Zabhi Ismoil
Zabhi Ismoil farmon va imtihone bud, ki Xudovand dar xob ba Ibrohim doda bud, to pisaraş Ismoilro qurbonī kunad. Ibrohim va pisaraş farmoni Ilohiro paziruftand, ammo Cabrail az buridani kord mone' şud va ba çoi Ismoil jak gūsfandi bihiştiro Ibrohim zabh kard.
An'anai qurbonī dar rūzi Idi Qurbon jodbudi ruxdodi zabhi Ismoil ast. Tibqi ba'ze naqlho, “ramji çamarot/ رَمْیِ جَمَرات” tavassuti hazrati Ibrohim dar moçaroi zabhi hazrati Ismoil rux dod.
Şiaho bar asosi rivojatho, sijoq va mazmuni ojatho, Ismoilro Zabihulloh, vale jahudijon Ishoqro zabih menomand va ahli sunnat dar in bora ixtilof dorand.
Ru'joi Ibrohim
Bino bar ojoti Qur'on, Ibrohim dar xob did, ki farzandaşro zabh mekunad.[1] Dar rivojot omadaast, ki in xob se bor baroi Ibrohim takror şud.[2] Albatta barxe az mufassiron mu'taqidand, ba'id nest pas az in ru'jo, hanuz şakke dar ū vuçud doşt va Xudo bo vahji oşkor in şakkro az bajn burd.[3]
Zabhi farzand
Hazrati Ibrohim, dostoni xob va farmoni Ilohiro ba Ismoil guft va nazar ūro çūjo şud. Qur'on in maşvaratro cunin naql mekunad: «(Ibrohim) guft: pisaram! Man dar xob didam, ki turo zabh mekunam, nazari tu cist? (farzand) guft: padarçon, harcī dastur dorī içro kun, ba xosti Xudo maro az sobiron xohī joft!».[4]
Bino bar rivojate, ki dar al-Kofī naql şudaast, pas az tasmim bar ançomi dasturi Ilohī, Ismoil guft: ej padar, rūi maro bipūşon va poi maro biband. Ibrohim rūi farzandro pūşond, vale qasam jod kard, ki poi ūro hangomi zabh nabandad.[5] Zamone, ki peşoniji [Joddoşt 1] Ismoil bar xok qaror girift,[6] Ibrohim kordro bar gului farzandi xud nihod, sari xudro ba samti osmon kardu sipas kordro kaşid, ammo Çabrail mone'i asar kardani kord şud. Candin bori in amal ançom şud.[7] Sipas vahj nozil şud: «یا إِبْرَاهِیمُ قَدْ صَدَّقْتَ الرُّؤْیا; ej Ibrohim, xobatro amalī soxtī [va farmoni Parvardigoratro içro kardī]».[8] Dar nihojat gūsfandi bihiştie tavassuti Ibrohim, ba çoi hazrati Ismoil zabh şud.[9]
Qur'on az in imtihon cunin ta'bir mekunad: «إِنَّ هذا لَهُوَ الْبَلاءُ الْمُبینُ; in musallaman imtihoni oşkore ast».[10]
Bino bar barxe naqlho, şajton taloşi bisjore baroi peşgirī az ançomi in farmoni Ilohī ançom dod. Ū baroi najl ba in hadaf taloşhoe baroi gumrohiji hazrati Ibrohim, hamsar va farzandi ū ançom dod va dar har se mavrid nomuvaffaq bud.[11] Bino bar barxe naqlho, ramji şajton dar çamarot tavassuti hazrati Ibrohim dar moçaroi zabhi Ismoil budaast.[12]
Hamcunin bibined: Ramji çamarot
Guftugūi hazrati Ibrohim bo piramard
Dar barxe manobei rivoiji şia, guftugūe bajni hazrati Ibrohim va piramarde naql şudaast: «piramarde ba Ibrohim guft: az in kūdak cī mexohī?
Ibrohim: mexoham ūro zabh kunam.
Piramard: Subhonalloh, mexohī kūdakero, ki ba andozai jak muƶa zadane ham ma'sijati Xudoro ançom nadodaast, bikuşī!.
Ibrohim: Xudovand maro ba zabhi in farzand farmon dodaast.
Piramard: na balki Parvardigorat turo az in amr nahj karda va şajton dar xob ba tu farmoni cunin korero dodaast.
