Ояти Сиқоят-ал-ҳоҷ

Аз wikishia
(Тағйири масир аз Ояи нуздаҳуми сураи Тавба)
Ояти Сиқоят-ал-ҳоҷ - сураи Тавба ояти 19

Ояти Сиқоят-ал-ҳоҷ (арабӣ: آية سقاية الحاج) имон ба Худо, рӯзи қиёмат ва ҷиҳод дар роҳи Худоро бартар аз сероб кардани ҳоҷиён ва калиддории Масҷид-ул-ҳаром муаррифӣ мекунад.

Шаъни нузули оятро замоне донистаанд, ки Аббос ибни Абдулмутталиб ба пазироӣ аз зоирон ва Шайба ибни Усмон ба калиддории Каъба ифтихор мекарданд. Имом Алӣ (а) ифтихори худро ки имон ба Худо, рӯзи қиёмат ва ҷиҳод дар роҳи Худо буд, бартар аз ифтихороти онҳо муаррифӣ кард. Ояти фавқ дар таъйиди назари Имом Алӣ (а) нозил шуд.

Иддае аз муҳаққиқон ин оятро далеле бар бартарии Имом Алӣ (а) нисбат ба дигар саҳоба дониста ва авлавияти Имомро дар вилоят ва хилофати баъд аз Паёмбар (с) бардошт кардаанд. Имом Алӣ (а) низ дар шӯрои шашнафара дар исботи бартарии худ ба ин оят истинод кардааст.

Имом Ҳасан (а) низ дар сулҳ бо Муовия, ба фазилати Имом Алӣ (а) тибқи ин оят ишора кардааст.

Матн ва тарҷума

Муаррифӣ

Ба ояти нуздаҳум сураи Тавба, ояти Сиқоят-ал-ҳоҷ гуфта шудааст.[1] Сиқоят-ал-ҳоҷ ба маънои сероб кардани ҳоҷиён аст.[2] Дар ин оят муқобилае миёни сероб кардани ҳоҷиёну калиддориву муҳофизат аз Масҷид-ул-ҳаром бо имон ба Худову рӯзи қиёмат ва ҷиҳод дар роҳи Худо сурат гирифтааст[3] ва ба такзиби касоне пардохта ки сиқоят ва калиддории Масҷид-ул-ҳаромро бартар аз имон ба Худо ва рӯзи қиёмат ва ҷиҳод дар роҳ Худо мепиндоштанд.[4]

Мансаби Сиқоят-ал-ҳоҷ дар канори мансаби калиддории Каъба аз муҳимтарин мансабҳои қабл аз Ислом маҳсуб мешуд[5] ва аз аъмоли бузургони Макка[6] ва дар ихтиёри Банӣ Ҳошим[7] ва мутаваллии он Аббос ибни Абдулмутталиб буд[8] ки баъд аз Ислом низ ин ду амал мавриди таъид қарор гирифт.[9]

Шаъни нузул

Шаъни нузули ояти Сиқоят-ал-ҳоҷро нозир ба гуфтугӯи Имом Алӣ (а) бо Аббос ибни Абдулмутталиб ва Шайба ибни Усмон донистаанд. Замоне ки машғули муфохира бо якдигар буда ва ҳар кадом ба мансабе ки дар ихтиёр доштанд ифтихор мекарданд. Аббос ба пазироӣ аз ҳоҷиёну Шайба ибни Усмон ё Талҳа ибни Шайба ба калиддорӣ ва ҳифозат аз хонаи Худо фахр мефурӯхтанд. Саранҷоми Имом Алӣ (а)-ро довар қарор дода ва аз ӯ хостанд назарашро дар мавриди бартарии яке аз ду мансаб баён кунад; Имом Алӣ (а) бо радди бартарии онҳо, ифтихори худро ки ҳамон имон ба Худову рӯзи қиёмат ва ҷиҳод дар роҳ Худо буда ва заминасози имон овардани амсоли он ду гаштаро бартар муаррифӣ кард. Пас аз муддате, Паёмбар (с) аз моҷаро хабардор шуду ояти фавқ нозил шуд ва назари Имом Алӣ (а)-ро таъйид кард.[10]

Ин шаъни нузул бо ихтилофоти андак дар гузоришҳои гуногуне ба сабт расидааст.[11] Баъзе барои он иддаои шӯҳрат карда[12] ва муътақиданд ин оят дар шаъни Имом Алӣ (а) нозил шуда[13] ва аз фазилатҳои хосси ӯ ба шумор меравад.[14] Дар ривоёте ки аз Имом Ҳасан (а),[15] Имом Содиқ (а),[16] Абдуллоҳ ибни Аббос ва дигарон[17] нақл шуда низ шаъни нузули оят дар мавриди Имом Алӣ (а) дониста шудааст.

