Сайид Абулқосим Хуӣ: Тафовут байни таҳрирҳо
→Оро ва назариёти илмӣ
| Сатри 41: | Сатри 41: | ||
'''Сайид Абулқосими Мусавии Хуӣ''' (1278 - 1371ҳ.ш.) (форсӣ: سيد ابوالقاسم خوئي) аз [[Феҳристи мароҷеъи тақлиди шиа|мароҷеи тақлиди шиа]], риҷолӣ ва нависандаи маҷмӯаи 23-ҷилдии "[[Муъҷами риҷол-ил-ҳадис (китоб)|Муъҷаму риҷол-ил-ҳадис]]" ва ҳамчунин соҳиби асари тафсирии "[[Ал-Баён фи тафсир-ил-Қуръон (китоб)|ал-Баён фи тафсир-ил-Қуръон]]" буд. [[Муҳаммадҳусайн Ғаравии Ноинӣ|Мирзои Ноинӣ]] ва [[Муҳаммадҳусайн Ғаравии Исфаҳонӣ|Муҳаққиқи Исфаҳонӣ]] ду тан аз барҷастатарин устодони ӯ дар [[фиқҳ]] ва [[усули фиқҳ]] будаанд. Оғози расмии марҷаияти Хуӣ пас аз даргузашти [[Сайид Ҳусайн Таботабоии Буруҷердӣ]] дониста шуда ва даргузашти [[Сайид Муҳсин Таботабоии Ҳаким]], оғози марҷаияти ӯ махсусан дар [[Ироқ]] хонда шудааст. Хуӣ, дар тӯли ҳафтод соли тадрис, як давраи комили дарси хориҷи фиқҳ ва шаш давра [[Дарси хориҷ|дарси хориҷи]] усули фиқҳро тадрис карда, ва як давраи кӯтоҳ ҳам ба тадриси [[тафсири Қуръон]] пардохт. Олимоне аз ҷумла [[Муҳаммадисҳоқи Файёз]], [[Сайид Муҳаммадбоқири Садр]], [[Мирзоҷаводи Табрезӣ]], [[Сайид Алӣ Ҳусайнии Систонӣ|Сайид Алии Систонӣ]], [[Ҳусайн Ваҳиди Хуросонӣ]], [[Сайид Мусо Шубайрии Занҷонӣ]], [[Имом Мусо Садр|Сайид Мусо Садр]] ва [[Сайид Абдулкарим Мусавии Ардабилӣ]] аз шогирдони Хуӣ муаррифӣ шудаанд. | '''Сайид Абулқосими Мусавии Хуӣ''' (1278 - 1371ҳ.ш.) (форсӣ: سيد ابوالقاسم خوئي) аз [[Феҳристи мароҷеъи тақлиди шиа|мароҷеи тақлиди шиа]], риҷолӣ ва нависандаи маҷмӯаи 23-ҷилдии "[[Муъҷами риҷол-ил-ҳадис (китоб)|Муъҷаму риҷол-ил-ҳадис]]" ва ҳамчунин соҳиби асари тафсирии "[[Ал-Баён фи тафсир-ил-Қуръон (китоб)|ал-Баён фи тафсир-ил-Қуръон]]" буд. [[Муҳаммадҳусайн Ғаравии Ноинӣ|Мирзои Ноинӣ]] ва [[Муҳаммадҳусайн Ғаравии Исфаҳонӣ|Муҳаққиқи Исфаҳонӣ]] ду тан аз барҷастатарин устодони ӯ дар [[фиқҳ]] ва [[усули фиқҳ]] будаанд. Оғози расмии марҷаияти Хуӣ пас аз даргузашти [[Сайид Ҳусайн Таботабоии Буруҷердӣ]] дониста шуда ва даргузашти [[Сайид Муҳсин Таботабоии Ҳаким]], оғози марҷаияти ӯ махсусан дар [[Ироқ]] хонда шудааст. Хуӣ, дар тӯли ҳафтод соли тадрис, як давраи комили дарси хориҷи фиқҳ ва шаш давра [[Дарси хориҷ|дарси хориҷи]] усули фиқҳро тадрис карда, ва як давраи кӯтоҳ ҳам ба тадриси [[тафсири Қуръон]] пардохт. Олимоне аз ҷумла [[Муҳаммадисҳоқи Файёз]], [[Сайид Муҳаммадбоқири Садр]], [[Мирзоҷаводи Табрезӣ]], [[Сайид Алӣ Ҳусайнии Систонӣ|Сайид Алии Систонӣ]], [[Ҳусайн Ваҳиди Хуросонӣ]], [[Сайид Мусо Шубайрии Занҷонӣ]], [[Имом Мусо Садр|Сайид Мусо Садр]] ва [[Сайид Абдулкарим Мусавии Ардабилӣ]] аз шогирдони Хуӣ муаррифӣ шудаанд. | ||
