Jump to content

Mu'çami riçol-il-hadis (kitob)

Az wikishia
Mu'çamu riçol-il-hadis
NavisandaSajid Abulqosimi Xūī
Mavzu'Ilmi riçol
ZabonArabī
Maçmua24 çild
NoşirMarkazi naşri as-Saqofat-ul-islomijjati fi-l-'olam
Mahalli naşr1413h.q.
Tarçumai forsī


Mu'çamu riçol-il-hadis va tafsilu tabaqot-ir-ruvot (arabī: مُعْجَمُ رجالِ الْحَدیث وَ تَفْصیلُ طَبَقاتِ الرُّواة), kitobe az Sajid Abulqosim Xuī bo mavzūi ilmi riçol ast. In kitob beş az 15 hazor roviji ahodisi şiaro bar asosi hurufi alifbo muarrifī karda va dar borai mu'tabar budan jo nabudani naqli hadisi onho izhori nazar kardaast.

Dar muqaddimai kitob, az şaş mavzu' dar borai ilmi riçol, ba tafsil, bahs şudaast; mavzu'ote cun zarurati ilmi riçol, me'jorhoi vasoqati rovī va e'tibori ahodisi kutubi arba'ai şia.

Cor qismi kitob ham iboratand az: asmo (nomho), kuno (kunjaho), alqob (laqabho) va niso (zanon). Mu'çamu riçol-il-hadis dar 24 çild muntaşir şudaast.

Girdovariji nomi hamai rovijoni kitobhoi riçolī ba surati jakço va tavvaçuh ba mas'alai «tahrif»-i asomiji rovijon va tashehi onhoro az bartarihoi in kitob barşumurdaand.

Navisanda

Maqolai aslī: Sajid Abulqosim Xuī

Sajid Abulqosim Musaviji Xuī (1278 - 1371h.ş.) - marça'i taqlidi şia va az şogirdoni Mirzoi Noinī va Muhaqqiqi Isfahonī budaast.[1] Ū ba'd az vafoti Sajid Muhsin Tabotaboiji Hakim - marça'i taqlidi bartari Iroq şud.[2]

Sajid Abulqosim Xuī dar fiqh, usuli fiqh, riçol, kalom va ulumi qur'onī kitob naviştaast. Osori ū dar maçmūai pançohçildī bo nomi «Mavsu'at-ul-Imom-il-Xuī» gird ovarda şudaast.[3]

Çojgohi kitob

Mu'çamu riçol-il-hadisro çome'tarin va ravişmandtarin kitobi riçoliji şia medonand va megūjand, in kitob viƶagihoi musbate dorad, ki dar digar kitobhoi riçolī nest. Barrasiji rovijon az zavojoi muxtalif va rūjkardi intiqodī ba didgohhoi guzaştagon, ba viƶa kitobhoi avvalijai riçolī va boznigarī dar on didgohho az on çumla ast.[4]

Hamcunin in kitobro ba çihati on ki rovijonro az çanbahoi muxtalif barrasī karda va ittilooti foidanoke dar borai onho iroa dodaast, ki dar çoe joft nameşavad, jo kamtar dida meşavad, az bartarin kitobhoi riçolī şumoridaand.[5]

Angeza va nahvai ta'lif

Ba guftai navisandai kitob dar muqaddimai on, ilmi riçol az der boz mavridi tavaççuhi donişmandonu faqehon budaast, ammo dar zamoni hozir ba on bee'tinoī meşavad, dar hole ki içtihod va istinboti ahkomi şar'ī ba on vobastaast. Az in rū, tasmim girift kitobi çome' va komile dar in zamina binavisad, ki tamomi imtijozot va xususijoti in ilmro doro boşad.[6]

Xuī dar ta'lifi Mu'çamu riçol-il-hadis dastjorone doştaast, ki dar tanzim, istinsox, tasheh, muqobila va irço'oti kitob, ba ū kumak kardaand.[7] In gurūh iboratand az: Muhammad Muzaffarī, Hajdar'aliji Hoşimijon, Jahjo Arokī, Sajid Murtazo Naxçavonī, Sajid Abdulaziz Tabotaboiji Jazdī, Sajid Çavod Gulpojgonī, Muhammadkozim Xonsorī, Faxriddin Zançonī, Muhammad Tabrezī, Ƣulomrizo Rahmonī va Sajid Murtazo Hukmī.[8]

Muhtavo va soxtori kitob

Kitob az jak muqaddimai mufassal va cor baxş taşkil şudaast. Dar muqaddima, az şaş mavzūi muqaddimotī dar ilmi riçol bahs şudaast. Dar cor baxşi aslī ham nomi rovijon omada va e'tiboraşon barrasī şudaast:

Muqaddima

Şaş mavzui matrahşuda dar muqaddima ba şarhi zer ast:

  1. Zarurati ilmi riçol, raddi nazari munkironi nijoz ba ilmi riçol va didgohi kasone ki kutubi arba'aro qat'ijus-sudur medonand;[9]
  2. Me'jorhoi taşxisi vasoqat jo husni holi rovī;[10]
  3. E'tibori tavsiqi zimnī;[11]
  4. Adami e'tibori tavsiqoti omma, monandi budan dar ashobi içmo', az maşoixi içoza budan, vakolat doştan az imom (a), musohibat bo imom (a);[12]
  5. Barrasiji ahodisi kutubi arba'a va raddi daloile, ki baroi isboti sihhati hamai rivojoti onho matrah şudaast;[13]
  6. Muarrifiji muhimtarin manobei riçoliji şia va taşkik dar asolati Riçoli Ibni Ƣazoirī.[14]

Baxşho

Cor baxşi kitobi Mu'çamu riçol-il-hadis ba in şarhand: asmo' (nomho), kuno (kunjaho), alqob va niso (zanon). Dar in baxşho, dar maçmū' 15676 nom matrah va barrasī şudaast, ki albatta barxe muştarakand; ja'ne ba jak şaxs işora dorand. Dar harjak az se baxşi avval, kasone ki nom, kunja jo laqabaşon dar kitobhoi riçolī jo dar sanadi rivojot omadaast, barrasī şudaand. Baxşi corum ham dar borai zanone ast, ki dar kitobhoi riçolī jo sanadi rivojat zikr şudaand.[15]

Viƶagihoi kitob

Baroi kitobi Mu'çamu riçol-il-hadis viƶagiho va imtijozote nisbat ba digar kitobhoi riçolī bajon kardaand, ki barxe ba şarhi zer ast:

  • Nomi tamomi rovijoni asnodi kutubi arba'a dar in kitob zikr şudaast, hatto onho ki nomaşon dar kitobhoi riçolī najomadaast.
  • Nomi hamai rovijone, ki dar kitobhoi riçoliji ma'ruf va ƣajrima'ruf omada, dar in asar, jakço gird omadaast.
  • Dar in kitob, imkoni şinosoiji «tabaqai rovijon» ba osonī vuçud dorad; zero dar muarrifiji har rovī, nomi tamomi kasone ki az ū naql kardaand, jo ū az onho naql karda bajon şudaast.
  • Şarhi holi rovī ba surati komil omadaast.
  • Ilova bar guzorişi didgohi digar riçolijon, navisanda bo me'jorhoi xossi xud, nazaraşro dar borai rovī gufta va ba bajoni digar, roviro çarh va ta'dil kardaast.
  • Jake az osebhoi asnod, «tashif» va «tahrif» dar asomiji rovijon ast. Baroi misol tabdili Hasan ba Husajn va bar'aks, Ahmad ba Muhammad va bar'aks, «an» ba «ben» va bar'aks. Dar in kitob ba in mavzūi muhim tavvaçuh şuda va asomī tasheh şudaand.[16]

Copho

Mu'çamu riçol-il-hadis, ibtido, dar soli 1403h.q., dar intişoroti Bejrut dar 23 çild cop şud.[17] Sipas dar soli 1413h.q., virosti çadide az kitob iroa şud, ki şomili taƣirote dar şakl va muhtavoi on bud va onro intişoroti as-Saqofat-ul-islomija dar 24 çild cop kard.[18]

Az çumlai taƣiroti muhtavoiji kitob, bajoni şarhi holhoi çadid va afzudani matolibe dar baxşhoi ixtilofi kutub, ixtilofi nusxaho va tabaqoti rovijon ast. Hamcunin dar mavoride, mabnoi riçoliji navisanda taƣjir karda bud, ki sabab meşud didgohi navisanda dar borai vasoqat jo za'fi barxe rovijon taƣjir kunad. Taƣjiri mabnoi navisanda va tavsiqhoju taz'ifhoi ū, hama, dar virosti çadid e'mol şud.[19]

Osori murtabit

Barxe az osori murtabit bo Mu'çamu riçol-il-hadis iboratand az:

  1. Daleli Mu'çamu riçol-il-hadis, ta'lifi Muhammad Said Turajhī;
  2. Al-Mu'in ala mu'çami riçol-il-hadis, ta'lifi Sajid Muhammadçavod Husajniji Baƣdodī;
  3. Al-Mufid min mu'çami riçol-il-hadis, ta'lifi Muhammadi Çavohirī. Dar in kitob, oxirin didgohi Ojatulloh Xuī dar borai har rovī ba surati muxtasar bajon şudaast.[20]
  4. Daromade bar ilmi riçol, tarçumai muqaddimai mu'çamu riçol-il-hadis, asari Abdulhodī Fiqhizoda.

