Oqoxoni Cahorum
 | |
| Nomi komil | Şoh Karim al-Husajnī |
|---|---|
| Laqab | Oqoxoni Cahorum |
| Mazhab | Şiai ismoilija |
| Sanai tavallud | 13 dekabri 1936 |
| Zodgoh | şahri Ƶeneva |
| Sanai vafot | 4 fevrali 2025 |
| Şahri vafot | Lissaboni Portugalija |
| Mahalli dafn | Asvoni Misr |
| Xeşovandon | Rahim Oqoxon (Oqoxoni Pançum |
| Şinoxtaşuda baroi | Rahbariji ismoilihoi çahon |
Şoh Karim al-Husajnī (forsī: شاه کریم الحسینی), ma'ruf ba Karim Oqoxon (forsī: کریم آقاخان) va Oqoxoni Cahorum (forsī: آقاخان چهارم) (1936–2025 melodī), cilu nuhumin Imomi şijoijoni ismoilijai Oqoxonija bud. Ū az soli 1957 ba muddati 68 sol rohbariji ismoilijonro bar ūhda doşt va dar in davra fa'olijathoi gunogun dar sohahoi farhangī, iqtisodī va içtimoī dar sarosari çahon ançom dod. Az çumlai tadbirhoi ū ta'sisi Markazi çahoniji Imomati ismoilija dar şahri Lissabon, Portugalija (2015 melodī) va tabdil dodani qasri Henrik Mendonsa ba Divoni Imomati ismoilija (2018 melodī) bud. Hamcunin, dahho bemoriston, maktab, donişgoh va markazhoi xidmatrasonī va farhangī dar mintaqahoi gunoguni çahon ta'sis dod. Az fa'olijathoi digari ū ta'sisi Şabakai ruşdi Oqoxon, Muassisai omūzişi ismoilija, Çoizai bajnalmilaliji me'moriji Oqoxon va Çoizai musiqiji Oqoxon ast.
Oqoxoni Cahorum dar soli 2010 melodī az çonibi maçallai Forbes hamcun jake az dah oilai podşohiji sarvatmandi çahon şinoxta şud. Ū şahrvandiji kişvarhoi Portugalija, Anglija, Faronsa va Şvejtsarijaro doşt.
Oqoxoni Cahorum dar 4 fevrali 2025 dar sinni 88-solagī dar Lissabon darguzaşt va pas az taşjiji çanoza dar Markazi ismoilija, dar 9 fevral dar maqbarai oilaviji xud dar Asvoni Misr dafn şud. Markazho va muassisahoi gunogun hamcuni Maçma'i çahoniji Ahli Bajt (a), Ançumani adijon va mazohibi Havzai ilmijai Qum, raisi Maçlisi vahdati muslimini Pokiston, Şūroi sarosariji hazorahoi ahli sunnat Afƣoniston va Hizbi adolat va ozodī Afƣoniston darguzaşti ūro taslijat guftand.
