Jump to content

Xalilulloh (laqab)

Az wikishia

Xalilulloh (forsī: خَلیل‌الله), ba ma'noi dūsti Xudo,[1] laqabi hazrati Ibrohim ast.[2] Maqomi xalilulloh budanro madh baroi Ibrohim (a) donistaand,[3] ki bolotar az maqomi nabuvvat va risolat ast.[4] Dar rivojate az Imom Sodiq (a) omada ki Xudovand Ibrohimro dar ibtido ba unvoni abd (banda) sipas nabī, ba'di rasul va pas az on ba maqomi dūstī (xalil) bargirift.[5]

Dar ojati 125 surai Niso omadaast: «Va Xudo Ibrohimro ba dūstiji xud barguzid».[6] Ta'biri «ittaxaza»-ro ba ma'noi barguzidan va intixob kardan ma'no kardaand.[7] Dar ibtidoi in ojat tavsija şuda ki az oini Ibrohim pajravī kuned.[8] Sipas baroi in ki digaronro tarƣib ba pajravī az Ibrohim kunad, megūjad, ki Xudovand vajro ba unvoni dūsti xud barguzidaast.[9] Zamaxşarī - olim va mufassiri ahli sunnat, ta'biri dūst budanro maçozī donista ki nişonai barguzida budan va in ki Ibrohim sifate dorad, ki mijoni du dūst vuçud dorad.[10]

Dar rivojot niz baroi hazrati Ibrohim az ta'biri xalilulloh istifoda şudaast.[11] Ibrohim (a) ham xudro xalilulloh xondaast.[12] Musulmonon şahri Alxalilro dar Falastini işƣolī ki Ibrohim (a) dar on ço iqomat doşt[13] ba çihati ojati 125 Niso, Alxalil nomidand.[14] In laqabro bo in ki maxsusi hazrati Ibrohim donistaand; ammo dar barxe rivojot va duoho dar tavsifi Pajombari Islom,[15] Imom Alī (a)[16] va Imom Husajn (a)[17] niz istifoda şudaast.

Dar adabijoti forsī niz ba Ibrohim (a) xalil itloq şudaast. Mullo Ahmadi Naroqī dar Masnaviji Toqdis cunin surūdaast:

Barguzid ūro Xudovand çalil, Xond ūro az baroi xud xalil.
Xil'ati xullat rasid ūro zi Rab, Omad ūro ham Xalilulloh laqab[18]

Şoiri digare niz cunin surūdaast:

Binoi xonai Ka'ba Xalilulloh nihod ammo, Alī dar Ka'ba zohir gaştu sohibxona pajdo şud.[19]

Rivojot sababhoi muxtalife ba unvoni viƶagihoi hazrati Ibrohim zikr kardaand, ki sabab şud Xudovand in maqomro ba ū baxşid.[20] Dar kitobi Ilal-uş-şaroe' baxşe bo unvoni «Omilhoe ki ba sababi onho Xudovand Ibrohimro dūsti xud barguzid» vuçud dorad.[21] Dar in baxş rivojoti zijode zikr şudaast.[22] Bar asosi rivojot maqomi xalilullohiji Ibrohim ba çihati saçdahoi bisjor, taom dodan ba nijozmandon, namozi şab, rad nakardani mustamand, mehmonnavozī[23] va darxost nakardan az ƣajri Xudovand[24] zikr şudaast. Barxe mufassiron raho kardani butho va parastidani Xudovandro niz zikr kardaand.[25]

Ma'noi xalil

Baroi kalimai xalil du ma'noro ehtimol dodaand.

  • Xalil ba ma'noi dūst; kalimai xalilro bargirifta az al-xullat ba ma'noi dūst donistaand.[26] Tafsiri Maçma'-ul-bajon az tafsirhoi şia ki dar qarni şaşum ta'lif şuda, hamin ma'no az xalilullohro zikr kardaast.[27] Makorimi Şerozī, mufassiri şia, niz in ma'noro dar mavridi hazrati Ibrohim saheh donistaast. Vaj mu'taqid ast vaqte Xudovand megūjad Ibrohimro ba unvoni xalili xud barguzida, maqsud az xalil hamon ma'noi dūstī ast va ma'noi digar munosib nest.[28] Mufassironi digare niz in ma'noro saheh donistaand.[29]
  • Xalil ba ma'noi faqr; xalil bargirifta az al-xallat boşad ki ba ma'noi faqr ast.[30] Barxe mu'taqidand xalil budani hazrati Ibrohim ba ma'noi faqiru muhtoç budani vaj nazdi Xudovand ast.[31] Alloma Tabotaboī bar asosi rivojate ki xalil budanro ba çihati darxost nakardan az ƣajri Xudo donista, mu'taqid ast xalil ba ma'noi faqr ast. Az nigohi vaj ma'noi saheh in ast, ki xalilullohro farde bidonem, ki nijozhoi xudro tanho ba Xudovand bigūjad va tanho az Ū barovardani hoçat bixohad.[32]