Ezoh

  1. ↑ Piriji Sabzavorī, “Ojatullohil'uzmo Sajid Abulqosim Xuī; Qur'onşinosi buzurgi muosir”, sah.30; Ansoriji Qumī, “Nuçumi ummat - hazrati ojatullohil'uzmo Hoçisajid Abulqosim Xuī”, sah.57.
  2. ↑ Şarifi Rozī, Gançinai donişmandon, 1352–1354h.ş., ç.2, sah.3-5; Raiszoda, “Xuī, Abulqosim”, sah.515.
  3. ↑ Raiszoda, “Xuī, Abulqosim”, sah.522.
  4. ↑ Vanakī va digaron, “Ravişi Ojatulloh Xuī dar ta'omul bo usuli avvalijai riçolī”, sah.120.
  5. ↑ Alinaƶod, “Muarrifiji jake az muhimtarin osori riçoliji şia”, sah.167.
  6. ↑ Nig.: Xuī, Mu'çamu riçol-il-hadis, 1413h.q., ç.1, sah.11 - 12.
  7. ↑ Muxtorī, «Nuktaho», sah.222 - 223.
  8. ↑ Muxtorī, “Nuktaho”, sah.223; nig.: ba Xuī, Mu'çamu riçol-il-hadis, ç.1, 1413h.q.
  9. ↑ Xuī, Mu'çamu riçol-il-hadis, 1413h.q., ç.1, sah.17.
  10. ↑ Xuī, Mu'çamu riçol-il-hadis, 1413h.q., ç.1, sah.37.
  11. ↑ Xuī, Mu'çamu riçol-il-hadis, 1413h.q., ç.1, sah.47.
  12. ↑ Xuī, Mu'çamu riçol-il-hadis, 1413h.q., ç.1, sah.53 - 73.
  13. ↑ Xuī, Mu'çamu riçol-il-hadis, 1413h.q., ç.1, sah.79.
  14. ↑ Nig.: Xuī, Mu'çamu riçol-il-hadis, 1413h.q., ç.1, sah.93.
  15. ↑ Alinaƶod, “Muarrifiji jake az muhimtarin osori riçoliji şia”, sah.164.
  16. ↑ Alinaƶod, “Muarrifiji jake az muhimtarin osori riçoliji şia”, sah.167 - 177.
  17. ↑ Tilloijon, Ma'xazşinosiji riçoli şia, 1381h.ş./1423h.q., sah.291.
  18. ↑ Tilloijon, Ma'xazşinosiji riçoli şia, 1381h.ş./1423h.q., sah.292.
  19. ↑ Tilloijon, Ma'xazşinosiji riçoli şia, 1381h.ş./1423h.q., sah.292.
  20. ↑ Dilbarī, Oşnoī bo usuli ilmi riçol, 1395h.ş., sah.258.

Sarcaşma

  • Alinaƶod, Abutolib, “Muarrifiji jake az muhimtarin osori riçoliji şia”, dar Şiaşinosī, poizi 1386h.ş., № 19.
  • Ansoriji Qumī, Nosiriddin, «Nuçumi ummat: hazrati ojatullohil'uzmo Xuī», dar maçallai Nuri ilm, davrai 4, № 11, mehr va oboni 1371h.ş.
  • Vanakī, Fotima va Muhammadkozim Rahmon Sitoiş va Fathija Fattohizoda, “Ravişi Ojatulloh Xuī dar ta'omul bo usuli avvalijai riçolī”, dar rahjofthoe dar ulumi Qur'on va hadis, № 97, poiz va zimistoni 1395h.ş.
  • Dilbarī, Alī, Oşnoī bo usuli ilmi riçol, Maşhad, donişgohi ulumi islomiji Razavī, 1395h.ş.
  • Muxtorī, Rizo, “Nuktaho”, dar kitobi şia, bahor va tobistoni 1389h.ş., № 1.
  • Piriji Sabzavorī, Husajn, “Ojatullohil'uzmo Sajid Abulqosim Xuī; Qur'onşinosi buzurgi muosir”, dar mohnomai Gulistoni Qur'on, № 126, oboni 1381h.ş.
  • Rabbonixoh, Ahmad, Oşnoī bo doniş va manobei riçoliji şia.
  • Raiszoda, Muhammad, “Xuī, Abulqosim”, dar Donişnomai çahoni Islom, Tehron, Bunjodi doiratulmaorifi islomī, 1375h.ş.
  • Tilloijon, Rasul, Ma'xazşinosiji riçoli şia, Qum, Sozmoni cop va naşri Dorul-hadis, 1381h.ş./1423h.q.
  • Xuī, Sajid Abulqosim, Mu'çamu riçol-il-hadis va tafsilu tabaqot-ir-ruvot, Qum, markazi naşri as-Saqofatul-islomija fil-olam, 1413h.q.
  • Şarifi Rozī, Muhammad, Gançinai donişmandon, Tehron, kitobfuruşiji Islomija, 1352–1354h.ş.
Bargirifta az "https://tg.wikishia.net/w/index.php?title=Муъҷами_риҷол-ил-ҳадис_(китоб)&oldid=26754"