Ibrohim: voj bar tu, in farmon az tarafi Xudovand budaast. Ba Xudo savgand, digar bo tu suxan naxoham guft.
Piramard: ej Ibrohim, tu rahbare hastī, ki digaron ba tu iqtido mekunand. Agar tu farzandatro zabh kunī, mardum niz farzandoni xudro zabh mekunand. Ibrohim digar bo ū suxan naguft».[14]
Zabhi Ismoil jo Ishoq
Maqolai aslī: Zabehulloh
Qur'on dar moçaroi zabh tanho ba farzandi Ibrohim işora kardaast: «qola jo bunaj/ قالَ یا بُنَی; (Ibrohim) guft: farzandam!».[15] Ammo dar inki in farzand, Ismoil buda jo Ishoq, ixtilof vuçud dorad. Şiajon, Ismoilro zabeh medonand.[16] Onho baroi isboti muddaoi xud ba ojati 112 surai Soffot istinod mekunand, ki başorat ba tavalludi Ishoq ba'd az tavalludi Ismoil va moçaroi zabh (ojoti 100 - 107 surai Soffot) omadaast, guzaşta az onki dar mavridi Ishoq, başorat ba nabuvvati ū doda şudaast; ja'ne bojad zinda bimonad va vazifahoi nabuvvatro ançom dihad, va in bo mas'alai zabh sozgor nest.[17] Hamcunin rivojote az ma'sumon naql mekunand, ki dar onho Ismoil ba unvoni zabeh muarrifī şudaast.[18]
Ahli sunnat dar borai zabeh ixtilof dorand.[19] Barxe az onon bo istinod bar pojai barxe rivojot[20] zabehullohro laqabi Ishoq medonand.[21] Dar Tafsiri Namuna, rivojoti mustanadi in guruh, tahti ta'siri isroilijot donista va ehtimol doda şudaast, ki in rivojot soxtai jahud boşand.[22] Barxei digar az ahli sunnat bo istinod ba dastae digar az rivojot zabehro Ismoil medonand.[23] Faxri Rozī va Ibni Oşur ehtimol dodaand, ki zabeh, Ismoil boşad.[24]
Sunnati qurbonī
Maqolai aslī: Idi qurbon
Idi qurbon jo idul-azho az idhoi buzurgi musulmonon ast. Sunnati qurbonī dar rūzi idi qurbon jodbudi ruxdodi zabhi Ismoil ast.[25] Bino bar barxe rivojot, tamomi hajvonote, ki dar sarzamini Mino dar rūzi idi qurbon zabh meşavand, fidjai hazrati Ismoil hastand.[26]
Murtazo Mutahharī, navisandai şia bar in bovar ast, ki Xudo voqean namexost Ismoil zabh şavad; cun foida va xosijate nadoşt, ki padare ba dasti xudaş pisaraşro bikuşad, balki jak sunnate bud, ki qablan insonhoro mekuştand va Ibrohim meboist in sunnatro nasx kunad... Va agar Ibrohim peş az ma'murijat baroi zabhi Ismoil bo qurbonī kardani farzand muxolifat mekard, mardum meguftand Ibrohim az qurbonī kardani farzandaş metarsad, ammo vaqte Ibrohim maqomi taslimaşro to inço rasond, ki sad foiz hozir şud farzandaşro ba dasti xudaş qurbonī kunad, az sūi Xudovand farmon rasid, ki qurbonī kardani inson baroi hameşa laƣv va ba çoi inki insone qurbonī şavad, gūsfande qurbonī meşavad.[27]
Zabhi farzand dar Tavrot
Tavrot dostoni zabhi farzandro cunin naql mekunad: «ba'd az in voqeaho bud, ki Xudovand Avrohom (Ibrohim)-ro ozmoiş namuda ba ū guft: hamaknun pisaratro, jagonaatro ki dūst medorī, Jishoq (Ishoq)-ro, bardoşta ba sarzamin Murijo birav. Onço bar boloi jake az kūhho ki ba tu xoham guft, ūro qurboniji suxtanī kun!».[28]