Ezoh

  1. ↑ Makorimi Şerozī, Tafsiri namuna, 1374h.ş., ç.4, sah.145
  2. ↑ Muƣnija, Tafsir-ul-koşif, 1424h.q., ç.2, sah.448
  3. ↑ Abulfutuhi Rozī, Ravz-ul-çinoni va ravh-ul-çanoni fi tafsir-il-Qur'on, 1408h.q., ç.6, sah.129
  4. ↑ Muƣnija, Tafsir-ul-koşif, 1424h.q., ç.2, sah.448
  5. ↑ Kulajnī, al-Kofī, 1407h.q., ç.1, sah.175
  6. ↑ surai Niso, ojati 125
  7. ↑ Koşonī, Zubdat-ut-tafosir, 1423h.q., ç.2, sah.160
  8. ↑ Husajniji Şerozī, Tabjin-ul-Qur'on, 1423h.q., sah.109
  9. ↑ Ibni Kasiri Dimişqī, Tafsir-ul-Qur'on-il-azim, 1419h.q., ç.2, sah.374
  10. ↑ Zamaxşarī, al-Kaşşofu an haqoiqi ƣumuz-it-tanzil, 1407h.q., ç.1, sah.569
  11. ↑ Kulajnī, al-Kofī, 1407h.q., ç.1, sah.473
  12. ↑ Kulajnī, al-Kofī, 1407h.q., ç.4, sah.205
  13. ↑ Lohutī, «Al-Xalil», sah.91
  14. ↑ Lohutī, «Al-Xalil», sah.92
  15. ↑ Şajxi Saduq, Man lo jahzaruhu-l-faqih, 1413h.q., ç.2, sah.573
  16. ↑ Ibni Qulavajh, Komil-uz-zijorot, 1356h.ş., sah.44
  17. ↑ Şajxi Tūsī, Tahzib-ul-ahkom, 1407h.q., ç.6, sah.113
  18. ↑ Naroqī, Masnaviji Toqdis, baxşi 135, «سبوح قدوس رب الملائکة والروح» گفتن جبرئیل و بیهوش شدن ابراهیم خلیل, sajti gançur
  19. ↑ Saƣiri Isfahonī, Devoni aş'or, Qasoid, şumorai 17 در تهنیت عید مولود مسعود امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام
  20. ↑ Makorimi Şerozī, Tafsiri namuna, 1374h.ş., ç.4, sah.146
  21. ↑ Şajxi Saduq, Ilal-uş-şaroe', 1385h.ş., ç.1, sah.34
  22. ↑ Şajxi Saduq, Ilal-uş-şaroe', 1385h.ş., ç.1, sah.34 - 37
  23. ↑ Qiroatī, Tafsiri nur, 1383h.ş., ç.2, sah.395
  24. ↑ Tabotaboī, al-Mizonu fi tafsir-il-Qur'on, 1417h.q., ç.5, sah.96
  25. ↑ Mudarrisī, Min huda-l-Qur'on, 1419h.q., ç.2, sah.201
  26. ↑ Şajxi Tūsī, at-Tibjonu fi tafsir-il-Qur'on, Bejrut, ç.3, sah.340
  27. ↑ Tabarsī, Maçma'-ul-bajoni fi tafsir-il-Qur'on, 1372h.ş., ç.3, sah.178
  28. ↑ Makorimi Şerozī, Tafsiri namuna, 1374h.ş., ç.4, sah.145
  29. ↑ Toliqonī, Partave az Qur'on, 1362h.ş., ç.6, sah.195; Tajib, Atjab-ul-bajoni fi tafsir-il-Qur'on, 1378h.ş., ç.4, sah.221
  30. ↑ Şajxi Tūsī, at-Tibjonu fi tafsir-il-Qur'on, Bejrut, ç.3, sah.340
  31. ↑ Naçafiji Xumajnī, Tafsiri oson, 1398h.q., ç.6, sah.253
  32. ↑ Tabotaboī, al-Mizonu fi tafsir-il-Qur'on, 1417h.q., ç.5, sah.96