Бархе муътақиданд ояти Сиқоят-ал-ҳоҷ сирфан барои баёни як қонуни куллӣ нест ва аз як воқеа дар асри рисолат хабар дода ва шаъни нузули хоси худро дорад;[18] аммо иддае дигар бо таъкид ба нузули оят дар манзалати Имом Алӣ (а), хитоби оятро ом дониста, ки метавонад мисдоқҳои дигареро низ шомил шавад.[19] Этимолоти дигаре дар шаъни нузули оят[20] дар кутуби шиа ва аҳли суннат омадааст.[21]

Бозтоб дар сарчашмаҳо

Шаъни нузули оят дар бораи Имом Алӣ (а)-ро бисёре аз уламо ва бузургон нақл кардаанд.[22] Фурот ибни Иброҳими Кӯфӣ (ваф. 352ҳ.қ.),[23] ва Фазл ибни Ҳасани Табарсӣ (ваф. 548ҳ.қ.)[24] аз муфассирони шиа ва низ Фахри Розӣ (606ҳ.қ.),[25] Ҳокими Ҳасконӣ (ваф. 490ҳ.қ.),[26] Муҳаммад ибни Ҷарир ибни Язиди Табарӣ (ваф. 310ҳ.қ.),[27] Аҳмад ибни Муҳаммади Қуртубӣ (ваф. 761ҳ.қ.),[28] Абдураҳмони Суютӣ (ваф. 911ҳ.қ.)[29] ва Ибни Абиҳотам (ваф. 327ҳ.қ.)[30] аз муфассирони аҳли суннат ба шаъни нузули оят дар бораи Имом Алӣ (а) ишора кардаанд. Дар китоби Эҳқоқ-ул-ҳақ ба беш аз 15 китоби тафсирии аҳли суннат ки ин шаъни нузулро зикр кардаанд, ишора шуда ва ривоёти онҳоро нақл мекунад;[31] чунонки Алломаи Аминӣ низ дар китоби ал-Ғадир ба бисёре аз уламои аҳли суннат ки аз ноқилони ин шаъни нузул буданд, ишора кардааст.[32]

Дар китобҳои ҳадисӣ низ ба ин шаъни нузул ишора шудааст.[33] Дар китоби Саҳеҳи Муслим ҳамин шаъни нузул бидуни зикри номи ашхос омадааст ва ба сабти моҷаро бо истифода аз унвони «раҷул» басанда кардааст;[34] аммо бархе дигар аз уламои аҳли суннат бо ишора ба ин ривоят ба ривоёти дигаре ки исми ашхос омада, ишора кардаанд.[35] Бо ин ҳол Ибни Касир аз уламои аҳли суннат, нузули ин оят дар фазилати Имом Алӣ (а)-ро инкор кардааст.[36] Ҳамчунин Ибни Таймия муътақид аст, ки ин ривоят дар китобҳои ҳадисии муътабар наёмадааст.[37]

Эътибор

Уламои имомия иттифоқи назар доранд, ки ояти Сиқоят-ал-ҳоҷ дар мавриди Имом Алӣ (а) нозил шудааст.[38] Ба гуфта Сайид Алии Милонӣ, каломпажӯҳи муосир, санади шаъни нузули оят муътабар ва масодири он аз мувассақтарин масодир дар илми ҳадис ва тафсир буда ва аз тариқҳои мухталиф зикр шудааст.[39] Бархе аз нависандагон муътақиданд бо тавваҷуҳ ба бозтоби шаъни нузули мазкур дар китобҳои тафсирӣ, тардиде дар сиҳҳати он вуҷуд надорад.[40] Нависандаи китоби Эҳқоқ-ул-ҳақ ин шаъни нузулро саҳеҳ дониста гуфтааст, ки дар ин маврид ихтилофе вуҷуд надорад.[41]

Муқобилати муъминон ва кофарон

Иддае муътақиданд ки ояти Сиқоят-ал-ҳоҷ дар Мадина ва баъд аз Ислом овардани Аббос ибни Абдулмутталиб будааст. Бинобар ин ин муқобилаи байни ду гурӯҳ аз муъминон сурат гирифтааст;[42] аммо иддае дигар замони нузули оятро қабл аз имон овардани Аббос дониста[43] ва ин муқобиларо байни муъминон ва кофирон медонанд;[44] чунонки дар ривояте, Аббос дархости Имом Алӣ (а)-ро барои ҳиҷрат рад карда ва амали саққоиро бартар муаррифӣ мекунад[45] ва ё замоне ки Аббос дар ғазваи Бадр асир шуд, гуфт агар шумо дар Ислом овардан бар мо пешӣ гирифтаед; мо бар шумо дар сиқояти ҳоҷиён ва иморати Каъба бар шумо сабқат гирифтаем.[46] Дар порае аз гузоришҳо низ ин муқобила байни гурӯҳи мусулмонон бо яҳуд дониста шуда, ки муддаӣ буданд аъмоли сиқоят ва калиддории масҷид аз имон ба Худо ва ҷиҳод бартар аст.[47]