Ammo zamone, ki Ibrohim tasmim ba qurbonī kardani farzand girifta, kordro ba sūi farzand daroz kard, to sari pisari xudro bibarad «firiştai Xudovand az osmon ūro sado zada guft: dastatro ba sūi on navçavon daroz makun va bo ū kore nadoşta boş; zero aknun donistam, ki az Xudovand metarsī. Cun pisarat, jagonaatro az man dareƣ nakardī».[29] Dar nihojat Xudovand gūsfandero firistod va Ibrohim onro ba çoi farzand qurbonī kard.[30]
Ta'viloti irfoniji zabhi Ismoil
Barxe az orifoni musulmon, dar xususi dostoni zabhi Ismoil, ta'vilotero bajon doştaand. Xoça Abdullohi Ansorī, orif va mufassiri qarni pançum, zabhi farzandro ba dil buridan az farzand bo teƣi sidq ma'no kardaast.[31]
Abdurrazoqi Koşonī, orif va donişmandi qarni haftum, maqsud az ru'joi Ibrohimro zabhi nafsi doroi kamoloti xulqie donistaast, ki dar sajri istikmoliji xud va baroi rasidan ba fanoi zotī bo in zabh, qalb ki Ismoil kinoja az on ast, naçot mejobad.[32]
Soin ibni Tarka, orif va şorehi Fusus-ul-hikam, kabşro dar in doston, surati qobilijati martabai hajvonī dar vuçudi hazrati Ibrohim (a) donistaast, ki bojad zabh şavad.[33]
Ezoh
- ↑ Surai Soffot, ojati 102.
- ↑ Qurtubī, al-Çome'u li ahkom-il-Qur'on, 1364h.ş., ç.16, sah.101.
- ↑ Faxri Rozī, Mafotih-ul-ƣajb, 1420h.q., ç.26, sah.346.
- ↑ Surai Soffot, ojati 102.
- ↑ Kulajnī, al-Kofī, 1407h.q., ç.4, sah.208.
- ↑ Surai Soffot, ojati 103.
- ↑ Kulajnī, al-Kofī, 1407h.q., ç.4, sah.208.
- ↑ Surai Soffot, ojati 104 - 105.
- ↑ Kulajnī, al-Kofī, 1407, ç.4, sah.208.
- ↑ Surai Soffot, ojati 106.
- ↑ Ibni Abihotam, Tafsir-ul-Qur'on-il-Azim, 1419h.q., ç.10, sah.3222.
- ↑ Koşonī, Tafsiri Manhaç-us-sodiqin, 1336h.ş., ç.8, sah.5.
- ↑ «و فدیناه بذبح عظیم», sahifai şaxsiji Muhsin Bahorzoda dar instagram.
- ↑ Kulajnī, al-Kofī, 1407h.q., ç.4, sah.208.
- ↑ Surai Soffot, ojati 102.
- ↑ Mozandaronī, Şarhi furu'-il-Kofī, 1429h.q., ç.4, sah.402.
- ↑ Makorimi Şerozī, Tafsiri Namuna, 1374h.ş., ç.19, sah.129.
- ↑ Nigoh kuned ba Qumī, tafsiri al-Qumī, 1404, ç.2, sah.226; Şajxi Saduq, Ujunu axbor-ir-Rizo, 1378h.q., ç.1, sah.210.
- ↑ Qurtubī, al-Çome'u li ahkom-il-Qur'on, 1364h.ş., ç.16, sah.100.
- ↑ Sujutī, al-Durr-ul-mansur, 1404h.q., ç.5, sah.281 - 285.
- ↑ Qurtubī, al-Çome'u li ahkom-il-Qur'on, 1364h.ş., ç.16, sah.100.
- ↑ Makorimi Şerozī, Tafsiri Namuna, 1374h.ş., ç.19, sah.119 - 120.
- ↑ Qurtubī, al-Çome'u li ahkom-il-Qur'on, 1364h.ş., ç.16, sah.100.
- ↑ Faxri Rozī, Mafotih-ul-ƣajb, 1420h.q., ç.26, sah.351; Ibni Oşur, at-Tahrir va-t-tanvir, be to, ç.23, sah.70 - 69.
- ↑ Sodiqiji Tehronī, al-Baloƣ, 1419h.q., sah.450; Sajidi Qutb, Fi zilol-il-Qur'on, 1412h.q., ç.5, sah.299.
- ↑ Saduq, Ujunu axbor-ir-Rizo, 1378h.q., ç.1, sah.211.
