Сайид Абулқосим Хуӣ: Тафовут байни таҳрирҳо

Хуӣ дар даҳаи 1340ҳ.ш., мавзеъҳо ва баёнияҳое алайҳи давлати Паҳлавӣ доштааст; эътироз ба [[воқеаи Файзия]] дар соли 1342 ҳиҷрии шамсӣ, аз ин ҷумлаанд. Вай пас аз шурӯи [[Инқилоби исломии Эрон|Инқилоби исломии 1357]] дар Эрон ва дидори Фараҳи Дебо, ҳамсари Муҳаммадризо Паҳлавӣ бо ӯ ва шакку шубҳаҳои пеш омада пас аз ин дидор, дар мавориде аз ҷумла ҳамапурсии таъйини низоми Ҷумҳурии Исломӣ ва ҳамчунин ҷанги Ироқ алайҳи Эрон, ба ҳимоят аз инқилоб ва [[Низоми Ҷумҳурии исломии Эрон|Ҷумҳурии исломии Эрон]] пардохт. Ӯ дар ҷараёни [[Интифозаи шаъбонияи Ироқ|интифозаи шаъбонияи шиаёни Ироқ]] ва таъйини шӯрои раҳбарӣ барои идораи манотиқи таҳти мудирияти шиаён, таҳти фишори ҳукумати [[Саддом Ҳусайн]] қарор гирифт ва то поёни умр дар ҳасри хонагӣ буд.

Сайид Абулқосими Мусавии Хуӣ дар [[15 раҷаб|15 раҷаби]] 1317 ҳиҷрии қамарӣ/[[19 ноябр|19 ноябри]] 1899, дар шаҳри Хуй аз тавобеъи вилояти Озарбойҷони ғарбии Эрон ба дунё омад.<ref>Ҳоирӣ, Рӯзшумори қамарӣ, 1381ҳ.ш., саҳ.195: таърихи шамсӣ бар асоси муҳосиба бо мубаддили таърих</ref> Падараш [[Сайид Алиакбари Хуӣ]], аз шогирдони [[Абдуллоҳи Момақонӣ]] буд, ки ба хотири мувофиқ набудан бо машрутаи ғайримашруа,<ref>Ансории Қумӣ, “Нуҷуми уммат - ҳазрати оятуллоҳилъузмо Ҳоҷи Сайид Абулқосими Хуӣ”, саҳ.54.</ref> дар [[соли 1328 ҳиҷрии қамарӣ]] аз [[Эрон]] ба [[Наҷаф]] муҳоҷират кард.<ref>Садроии Хуӣ, Симои Хуй, 1374ҳ.ш., саҳ.169; Пирии Сабзаворӣ, “Оятуллоҳилъузмо Сайид Абулқосими Хуӣ; Қуръоншиноси бузурги муосир”, саҳ.30.</ref> Хуӣ, рӯзи шанбе [[8 сафар|8-уми сафари]] 1413 ҳиҷрии қамарӣ ([[8 август|8 августи]] 1992) дар 96-солагӣ (93-солагӣ тибқи тақвими мелодӣ), ба иллати бемории қалбӣ дар [[Кӯфа]] даргузашт ва дар канори [[Масҷидулхазро (Наҷаф)|Масҷидулхазро]] дар саҳни [[ҳарами Имом Алӣ (а)]] дафн шуд.<ref>Пирии Сабзаворӣ, “Оятуллоҳилъузмо Сайид Абулқосими Хуӣ; Қуръоншиноси бузурги муосир”, саҳ.41 - 42.</ref>

Хуӣ ду бор издивоҷ кард. Фарзандони вай, се писар ва се духтар аз ҳамсари аввал ва чор писару ду духтар аз ҳамсар дувум ҳастанд.<ref>[http://mosavikhoyi.blogfa.com/post/14 “Муаррифии оятуллоҳ Сайид Абулқосим Мусавии Хуӣ”]</ref> Бархе аз фарзандони шинохташудаи Хуӣ иборатанд аз:

* [[Сайид Муҳаммадтақии Хуӣ]], пас аз таъсиси [[Муассисаи хайрияи имом Хуӣ]] 1368 ҳиҷрии шамсӣ дабири кулли он шуд. Пас аз [[Интифозаи шаъбонияи Ироқ|интифозаи шаъбония]] дар 1369 шамсӣ, ӯ узви ҳайъати мунтахаби падараш барои идораи манотиқи озодшуда буд, аммо дар пайи саркуби ин қиём ва қатли оми шиаён, ба ҳамроҳи падараш дар ҳасри хонагӣ қарор гирифт ва саранҷом дар 30-уми тири 1373 шамсӣ дар ҳодисаи ронандагӣ даргузашт. Бархе ин рухдодро ҳосили барномарезии давлати [[Саддом Ҳусайн|Саддом]] донистаанд.<ref>[http://mosavikhoyi.blogfa.com/post/14 “Муаррифии оятуллоҳ Сайид Абулқосим Мусавии Хуӣ”]</ref> Илова бар тақрироти дарси фиқҳи падараш, ''ал-Илтизомот-ул-табаъияту фи-л-уқуд'' аз осори ӯст.<ref>Шокирӣ, “ал-Имом-ус-Сайид ал-Хуӣ: сира ва зикриёт”, саҳ.254, 256 - 257.</ref>

Иттилооти дақиқе дар бораи духтарони Хуӣ дар даст нест, аммо бархе аз домодҳои ӯ иборатанд аз [[Сайид Насруллоҳи Мустанбит]], [[Сайид Муртазо Ҳукмӣ]], [[Сайид Ҷалолиддин Фақиҳи Имонӣ]], [[Ҷаъфар Ғаравии Ноинӣ]] ва [[Сайид Маҳмуди Милонӣ]].<ref>[http://mosavikhoyi.blogfa.com/post/14 “Муаррифии оятуллоҳ Сайид Абулқосим Мусавии Хуӣ”]</ref>

Абулқосими Хуӣ [[Соли 1330 ҳиҷрии қамарӣ|соли 1330 қамарӣ]], дар 13 солагӣ, ҳамроҳ бо бародараш Абдуллоҳ Хуӣ ба падари худ дар [[Наҷаф]] пайваст.<ref>Субҳонии Табрезӣ, “Марҷаият дар шиа”, саҳ.16.</ref> Ӯ шаш сол ба таҳсили муқаддамот ва сатҳи олии ҳавза пардохт ва сипас 14 сол дар дарси устодони улуми мухталиф аз ҷумла фиқҳу усул ширкат кард. Аз ин миён, чунонки худи ӯ дар зиндагиномаи худнавишт овардааст, бештарини истифодаро аз [[Муҳаммадҳусайни Ноинӣ]] ва [[Муҳаммадҳусайн Ғаравии Исфаҳонӣ]] доштааст.<ref>Пирии Сабзаворӣ, “Оятуллоҳилъузмо Сайид Абулқосими Хуӣ; Қуръоншиноси бузурги муосир”, саҳ.30; Ансории Қумӣ, “Нуҷуми уммат - ҳазрати оятуллоҳилъузмо Ҳоҷи Сайид Абулқосими Хуӣ”, саҳ.57.</ref>

Сайид Абулқосими Хуӣ, илова бар он ки ба гуфтаи худ, аз Муҳаммадҳусайни Ноинӣ ва Муҳаммадҳусайни Исфаҳонӣ бештарин истифодаи илмиро бурда ва як давраи комил аз илми усул ва бархе китобҳои фиқҳиро аз онон омӯхта, аз устодони дигаре, аз ҷумла [[Фатҳуллоҳ Ғаравии Исфаҳонӣ|Шайхушшариъа]] (ваф.1338ҳ.қ.), [[Маҳдии Мозандаронӣ]] (ваф.1342ҳ.қ.) ва [[Оқозиёи Ироқӣ]]<ref>Ёдномаи ҳазрати оятуллоҳилъузмо оқои Ҳоҷи Сайид Абулқосими Хуӣ, 1372ҳ.ш., саҳ.58 ва 59.</ref> низ ёд кардааст.

