Шиа: Тафовут байни таҳрирҳо
→Исмати имом
| Сатри 51: | Сатри 51: | ||
}} | }} | ||
=== Зарурати насс бар имом === | ===Зарурати насс бар имом=== | ||
:''Навиштори аслӣ:'' '''[[Насс бар имом]]''' | :''Навиштори аслӣ:'' '''[[Насс бар имом]]''' | ||
Шиаён муътақиданд имомат аз усули эътиқодии дин ва мансаби Илоҳӣ аст; яъне [[Пайғамбарон|пайғамбарон]] наметавонанд интихоби имомро ба мардум вогузор кунанд ва бар онҳо [[Воҷиб|воҷиб]] аст, ки ҷонишини худро таъин кунанд.<ref>Шаҳристонӣ, ал-Милалу ва-н-ниҳал, 1375ҳ.ш., ҷ.1, саҳ.131</ref> Аз ин рӯ, мутакаллимони шиа (ба ҷузи [[Зайдия]])<ref>Амирхонӣ, «Назарияи насс аз дидгоҳи мутакаллимони имомӣ», саҳ.13</ref> бар зарурати «насб»-и имом (тавассути Пайғамбар ё имоми пешин) таъкид мекунанд<ref>Амирхонӣ, «Назарияи насс аз дидгоҳи мутакаллимони имомӣ», саҳ.29; Дафтарӣ, Таърих ва суннатҳои исмоъилия, 1393ҳ.ш., саҳ.105; Ҳамчунин ниг.: Шайхи Муфид, Авоил-ул-мақолот, 1413ҳ.қ., саҳ.40 ва 41</ref> ва «насс» (сухан ё феъле, ки ба сароҳат бар маънои мадди назар далолат кунад)-ро<ref>Амирхонӣ, «Назарияи насс аз дидгоҳи мутакаллимони имомӣ», саҳ.13</ref> танҳо роҳи шинохти имом медонанд.<ref>Амирхонӣ, «Назарияи насс аз дидгоҳи мутакаллимони имомӣ», саҳ.11; Ҳамчунин ниг.: Шайхи Муфид, Авоил-ул-мақолот, 1413ҳ.қ., саҳ.38; Раббонии Гулпойгонӣ, Даромаде бар илми калом, 1387ҳ.ш., саҳ.181</ref> | Шиаён муътақиданд имомат аз усули эътиқодии дин ва мансаби Илоҳӣ аст; яъне [[Пайғамбарон|пайғамбарон]] наметавонанд интихоби имомро ба мардум вогузор кунанд ва бар онҳо [[Воҷиб|воҷиб]] аст, ки ҷонишини худро таъин кунанд.<ref>Шаҳристонӣ, ал-Милалу ва-н-ниҳал, 1375ҳ.ш., ҷ.1, саҳ.131</ref> Аз ин рӯ, мутакаллимони шиа (ба ҷузи [[Зайдия]])<ref>Амирхонӣ, «Назарияи насс аз дидгоҳи мутакаллимони имомӣ», саҳ.13</ref> бар зарурати «насб»-и имом (тавассути Пайғамбар ё имоми пешин) таъкид мекунанд<ref>Амирхонӣ, «Назарияи насс аз дидгоҳи мутакаллимони имомӣ», саҳ.29; Дафтарӣ, Таърих ва суннатҳои исмоъилия, 1393ҳ.ш., саҳ.105; Ҳамчунин ниг.: Шайхи Муфид, Авоил-ул-мақолот, 1413ҳ.қ., саҳ.40 ва 41</ref> ва «насс» (сухан ё феъле, ки ба сароҳат бар маънои мадди назар далолат кунад)-ро<ref>Амирхонӣ, «Назарияи насс аз дидгоҳи мутакаллимони имомӣ», саҳ.13</ref> танҳо роҳи шинохти имом медонанд.<ref>Амирхонӣ, «Назарияи насс аз дидгоҳи мутакаллимони имомӣ», саҳ.11; Ҳамчунин ниг.: Шайхи Муфид, Авоил-ул-мақолот, 1413ҳ.қ., саҳ.38; Раббонии Гулпойгонӣ, Даромаде бар илми калом, 1387ҳ.ш., саҳ.181</ref> | ||
| Сатри 57: | Сатри 57: | ||