Ба гуфта Шайхи Тӯсӣ Худо дар ин оят гурӯҳе аз куффорро ки ба сиқояти ҳоҷиён ва иморати Масҷид-ул-ҳаром машғул буданд ва ин аъмолро мусовӣ ё бартар аз имон ва ҷиҳод медонистанд, мавриди хитоб қарор дода, ки ин аъмол бо имон ба Худо ва ҷиҳод дар роҳи Ӯ баробарӣ намекунад.[48] Аз ин рӯ аз ояти Сиқоят-ал-ҳоҷ бардошт шуда ки ҳеҷ амале бидуни имон арзише надорад; ҳарчанд худи амал аз аъмол нек бошад.[49]

Аллома Таботабоӣ мегӯяд аз оят истифода мешавад ки баробар донистани ду амале ки яке аз они ҷоҳил ва бебаҳра аз имон аст ва дигарӣ аз инсони бо имоне содир шуда ки ба Худову рӯзи қиёмат имон дорад, монанди баробар донистан амале аст ки ҳеҷ ҳаёт ва рӯҳ надорад бо амале ки зинда асту осору манфиаташ поку покиза аст. Албата ин баробарӣ ва ифтихор кардани ҳар як ба коре ки кардааст дар замоне сурат гирифта ки муддаии ҳар ду кор (обрасонӣ ва таъмири Масҷид-ул-ҳаром) дар ин ҳангом аҳли имону афрод маълумӣ буданд; вале Худованд барои ҳифзи каромату ҷойгоҳашон номашонро набурдааст; вале тасреҳ карда ки ин гуна корҳо бо корҳои муъминона (имону ҷиҳоду ҳиҷрат) тарафи муқобил, муқоисашуданӣ нест.[50]

Эҳтиҷоҷҳо

Ҳазрати Алӣ (а) дар шӯрои шашнафара ки пас аз марги халифаи дувум барои таъйини Халифа ташкил шуд, барои исботи шоистагӣ ва бартарии худ ба хилофат ба шаъни нузули ин оят дар бораи худ истинод кард.[51] Ҳамчунин дар ҷавоби саволе ки аз ӯ беҳтарини фазилаташро пурсиданд ба ин оят ишора кард.[52]

Имом Ҳасан (а) низ дар сулҳ бо Муъовия дар хутбае ба фазилати падараш бо истинод ба ин оят ишора кардааст.[53] Ҳамчунин Маъмуни Аббосӣ дар номае ба ҳошимиён, ки дар он ба мадҳу ситоиши Имом Алӣ (а) ва бартарии ӯ нисбат ба Аббос ибни Абдулмутталиб мепардозад, ба ин оят истинод кардааст.[54] Достони муфохира ва нузули оят дар мавриди онро шуарое чун Сайид Ҳимярӣ, ан-Ношӣ ва ал-Башнавӣ ба назм даровардаанд.[55]

Далолат бар ҷонишинии Имом Алӣ (а)

Бархе аз муҳаққиқон муътақиданд ояти Сиқоят-ал-ҳоҷ дар баёни афзалияти Имом Алӣ (а) нозил шуда[56] ва далолат бар бартарии Имом бар дигар саҳоба дорад[57] ва авлавияти Имом Алӣ (а)-ро дар вилоят ва хилофати баъд аз Паёмбар (с) ба исбот мерасонад.[58] Ҳамчунин гуфта шуда далолати ин оят бар вилояти ҳазрати Алӣ (а) возеҳ аст,[59] зеро ба иттифоқи ҳама, Имом дар имон, ҳиҷрат ва ҷиҳод аз ҳамаи саҳоба бартар буд.[60]

Макорими Шерозӣ – муфассири шиа, муътақид аст бо тавваҷуҳ ба фазилати сабқат дар имону ҷиҳод Имом Алӣ (а) бар дигарон, агар Худо бихоҳад ҷонишине барои Паёмбар (с) интихоб кунад, «афзал»-ро бар «мафзул» ва «фозил» муқаддам мекунад; зеро Худованд ҳаким аст ва тақдими «мафзул» ва «фозил» бар «афзал» бар хилофи ҳикмат аст ва агар масъалаи хилофати интихобӣ ҳам бошад, уқало низ бо вуҷуд «афзал» ба суроғ «фозил» ё «мафзул» намераванд.[61]