Az imomoni şi'ai ismoilijai Oqoxonija
Şoh Karim al-Husajnī, ma'ruf ba Karim Oqoxon jo Oqoxoni Cahorum, cilu nuhumin imomi merosiji şijoijoni ismoilijai Oqoxonija bud.[1] Pas az margi bobojaş Oqoxoni sejum dar 11 ijuli 1957 melodī/20 tiri 1336 xurşedī,[2] ba vasijati ū, dar sinni 20[3] jo 21-solagī[4] ba rohbariji firqai ismoilija rasid. Oqoxoni sejum, harcand du pisar doşt, naberaaş Karim Oqoxonro ba sababi çavon budan va taƣjiroti şaroiti çahon, ba imomati pas az xud ta'jin kard.[5] Ū 68 sol imomati ismoilijaro bar ūhda doşt.[6] Şiajoni ismoiliji oqoxonija, Karim Oqoxonro az nasli Pajƣambar (s) medonand.[7] Karim al-Husajniro dar kişvarhoi Avrupo, odatan, hazrati voliji prins Karim Oqoxoni Cahorum menomand.[8]
.png)
Oqoxoni Cahorum dar soli 2015 melodī ba da'vati hukumati Portugalija, Markazi çahoniji Imomati ismoilijaro dar Lissaboni Portugalija ta'sis kard va dar soli 2018 melodī qasri Henrik Mendonsa dar Lissabonro hamcun qarorgohi Imomati ismoilija muajjan kard va onro Devoni Imomati ismoilija nomid.[9]
Karim Oqoxonro şaxse barçasta dar korhoi xajrija va tiçorat şinoxtaand va guftaand, ki ū hamcun raisiçumhuri jak kişvar mavridi ehtirom qaror megirift.[10] Ūro podşohi biduni kişvar niz nomidaand.[11] Gufta meşavad, ki ū beştar ba islohi vaz'i iqtisodī, içtimoī va ta'limiji pajravonaş dilbastagī doşt.[12]
Oqoxonija idomai ismoilijai nizorija va mansub ba Hasanalī Şoh bo laqabi Oqoxoni Mahallotī (vaf.1298h.q.), Imomi cilu şaşumi nizorijon, meboşad.[13] Laqabi Oqoxon az çonibi Fathalī Şohi Qoçor ba Hasanalī Şoh ato şud va az on ba ba'd imomoni ismoilijai nizorija bo unvoni Oqoxon xonda şudand.[14]
Tibqi vasijatnomai Karim Oqoxon va sunnati ismoilija dar borai ta'jini imom az çonibi imomi qablī, pas az Karim Oqoxon, farzandaş Rahim Oqoxon (tav.1971 melodī) hamcun pançohumin Imomi ismoilija muarrifī şud.[15]
Fa'olijathoi farhangī va içtimoī
Karim Oƣoxon, dar davroni imomataş bar ismoilija, fa'olijathoi gunoguni farhangī, iqtisodī va içtimoiro dar kişvarhoi muxtalif ançom dodaast. Gufta meşavad, ki dahho bemorxona, maktab, donişgoh va markazhoi xizmatrasonī va farhangī az çonibi ū dar mintaqahoi gunoguni çahon bunjod şudaast, az çumla Donişgohi Oƣoxon dar Karaciji Pokiston.[16] Muassisahoi tahti himojai ū beş az sesad muassisai ta'limī va dusad muassisai tandurustiro dar bar megirand.[17] Ba'ze az fa'olijathoi Oƣoxon cuninand:
- Taşkili Şabakai ruşdi Oƣoxon jo Bunjodi Oƣoxon (AKDN) dar Ƶenevai Şvejtsarija dar soli 1967.[18] In taşkilot maçmui muassisahoi ƣajridavlatiest, ki baroi behtar namudani sathi zindagī va tavonmandsoziji mardum dar kişvarhoi rū ba ruşd, xususan dar Osijo va Afriqo, fa'olijat mekunad. In şabaka dar beş az sī kişvar fa'ol ast[19] va loihahoe ba misli irsoli kūmakhoi başardūstona va soxtani bemorxonaho, maktabho va markazhoi farhangī dar mintaqahoi muhtoçro içro mekunad.[20]