Хуӣ дар соли 1352ҳ.қ., аз бисёре аз устодони ҳавзаи илмияи Наҷаф [[иҷозати иҷтиҳод]] дарёфт кардааст; Муҳаммадҳусайни Ноинӣ, Муҳаммадҳусайни Ғаравии Исфаҳонӣ, Оқозиёи Ироқӣ, Муҳаммадҳусайни Балоғӣ, Мирзоалӣ Оқошерозӣ, ва Сайидабулҳасани Исфаҳонӣ аз ин ҷумлаанд.<ref>Ёдномаи ҳазрати оятуллоҳилъузмо оқои Ҳоҷи Сайид Абулқосими Хуӣ, 1372ҳ.ш., саҳ.64 ва 65.</ref>

Оғози марҷаияти Хуӣ ба равшанӣ мушаххас нест, аммо бисёре аз манобеъ, оғози ҷиддии марҷаияти ӯро пас аз даргузашти Буруҷердӣ дониста, таъкид кардаанд, ки пас аз даргузашти Сайидмуҳсини Таботбоӣ Ҳаким, Хуӣ махсусан дар Ироқ, марҷаъи бартар шинохта мешуд<ref>Шарифи Розӣ, Ганҷинаи донишмандон, 1352 - 1354ҳ.ш., ҷ.2, саҳ.3 – 5/ Раисзода, «Хуӣ, Абулқосим», саҳ.515.</ref> ва ҷойгоҳи марҷаияти ӯ байни шиаёни Эрон ҳам муҳим гузориш шудааст.<ref>Ҷаъфариён, Ташайюъ дар Ироқ, марҷаият ва Эрон, 1386ҳ.ш., саҳ.108.</ref> Хуӣ, аз ҷумлаи мароҷеъе дониста шудааст, ки байни аксари шиаён, аъам аз арабу ғайриараб, нуфузи чашмгире доштааст.<ref>Ҷаъфариён, Ташайюъ дар Ироқ, марҷаият ва Эрон, 1386ҳ.ш., саҳ.51.</ref>

14 нафар аз муҷтаҳидини Наҷаф аз ҷумла Садрои Бодкӯбаӣ, Сайид Муҳаммадбоқири Садр, Сайидмуҳаммади Рӯҳонӣ, Муҷтабо Ланкаронӣ, Мусо Занҷонӣ, Юсуфи Карбалоӣ, Сайидюсуфи Ҳаким ва Сайидҷаъфари Маръашӣ, аъламияти Хуиро эълом карданд.<ref>Хотироти оятуллоҳ Аббос Хотами Яздӣ, 1380ҳ.ш., саҳ.100 - 98.</ref> Сайидмусо Садр аз сӯи маҷлиси аълои Исломии шиаёни Лубнон, Хуиро марҷаи аълам муаррифӣ кард.<ref>Зоҳир, Масират-ул-имом-ис-Сайид Мусо ал-Садр, 2000м, ҷ.2, саҳ.294 - 293.</ref>

Абулқосими Хуӣ дар хилоли таҳсил дар ҳавзаи илмияи Наҷаф, ба тадрис ҳам машғул буда ва ба гузориши манобеи мухталиф, ҳар китоберо, ки меомӯхта, онро тадрис мекардааст.<ref>Ансории Қумӣ, “Нуҷуми уммат - ҳазрати оятуллоҳилъузмо Ҳоҷи Сайид Абулқосими Хуӣ”, саҳ.59.</ref>

Хуӣ, як давраи комили дарси хориҷи фиқҳ ва шаш давра дарси хориҷи усули фиқҳро ба шогирдони худ таълим дод. Ӯ ҳамчунин дар як давраи кӯтоҳ ба тадриси тафсири Қуръон пардохт.<ref>Ансории Қумӣ, “Нуҷуми уммат - ҳазрати оятуллоҳилъузмо Ҳоҷи Сайид Абулқосими Хуӣ”, саҳ.62.</ref>

Хуӣ, дар тадриси мабоҳиси илмӣ, черадасту мусаллат хонда шудааст, ки матолибро шумурда, фасеҳ, муназзам ва бе ворид шудан ба завоиду ҳавошӣ баён мекардааст, ба мабоҳиси фалсафӣ намепардохта, истифодаи фаровоне аз ривоёт мекарда ва ба санадҳои ривоёт тавваҷӯҳи вижа мекардааст.<ref>Ансории Қумӣ, “Нуҷуми уммат - ҳазрати оятуллоҳилъузмо Ҳоҷи Сайид Абулқосими Хуӣ”, саҳ.63.</ref> Дарси ӯ, хулосае аз ороъ ва мабонии илмии маҷолиси дарси Оқозиёи Ироқӣ, Муҳаммадҳусайни Ғаравии Ноинӣ ва Муҳаммадҳусайни Ғаравии Исфаҳонӣ в назароти худи ӯ тавсиф шудааст.<ref>Ансории Қумӣ, “Нуҷуми уммат - ҳазрати оятуллоҳилъузмо Ҳоҷи Сайид Абулқосими Хуӣ”, саҳ.64.</ref>