Эзоҳ

  1. ↑ Макорими Шерозӣ, Оёт-ул-вилояти фи-л-Қуръон, 1383ҳ.ш., саҳ.229
  2. ↑ Ибни Манзур, Лисон-ул-араб, 1414ҳ.қ., ҷ.14, саҳ.392
  3. ↑ Таботабоӣ, ал-Мизон, 1390ҳ.қ., ҷ.9, саҳ.203 - 205
  4. ↑ Табарӣ, Ҷомеъ-ул-баён, 1412, ҷ.10, саҳ.67; Қуртубӣ, ал-Ҷомеъу ли аҳком-ил-Қуръон, 1384ҳ.қ., ҷ.8, саҳ.92, Макорими Шерозӣ, Тафсири намуна, 1371ҳ.ш., ҷ.7, саҳ.323
  5. ↑ Ниг.: Макорими Шерозӣ, Тафсири намуна, 1371ҳ.ш., ҷ.7, саҳ.323
  6. ↑ Аскарӣ, Маолим-ул-мадрасатайн, 1412ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.201
  7. ↑ Фазлуллоҳ, Тафсирун мин ваҳй-ил-Қуръон, 1419ҳ.қ., ҷ.11, саҳ.57
  8. ↑ Зириклӣ, ал-Аълом, 1989ҳ.қ., ҷ.3, саҳ.262; Ибни Атийя, ал-Муҳаррир-ул-ваҷиз, 1422ҳ.қ., ҷ.3, саҳ.17; Саолибӣ, Ҷавоҳир-ул-ҳисон, 1418ҳ.қ., ҷ.3, саҳ.170
  9. ↑ Яъқубӣ, Таърихи Яъқубӣ, Бейрут, ҷ.2, саҳ.60; Табарӣ, Таърих-ул-умами ва-л-мулук, 1387ҳ.қ., ҷ.3, саҳ.61
  10. ↑ Фуроти Кӯфӣ, Тафсири Фуроти Кӯфӣ, 1410ҳ.қ., саҳ.165 - 166; Қуртубӣ, ал-Ҷомеъу ли аҳком-ил-Қуръон, 1384ҳ.ш., ҷ.8, саҳ.91; Ҳусайнии Астарободӣ, Таъвил-ул-оёт-из-зоҳира, 1409ҳ.қ., саҳ.206
  11. ↑ Фазлуллоҳ, Тафсирун мин ваҳй-ил-Қуръон, 1419ҳ.қ., ҷ.11, саҳ.55
  12. ↑ Макорими Шерозӣ, Тафсири намуна, 1371ҳ.ш., ҷ.7, саҳ.322
  13. ↑ Фуроти Кӯфӣ, Тафсири Фуроти Кӯфӣ, 1410ҳ.қ., саҳ.165, 169
  14. ↑ Макорими Шерозӣ, Оёт-ул-вилояти фи-л-Қуръон, 1383ҳ.ш., саҳ.209
  15. ↑ Фуроти Кӯфӣ, Тафсири Фуроти Кӯфӣ, 1410ҳ.қ., саҳ.170
  16. ↑ Қумӣ, Тафсири Қумӣ, 1363ҳ.ш., ҷ.1, саҳ.284; Ҳувайзӣ, Тафсири нур-ус-сақалайн, 1415ҳ.қ., ҷ.2, саҳ.195
  17. ↑ Суютӣ, ад-Дурр-ул-мансур, 1404ҳ.қ., ҷ.3, саҳ.220
  18. ↑ Макорими Шерозӣ, Оёт-ул-вилояти фи-л-Қуръон, 1383ҳ.ш., саҳ.229 - 320
  19. ↑ Фазлуллоҳ, Тафсирун мин ваҳй-ил-Қуръон, 1419ҳ.қ., ҷ.11, саҳ.55
  20. ↑ Барои намуна ниг.: Ибни Атийя, ал-Муҳаррир-ул-ваҷиз, 1422ҳ.қ., ҷ.3, саҳ.17; Саолибӣ, Ҷавоҳир-ул-ҳисон, 1418ҳ.қ., ҷ.3, саҳ.170
  21. ↑ Макорими Шерозӣ, Тафсири намуна, 1371ҳ.ш., ҷ.7, саҳ.321
  22. ↑ Алломаи Аминӣ, ал-Ғадир, 1416ҳ.қ., ҷ.2, саҳ.94 - 96