Далели онҳо ин аст, ки имом бояд [[Исмати Имомон|маъсум]] бошад ва фақат [[Худо]] аз [[Исмат|исмати инсонҳо]] хабар дорад;<ref>Ниг.: Шайхи Тӯсӣ, ал-Иқтисод, 1406ҳ.қ./1986м, саҳ.312; Раббонии Гулпойгонӣ, Даромаде бар илми калом, 1387ҳ.ш., саҳ.181</ref> зеро исмат, сифати дарунӣ аст ва аз зоҳири одамон наметавон ба исматашон пай бурд.<ref>Ниг.: Шайхи Тӯсӣ, ал-Иқтисод, 1406ҳ.қ./1986м, саҳ.312</ref> Бинобар ин зарурат дорад, ки Худо имомро таъин ва аз тариқи Пайғамбар ба мардум муаррифӣ кунад.<ref>Ниг.: Шайхи Тӯсӣ, ал-Иқтисод, 1406ҳ.қ./1986м, саҳ.312; Раббонии Гулпойгонӣ, Даромаде бар илми калом, 1387ҳ.ш., саҳ.181</ref> | Далели онҳо ин аст, ки имом бояд [[Исмати Имомон|маъсум]] бошад ва фақат [[Худо]] аз [[Исмат|исмати инсонҳо]] хабар дорад;<ref>Ниг.: Шайхи Тӯсӣ, ал-Иқтисод, 1406ҳ.қ./1986м, саҳ.312; Раббонии Гулпойгонӣ, Даромаде бар илми калом, 1387ҳ.ш., саҳ.181</ref> зеро исмат, сифати дарунӣ аст ва аз зоҳири одамон наметавон ба исматашон пай бурд.<ref>Ниг.: Шайхи Тӯсӣ, ал-Иқтисод, 1406ҳ.қ./1986м, саҳ.312</ref> Бинобар ин зарурат дорад, ки Худо имомро таъин ва аз тариқи Пайғамбар ба мардум муаррифӣ кунад.<ref>Ниг.: Шайхи Тӯсӣ, ал-Иқтисод, 1406ҳ.қ./1986м, саҳ.312; Раббонии Гулпойгонӣ, Даромаде бар илми калом, 1387ҳ.ш., саҳ.181</ref> | ||
Дар китобҳои [[Каломи имомия|каломии шиа]], дар бораи зарурати вуҷуди имом дар ҷомеа далоили нақлӣ ва ақлии чанде матраҳ мешавад.<ref>Барои намуна ниг.: Шайхи Муфид, ал-Ифсоҳ, 1412ҳ.қ., саҳ.28 ва 29; Султонӣ, Таърих ва ақоиди зайдия, 1390ҳ.ш., саҳ.260 то 263</ref> [[Ояти «Ул-ул-амр»]] ва [[Ҳадиси «Ман мота»|ҳадиси «Ман мота»]] аз далоили нақлии шиаён бар зарурати вуҷуди имом аст.<ref>Ниг.: Шайхи Муфид, ал-Ифсоҳ, 1412ҳ.қ., саҳ.28</ref> Истинод ба [[Қоидаи лутф|қоидаи лутф]] ҳам аз далоили ақлии онон аст. Дар табйини ин далел навиштаанд: аз як тараф вуҷуди имом сабаб мешавад мардуми бештар ба тоъати Худо рӯй биоваранд ва камтар ба самти гуноҳон бираванд; аз тарафи дигар тибқи қоидаи лутф, анҷом додани ҳар коре, ки сабаби чунин чизе бишавад, бар Худованд [[Воҷиб|воҷиб]] аст. Бинобар ин насби имом бар Худованд воҷиб аст.<ref>Ниг.: Аллома Ҳиллӣ, Кашф-ул-мурод, 1417ҳ.қ., саҳ.491</ref> | Дар китобҳои [[Каломи имомия|каломии шиа]], дар бораи зарурати вуҷуди имом дар ҷомеа далоили нақлӣ ва ақлии чанде матраҳ мешавад.<ref>Барои намуна ниг.: Шайхи Муфид, ал-Ифсоҳ, 1412ҳ.қ., саҳ.28 ва 29; Султонӣ, Таърих ва ақоиди зайдия, 1390ҳ.ш., саҳ.260 то 263</ref> [[Ояти «Ул-ул-амр»]] ва [[Ҳадиси «Ман мота»|ҳадиси «Ман мота»]] аз далоили нақлии шиаён бар зарурати вуҷуди имом аст.<ref>Ниг.: Шайхи Муфид, ал-Ифсоҳ, 1412ҳ.