- Taşkili Paƶūhişgohi omūzişi ismoilija dar soli 1977 m. hamcun jak markazi akademī bo hadafi tarviçi Islom va darki merosi fikriji ismoilija.[21]
- Taşkili Çoizai bajnalmilaliji me'moriji Oƣoxon dar soli 1976[22] jo 1977 m.,[23] ki hadafi on şinosoī, taşviq va tarviçi me'morī va posuxgūī ba nijozhoi çahoni Islom meboşad.[24]
- Çoizai musiqiji Oƣoxon, ki bo hadafi qadrdonī az eçodkorī, ta'lim va hifzu ehjoi musiqī dar çahoni Islom va kişvarhoe, ki musalmonon huzuri fa'ol dorand, az çonibi Oqoxoni Cahorum ta'sis joftaast.[25]
Taşkili sozmoni tarviçi xizmatrasonihoi sanoatī dar soli 1963 m. va Bunjodi ruşdi iqtisodiji Oƣoxon dar soli 1984 m. niz az digar fa'olijathoi Oqoxoni Cahorum ba şumor meravand.[26] Vaj hamcunin barnomahoero baroi omūzişi me'moriji islomī dar donişgohhoe ba misli Donişgohi Harvard va Paƶūhişgohi texnologijai Massacusets rohandozī kard va dar bozsoziji binohoi ta'rixiji islomī dar mintaqahoi gunoguni çahon naqş doşt.[27]
Zindaginoma
Karim Oqoxoni Cahorum 13 dekabri 1936 m./22 ozari 1315h.ş. dar şahri Ƶeneva tavallud şud.[28] Padari ū şohzoda Alixon va bobojaş Sulton Muhammadşoh, cihilu haştumin imomi ismoilija bud.[29] Qismate az davroni kūdakiji xudro dar Najrobī, pojtaxti Kenija, siparī namud.[30] Sipas ba Şvejtsarija bozgaşt va tahsilotaşro dar maktabi xususī idoma dod. Ba'dan, ba Donişgohi Harvard dar Ijoloti Muttahida doxil şud va dar solhoi 1958-1959 m. bo daraçai bakalavr dar riştai ta'rixi Islom foriƣuttahsil gardid.[31]
Ū şahrvandiji Portugalija, Anglija, Faronsa va Şvejtsarijaro doşt va muddati zijode dar Faronsa va dar oxiri umri xud dar Lissaboni Portugalija zindagī mekard.[32] Gufta meşavad, ki Karim sarvatmand buda, zindagiji aşrofī va taçammulotī doşt. Sarvati ūro to 13 milliard dollar barovard kardaand, ki az parvarişi asp va sarmojaguzorī dar sanoati sajjohī va amlok ba dast omada bud.[33] Bar asosi guzorişi xabarguzoriji Rojterz az maçallai Forbs dar soli 2010 m., Karim Oƣoxon dar qatori dah xonavodai saltanatiji sarvatmandi çahon qaror doşt.[34]
Darguzaşt
Karim Oƣoxon dar 4 fevrali 2025 m./16 bahmani 1403h.ş. dar sinni 88-solagī dar Lissaboni Portugalija darguzaşt.[35] Dar 8 fevral, marosimi çanozai ū dar Markazi ismoilija dar Lissabon bo huzuri şaxsijathoi sijosī va bajnalmilalī, az çumla raisi çumhuri Portugalija, naxustvaziri Kanada va maqomhoi arşadi kişvarhoi Urdun, Pokiston, Ispanija, Qatar, Qirƣiziston, Imoroti Muttahidai Arabī va Anglija barguzor şud.[36] Ū dar 9 fevral dar maqbarai xonavodaaşon dar Asvoni Misr, dar kanori bobojaş Oƣoxoni sejum dafn gardid.[37] Markazho, muassisaho va şaxsijathoe, az çumla Maçmai çahoniji Ahli Bajt (a),[38] raisi Ançumani adjon va mazohibi Havzai ilmijai Qum,[39] raisi Maçlisi vahdati muslimin Pokiston,[40] raisçumhuri Toçikiston,[41] Şūroi sartosariji hazorahoi ahli sunnati Afƣoniston va Hizbi adolat va ozodiji Afƣoniston darguzaşti ūro taslijat guftand.[42]