  23. ↑ Барои намуна ниг.: Фуроти Кӯфӣ, Тафсири Фуроти Кӯфӣ, 1410ҳ.қ., саҳ.166
  24. ↑ Табарсӣ, Маҷмаъ-ул-баён, 1372ҳ.ш., ҷ.5, саҳ.24
  25. ↑ Фахри Розӣ, Мафотиҳ-ул-ғайб, 1420ҳ.қ., ҷ.16, саҳ.13
  26. ↑ Ҳасконӣ, Шавоҳид-ут-танзил, 1411ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.323
  27. ↑ Табарӣ, Ҷомеъ-ул-баён, 1412ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.67 - 68
  28. ↑ Қуртубӣ, ал-Ҷомеъу ли аҳком-ил-Қуръон, 1384ҳ.ш., ҷ.8, саҳ.91 - 92
  29. ↑ Суютӣ, ад-Дурр-ул-мансур, 1404ҳ.қ., ҷ.3, саҳ.220
  30. ↑ Ибни Абиҳотам, Тафсир-ул-Қуръон-ил-азим, 1419ҳ.қ., ҷ.4, саҳ.108
  31. ↑ Шуштарӣ, Эҳқоқ-ул-ҳақ, 1409ҳ.қ., ҷ.14, саҳ.194 - 199
  32. ↑ Алломаи Аминӣ, ал-Ғадир, 1416ҳ.қ., ҷ.2, саҳ.93 - 96
  33. ↑ Барои намуна ниг.: Кулайнӣ, ал-Кофӣ, 1407ҳ.қ., ҷ.8, саҳ.204; Ибни Ҳайюн, Даоим-ул-Ислом, 1385ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.19; Ибни Ҳайюн, Шарҳ-ул-ахбор, 1409ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.324; Шайхи Тӯсӣ, ал-Амолӣ, 1414ҳ.қ., саҳ.545
  34. ↑ Муслим, Саҳеҳи Муслим, Бейрут, ҷ.3, саҳ.1499
  35. ↑ Барои намуна ниг.: Табарӣ, Ҷомеъ-ул-баён, 1412ҳ.қ., ҷ.10, с: 68; Саълабӣ, ал-Кашф-ул-баён, 1422ҳ.қ., ҷ.5, саҳ.19 - 21
  36. ↑ Ибни Касир, ал-Бидояту ва-н-ниҳоят, 1407ҳ.қ., ҷ.7, саҳ.358
  37. ↑ Ибни Таймия, Минҳоҷ-ус-суннат, 1406ҳ.қ., ҷ.5, саҳ.18
  38. ↑ Астарободӣ, ал-Бароҳин-ул-қотеъа, 1382ҳ.ш., ҷ.3, саҳ.260; Муқаддаси Ардабилӣ, Ҳадиқат-уш-шиа, 1383ҳ.ш., ҷ.1, саҳ.94
  39. ↑ Милонӣ, Шарҳу минҳоҷ-ил-каромат, 1386ҳ.ш., ҷ.2, саҳ.276
  40. ↑ Музаффар, Далоил-ус-сидқ, 1422ҳ.қ., ҷ.5, саҳ.26; Макорими Шерозӣ, Оёт-ул-вилояти фи-л-Қуръон, 1383ҳ.ш., саҳ.232
  41. ↑ Шуштарӣ, Эҳқоқ-ул-ҳақ, 1409ҳ.қ., ҷ.3, саҳ.122
  42. ↑ Таботабоӣ, ал-Мизон, 1390ҳ.қ., ҷ.9, саҳ.203 - 205
  43. ↑ Муқаддаси Ардабилӣ, Ҳадиқат-уш-шиа, 1383ҳ.ш., ҷ.1, саҳ.95
  44. ↑ Қуртубӣ, ал-Ҷомеъу ли аҳком-ил-Қуръон, 1384ҳ.қ., ҷ.8, саҳ.92
  45. ↑ Ҳасконӣ, Шавоҳид-ут-танзил, 1411ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.323; Ибни Ҷавзӣ, Зод-ул-масир, 1423ҳ.қ., ҷ.2, саҳ.244