қ., саҳ.28</ref> Истинод ба [[Қоидаи лутф|қоидаи лутф]] ҳам аз далоили ақлии онон аст. Дар табйини ин далел навиштаанд: аз як тараф вуҷуди имом сабаб мешавад мардуми бештар ба тоъати Худо рӯй биоваранд ва камтар ба самти гуноҳон бираванд; аз тарафи дигар тибқи қоидаи лутф, анҷом додани ҳар коре, ки сабаби чунин чизе бишавад, бар Худованд [[Воҷиб|воҷиб]] аст. Бинобар ин, насби имом бар Худованд воҷиб аст.<ref>Ниг.: Аллома Ҳиллӣ, Кашф-ул-мурод, 1417ҳ.қ., саҳ.491</ref> | ||
==Исмати имом== | === Исмати имом === | ||
:''Навиштори аслӣ:'' '''[[Исмати имомон]]''' | :''Навиштори аслӣ:'' '''[[Исмати Имомон|Исмати имомон]]''' | ||
Шиаён ба исмати имомон эътиқод доранд ва онро шарти имомат медонанд.<ref>Ниг.: Аллома Ҳиллӣ, Кашф-ул-мурод, 1417ҳ.қ., саҳ.492; Дафтарӣ, Таърих ва суннатҳои исмоъилия, 1393ҳ.ш., саҳ.105</ref> Онҳо дар ин замина ба далоили нақлӣ ва ақлӣ<ref>Барои мутолиаи далоили ақлии имомия ниг.: Аллома Ҳиллӣ, Кашф-ул-мурод, 1417ҳ.қ., саҳ.492 – 494; Субҳонӣ, ал-Илоҳиёт, 1384ҳ.ш./1426ҳ.қ., саҳ.26 – 45</ref> истинод мекунанд, ки [[Ояти «Ул-ул-амр»|ояти «Ул-ул-амр»]],<ref>Аллома Ҳиллӣ, Кашф-ул-мурод, 1417ҳ.қ., саҳ.493; Субҳонӣ, ал-Илоҳиёт, 1384ҳ.ш./1426ҳ.қ., саҳ.125-130</ref> [[Ояти | Шиаён ба исмати имомон эътиқод доранд ва онро шарти имомат медонанд.<ref>Ниг.: Аллома Ҳиллӣ, Кашф-ул-мурод, 1417ҳ.қ., саҳ.492; Дафтарӣ, Таърих ва суннатҳои исмоъилия, 1393ҳ.ш., саҳ.105</ref> Онҳо дар ин замина ба далоили нақлӣ ва ақлӣ<ref>Барои мутолиаи далоили ақлии имомия ниг.: Аллома Ҳиллӣ, Кашф-ул-мурод, 1417ҳ.қ., саҳ.492 – 494; Субҳонӣ, ал-Илоҳиёт, 1384ҳ.ш./1426ҳ.қ., саҳ.26 – 45</ref> истинод мекунанд, ки [[Ояти «Ул-ул-амр»|ояти «Ул-ул-амр»]],<ref>Аллома Ҳиллӣ, Кашф-ул-мурод, 1417ҳ.қ., саҳ.493; Субҳонӣ, ал-Илоҳиёт, 1384ҳ.ш./1426ҳ.қ., саҳ.125-130</ref> [[Ояти Ибтилои Иброҳим|ояти «Ибтилои Иброҳим»]]<ref>Субҳонӣ, ал-Илоҳиёт, 1384ҳ.ш./1426ҳ.қ., саҳ.117-125</ref> ва [[Ҳадиси Сақалайн|ҳадиси Сақалайн]] аз он ҷумла аст.<ref>Ниг.: Субҳонӣ, Азвоу ало ақоид-иш-шиат-ил-имомийя, 1421ҳ.қ., саҳ.389 – 394</ref> | ||
Аз миёни шиаён, [[Зайдия]] ба исмати ҳамаи имомон бовар надоранд. Ба ақидаи инон танҳо «[[Асҳоби Кисо]]», яъне [[Ҳазрати Муҳаммад саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи ва саллам|Пайғамбар (с)]], [[Имом Алӣ алайҳиссалом|Алӣ (а)]], [[Ҳазрати Фотимаи Заҳро саломуллоҳи алайҳо|Фотима (с)]], [[Имом Ҳасани Муҷтабо алайҳиссалом|Ҳасан (а)]] ва [[Имом Ҳусайн алайҳиссалом|Ҳусайн (а)]] маъсуманд<ref>Султонӣ, Таърих ва ақоиди зайдия, 1390ҳ.ш., саҳ.278</ref> ва бақияи имомон, монанди дигар мардум, аз хато маъсум нестанд.