Шоҳи мардон (лақаб)
Шоҳи мардон (форсӣ: شاه مردان) аз лақабҳои форсии Имом Алӣ (а)[1] ва ба маънои намунаи комили мардонагӣ аст.[2] Ин унвони Имом Алӣ (а)-ро хоссаи забони форсӣ ва унвони футуввати ӯ донистаанд.[3]
Ба қавли Муҳаммадризо Шафиӣ Кадканӣ, адиб ва пажӯҳишгар, эҳтимолан собиқаи истилоҳи ин сифат ба Имом Алӣ (а) ба қарни шашуми ҳиҷрӣ бармегардад, ки давраи шукуфоии футувват аст.[4] Ӯ эҳтимол додааст, ки қадимитарин сарчашмае, ки унвони Шоҳи мардон барои Имом Алӣ (а) дар он истифода шудааст, китоби "Гузида дар ахлоқ ва тасаввуф"-и[5] Абунaср Тоҳир ибни Муҳаммади Хоқонӣ - аз вoизин ва ҳакимон қарни шашум ҳиҷрӣ, аст.[6] Оқобузурги Теҳронӣ Шоҳи мардонро лақаби Имом Алӣ (а) назди шиъаёни шарқи Эрон донистааст.[7] Муҳаммадосиф Муҳсинии Қандаҳорӣ ин унвонро аз беҳтарин номҳое донистааст, ки ба Имом Алӣ (а) гузошта шудааст.[8] Аз назари ӯ, дар ояти 23 сураи Аҳзоб, баъзе муъминон лоиқи қарор гирифтан дар зери унвони "риҷол" (мардон) дар оят ҳастанд; зеро ба аҳде, ки бо Худо бастаанд, растагорона вафо карданд.[9] Мисдоқи комили ин мардон Имом Алӣ (а) аст ва ба ҳамин далел Шоҳи мардон номида шудааст.[10]
Дар ашъори Саъдӣ, аз унвони Шоҳи мардон барои Имом Алӣ (а) истифода шудааст.[12] Ҳамчунин, Мулло Ҳусайн Вoизи Кошифӣ (ваф.:910ҳ.қ.) дар китоби "Футувватномаи султонӣ", ки дар оини ҷавонмардӣ навиштааст, Имом Алӣ (а)-ро бо номи Шоҳи мардон хондааст.[13] Аз дигар осоре, ки дар онҳо аз Имом Алӣ (а) бо унвони Шоҳи мардон ёд шудааст, метавон ба баъзе нусхаҳои девони Ҳофиз,[14] тафсири Яъқуби Чархӣ,[15] аз суфиёни нақшбандия дар қарни нуҳум ҳиҷрӣ, ашъори туркии Шоҳ Исмоили Аввал,[16] баъзе матнҳои достонӣ,[17] баъзе ашъори оммавӣ[18] ва баъзе девони шеъри шиа ишора кард.[19]
Баъзе маконҳои ҷуғрофӣ, ки ба тавре бо Имом Алӣ (а) иртибот доранд, ба Шоҳи мардон номгузорӣ шудаанд; барои намуна масҷиди Шоҳи мардон дар Мозори Шариф дар Афғонистон[21] ва оромгоҳи Шоҳи мардон мансуб ба Имом Алӣ (а) дар минтақае бо ҳамин ном дар марзи Ӯзбекистон ва Қирғизистон.[22]
Дар осори ҳунарӣ дар бораи Шоҳи мардон, метавон ба қавволии (навъи махсуси шеърхонӣ) Нусрати Фатҳалихон (ваф.:1997м), қаввали Покистонӣ, бо унвони "Шоҳи мардон Алӣ (а)" ишора кард.[23]
Эзоҳ
- ↑ Оқобузурги Теҳронӣ, "аз-Зариъа", 1403ҳ.қ., ҷ.6, саҳ.280; Шафиӣ Кадканӣ, "Қаландария дар таърих", 1386, саҳ.74
- ↑ Муҳсинии Қандаҳорӣ, "Инсони комил ё Шоҳи мардон", 1392, саҳ.49
- ↑ Шафиӣ Кадканӣ, "Қаландария дар таърих", 1386, саҳ.74
- ↑ Шафиӣ Кадканӣ, "Қаландария дар таърих", 1386, саҳ.74 - 75
- ↑ Хоқонӣ, "Гузида", 1347, саҳ.251
- ↑ Шафиӣ Кадканӣ, "Қаландария дар таърих", 1386, саҳ.75
- ↑ Оқобузурги Теҳронӣ, "аз-Зариъа", 1403ҳ.қ., ҷ.6, саҳ.280
- ↑ Муҳсинии Қандаҳорӣ, "Инсони комил ё Шоҳи мардон", 1392, саҳ.49
- ↑ Муҳсинии Қандаҳорӣ, "Инсони комил ё Шоҳи мардон", 1392, саҳ.49
- ↑ Муҳсинии Қандаҳорӣ, "Инсони комил ё Шоҳи мардон", 1392, саҳ.49
- ↑ Саъдии Шерозӣ, Бустони Саъдӣ, 1354ҳ.ш., саҳ.62