  46. ↑ Табарӣ, Ҷомеъ-ул-баён, 1412, ҷ.10, саҳ.67; Суютӣ, ад-Дурр-ул-мансур, 1404ҳ.қ., ҷ.3, саҳ.219; Шайхи Тӯсӣ, ат-Тибён, Бейрут, ҷ.5, саҳ.191; Ибни Абиҳотам, Тафсир-ул-Қуръон-ил-азим, 1419ҳ.қ., ҷ.4, саҳ.108
  47. ↑ Қуртубӣ, ал-Ҷомеъу ли аҳком-ил-Қуръон, 1384ҳ.қ., ҷ.8, саҳ.92; Ибни Атийя, ал-Муҳаррир-ул-ваҷиз, 1422ҳ.қ., ҷ.3, саҳ.17
  48. ↑ Шайхи Тӯсӣ, ат-Тибён, Бейрут, ҷ.5, саҳ.191
  49. ↑ Ҷаъфарӣ, Тафсири кавсар, Қум, ҷ.4, саҳ.447; Қироатӣ, Тафсири нур, 1388ҳ.ш., ҷ.3, саҳ.394
  50. ↑ Таботабоӣ, ал-Мизон, 1390ҳ.қ., ҷ.9, саҳ.204
  51. ↑ Шайхи Тӯсӣ, ал-Амолӣ, 1414ҳ.қ., саҳ.550; Дайламӣ, Иршод-ул-қулуб, 1412ҳ.қ., ҷ.2, саҳ.261; Табарӣ, ал-Мустаршид, 1415ҳ.қ., саҳ.352; Табарсӣ, ал-Эҳтиҷоҷ, 1403ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.140
  52. ↑ Ибни Ҳайюн, Даоим-ул-Ислом, 1385ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.16; Айёшӣ, Тафсир-ул-Айёшӣ, 1380ҳ.ш., ҷ.2, саҳ.83
  53. ↑ Ҳилолӣ, Китоби Салим ибни Қайс, 1405ҳ.қ., ҷ.2, саҳ.960; Шайхи Тӯсӣ, ал-Амолӣ, 1414ҳ.қ., саҳ.561 - 563; Ҳасконӣ, Шавоҳид-ут-танзил, 1411ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.336
  54. ↑ Ибни Товус, ат-Тароиф, 1400ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.278
  55. ↑ Алломаи Аминӣ, ал-Ғадир, 1416ҳ.қ., ҷ.2, саҳ.96
  56. ↑ Алломаи Ҳиллӣ, Минҳоҷ-ул-каромат, 1379ҳ.ш., саҳ.85; Ҷамъе аз нависандагон, Фи риҳоби Аҳл-ил-Байт (а), 1426ҳ.ш., ҷ.22, саҳ.18
  57. ↑ Милонӣ, Шарҳу минҳоҷ-ил-каромат, 1386ҳ.ш., ҷ.2, саҳ.276
  58. ↑ Шуштарӣ, Эҳқоқ-ул-ҳақ, 1409ҳ.қ., ҷ.3, саҳ.128; Муқаддаси Ардабилӣ, Ҳадиқат-уш-шиа, 1383ҳ.ш., ҷ.1, саҳ.95; Милонӣ, Шарҳу минҳоҷ-ил-каромат, 1386ҳ.ш., ҷ.2, саҳ.276; Макорими Шерозӣ, Оёт-ул-вилояти фи-л-Қуръон, 1383ҳ.ш., саҳ.229
  59. ↑ Сайид ибни Товус, ат-Тароиф, 1400ҳ.қ., ҷ.1, саҳ.51; Милонӣ, Шарҳу минҳоҷ-ил-каромат, 1386ҳ.ш., ҷ.2, саҳ.273
  60. ↑ Музаффар, Далоил-ус-сидқ, 1422ҳ.қ., ҷ.5, саҳ.27
  61. ↑ Макорими Шерозӣ, Оёт-ул-вилояти фи-л-Қуръон, 1383ҳ.ш., саҳ.234