Dabiri kulli Sozmoni Milali Muttahid ūro namunai sulh, burdborī va şafqat, va naxustvaziri Pokiston ūro rahbari barçasta tavsif kardaand.[43]
Ezoh
- ↑ Daftarī, Ta'rix va aqoidi ismoilija, 1386h.ş., sah.620; «His Highness Prince Karim Aga Khan IV, 1936-2025», The Institute of Ismaili Studies
- ↑ Gurūhi ta'rix, "Oqoxon", sah.465
- ↑ Daftarī, Ta'rix va aqoidi ismoilija, 1386h.ş., sah.620
- ↑ Maşkur, Farhangi firaqi islomī, 1375h.ş., sah.3
- ↑ Daftarī, Ta'rix va aqoidi ismoilija, 1386h.ş., sah.620
- ↑ «پیام مجمع جهانی اهلبیت(ع) در پی درگذشت رهبر شیعیان اسماعیلی», Vebgohi Maçmai çahoniji Ahli Bajt
- ↑ «Ismaili Imamat», the.ismaili
- ↑ Daftarī, Ta'rix va aqoidi ismoilija, 1386h.ş., sah.620
- ↑ «Ismaili Imamat», the.ismaili
- ↑ «درگذشت امام میلیاردر اسماعیلیه و عضو تیم اسکی ایران در المپیک؛ آقاخان که بود و چگونه نماد صلح شد», Evronijus
- ↑ «درگذشت کریم آقاخان موسوم به پادشاه بدون کشور و آینده اسماعیلیان نزاری», Xabarguzoriji ABNO
- ↑ Daftarī, Ta'rix va aqoidi ismoilija, 1386h.ş., sah.621
- ↑ Maşkur, Farhangi firaqi islomī, 1375h.ş., sah.1
- ↑ Maşkur, Farhangi firaqi islomī, 1375h.ş., sah.2 va 3; Gurūhi ta'rix, "Oqoxon", sah.460
- ↑ «در پی درگذشت کریم آقاخان، رحیم آقاخان (حسینی) به عنوان پنجاهمین امام وراثتی اسماعیلیان معرفی شد», Xabarguzoriji Şafaqno
- ↑ «درگذشت امام میلیاردر اسماعیلیه و عضو تیم اسکی ایران در المپیک؛ آقاخان که بود و چگونه نماد صلح شد», Evronijus
- ↑ Daftarī, Ta'rix va aqoidi ismoilija, 1386h.ş., sah.621
- ↑ Daftarī, Ta'rix va aqoidi ismoilija, 1386h.ş., sah.621; «کریم آقاخان کیست؟ فرقه اسماعیله چه تفاوتی با مذهب شیعه دارد؟», Xabarguzoriji Donişçū
- ↑ «سازمان توسعه آقاخان در قیرقیزستان», Pojgohi taxassusī-tahliliji çomea va farhangi milal
- ↑ «کریم آقاخان کیست؟ فرقه اسماعیله چه تفاوتی با مذهب شیعه دارد؟», Xabarguzoriji Donişçū
- ↑ «His Highness Prince Karim Aga Khan IV, 1936-2025», The Institute of Ismaili Studies
- ↑ Daftarī, Ta'rix va aqoidi ismoilija, 1386h.ş., sah.621
- ↑ «برگزاری مراسم اعطای جایزه آقاخان در مسقط», Pojgohi taxassusī-tahliliji çomea va farhangi milal
- ↑ Daftarī, Ta'rix va aqoidi ismoilija, 1386h.ş., sah.621
- ↑ «جایزه خداوندگار موسیقی بنیاد آقاخان به محمدرضا شجریان رسید», Evronijus
- ↑ Daftarī, Ta'rix va aqoidi ismoilija, 1386h.ş., sah.621
- ↑ «درگذشت امام میلیاردر اسماعیلیه و عضو تیم اسکی ایران در المپیک؛ آقاخان که بود و چگونه نماد صلح شد», Evronijus
- ↑ Maşkur, Farhangi firaqi islomī, 1375h.ş., sah.3
- ↑ «درگذشت امام میلیاردر اسماعیلیه و عضو تیم اسکی ایران در المپیک؛ آقاخان که بود و چگونه نماد صلح شد», Evronijus
- ↑ «درگذشت امام میلیاردر اسماعیلیه و عضو تیم اسکی ایران در المپیک؛ آقاخان که بود و چگونه نماد صلح شد», Evronijus
- ↑ Daftarī, Ta'rix va aqoidi ismoilija, 1386h.ş., sah.620
- ↑ «درگذشت امام میلیاردر اسماعیلیه و عضو تیم اسکی ایران در المپیک؛ آقاخان که بود و چگونه نماد صلح شد», Evronijus
- ↑ «درگذشت امام میلیاردر اسماعیلیه و عضو تیم اسکی ایران در المپیک؛ آقاخان که بود و چگونه نماد صلح شد», Evronijus
- ↑ «The richest royals», Reuters.