Оятуллоҳ Хуӣ дар фиқҳ ва усули фиқҳ, назарот ва орои қобили таваҷҷӯҳе доштааст, ки гоҳ бо назароти машҳури фақеҳони шиа мутафовит аст. Бархе манобеъ, фатовои мутафовити ӯро то 300 маврид донистаанд. Мухолифат бо мукаллаф будани кофирон ба анҷоми [[фурӯи дин]], | Оятуллоҳ Хуӣ дар фиқҳ ва усули фиқҳ, назарот ва орои қобили таваҷҷӯҳе доштааст, ки гоҳ бо назароти машҳури фақеҳони шиа мутафовит аст. Бархе манобеъ, фатовои мутафовити ӯро то 300 маврид донистаанд. Мухолифат бо мукаллаф будани кофирон ба анҷоми [[фурӯи дин]], радди нисбӣ будани оғози [[моҳи қамарӣ]] ва мухолифат бо эътибори [[шуҳрати фатвоӣ]] ва [[иҷмоъ]], бархе аз назароти мутафовити ӯ дар фиқҳ ва усули фиқҳ аст. Хуӣ дар даврони марҷаияти худ, иқдомоте дар ростои таблиғи дин, тарвиҷи [[Шиа|ташайюъ]] ва ёрӣ расондан ба ниёзмандон кардааст; аз ҷумла сохтани китобхона, мадраса, [[масҷид]], [[ҳусайния]] ва бемористон дар кишварҳои [[Эрон]], [[Ироқ]], [[Малайзия]], [[Англия]], [[Амрико]], [[Ҳинд|Ҳиндустон]] ва ғ. | ||
Хуӣ дар даҳаи 1340ҳ.ш., мавзеъҳо ва баёнияҳое алайҳи давлати Паҳлавӣ доштааст; эътироз ба [[воқеаи Файзия]] дар соли 1342 ҳиҷрии шамсӣ, аз ин ҷумлаанд. Вай пас аз шурӯи [[Инқилоби исломии Эрон|Инқилоби исломии 1357]] дар Эрон ва дидори Фараҳи Дебо, ҳамсари Муҳаммадризо Паҳлавӣ бо ӯ ва шакку шубҳаҳои пеш омада пас аз ин дидор, дар мавориде аз ҷумла ҳамапурсии таъйини низоми Ҷумҳурии Исломӣ ва ҳамчунин ҷанги Ироқ алайҳи Эрон, ба ҳимоят аз инқилоб ва [[Низоми Ҷумҳурии исломии Эрон|Ҷумҳурии исломии Эрон]] пардохт. Ӯ дар ҷараёни [[Интифозаи шаъбонияи Ироқ|интифозаи шаъбонияи шиаёни Ироқ]] ва таъйини шӯрои раҳбарӣ барои идораи манотиқи таҳти мудирияти шиаён, таҳти фишори ҳукумати [[Саддом Ҳусайн]] қарор гирифт ва то поёни умр дар ҳасри хонагӣ буд. | Хуӣ дар даҳаи 1340ҳ.