Сарчашма

  • Айёшӣ, Муҳаммад ибни Масъуд, Китоб-ут-тафсир, таҳқиқи Ҳошими Расулӣ, Теҳрон, Мактабат-ул-илмийят-ил-исломийя, 1380ҳ.ш.
  • Алломаи Аминӣ, Абдулҳусайн, ал-Ғадир, Қум, Марказу ал-Ғадир, 1416ҳ.қ.
  • Алломаи Ҳиллӣ, Ҳасан ибни Юсуф, Минҳоҷ-ул-каромати фи маърифат-ил-имомат, Машҳад, Муассисаи Ошуро, 1379ҳ.ш.
  • Аскарӣ, Сайид Муртазо, Маолим-ул-мадрасатайн, Теҳрон, Муассисат-ул-беъсат, чопи чаҳорум, 1412ҳ.қ.
  • Астарободӣ, Муҳаммадҷаъфар, ал-Бароҳин-ул-қотеъати фи шарҳи таҷрид-ил-ақоид-ис-сотиа, Қум, Мактаб-ул-аълом-ил-исломӣ, 1382ҳ.ш.
  • Буҳронӣ, Ҳошим ибни Сулаймон, ал-Бурҳону фи тафсир-ил-Қуръон, таҳқиқи Қисм-уд-диросот-ил-исломийяти Муассисат-ил-Беъсаҳ, Теҳрон, Бунёди Беъсат, 1416ҳ.қ.
  • Дайламӣ, Ҳасан ибни Муҳаммад, Иршод-ул-қулуби ила-с-савоб, Қум, аш-Шариф-ур-разӣ, 1412ҳ.қ.
  • Зириклӣ, Хайриддин, ал-Аълом, Бейрут, Дор-ул-илми ли-л-малоин, чопи ҳаштум, 1989м.
  • Ибни Абиҳотам, Абдурраҳмон ибни Муҳаммад, Тафсир-ул-Қуръон-ил-азим, таҳқиқи Асъад Муҳаммади ат-Тайиб, Арабистон, Мактабату Назор Мустафо ал-Боз, чопи сеюм, 1419ҳ.қ.
  • Ибни Атийя, Абдулҳақ ибни ғолиб, ал-Муҳаррир-ул-ваҷизи фи тафсир-ил-китоб-ил-азиз, Бейрут, Дор-ул-кутуб-ил-илмийя, 1422ҳ.қ.
  • Ибни Касир, Исмоил ибни Умар, ал-Бидояту ва-н-ниҳоят, Бейрут, Дор-ул-фикр, 1407ҳ.қ.
  • Ибни Касир, Исмоил ибни Умар, Тафсир-ул-Қуръон-ил-азим, Бейрут, Дор-ул-кутуб-ил-илмийя, 1419ҳ.қ.
  • Ибни Манзур, Муҳаммад ибни Мукаррам, Лисон-ул-араб, Бейрут, Дор-ул-фикр, чопи сеюм, 1414ҳ.қ.
  • Ибни Таймия Ҳарронӣ, Аҳмад ибни Абдулҳалим, Минҳоҷ-ус-суннат-ин-набавийяти фи нақзи калом-иш-шиат-ил-қадарийя, таҳқиқи Муҳаммад Рашод Солим, Ҷомеъат-ул-имом Муҳаммад ибни Сауд ал-исломийя, 1406ҳ.қ.
  • Ибни Товус, Алӣ ибни Мӯсо, ат-Тароифу фи маърифати мазоҳиб-ит-тавоиф, тасҳеҳи Алии Ошур, Қум, Хайём, 1400ҳ.қ.
  • Ибни Ҳайюн, Нуъмон ибни Муҳаммад, Даоим-ул-Ислом, Қум, муассисаи Ол-ул-Байт (а), чопи дуввум, 1385ҳ.қ.
  • Ибни Ҳайюн, Нуъмон ибни Муҳаммад, Шарҳ-ул-ахбори фи фазоил-ил-аиммат-ил-атҳори алайҳимуассалом, Қум, Ҷомеъаи мударрисин, 1409ҳ.қ.
  • Ибни Ҷавзӣ, Абдурраҳмон ибни Алӣ, Зод-ул-масири фи илм-ит-тафсир, Бейрут, Дор-ул-китоб-ил-арабӣ, 1422ҳ.қ.
  • Кулайнӣ, Муҳаммад ибни Яъқуб, ал-Кофӣ, Теҳрон, Дор-ул-кутуб-ил-исломийя, чопи чаҳорум, 1407ҳ.қ.
  • Қироатӣ, Муҳсин, Тафсири нур, Теҳрон, Маркази фарҳангии Дарсҳое аз Қуръон, 1388ҳ.ш.
  • Қумӣ, Алӣ ибни Иброҳим, Тафсир-ул-Қумӣ, Қум, Дор-ул-китоб, чопи сеюм, 1363ҳ.ш.
  • Қуртубӣ, Муҳаммад ибни Аҳмад, ал-Ҷомеъу ли аҳком-ил-Қуръон, таҳқиқи Аҳмад ал-Бардунӣ ва Иброҳим Атфиш, Қоҳира, Дор-ул-кутуб-ил-мисрийя, чопи дуввум, 1384ҳ.қ.
  • Макорими Шерозӣ, Носир, Оёт-ул-вилояти фи-л-Қуръон, Қум, Мадрасаи Имом Алӣ ибни Абитолиб (а), 1383ҳ.ш.
  • Макорими Шерозӣ, Носир, Тафсири намуна, Теҳрон, Дор-ул-кутуб-ил-исломийя, чопи даҳум, 1371ҳ.ш.
  • Милонӣ, Сайид Алӣ, Шарҳу минҳоҷ-ил-каромат, Қум, Марказ-ул-ҳақоқ-ил-исломийя, 1386ҳ.ш.