Сайид Абулқосими Хуӣ, осоре дар мавзӯоти фиқҳ, усули фиқҳ, риҷол, калом ва улуми қуръонӣ нигоштааст. Осори ӯ дар маҷмӯъаи панҷоҳ ҷилдӣ бо унвони “Мавсуъат-ул-имом ал-Хуӣ” гирдоварӣ шуда<ref>Раисзода, “Хуӣ, Абулқосим”, саҳ.522.</ref> ва нусхаи диҷитоли ин маҷмӯъа низ, тавассути маркази таҳқиқоти компютерии улуми Исломии Нур дар дастрас аст.<ref>“Мавсуъат-ул-имом ал-Хуӣ”, фурӯшгоҳи интерентии Нуршоп.</ref>

Бархе аз шинохташудатарин осори ӯ иборатанд аз:

Абулқосими Хуӣ, шогирдони фаровоне дошта ва бархе манобеъ беш аз 600 шогирд барои вай баршумурдаанд.<ref>Нигоҳ кунед ба Шариф, “Таломизат-ул-имом ал-Хуӣ”, саҳ.235 – 252/ Раисзода, “Хуӣ, Абулқосим”, саҳ.515, ба нақл аз Шариф, 1414ҳ.қ., саҳ.677 - 695.</ref> Теъдоде аз шогирдон дар ҷаласоти истифтоъ ҳузур доштанд.

Бархе дигар аз шогирдони ӯ иборатанд аз:

* Ҳоҷоқои Тақии Қумӣ

* Сайид Муҳаммадбоқир Садр

* Сайид Абдукарим Мусавии Ардабилӣ

* Ҳусайн Ростии Кошонӣ

Сайид Абулқосими Хуӣ, дар фиқҳ ва усули фиқҳ, назарот ва орои қобили таваҷҷӯҳе доштааст, ки гоҳ бо назароти машҳури фақеҳони шиа фарқ мекардааст ва ба гузориши бархе, 300 фатво бар хилофи фатвоҳои машҳури фақеҳони шиа, байни фатвоҳои Хуӣ дида мешавад.<ref>“Дахолати Охунди Хуросонӣ дар машрута мутаораф набуд”.</ref> Бархе аз ин маворид иборат аст аз:

Фатвоҳои мухолифи машҳур: ҷавози хориҷ шудани зан аз хона бе иҷозати ҳамсар, ҷавози сиқти ҷанин барои зан дар сурати эҳтимоли марги худ, ҷавози издивоҷи доими марди мусулмон бо зани аҳли китоб, машрут набудани ҷиҳоди ибтидоӣ ба ҳузури имоми маъсум, шарт набудани иҷтиҳод барои қозӣ, ва ҳамчунин таҳорати чармҳои воридшуда аз кишварҳои ғайримусулмон, ки забҳи шаръии онҳо машкук аст.<ref>Раисзода, “Хуӣ, Абулқосим”, саҳ.518.</ref>

Сайид Абулқосими Хуӣ, то пеш аз марҷаият, баёнияҳо ва иттилоияҳое дар маҳкумияти иқдомоти ҳукумати Паҳлавӣ содир карда, дар як давраи беш аз даҳсола, тақрибан сиёсати сукутро дар пеш гирифта ва сипас дар остонаи пирӯзии Инқилоби Исломӣ дар Эрон дар баҳмани 1357 ҳиҷрии шамсӣ, ба ҳимоят аз имом Хумайнӣ ва Инқилоби Исломӣ пардохтааст. Саранҷом ҳимояти Хуӣ аз интифозаи шаъбонияи шиаёни Ироқ, ба ҳасри хонагии ӯ анҷомид.<ref>Раисзода, “Хуӣ, Абулқосим”, саҳ.516.</ref> Бархе аз иқдомоти иҷтимоӣ ва сиёсии оятуллоҳ Хуӣ иборатанд аз:

Хуӣ дар меҳри 1341ҳ.ш. дар телегрофе ба Муҳаммадризо Паҳлавӣ, шоҳи Эрон, бо лоиҳаи анҷуманҳои иёлатӣ ва вилоятӣ мухолифат кард ва онро муғойири шаръ хонд.<ref>Раисзода, “Хуӣ, Абулқосим”, саҳ.516.</ref> Ҳамчунин дар паёме ба Сайид Муҳаммади Беҳбаҳонӣ, таъкид кард, ки «хомӯш кардани садои миллат бо қувваи қаҳрия, дер нахоҳад пойид ва таблиғоти авомфиребона, мушкилотро ҳал намекунад ва иқтисоди варшикаста ва нохушнудии мардумро дармон нахоҳад кард».<ref>Раисзода, “Хуӣ, Абулқосим”, саҳ.516.</ref> Ӯ ҳамчунин дар вокуниш ба воқеаи Файзия дар ибтидои соли 1342ҳ.ш., телеграме ба Муҳаммадризо фиристод ва аз «инҳитоти мамлакати Исломӣ ва хати машйи зимомдоронаш» изҳори таассуф кард.<ref>Раисзода, “Хуӣ, Абулқосим”, саҳ.516.</ref> Як моҳ баъд дар посух ба номаи ҷамъе аз уламои Эрон, адами салоҳияти ҳокимони фосидро эълом кард; вазифаи рӯҳониятро сангин донист ва сукутро нораво шуморид.<ref>Раисзода, “Хуӣ, Абулқосим”, саҳ.516.</ref> Ситамгар хондани дастгоҳи ҳокими Эрон пас аз куштори мардум дар 15 хурдоди 1342ҳ.ш., ҳукм ба мамнуъияти ширкат дар интихоботи давраи 21-уми маҷлис ва аз эътибор соқит донистани он, ҳимоят аз имом Хумайнӣ дар пайи дастгирӣ ва шоеъаи муҳокимаи имом, бархе дигар аз вокунишҳои сиёсии ӯст.<ref>Раисзода, “Хуӣ, Абулқосим”, саҳ.516.</ref>

Дар ҷараёни ихроҷи эрониён аз Ироқ, аз авохири даҳаи 1340 шамсӣ, Хуӣ аз маъдуд олимони шиа буд, ки ихроҷ нашуд. Бо ин ҳол, ихроҷи бисёре аз шогирдонаш боиси коҳиши равнақи дарси ӯ шуд.<ref>Раисзода, “Хуӣ, Абулқосим”, саҳ.519.</ref> Бисёре аз шогирдони Хуӣ бо ҳузур дар ҳавзаи илмияи Қум, андешаҳои фиқҳӣ ва усулии устоди худро тарвиҷ карданд ва ҳавзаи илмияи Қум дар давраи муосирро, ки то пеш аз он таҳти таъасии равиши илмии Ҳоирии Яздӣ ва Буруҷердӣ буд, бо рӯйкардҳои фиқҳӣ ва усулии Хуӣ, Мирзои Ноинӣ, Муҳаққиқи Исфаҳонӣ ва Оқозиёи Ироқӣ ошно кунанд.<ref>Раисзода, “Хуӣ, Абулқосим”, саҳ.519 - 520.</ref>

Хуӣ, пас аз марҷаият, аз сиёсат канора гирифт.<ref>Раисзода, “Хуӣ, Абулқосим”, саҳ.516.</ref> Ин давра, бо солҳои ҳузури имом Хумайнӣ дар Наҷаф ҳамзамон буд.<ref>Раисзода, “Хуӣ, Абулқосим”, саҳ.516.</ref> Сукути ӯ дар баробари рухдодҳои даврони инқилоби 1357 шамсии Эрон, эътирозотеро дар Эрон барангехт.<ref>Раисзода, “Хуӣ, Абулқосим”, саҳ.516.</ref> Ҳузури Фараҳи Дебо, ҳамсари Муҳаммадризо Паҳлавӣ дар байт (дафтари марҷаият)-и ӯ дар 28 обони 1357 шамсӣ, ба ин эътирозот доман зад, Хуӣ дар ёддоште хитоб ба бархе уламо, ин мулоқотро ногаҳонӣ ва нохоста донист.<ref>Раисзода, “Хуӣ, Абулқосим”, саҳ.516 - 517.</ref>