ш., мавзеъҳо ва баёнияҳое алайҳи давлати Паҳлавӣ доштааст; эътироз ба [[воқеаи Файзия]] дар соли 1342 ҳиҷрии шамсӣ, аз ин ҷумлаанд. Вай пас аз шурӯи [[Инқилоби исломии Эрон|Инқилоби исломии 1357]] дар Эрон ва дидори Фараҳи Дебо, ҳамсари Муҳаммадризо Паҳлавӣ бо ӯ ва шакку шубҳаҳои пеш омада пас аз ин дидор, дар мавориде аз ҷумла ҳамапурсии таъйини низоми Ҷумҳурии Исломӣ ва ҳамчунин ҷанги Ироқ алайҳи Эрон, ба ҳимоят аз инқилоб ва [[Низоми Ҷумҳурии исломии Эрон|Ҷумҳурии исломии Эрон]] пардохт. Ӯ дар ҷараёни [[Интифозаи шаъбонияи Ироқ|интифозаи шаъбонияи шиаёни Ироқ]] ва таъйини шӯрои раҳбарӣ барои идораи манотиқи таҳти мудирияти шиаён, таҳти фишори ҳукумати [[Саддом Ҳусайн]] қарор гирифт ва то поёни умр дар ҳасри хонагӣ буд. | ||
| Сатри 129: | Сатри 129: | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
=== | === Назариёти илмӣ === | ||
Сайид Абулқосими Хуӣ, дар фиқҳ ва усули фиқҳ, назарот ва орои қобили таваҷҷӯҳе доштааст, ки гоҳ бо назароти машҳури фақеҳони шиа фарқ мекардааст ва ба гузориши бархе, 300 фатво бар хилофи фатвоҳои машҳури фақеҳони шиа, байни фатвоҳои Хуӣ дида мешавад.<ref>“Дахолати Охунди Хуросонӣ дар машрута мутаораф набуд” | Сайид Абулқосими Хуӣ, дар [[фиқҳ]] ва [[усули фиқҳ]], назарот ва орои қобили таваҷҷӯҳе доштааст, ки гоҳ бо назароти машҳури [[Муҷтаҳид|фақеҳони шиа]] фарқ мекардааст ва ба гузориши бархе, 300 [[фатво]] бар хилофи фатвоҳои машҳури фақеҳони шиа, байни фатвоҳои Хуӣ дида мешавад.<ref>[http://faridmod.blogfa.com/post-421.aspx “Дахолати Охунди Хуросонӣ дар машрута мутаораф набуд”]</ref> Бархе аз ин маворид иборат аст аз: | ||
Мухолифат бо мукаллаф будани кофирон ба фурӯъи дин: Хуӣ монанди Юсуфи Баҳронӣ ва бар хилофи назари ҳамаи уламои шиа, ки | * ''Мухолифат бо мукаллаф будани кофирон ба [[фурӯъи дин]]:'' Хуӣ монанди [[Юсуф ибни Аҳмади Баҳронӣ|Юсуфи Баҳронӣ]] ва бар хилофи назари ҳамаи уламои шиа, ки муътақиданд [[Куфр|кофирон]] илова бар [[усули дин]], мукаллаф ба фурӯъи дин ҳам шудаанд,<ref>Файёз, “Навовариҳои усулӣ ва фиқҳии оятуллоҳ Хуӣ”, саҳ.336 ва 337.</ref> бар ин бовар аст, ки кофирон то замоне, ки [[Ислом|Исломро]] напазиранд, мукаллаф ба фурӯъи дин намешаванд.<ref>Файёз, “Навовариҳои усулӣ ва фиқҳии оятуллоҳ Хуӣ”, саҳ.336 ва 337.</ref> | ||
* ''Радди нисбӣ будани оғози моҳи қамарӣ:'' ба бовари Хуӣ, бар хилофи назари машҳур, оғози [[моҳи қамарӣ]] барои ҳама яксон аст ва наметавон онро нисбӣ донист. Чаро ки меъёри оғози моҳи қамарӣ, бар асоси орои Хуӣ, берун рафтани моҳ аз муҳоқ аст, ки як падидаи таквинӣ аст ва ба вазъи қароргирии хуршед, моҳ ва замин марбут аст ва вобаста ба аҷзову манотиқи гуногуни замин нест.<ref>Файёз, “Навовариҳои усулӣ ва фиқҳии оятуллоҳ Хуӣ”, саҳ.336 ва 337.</ref> | |||