<ref>Султонӣ, Таърих ва ақоиди зайдия, 1390ҳ.ш., саҳ.279</ref> | Аз миёни шиаён, [[Зайдия]] ба исмати ҳамаи имомон бовар надоранд. Ба ақидаи инон танҳо «[[Асҳоби Кисо]]», яъне [[Ҳазрати Муҳаммад саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи ва саллам|Пайғамбар (с)]], [[Имом Алӣ алайҳиссалом|Алӣ (а)]], [[Ҳазрати Фотимаи Заҳро саломуллоҳи алайҳо|Фотима (с)]], [[Имом Ҳасани Муҷтабо алайҳиссалом|Ҳасан (а)]] ва [[Имом Ҳусайн алайҳиссалом|Ҳусайн (а)]] маъсуманд<ref>Султонӣ, Таърих ва ақоиди зайдия, 1390ҳ.ш., саҳ.278</ref> ва бақияи имомон, монанди дигар мардум, аз хато маъсум нестанд.<ref>Султонӣ, Таърих ва ақоиди зайдия, 1390ҳ.ш., саҳ.279</ref> | ||
| Сатри 69: | Сатри 69: | ||
Шиаён муътақиданд, ки Пайғамбари Ислом (с) Имом Алӣ (а)-ро ба унвони ҷонишини худ ба мардум муаррифӣ карда ва имоматро ҳаққи вижаи ӯ ва фарзандонаш донистааст.<ref>Шаҳристонӣ, ал-Милалу ва-н-ниҳал, 1375ҳ.ш., ҷ.1, саҳ.131; ниг.: Аллома Ҳиллӣ, Кашф-ул-мурод, 1417ҳ.қ., саҳ.497</ref> Албатта аз ин миён, [[Зайдия|Зайдиён]], имомати [[Абубакр ибни Абиқуҳофа|Абубакр]] ва [[Умар ибни Хаттоб|Умарро]] ҳам пазируфтаанд, аммо ҳаминҳо ҳам Имом Алӣ (а)-ро аз ин ду шоистатар медонанд ва мегӯянд мусулмонон дар интихоби Умару Абубакр ба унвони имом, иштибоҳ карданд, аммо чун Имом Алӣ (а) ба он ризоят дод, имомати онҳоро низ мепазирем.<ref>Шаҳристонӣ, ал-Милалу ва-н-ниҳал, 1375ҳ.ш., ҷ.1, саҳ.141-143</ref> | Шиаён муътақиданд, ки Пайғамбари Ислом (с) Имом Алӣ (а)-ро ба унвони ҷонишини худ ба мардум муаррифӣ карда ва имоматро ҳаққи вижаи ӯ ва фарзандонаш донистааст.<ref>Шаҳристонӣ, ал-Милалу ва-н-ниҳал, 1375ҳ.ш., ҷ.1, саҳ.131; ниг.: Аллома Ҳиллӣ, Кашф-ул-мурод, 1417ҳ.қ., саҳ.497</ref> Албатта аз ин миён, [[Зайдия|Зайдиён]], имомати [[Абубакр ибни Абиқуҳофа|Абубакр]] ва [[Умар ибни Хаттоб|Умарро]] ҳам пазируфтаанд, аммо ҳаминҳо ҳам Имом Алӣ (а)-ро аз ин ду шоистатар медонанд ва мегӯянд мусулмонон дар интихоби Умару Абубакр ба унвони имом, иштибоҳ карданд, аммо чун Имом Алӣ (а) ба он ризоят дод, имомати онҳоро низ мепазирем.<ref>Шаҳристонӣ, ал-Милалу ва-н-ниҳал, 1375ҳ.ш., ҷ.1, саҳ.141-143</ref> | ||
[[Каломи | [[Каломи имомия|Мутакаллимони шиа]] барои исботи ҷонишинии билофасли Имом Алӣ (а) пас аз Пайғамбар, ба оёт ва ривоёте истинод мекунанд, ки аз он миён [[Ояти Вилоят|ояти Вилоят]], [[Хутбаи Ғадир|ҳадиси Ғадир]] ва [[Ҳадиси Манзалат|ҳадиси Манзалат]] аст.<ref>Барои намуна ниг.: Аллома Ҳиллӣ, Кашф-ул-мурод, 1417ҳ.қ., саҳ.498-501; Шайхи Муфид, ал-Ифсоҳ, 1412ҳ.қ., саҳ.32, 33, 134</ref> | ||
==Фирқаҳои шиа== | ==Фирқаҳои шиа== | ||