Қоидаи суқ-ул-муслимин
Қоидаи суқ-ул-муслимин (форсӣ: قاعده سوق المسلمین) як қоидаи фиқҳист, ки бар асоси он, хариду фурӯши пӯст ва гӯшти ҳайвоноти забҳшуда дар бозори мусалмонон ҷоиз аст ва ҳукми покии он ҳайвон дода мешавад, бидуни эҳтиёҷ ба таҳқиқ дар бораи тазкияи он. Фақеҳон бо истинод ба иҷмоъ, сираи муташарриа ва ривоятҳо ба ҳуҷҷият доштани ин қоида қоил шудаанд. Ин қоида аз амороти шаръия шумурда мешавад, ки бар усули амалия муқаддам аст. Бар асоси назари уламо дар илми усул, вақте байина ё хабари одил бо қоидаи суқ-ул-муслимин таоруз кунад, ин қоида ҷорӣ намешавад ва бар асоси асли адами тазкияи ҳайвон, ҳукм ба ҳаром будани гӯшт ва пӯсти он дода мешавад.
Мазмуни қоида
Суқ-ул-муслимин ё бозори мусалмонон, як қоидаи фиқҳист, ки бар асоси он хариду фурӯши пӯст, гӯшт ва аъзои ҳайвони ҳалолгӯшт дар бозори мусалмонон ҷоиз аст ва ниёзе ба ҷустуҷӯ ва таҳқиқ дар бораи ҳалол будан ва покии он нест.[1] Мурод аз суқ-ул-муслимин бозоре аст, ки бештар ё ҳамаи фурӯшандагони он мусалмон бошанд.[2]
Ҷойгоҳ ва аҳамият
Қоидаи суқ-ул-муслимин дар осоре бо унвони «Қавоиди фиқҳӣ» баррасӣ шудааст.[3] Ҳамчунин дар илми усул, ҳамчун яке аз аморот, ба таври пароканда дар бораи ҳуҷҷияти он баҳс шудааст.[4] Фақеҳон ба ин қоида барои истинботи ҳукми шаръӣ дар бархе аз бобҳои фиқҳӣ монанди салот, таҳорат, тиҷорат, таомҳо ва нӯшокиҳо ва сайд ва зибоҳа истинод кардаанд.[5]
Ба гуфтаи бархе аз фақеҳон, аз он ҷо ки дурустии бархе муомилот, монанди хариду фурӯши ҳайвонот, гӯшт, пӯст ва аъзои дигар, ва ҳамчунин хӯрдани гӯшт бар ин қоида асос ёфтааст, дар сурати ҳуҷҷият надоштани ин қоида, ин муомилот ба мушкил рӯ ба рӯ мешаванд. Дар натиҷа, ҳар мусалмон бояд худ ҳайвонро забҳ кунад, ки ин боиси душворӣ, машаққат ва ихтилоли низоми мусалмонон ва дар пайи он, коҳиши равнақи бозори онҳо мегардад.[6]
Бар асоси ин қоида, хариду фурӯши гӯшт, пашм, пӯст, чарм ва дигар аъзои[7] ҳайвоноти ҳалолгӯшт дар кишварҳои исломӣ мубоҳ аст ва ҳукми покӣ ва таҳорат бар он дода мешавад.[8]
Ҷойгоҳи қоида дар муқобили дигар аморот
Дар сурати таорузи қоидаи суқ-ул-муслимин бо яке аз усули амалия, қоидаи суқ-ул-муслимин ба далели амора будан муқаддам аст;[9] зеро асоси истифода аз асли амалӣ шакк аст, ва бо вуҷуди амора, шакк маъно надорад.[10] Аммо дар сурати таоруз бо дигар аморот, монанди байина ва хабари одил (бар асоси ҳуҷҷияти онҳо дар мавзуот), ин аморот бар қоидаи суқ-ул-муслимин муқаддам мешаванд.[11]
Мустанадот
Фақеҳон бо истинод ба далелҳое монанди иҷмоъ, ривоятҳо ва сираи муташарриа ба ҳуҷҷияти қоидаи суқ-ул-муслимин қоил шудаанд.