* ''Мухолифат бо шуҳрати фатвоӣ ва иҷмоъ:'' Сайид Абулқосим, дар бораи [[шуҳрати фатвоӣ]], назароте ба куллӣ мутафовит бо назароти машҳури олимони [[шиа]] дошт. Ба бовари бештари усулёни шиа, агар як [[фатво]] дар миёни фақеҳон, машҳур бошад, ривояти муътабаре, ки бо он носозгор аст, эътиборе надорад. Хуӣ аммо бо ин асл мухолиф аст ва «шуҳрати фатвоӣ»-ро дар тарҷеҳоти боби таъоруз дар усули фиқҳ зикр накарда ва муътақид аст, шуҳрати амалӣ заъфи санади ривоятро ҷуброн намекунад; ҳамонтавр, ки бетаваҷҷӯҳии фуқаҳо ба як [[ҳадиси саҳеҳ]], онро аз ҳуҷҷият соқит нахоҳад кард.<ref>Файёз, “Навовариҳои усулӣ ва фиқҳии оятуллоҳ Хуӣ”, саҳ.325 ва 326 ; Раисзода, “Хуӣ, Абулқосим”, саҳ.518.</ref> Вай эътибор ва ҳуҷҷияти иҷмоъро ҳам зери суол бурдааст; чи [[иҷмоъи манқул]] ва чи [[иҷмоъи муҳассал]]. Бо ин ҳол, Хуӣ дар фатвоҳои худ эҳтиёт карда ва ба иҷмоъ тавваҷӯҳ кардааст.<ref>Раисзода, “Хуӣ, Абулқосим”, саҳ.518.</ref> | |||
* ''Фатвоҳои мухолифи машҳур:'' ҷавози хориҷ шудани зан аз хона бе иҷозати ҳамсар, ҷавози [[сиқти ҷанин]] барои зан дар сурати эҳтимоли марги худ, ҷавози [[Издивоҷ|издивоҷи доими]] марди [[Мусалмон|мусулмон]] бо зани [[аҳли китоб]], машрут набудани [[ҷиҳоди ибтидоӣ]] ба ҳузури [[Имомони шиа|имоми маъсум]], шарт набудани [[иҷтиҳод]] барои қозӣ, ва ҳамчунин таҳорати чармҳои воридшуда аз кишварҳои ғайримусулмон, ки [[Забҳи шаръӣ|забҳи шаръии]] онҳо машкук аст.<ref>Раисзода, “Хуӣ, Абулқосим”, саҳ.518.</ref> | |||
Мухолифат бо шуҳрати фатвоӣ ва иҷмоъ: Сайид Абулқосим, дар бораи шуҳрати фатвоӣ, назароте ба куллӣ мутафовит бо назароти машҳури олимони шиа дошт. Ба бовари бештари усулёни шиа, агар як фатво дар миёни фақеҳон, машҳур бошад, ривояти | |||
Фатвоҳои мухолифи машҳур: ҷавози хориҷ шудани зан аз хона бе иҷозати ҳамсар, ҷавози сиқти ҷанин барои зан дар сурати эҳтимоли марги худ, ҷавози издивоҷи доими марди мусулмон бо зани аҳли китоб, машрут набудани ҷиҳоди ибтидоӣ ба ҳузури имоми маъсум, шарт набудани иҷтиҳод барои қозӣ, ва ҳамчунин таҳорати чармҳои воридшуда аз кишварҳои ғайримусулмон, ки забҳи шаръии онҳо машкук аст.<ref>Раисзода, “Хуӣ, Абулқосим”, саҳ.518.</ref> | |||
== Иқдомоти сиёсӣ == | == Иқдомоти сиёсӣ == | ||