  • Музаффар, Муҳаммадҳусайн, Далоил-ус-сидқ, Қум, Муассисату Ол-ил-Байт (а), 1422ҳ.қ.
  • Муқаддаси Ардабилӣ, Аҳмад ибни Муҳаммад, Ҳадиқат-уш-шиа, Қум, интишороти Ансориён, чопи сеюм, 1383ҳ.ш.
  • Муслим ибни Ҳаҷҷоҷ, Саҳеҳи Муслим, таҳқиқи Муҳаммад Фуод Абдулбоқӣ, Бейрут, Дору эҳё-ит-турос-ил-арабӣ, бе то.
  • Саолибӣ, Абдурраҳмон ибни Муҳаммад, Тафсир-ус-Саолибӣ, Бейрут, Дору эҳё-ит-турос-ил-арабӣ, 1418ҳ.қ.
  • Саълабӣ, Аҳмад ибни Муҳаммад, ал-Кашф-ул-баён, Бейрут, Дору эҳё-ит-турос-ил-арабӣ, 1422ҳ.қ.
  • Суютӣ, Абдурраҳмон ибни Абибакр, ад-Дурр-ул-мансури фи-т-тафсири би-л-маъсур, Қум, Китобхонаи умумии Оятуллоҳ Маръашии Наҷафӣ (раҳ), 1404ҳ.қ.
  • Табарӣ, Муҳаммад ибни Ҷарир, ал-Мустаршиди фи имомати Амирулмуъминин (а), Қум, Муассисат-ул-Восиф, 1415ҳ.қ.
  • Табарӣ, Муҳаммад ибни Ҷарир, Таърих-ул-умами ва-л-мулук, таҳқиқи Муҳаммад Абулфазли Иброҳим, Бейрут, Дор-ут-турос, 1387ҳ.қ.
  • Табарӣ, Муҳаммад ибни Ҷарир, Ҷомеъ-ул-баёни фи тафсир-ил-Қуръон, Бейрут, Дор-ул-маърифат, 1412ҳ.қ.
  • Табарсӣ, Фазл ибни Ҳасан, ал-Эҳтиҷоҷ, Машҳад, Нашр-ул-Муртазо, 1403ҳ.қ.
  • Табарсӣ, Фазл ибни Ҳасан, Маҷмаъ-ул-баёни фи тафсир-ил-Қуръон, Теҳрон, Носири Хусрав, чопи сеюм, 1372ҳ.ш.
  • Таботабоӣ, Сайид Муҳаммадҳусайн, ал-Мизону фи тафсир-ил-Қуръон, Бейрут, Муассисат-ул-аъламийи ли-л-матбуот, чопи дуввум, 1390ҳ.қ.
  • Фазлуллоҳи Сайид Муҳаммадҳусайн, Тафсирун мин ваҳй-ил-Қуръон, Бейрут, Дор-ул-милоки ли-т-табоати ва-н-нашр, чопи дуввум, 1419ҳ.қ.
  • Фахри Розӣ, Муҳаммад ибни Умар, ат-Тафсир-ил-кабир (Мафотиҳ-ул-ғайб), Бейрут, Дору эҳё-ит-турос-ил-арабӣ, чопи сеюм, 1420ҳ.қ.
  • Фуроти Кӯфӣ, Фурот ибни Иброҳим, Тафсири Фурот-ил-Куфӣ, таҳқиқи Муҳаммадкозими Маҳмудӣ, Теҳрон, Созмони чопу интишороти Вазорати иршоди исломӣ, 1410ҳ.қ.
  • Ҳасконӣ, Убайдуллоҳ ибни Абдуллоҳ, Шавоҳид-ут-танзили ли қавоид-ит-тафзил, таҳқиқи Муҳаммадбоқири Маҳмудӣ, Теҳрон, Вазорати фарҳангу иршоди исломӣ, 1411ҳ.қ.
  • Ҳилолӣ, Салим ибни Қайс, Китоби Салим ибни Қайси Ҳилолӣ, Қум, ал-Ҳодӣ, 1405ҳ.қ.
  • Ҳувайзӣ, Абдуалӣ ибни Ҷумъа, Тафсири нур-ус-сақалайн, Қум, Исмоилиён, чопи чаҳорум, 1415ҳ.қ.
  • Ҳусайнии Астарободии Сайид Шарафуддин Алӣ, Таъвил-ул-оёт-из-зоҳира, таҳқиқи Ҳусайн Устод Валӣ, Қум, Дафтари интишороти исломии Ҷомеъаи мударрисини Ҳавзаи илмияи Қум, 1409ҳ.қ.
  • Ҷамъе аз нависандагон, Фи риҳоби Аҳл-ил-Байт (а), Қум, ал-Маҷмаъ-ул-оламийи ли Аҳл-ил-Байт (а), чопи дуввум, 1426ҳ.қ.
  • Ҷаъфарӣ Яъқуб, Тафсири кавсар, Қум, Ҳиҷрат, бе то.
  • Шайхи Тӯсӣ, Муҳаммад ибни Ҳасан, ал-Амолӣ, Қум, Дор-ус-сақофат, 1414ҳ.қ.
  • Шайхи Тӯсӣ, Муҳаммад ибни Ҳасан, ат-Тибёну фи тафсир-ил-Қуръон, Бейрут, Дору эҳё-ит-турос-ил-арабӣ, бе то.
  • Шуштарӣ, Қозӣ Нурулло, Эҳқоқ-ул-ҳаққи ва изҳоқ-ул-ботил, Қум, Мактабату Оятиллоҳ ал-Маръашӣ ан-Наҷҷфӣ, 1409ҳ.қ.
  • Яъқубӣ, Аҳмад ибни Абияъқуб, Таърихи Яъқубӣ, Бейрут, Дору содир, бе то.
Баргирифта аз "https://tg.wikishia.net/w/index.php?title=Ояти_Сиқоят-ал-ҳоҷ&oldid=23510"