Шиа: Тафовут байни таҳрирҳо

== Назарияи имомат ==

: ''Навиштори аслӣ:'' '''[[Имомат]]'''

Дидгоҳи шиаён дар бораи имоматро ваҷҳи муштараки фирқаҳои шиа медонанд.<ref>Шаҳристонӣ, ал-Милалу ва-н-ниҳал, 1375ҳ.ш., ҷ.1, саҳ.131</ref> Имомат ҷойгоҳе бисёр муҳим ва меҳварӣ дар [[Каломи исломӣ|мабоҳиси каломии шиа]] дорад.<ref>Ансорӣ, «Имомат (имомат назд имомия)», саҳ.137; Султонӣ, Таърих ва ақоиди зайдия, 1390ҳ.ш., саҳ.256 ва 257</ref> Ба бовари шиаён имом болотарин марҷаъи тафсири аҳкоми динӣ пас аз Пайғамбар аст.<ref>Дафтарӣ, Таърих ва суннатҳои исмоилия, 1393ҳ.ш., саҳ.213</ref> Дар ривоёти шиаён ҷойгоҳи имом ба ҳадде аст, ки агар касе бидуни ин ки имомашро бишносад бимирад, [[Куфр|кофир]] аз дунё рафтааст.<ref>Ниг.: Кулайнӣ, Кофӣ, 1407ҳ.қ., ҷ.2, саҳ.21</ref>

Шиаён муътақиданд имомат аз усули эътиқодии дин ва мансаби илоҳӣ аст; яъне [[Пайғамбарон|пайғамбарон]] наметавонанд интихоби имомро ба мардум вогузор кунанд ва бар онҳо [[Воҷиб|воҷиб]] аст, ки ҷонишини худро таъйин кунанд.<ref>Шаҳристонӣ, ал-Милалу ва-н-ниҳал, 1375ҳ.ш., ҷ.1, саҳ.131</ref> Аз ин рӯ, мутакаллимони шиа (ба ҷузи [[Зайдия]])<ref>Амирхонӣ, «Назарияи насс аз дидгоҳи мутакаллимони имомӣ», саҳ.13</ref> бар лузуми «насб»-и имом (тавассути Пайғамбар ё имоми пешин) таъкид мекунанд<ref>Амирхонӣ, «Назарияи насс аз дидгоҳи мутакаллимони имомӣ», саҳ.29; Дафтарӣ, Таърих ва суннатҳои исмоъилия, 1393ҳ.ш., саҳ.105; Ҳамчунин ниг.: Шайхи Муфид, Авоил-ул-мақолот, 1413ҳ.қ., саҳ.40 ва 41</ref> ва «насс» (сухан ё феъле, ки ба сароҳат бар маънои мадди назар далолат кунад)-ро<ref>Амирхонӣ, «Назарияи насс аз дидгоҳи мутакаллимони имомӣ», саҳ.13</ref> танҳо роҳи шинохти имом медонанд.<ref>Амирхонӣ, «Назарияи насс аз дидгоҳи мутакаллимони имомӣ», саҳ.11; Ҳамчунин ниг.: Шайхи Муфид, Авоил-ул-мақолот, 1413ҳ.қ., саҳ.38; Раббонии Гулпойгонӣ, Даромаде бар илми калом, 1387ҳ.ш., саҳ.181</ref>

Далели онҳо ин аст, ки имом бояд [[Исмати имомон|маъсум]] бошад ва танҳо [[Худо]] аз [[Исмат|исмати инсонҳо]] итилоъ дорад;<ref>Ниг.: Шайхи Тӯсӣ, ал-Иқтисод, 1406ҳ.қ./1986м, саҳ.312; Раббонии Гулпойгонӣ, Даромаде бар илми калом, 1387ҳ.ш., саҳ.181</ref> зеро исмат, сифати дарунӣ аст ва аз зоҳири афрод наметавон ба исматашон пай бурд.<ref>Ниг.: Шайхи Тӯсӣ, ал-Иқтисод, 1406ҳ.қ./1986м, саҳ.312</ref> Бинобар ин зарурат дорад, ки Худо имомро таъйин ва аз тариқи Пайғамбар ба мардум муаррифӣ кунад.<ref>Ниг.: Шайхи Тӯсӣ, ал-Иқтисод, 1406ҳ.қ./1986м, саҳ.312; Раббонии Гулпойгонӣ, Даромаде бар илми калом, 1387ҳ.ш., саҳ.181</ref>

Дар китобҳои каломии шиа, дар бораи зарурати вуҷуди имом дар ҷомеа далоили нақлӣ ва ақлии чанде матраҳ мешавад.<ref>Барои намуна ниг.: Шайхи Муфид, ал-Ифсоҳ, 1412ҳ.қ., саҳ.28 ва 29; Султонӣ, Таърих ва ақоиди зайдия, 1390ҳ.ш., саҳ.260 то 263</ref> [[Ояти «Ул-ул-амр»]] ва [[Ҳадиси «Ман мота»|ҳадиси «Ман мота»]] аз далоили нақлии шиаён бар лузуми вуҷуди имом аст.<ref>Ниг.: Шайхи Муфид, ал-Ифсоҳ, 1412ҳ.қ., саҳ.28</ref> Истинод ба [[Қоидаи лутф|қоидаи лутф]] ҳам аз далоили ақлии онон аст. Дар табйини ин далел навиштаанд: аз як тараф вуҷуди имом сабаб мешавад мардуми бештар ба тоъати Худо рӯй биоваранд ва камтар ба самти гуноҳон бираванд; аз тарафи дигар тибқи қоидаи лутф, анҷом додани ҳар коре, ки сабаби чунин чизе бишавад, бар Худованд [[Воҷиб|воҷиб]] аст. Бинобар ин насби имом бар Худованд воҷиб аст.<ref>Ниг.: Аллома Ҳиллӣ, Кашф-ул-мурод, 1417ҳ.қ., саҳ.491</ref>