- Иҷмоъ: Бар асоси иҷмои фақеҳони шиа, қоидаи суқ-ул-муслимин ҳуҷҷият дорад ва бар ҳалол будан ва покии гӯшт ва аъзои ҳайвоноте, ки аз бозори мусалмонон харидорӣ мешаванд, далолат мекунад.[12] Бархеи дигар гуфтаанд, ки ин иҷмоъ мадракӣ аст ва ҳуҷҷият надорад.[13]
- Сираи муташарриа: Сираи мусалмонон аз замони имомон (а) бар он будааст, ки гӯшт ва аъзои ҳайвони ҳалолгӯштро аз мусалмонон ва бозори мусалмонон, бидуни ҷустуҷӯ ва таҳқиқ дар бораи забҳи ҳайвон, харидорӣ кунанд.[14]
- Ривоятҳо: Шайх Ҳурри Омилӣ дар китоби Васоил-уш-шиа ривоятҳои зиёдеро дар бобҳои гуногуни таҳорат, сайд ва зибоҳа, таомҳо ва нӯшокиҳо ва тиҷорат зикр кардааст,[15] ки бар ҳуҷҷияти ин қоида далолат доранд.[16]
Ҳудуд
Мурод аз мусалмон дар ин қоида, маънои умумии он аст ва махсуси шиаи имомия нест, балки дигар фирқаҳои исломиро низ дар бар мегирад.[17] Ҳамчунин, мурод аз суқ-ул-муслимин бозор ва маконҳое дар сарзаминҳои исломӣ аст, ки лозим нест ҳамаи сокинони он мусалмон бошанд; балки кофист, ки бештари сокинон мусалмон бошанд.[18]
Бар асоси назари Шаҳиди Сонӣ, агар шумораи мусалмонон ва ғайримусалмонон баробар бошад ё ғайримусалмонон бештар бошанд, он макон суқ-ул-муслимин шумурда намешавад; магар он ки гӯшт аз дасти мусалмон гирифта шавад. Ҳамчунин, ӯ бар ин ақида аст, ки барои таҳаққуқи суқ-ул-муслимин, мусалмон будани ҳоким шарт нест.[19]
Аммо Оятуллоҳ Буруҷердӣ ғолиб буданро ба маънои мусалмон будани ҳоким донистааст, ҳатто агар бештари афроди он ҷо мусалмон набошанд.[20]
Сайид Алӣ Таботабоӣ, дар китоби Риёз-ул-масоил, меъёри шинохти суқ-ул-муслиминро урф дониста, ва бар ин ақида аст, ки суқ-ул-муслимин дар ҷое аст, ки ҳамаи ё бештари сокинони он мусалмон бошанд.[21]
Эзоҳ
- ↑ Мусавии Буҷнурдӣ, ал-Қавоид-ул-фиқҳия, 1377ҳ.ш., ҷ.4, саҳ.160; Буруҷердӣ, Тибён-ус-салот, 1426ҳ.қ., ҷ.4, саҳ.17
- ↑ Муассисаи Доиратулмаорифи фиқҳи исломӣ, Фарҳанги фиқҳ мувофиқи мазҳаби Аҳли Байт (а), 1387ҳ.ш., ҷ.2, саҳ.43
- ↑ Барои намуна ниг.: Буҷнурдӣ, ал-Қавоид-ул-фиқҳия, 1377ҳ.ш., ҷ.4, саҳ.155; Ереванӣ, Дурусун тамҳидия фи-л-қавоид-ил-фиқҳия, 1432ҳ.қ., ҷ.2, саҳ.77
- ↑ Барои намуна ниг.: Шайх Ансорӣ, Фароид-ул-усул, 1428ҳ.қ., ҷ.3, саҳ.20
- ↑ Барои намуна ниг.: Муҳаққиқ Ҳиллӣ, ал-Муътабар, 1407ҳ.қ., ҷ.2, саҳ.78; Наҷафӣ, Ҷавоҳир-ул-калом, 1432ҳ.қ., ҷ.12, саҳ.233
- ↑ Сайфии Мозандаронӣ, Мабони-юл-фиқҳ-ил-фаъол, 1425ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.181; Ереванӣ, Дурусун тамҳидия фи-л-қавоид-ил-фиқҳия, 1432ҳ.қ., ҷ.2, саҳ.77
- ↑ Ризоинасаб, Яздонбахш, «Баррасии мабонии фиқҳӣ ва ҳуқуқии қоидаи суқ-ул-муслимин», саҳ.85
- ↑ Ансорӣ, «Баррасии қоидаи суқ-ул-муслимин ва мизони ҳуҷҷияти он», саҳ.7
- ↑ Мусавии Буҷнурдӣ, ал-Қавоид-ул-фиқҳия, 1377ҳ.ш., ҷ.4, саҳ.169