- ↑ «His Highness Prince Karim Aga Khan IV, 1936-2025», The Institute of Ismaili Studies؛ «کریم آقاخان کیست؟ فرقه اسماعیله چه تفاوتی با مذهب شیعه دارد؟», Xabarguzoriji Donişçū
- ↑ «Funeral ceremony for Aga Khan IV», agency of the Aga Khan Development Network.
- ↑ «Funeral ceremony for Aga Khan IV», agency of the Aga Khan Development Network.
- ↑ «پیام مجمع جهانی اهلبیت(ع) در پی درگذشت رهبر شیعیان اسماعیلی», Sajti Maçmai çahoniji Ahli Bajt
- ↑ «پیام مهم و کم سابقه انجمن ادیان و مذاهب حوزه علمیه قم بمناسبت درگذشت کریم شاه الحسینی», Sajti Muslimno
- ↑ «پیام تسلیت رئیس مجلس وحدت مسلمین پاکستان در پی درگذشت کریم آقاخان», Xabarguzoriji ABNO
- ↑ Barqijai izhori tasallī ba Devoni Imomati Ismoilija, Sajti Prezidenti Çumhuriji Toçikiston
- ↑ «پیامهای تسلیت به مناسبت درگذشت کریم آقاخان», Xabarguzoriji Şafaqno
- ↑ «کریم آقاخان؛ میلیاردر و رهبر روحانی مسلمانان اسماعیلی که بود؟», BBS forsī; «درگذشت امام میلیاردر اسماعیلیه و عضو تیم اسکی ایران در المپیک؛ آقاخان که بود و چگونه نماد صلح شد», Evronijus
Sarcaşma
- «برگزاری مراسم اعطای جایزه آقاخان در مسقط», Somonai taxassusi-tahliliji çomea va farhangi millat, sanai naşr: 25 urdibihişt 1403h.ş., sanai didan: 2 isfand 1403h.ş.
- «پیام تسلیت رئیس مجلس وحدت مسلمین پاکستان در پی درگذشت کریم آقاخان», Xabarguzoriji ABNO, sanai naşr: 18 bahman 1403h.ş., sanai didan: 15 isfand 1403h.ş.
- «پیام مجمع جهانی اهلبیت(ع) در پی درگذشت رهبر شیعیان اسماعیلی», Somonai Maçma'i çahoniji Ahli Bajt, sanai naşr: 20 bahman 1403h.ş., sanai didan: 1 isfand 1403h.ş.
- «پیام مهم و کم سابقه انجمن ادیان و مذاهب حوزه علمیه قم بمناسبت درگذشت کریم شاه الحسینی», Somonai Musulmona, sanai naşr: 19 bahman 1403h.ş., sanai didan: 15 isfand 1403h.ş.
- «پیامهای تسلیت به مناسبت درگذشت کریم آقاخان», Xabarguzoriji Şafqna, sanai naşr: 22 bahman 1403h.ş., sanai didan: 1 isfand 1403h.ş.