- ↑ Саъдӣ Шерозӣ, "Бустони Саъдӣ", 1359, саҳ.62
- ↑ Кошифӣ Сабзворӣ, "Футувватномаи султонӣ", 1350, саҳ.295
- ↑ Ҳофизи Шерозӣ, "Девони Ҳофиз Қудсӣ", Шероз, саҳ.238
- ↑ Чархӣ, "Тафсири Яъқуб Чархӣ", 1387, саҳ.249
- ↑ Шоҳ Исмоили Сафавӣ, "Куллиёти девони Шоҳ Исмоили Сафавӣ", 1390, саҳ.139
- ↑ Барои намуна ниг.: Муаллифи ношинос, "Рустамнома", 1387, саҳ.25-26
- ↑ Нақавӣ, "Фарҳанги гӯиши Гӯғри Бофт", 1386, саҳ.83; Раисуззокирин, "Канду: Фарҳанги мардуми Систон", 1370, саҳ.18-19
- ↑ Озарӣ Исфаҳонӣ, "Девони ҳаким Озар Исфаҳонӣ", 1390, саҳ.36; Шайх Баҳоӣ, "Куллиёти ашъор ва осори форсии Шайх Баҳоӣ", 1352, саҳ.20
- ↑ Саъдии Шерозӣ, Бустони Саъдӣ, 1354ҳ.ш., саҳ.62
- ↑ Зуворӣ, "Ҳазрати Имом Соҳиб", саҳ.546
- ↑ Покоин, "Чор сол дар сарзамини Темур", 1389, саҳ.179-180
- ↑ "Фотеҳ Алихон - Шоҳи мардон Алӣ", вебгоҳи Апарат
Сарчашма
- Зуворӣ, Муҳаммадамин, Ҳазрати Имом Соҳиб, дар Донишномаи ҷаҳони Ислом, ҷ.13, Теҳрон, Бунёди доиратулмаъорифи исломӣ, 1388.
- Кошифӣ Сабзворӣ, Ҳусайн ибни Алӣ, Футувватномаи султонӣ, таҳқиқи Муҳаммадҷаъфар Маҳҷуб, Теҳрон, Интишороти бунёди фарҳанги Эрон, 1350.
- Муаллифи ношинос (қарни даҳуми ҳиҷрӣ), Рустамнома, Теҳрон, Маркази таҳқиқии мероси мактуб, 1387.
- Муҳсинии Қандаҳорӣ, Муҳаммадосӣф, Инсони комил ё Шоҳи мардон, Кобул, Ҳавзаи илмияи Хотимуннабийн (с), 1392.
- Насрат Фатҳалихон, «شاه مردان علی», дар вебгоҳи Апарат, санаи боздид: 25 фарвардин 1403.
- Нақавӣ, Акбар, Фарҳанги гӯиши Гӯғри Бофт, Кирмон, Интишороти маркази Кирмонишиносӣ, 1386.
- Озарӣ Исфаҳонӣ, Ҳамза ибни Алӣ, Девони Ҳаким Озар Исфаҳонӣ, таҳқиқи Муҳсин Киёнӣ ва Сайид Аббос Растахиз, Теҳрон, Китобхонаи музей ва маркази асноди Маҷлиси Шӯрои Исломӣ, 1390.
- Оқобузурги Теҳронӣ, Муҳаммадҳасан ибни Алӣ, аз-Зариъа илӣ тасонифи шиа, таҳқиқи Сайид Аҳмад Ҳусайнӣ Ашкӯрӣ, Бейрут, Дорул-азво, 1403 ҳ.
- Покоин, Муҳсин, Чор сол дар сарзамини Темур, Теҳрон, Интишороти фарҳанги сабз, 1389.
- Раисуззакрин, Ғуломалӣ, Канду: Фарҳанги мардуми Систон, Машҳад, бино, 1370.
- Саъдӣ Шерозӣ, Муслиҳуддин ибни Абдуллоҳ, Бустони Саъдӣ, таҳқиқи Ғуломҳусайн Юсуфӣ, Теҳрон, Анҷумани устодони забони адаби форсӣ, 1359.
- Хоқонӣ, Тоҳир ибни Муҳаммад, Гузида дар ахлоқ ва тасаввуф, бо кӯшиши Эраҷ Афшор, Теҳрон, Бунгоҳи тарҷума ва нашри китоб, 1347.
- Чархӣ, Яъқуб ибни Усмон, Тафсири Яъқуб Чархӣ, таҳқиқи Ҳасаналӣ Муҳаммадӣ ва Лайло Ҳамомӣ, Теҳрон, Нашри фуртоб, 1387.
- Шайх Баҳоӣ, Муҳаммад ибни Ҳусайн, Куллиёти ашъор ва осори форсии Шайх Баҳоӣ, Теҳрон, Китобфурӯшии Маҳмудӣ, 1352.
- Шафиӣ Кадканӣ, Муҳаммадраҳо, Қаландария дар таърих (дигардисиҳои як идеология), Теҳрон, Нашри сухан, 1386.
- Шоҳ Исмоили Сафавӣ, Исмоил ибни Ҳайдар, Куллиёти девони Шоҳ Исмоили Сафавӣ, таҳқиқи Расул Исмоилзода, Теҳрон, Интишороти байнулмилалии ҳидоят, 1390.
- Ҳофиз Шерозӣ, Шамсуддин Муҳаммад, Девони Хоҷа Шамсуддин Муҳаммад Ҳофиз Шерозӣ аз рӯи нусхаи Қудсӣ, Шероз, Интишороти ишроқӣ, бе то.