- ↑ Сайфии Мозандаронӣ, Мабони-юл-фиқҳ-ил-фаъол, 1425ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.197
- ↑ Сайфии Мозандаронӣ, Мабони-юл-фиқҳ-ил-фаъол, 1425ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.197
- ↑ Сайфии Мозандаронӣ, Мабони-юл-фиқҳ-ил-фаъол, 1425ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.185
- ↑ Сайфии Мозандаронӣ, Мабони-юл-фиқҳ-ил-фаъол, 1425ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.185
- ↑ Мусавии Буҷнурдӣ, ал-Қавоид-ул-фиқҳия, 1377ҳ.ш., ҷ.4, саҳ.155
- ↑ Ҳурри Омилӣ, Васоил-уш-шиа, 1414ҳ.қ., ҷ.24, саҳ.70; ҷ.27, саҳ.292; ҷ.3, саҳ.490; ҷ.4, саҳ.455
- ↑ Макорими Шерозӣ, ал-Қавоид-ул-фиқҳия, 1370ҳ.ш., ҷ.2, саҳ.108–111
- ↑ Ереванӣ, Дурусун тамҳидия фи-л-қавоид-ил-фиқҳия, 1432ҳ.қ., ҷ.2, саҳ.87
- ↑ Ҷавоҳирӣ, Буҳусун фи-л-фиқҳ-ил-муосир, 1419ҳ.қ., ҷ.2, саҳ.259
- ↑ Шаҳиди Сонӣ, Ҳошияту Шароеъ-ил-Ислом, 1380ҳ.ш., ҷ.1, саҳ.119
- ↑ Буруҷердӣ, Тибён-ус-салот, 1426ҳ.қ., ҷ.4, саҳ.19–20
- ↑ Таботабоӣ, Риёз-ул-масоил, 1412ҳ.қ., ҷ.12, саҳ.118
Сарчашма
- Ансорӣ, Аъзам, «Баррасии қоидаи суқ-ул-муслимин ва мизони ҳуҷҷияти он», дар маҷаллаи моҳонаи Конун, Теҳрон, нашри Конуни сардафтарон ва дафтариён, №67, баҳмани 1385ҳ.ш.
- Буруҷердӣ, Сайид Ҳусайн, Тибён-ус-салот, Қум, Ганҷи Ирфон, чопи аввал, 1426ҳ.қ.
- Ереванӣ, Муҳаммадбоқир, Дурусун тамҳидия фи-л-қавоид-ил-фиқҳия, Қум, Дор-ул-фиқҳ, чопи панҷум, 1432ҳ.қ.
- Макорими Шерозӣ, Носир, ал-Қавоид-ул-фиқҳия, Қум, Мактаби Имом Алӣ ибни Абитолиб (а), чопи сеюм, 1370ҳ.ш.
- Муассисаи Доиратулмаорифи фиқҳи исломӣ, Фарҳанги фиқҳ мувофиқи мазҳаби Аҳли Байт (а), Қум, Интишороти Муассисаи Доират-ул-маориф, 1387ҳ.ш.
- Мусавии Буҷнурдӣ, Сайид Ҳасан, ал-Қавоид-ул-фиқҳия, Қум, Нашри Ҳодӣ, 1377ҳ.ш.
- Муҳаққиқ Ҳиллӣ, Наҷмуддин Ҷаъфар ибни Ҳасан, ал-Муътабар фи шарҳи-л-мухтасар, Қум, Интишороти Муассисаи Сайид-уш-шуҳадо, чопи аввал, 1407ҳ.қ.
- Наҷафӣ, Муҳаммадҳасан, Ҷавоҳир-ул-калом фи шарҳи Шароеъ-ил-Ислом, Қум, Муассисаи нашри исломӣ, 1432ҳ.қ.
- Ризоинасаб, Унсия ва Ҳония Яздонбахш, «Баррасии мабонии фиқҳӣ ва ҳуқуқии қоидаи суқ-ул-муслимин», дар маҷаллаи тахассусии фиқҳӣ ва ҳуқуқии Аршиёни Форс, Шероз, соли аввал, №4, зимистони 1401ҳ.ш.
- Сайфии Мозандаронӣ, Алиакбар, Мабони-юл-фиқҳ-ил-фаъол фи-л-қавоид-ил-фиқҳият-ил-асосия, Қум, Дафтари интишороти исломӣ, чопи аввал, 1425ҳ.қ.
- Таботабоӣ, Сайид Алӣ, Риёз-ул-масоил, Қум, Муассисаи интишороти исломӣ, чопи аввал, 1412ҳ.қ.
- Шайх Ансорӣ, Муртазо, Фароид-ул-усул, Қум, Маҷмаи фикри исломӣ, чопи нуҳум, 1428ҳ.қ.
- Шаҳиди Сонӣ, Зайниддин ибни Алӣ, Ҳошияту Шароеъ-ил-Ислом, Қум, Интишороти Бӯстони китоб, 1380ҳ.ш.
- Ҳурри Омилӣ, Муҳаммад ибни Ҳасан, Васоил-уш-шиа, Қум, Интишороти Муассисаи Оли Байт, 1414ҳ.қ.
- Ҷавоҳирӣ, Ҳасан, Дурус фи-л-фиқҳ-ил-муосир, Дор-уз-захоир, Бейрут, чопи аввал, 1419ҳ.қ.