- «تشییع و خاکسپاری پیکر کریم آقاخان در مصر», Xabarguzoriji Şafqna, sanai naşr: 21 bahman 1403h.ş., sanai didan: 1 isfand 1403h.ş.
- «جایزه خداوندگار موسیقی بنیاد آقاخان به محمدرضا شجریان رسید», Euronews, sanai naşr: 1 apreli 2019 melodī, sanai didan: 2 isfand 1403h.ş.
- «در پی درگذشت کریم آقاخان، رحیم آقاخان (حسینی) به عنوان پنجاهمین امام وراثتی اسماعیلیان معرفی شد», Xabarguzoriji Şafqna, sanai naşr: 19 bahman 1403h.ş., sanai didan: 1 isfand 1403h.ş.
- «درگذشت امام میلیاردر اسماعیلیه و عضو تیم اسکی ایران در المپیک؛ آقاخان که بود و چگونه نماد صلح شد», Euronews, sanai naşr: 5 fevrali 2025 melodī, sanai didan: 2 isfand 1403h.ş.
- «درگذشت کریم آقاخان موسوم به پادشاه بدون کشور و آینده اسماعیلیان نزاری», Xabarguzoriji Abna, sanai naşr: 17 bahman 1403h.ş., sanai didan: 15 isfand 1403h.ş.
- Daftarī, Farhod, Ta'rix va aqoidi ismoilija, Tehron, Naşr va paƶūhişi Furūzonrūz, 1386h.ş.
- «سازمان توسعه آقاخان در قیرقیزستان», Somonai taxassusi-tahliliji çomea va farhangi millat, sanai naşr: 11 ozar 1403h.ş., sanai didan: 2 isfand 1403h.ş.
- «کریم آقاخان کیست؟ فرقه اسماعیله چه تفاوتی با مذهب شیعه دارد؟», Xabarguzoriji donişçū, sanai naşr: 22 bahman 1403h.ş., sanai didan: 1 isfand 1403h.ş.
- «کریم آقاخان؛ میلیاردر و رهبر روحانی مسلمانان اسماعیلی که بود؟», BBC Persian, sanai naşr: 17 bahman 1403h.ş., sanai didan: 1 isfand 1403h.ş.
- Gurūhi ta'rix, «Oqoxon», Dar Donişnomai buzurgi islomī (ç.1), Tehron, Markazi donişnomai buzurgi islomī, copi duvvum, 1369h.ş.
- «مراسم تشییع کریم آقاخان برگزار شد», Xabarguzoriji Şafqna, sanai naşr: 20 bahman 1403h.ş., sanai didan: 1 isfand 1403h.ş.
- Maşkur, Muhammadçavod, Farhangi firaqi islomī, Maşhad, Bunjodi paƶūhişhoi islomiji Ostoni qudsi Razavī, 1375h.ş.
- Barqijai izhori tasallī ba Devoni Imomati Ismoilija, Sajti Prezidenti Çumhuriji Toçikiston, sanai naşr: 05 fevrali 2025, sanai bozdid: 05 marti 2025
- «His Highness Prince Karim Aga Khan IV, 1936-2025», The Institute of Ismaili Studies, Published: 04 February 2025, Accessed: 20 February 2025.
- «Funeral ceremony for Aga Khan IV», agency of the Aga Khan Development Network, Published: 8 February 2025, Accessed: 20 Feb 2025.
- «The richest royals», Reuters, Published: 19 July 2010, Accessed: 20 Feb 2025.
- «Ismaili Imamat», the.ismaili; The official website of the Ismaili Muslim Community, Accessed: 20 Feb 2025.
- The 500 Most Influential Muslims in the world, Amman, The Royal Islamic Strategic Studies Centre, 2009.
- The Muslim 500: The World’s 500 Most Influential Muslims, Amman, The Royal Islamic Strategic Studies Centre, 2025.