehi Muslim, tahqiqi Muhammadfuod Abdulboqī, Bejrut, Doru ehjoil'arabī, be to.
  • Omilī, Ça'fari Murtazo, as-Saheh min sirat-in-nabij-il-a'zam, Qum, Dorulhadis, 1385h.ş.
  • Subhonī, Ça'far, Farhangi aqoid va mazohibi islomī, Qum, Tavhid, 1378h.ş.
  • Sujutī, Ta'rix-ul-xulafo, tahqiqi Hamdī al-Dimirdoş, maktabat Nazor Mustafo Alboz, 1425h.q.
  • Tabarī, Muhammad ibni Çarir, Ta'rix-ul-umami va-l-muluk, tahqiqi Ibrohim, Muhammad Abulfazl, Bejrut, Dorultros, copi duvum, 1387h.q.
  • Xatibi Baƣdodī, Ahmad ibni Alī, Ta'rixi Baƣdod, Bejrut, Dorulkutubil'ilmija, 1417h.q.
  • Husajnī, Sajidçavod, «Pajomadhoi man'i naqli hadis», dar naşrijai farhangi Kavsar, Qum, ostonai muqaddasi hazrati Ma'suma (s), şumorai 75, poizi 1387h.ş.
  • Husajniji Çalolī, Sajidmuhammadrizo, Tadvin-us-sunnat-iş-şarifa, beno, be to.
  • Şahristonī, Sajidalī, Man'i tadvini hadis, angezaho va pajomadho, tarçumai Sajidhodiji Husajnī, Qum, Maçma'i çahoniji Ahli Bajt, 1390h.ş.
  • Şahristonī, Sajidalī, Man'u tadvin-il-hadis, asbob va natoiç, Bejrut, muassisatul-A'lamī lilmatbu'ot, 1418h.q./1997m.
  • Şofeī, Muhammad ibni Idris, al-Umm, Bejrut, Dorulma'rifat, 1410h.q.
Bargirifta az "https://tg.wikishia.net/w/index.php?title=Манъи_ҳадис&oldid=9455"