Фараҳи Дебо, ҳамсари Муҳаммадризо Паҳлавӣ, шоҳи вақти Эрон, дар 28 обони 1357 шамсӣ, ҳамзамон бо иди Ғадир, ба дидори Сайид Абулқосим Хуӣ рафт.<ref>Раисзода, “Хуӣ, Абулқосим”, саҳ.516 - 517.</ref> Ин дидор дар шароите сурат гирифт, ки Инқилоби Исломии мардуми Эрон авҷ гирифта ва Сайидрӯҳуллоҳи Мусавии Хумайнӣ аз Ироқ ихроҷ шуда буд.<ref>Раисзода, “Хуӣ, Абулқосим”, саҳ.516.</ref> Мулоқоти Фараҳи Дебо бо Хуӣ, мӯҷиб шуд Хуӣ дар маҳофили инқилобии Эрон мавриди интиқод қарор гирад.<ref>Раисзода, “Хуӣ, Абулқосим”, саҳ.516.</ref>

Аз ҳамин рӯ, ин марҷаи тақлид дар ёддоште хитоб ба Сайидсодиқи Рӯҳонӣ, зимни таъкид бар ногаҳонӣ ва нохоста будани ин мулоқот, ёдовар шуд, ки дар ин дидор, «шадидан нисбат ба ҳаводиси ногувор ва фаҷоеъе, ки дар кишвари Эрон рух додааст, эътироз намудем!».<ref>Раисзода, “Хуӣ, Абулқосим”, саҳ.516 – 517/ Таботабоӣ, “Дидори пурмоҷаро ва ривоятҳои мутафовит”.</ref> Ҳусайни Фардуст, аз наздикони Муҳаммадризо Паҳлавӣ, дар бораи ин дидор гуфт: оятуллоҳ Сайид Абулқосими Хуӣ тақозои мулоқоти Фараҳи Паҳлавиро бепосух гузошта буд ва Фараҳ шахсан бо ҳиҷоби исломӣ ба манзили оятуллоҳ Хуӣ меравад.<ref>Ҳошимиёнфар, Гунашиносии рафтори сиёсии мароҷеи тақлид, 1390ҳ.ш., саҳ.224.</ref>

Хуӣ пас аз мулоқоти Фараҳи Дебо, дар шароите, ки муборизоти мардуми Эрон алайҳи ҳукумати Паҳлавӣ ташдид шуда буд, ба ҳамроҳӣ бо Инқилоби Исломии Эрон пардохт ва пас аз он ҳам дар мавориди мухталиф, аз Ҷумҳурии Исломии Эрон ҳимоят кард. Вай пеш аз пирӯзии инқилоб, дар баёнияе хитоб ба мароҷеъ, уламо ва миллати Эрон, аз мардум хост, ки бо шуҷоат ва бо ҳифзи мавозини шаръӣ қадам бардоранд.<ref>Раисзода, “Хуӣ, Абулқосим”, саҳ.517.</ref> Хуӣ пас аз он дар ҷараёни ҳамапурсии таъйини низоми Ҷумҳурии Исломӣ, мардумро ба раъй додан ба Ҷумҳурии Исломӣ фарохонд, аз шогирдони худ хост, то дар умури инқилоб мушорикат кунанд ва дар ҷанги Ироқ бо Эрон, бо вуҷуди фишори давлати Саддом мабнӣ бар ҳимоят аз Ироқ, ҳукм ба ҷавози истифода аз вуҷуҳоти шаръӣ дар таъмини малзумоти размандагони Эрон дод.<ref>Раисзода, “Хуӣ, Абулқосим”, саҳ.517.</ref>

Абулқосими Хуӣ як ҳайъати 9 нафараро барои идораи манотиқи таҳти назари шиаён таъйин кард. Шикасти интифозаи шаъбония, ба ҳасри хонагии Хуӣ ва фишори густардаи ҳукумати Ироқ дар давраи Саддом мувоҷеҳ шуд.<ref>Раисзода, “Хуӣ, Абулқосим”, саҳ.516.</ref> Сайид Абулқосим ба далели ҳимояти мустақим аз интифозаи шаъбонияи мардуми Ироқ дар соли 1991мелодӣ ва таъйини шӯрои раҳбарӣ, тавассути ҳизби Баъс боздошт ва ба Бағдод фиристода шуд. Баъд аз ду рӯз боздошт, ба иҷбор наздИ Саддом Ҳусайн бурда шуд ва Саддом суханони тавҳиномезе хитоб ба вай баён кард.<ref>Ҷаъфариён, “Хотирае, хонданӣ дар бораи дастгирии оятуллоҳ Хуӣ дар Интифозаи Шаъбонияи 1991”.</ref>