- ↑ Mutahharī, Maçmūai osor, ç.25, sah.115 - 116.
- ↑ Kitobi Muqaddas, sifri pajdoiş, 22: 1 - 2.
- ↑ Kitobi Muqaddas, sifri pajdoiş, 22: 10 - 12.
- ↑ Kitobi Muqaddas, sifri pajdoiş, 22: 13.
- ↑ Mibadī, Kaşf-ul-asror, 1371h.ş., ç.1, sah.352.
- ↑ Koşonī, Şarhi Fusus-ul-hikam, 1422h.q., ç.2, sah.183.
- ↑ Ibni Tarka, Şarhi Fusus-ul-hikam, 1387ş, ç.1, sah.347.
Joddoşt
Sarcaşma
- Ibni Abihotam, Abdurrahmon ibni Muhammad, Tafsir-ul-Qur'on-il-Azim, tahqiqi As'ad Muhammad Attajib, maktab Nazor Mustafo Alboz, Arabistoni Saudī, copi sejum, 1419h.q.
- Ibni Oşur, Muhammad ibni Tohir, at-Tahrir va-t-tanvir, beço, beno, be to.
- Ibni Tarka, Soinuddin Alī, Şarhi Fusus-ul-hikam, tashehi Muhsin Bedorfar, Qum, intişoroti Bedor, 1378h.ş.
- Kitobi Muqaddas, Tavrot, tarçumai ançumani kalimijoni Eron.
- Koşonī, Abdurrazoq, Şarhi Fusus-ul-hikam, Qum, intişoroti Bedor, 1422h.ş.
- Kulajnī, Muhammad ibni Ja'qub, al-Kofī, tashehi Aliakbari Ƣafforī va Muhammadi Oxundī, Tehron, Dorul-kutubil-islomija, copi cahorum, 1407h.q.
- Qumī, Alī ibni Ibrohim, Tafsir-ul-Qumī, muhaqqiq va musahheh: Musaviji Çazoirī, Sajid Tajjib, Qum, Dorul-kitob, copi sejum, 1404h.q.
- Qurtubī, Muhammad ibni Ahmad, al-Çome'u li ahkom-il-Qur'on, intişorot Haron, Nosiri Xisrav, tcopi avval, 1364h.ş.
- Makorimi Şerozī, Nosir, Tafsiri Namuna, Tehron, Dorul-kutubil-islomija, copi avval, 1374h.ş.
- Mozandaronī, Muhammadhodī ibni Muhammadsoleh, Şarhi furu'-il-Kofī, tahqiqi Muhammadçavod Mahmudī, Dirojatī va Muhammadhusajni Dirojatī, Qum, Dorul-hadis liltabo'ati valnaşr, copi avval, 1429h.q.
- Mutahharī, Murtazo, Maçmūai osori ustod Şahid Mutahharī, be to.
- Sajidi Qutb, Fi zilol-il-Qur'on, Bejrut, Qohira, Dorul-şuruq, copi habdahum, 1412h.q.
- Sodiqiji Tehronī, Muhammad, al-Baloƣ fi tafsir-il-Qur'on bi-l-Qur'on, Qum, copi avval, 1419h.q.
- Sujutī, Çaloliddin, al-Durr-ul-mansur fi tafsir-il-ma'sur, Qum, Kitobxonai Ojatulloh Mar'aşiji Naçafī, 1404h.q.
- Fajzi Koşonī, Mullomuhsin, Tafsir-us-sofī, tahqiq: Husajn A'lamī, Tehron, intişoroti al-Sadr, copi duvum, 1415h.q.
- Faxri Rozī, Muhammad ibni Umar, Mafotih-ul-ƣajb, Bejrut, Doru ehjoil-turosil-arabī, copi sejum, 1420h.q.
- Şajxi Saduq, Ujunu axbor-ir-Rizo (a), tashehi Mahdiji Loçvardī, Tehron, naşri Çahon, copi avval, 1378h.q.
- "و فدیناه بذبح عظیم", sahifai şaxsiji Muhsin Bahorzoda dar instagram, ta'rixi bozdid: 8 xurdodi 1401h.ş.
Xatoi jodkard: <ref> tags exist for a group named "Joddoşt", but no corresponding <references group="Ёддошт"/> tag was found