Sarcaşma

  • Abulfutuhi Rozī, Husajn ibni Alī, Ravz-ul-çinoni va ravh-ul-çanoni fi tafsir-il-Qur'on, tahqiqi Muhammadça'fari Johaqqī, Muhammadmahdiji Noseh, Maşhad, Bunjodi paƶūhişhoi islomiji Ostoni qudsi razavī, 1408h.q.
  • Zamaxşarī, Mahmud, al-Kaşşofu an haqoiqi ƣumuz-it-tanzil, Bejrut, copi sejum, 1407h.q.
  • Ibni Kasiri Dimişqī, Ismoil ibni Amr, Tafsir-ul-Qur'on-il-azim, tahqiqi Muhammadhusajni Şamsiddin, Bejrut, copi avval, 1419h.q.
  • Ibni Qulavajh, Ça'far ibni Muhammad, Komil-uz-zijorot, muhaqqiq va musahheh Abdulhusajni Aminī, Naçaf, Dor-ul-murtazavija, copi avval, 1356h.ş.
  • Koşonī, Mullo Fathulloh, Zubdat-ut-tafosir, Qum, Bunjodi maorifi islomī, copi avval, 1423h.q.
  • Kulajnī, Muhammad ibni Ja'qub, al-Kofī, muhaqqiq va musahhehi Aliakbari Ƣafforī, Muhammadi Oxundī, Tehron, Dor-ul-kutub-il-islomija, copi corum, 1407h.q.
  • Lohutī, Behzod, «Alxalil», Donişnomai çahoni Islom, ç.16, Tehron, Bunjodi Doirat-ul-maorifi islomī, 1390h.ş.
  • Makorimi Şerozī, Nosir, Tafsiri namuna, Tehron, Dor-ul-kutub-il-islomija, copi avval, 1374h.ş.
  • Mudarrisī, Sajid Muhammadtaqī, Min huda-l-Qur'on, Tehron, copi avval, 1419h.q.
  • Muƣnija, Muhammadçavod, Tafsir-ul-koşif, Tehron, Dor-ul-kutub-il-islomija, copi avval, 1424h.q.
  • Naroqī, Mullo Ahmad, Masnaviji Toqdis, baxşi 135, «سبوح قدوس رب الملائکة والروح» گفتن جبرئیل و بیهوش شدن ابراهیم خلیل, sajti Gançur, sanai bozdid: 13 Isfandi 1402h.ş.
  • Naçafiji Xumajnī, Muhammadçavod, Tafsiri oson, Tehron, intişoroti Islomija, copi avval, 1398h.q.
  • Saƣiri Isfahonī, Muhammadhusajn, Devoni aş'or, Qasoid, şumorai 17 در تهنیت عید مولود مسعود امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام, sajti Gançur, sanai bozdid: 13 Isfandi 1402h.ş.
  • Tabarsī, Fazl ibni Hasan, Maçma'-ul-bajoni fi tafsir-il-Qur'on, muqaddama: Muhammadçavodi Baloƣī, Tehron, Nosiri Xusrav, copi sejum, 1372h.ş.
  • Tabotaboī, Sajid Muhammadhusajn, al-Mizonu fi tafsir-il-Qur'on, Qum, Daftari intişoroti islomī, copi pançum, 1417h.q.
  • Tajib, Sajid Abdulhusajn, Atjab-ul-bajoni fi tafsir-il-Qur'on, Tehron, intişoroti Islom, copi duvum, 1378h.ş.
  • Toliqonī, Sajid Mahmud, Partave az Qur'on, Tehron, şirkati sahhomiji Intişor, copi corum, 1362h.ş.
  • Şajxi Saduq, Ilal-uş-şaroe', Qum, Kitobfurūşiji Dovarī, copi avval, 1385h.ş.
  • Şajxi Saduq, Man lo jahzaruhu-l-faqih, muhaqqiq va musahheh: Aliakbari Ƣafforī, Qum, Daftari intişoroti islomī, copi duvum, 1413h.q.
  • Şajxi Tūsī, Muhammad ibni Hasan, Tahzib-ul-ahkom, muhaqqiq va musahheh Hasan al-Musavī Xirson, Tehron, Dor-ul-kutub-il-islomija, 1407h.q.
  • Şajxi Tūsī, Muhammad ibni Hasan, at-Tibjonu fi tafsir-il-Qur'on, muqaddama: Şajx Oqobuzurgi Tehronī, tahqiq: Ahmadi Qasir'omilī, Bejrut, be to.
  • Qiroatī, Muhsin, Tafsiri nur, Tehron, Markazi farhangiji Darshoe az Qur'on, copi jozdahum, 1383h.ş.
  • Husajniji Şerozī, Sajid Muhammad, Tabjin-ul-Qur'on, Bejrut, copi duvum, 1423h.q.
Bargirifta az "https://tg.wikishia.net/w/index.php?title=Халилуллоҳ_(лақаб)&oldid=23995"