Хуӣ дар даврони марҷаияти худ бо амволе, ки дар ихтиёр дошт, ба сохтани китобхона, мадраса, масҷид, Ҳусайния, хобгоҳ, дармонгоҳ, бемористон, муассисаи хайрия ва ятимхона, дар кишварҳои мухталифе аз ҷумла Эрон, Ироқ, Малайзия, Англия, Амрико ва Ҳинд дастур дод. Сохтмони марказии муассисаи хайрияи Хуӣ, дар Лондон аст.<ref>Ансории Қумӣ, “Нуҷуми уммат - ҳазрати оятуллоҳилъузмо Ҳоҷи Сайид Абулқосими Хуӣ”, саҳ.95.</ref> Бархе аз марокизи Исломии таҳти назари муассисаи хайрияи Хуӣ иборат аст аз:

* Марказул-имом ал-Хуӣ дар Лондон, шомили маркази Исломӣ, мадрасаи Имом Содиқ (а) вижаи писарон, мадрасаи Аззаҳро (с) вижаи духтарон, салони иҷтимоот, китобхонаи умумӣ, ва китобфурӯшӣ аст. 800 донишомӯз дар ду мадрасаи ин бунёд таҳсил мекунанд. Дар ин марказ моҳона маҷаллаи «ал-Нур» ба ду забони арабӣ ва англисӣ мунташир мешавад.<ref>Исломӣ, Ғуруби хуршеди фақоҳат, 1372ҳ.ш., саҳ.42.</ref>

* Маркази Исломии имом Хуӣ дар Ню-йорк: шомили салони иҷтимоот бо гунҷоиши се ҳазор нафар, китобхона бо беш аз даҳ ҳазор ҷилд китоб, маҳдикӯдак, мадрасаи писарона ва духтарона, ҳар кадом бо зарфияти 150 донишомӯз, мадрасаи имон, вижаи омӯзиши забони арабӣ, Қуръон ва тарбияти Исломии кӯдакон, ғассолхона ва ғ.<ref>Ёдномаи ҳазрати оятуллоҳилъузмо оқои Ҳоҷи Сайид Абулқосими Хуӣ, 1372ҳ.ш., саҳ.117 - 118.</ref>

* Муассисаи хайрияи имом Хуӣ дар Мунтрол: ин муассиса дар соли 1989 мелодӣ ва бо ҳадафи ироаи хадамоти динӣ, фарҳангӣ ва иҷтимоии шиъӣ дар кишварҳои исломӣ ва ғайриисломӣ.

* Муҷтамаи фарҳангии имом Хуӣ дар Бомбай: ба масоҳати сад ҳазор метри мураббаъ дар бист километрии Бомбай ва шомили салони бузурги иҷтимоот, масҷиде бо гунҷоиши се ҳазор намозгузор, китобхонае бо 50 ҳазор китоб ва Ҳусайнияе бо зарфияти 700 нафар, мадрасаи улуми динӣ бо ҳазор донишпажӯҳ, мадрасаи ибтидоӣ ва роҳнамоӣ бо 1200 донишомӯз ва ҳамчунин дорухонаю дармонгоҳ.<ref>Ёдномаи ҳазрати оятуллоҳилъузмо оқои Ҳоҷи Сайид Абулқосими Хуӣ, 1372ҳ.ш., саҳ.119 - 121.</ref>

Филми мустанади «Оятуллоҳ» ба коргардонии Сайид Мустафо Мусавитабор ва ба ҳимояти созмони ҳунарии расонаии Авҷ сохта шудааст. Ин мустанад ба зиндагӣ, таҳсилот ва навъи робитаи оятуллоҳ Хуӣ бо Инқилоби Исломии Эрон пардохтааст.<ref>Мустанади оятуллоҳ рӯи парда меравад. Хабаргузории Абно. Муруршуда дар 17 мурдоди 1399</ref>

Хуӣ, дар канори падараш Сайид Алиакбари Хуӣ ва Сайидҷаводи Хоманаӣ.

{{Адабиёт}}

{{Сарчашма}}

* Оқобузурги Теҳронӣ, аз-Зариъату илои тасониф-иш-шиъа, Бейрут, чопи Алинақии Мунзавӣ ва Аҳмади Мунзавӣ, 1403ҳ.қ.