Jump to content

Misr

Az wikishia
Mavqeijati Misr dar çahon

Misr jak kişvari musulmonnişin dar şimoli şarqiji Afriqo, pojtaxti on Qohira buda, aqallijati şiahoro taşkil medihad.

In sarzamin dar soli 20 hiçriji qamarī tahti farmondehiji Amr ibni Os fath şud. Huzuri barxe az joroni hazrati Alī (a) az çumla Abuzari Ƣiforī, Abuajjubi Ansorī va Miqdod ibni Asvad dar fathi Misr, oƣozi huzuri farhangi şia dar Misr donista meşavad.

Şiajoni ismoilija az soli 358 hiçriji qamarī ba muddati du asr dar Misr hukmronī kardand va osori zijode az onho boqī mondaast; az çumla: şahri Qohira va masçidi çome'i “Al-Azhar”, ki dar zamoni Fotimijon soxta şuda bud.

Ilova kardani "hajja ala xajril-amal/ حی علی خیر العمل" ba azon va barguzoriji azodoriji Oşuro az iqdomoti digari Fotimijon dar Misr buda ast.

E'tiqod va garoiş ba Ahli Bajt, imrūza dar çomeai Misr dida meşavad, to onço ki muhabbati Ahli Bajt bajni sufijoni Misr zarurī va buƣzi Ahli Bajt ba manzalai durī va inhirof az din talaqqī meşavad.

Mazorho va oromgohhoe, ki ba Ahli Bajt va Imomzodagon dar Misr nisbat doda meşavand, monandi "Maqomi Ra'sul-Husajn", Maqomi hazrati Zajnab va oromgohi Sajida Nafisa az zijoratgohhoe hastand, ki mavridi tavaççuhi misrijon ast.

Bar asosi barxe guzorişho, şiajon imrūza dar Misr tahti fişor qaror dorand va az ozodihoi mazhabī barxurdor nabuda az huquqi xud mahrumand.

Ta'sis joftani "Dorut-Taqrib" dar soli 1947 ba dasti olimoni ahli sunnat va şia dar Misr, rohro baroi ba rasmijat şinoxtani şiaho az çonibi ahli sunnat, ba xusus dar Misr boz kard, ammo bo vuqui Inqilobi Islomiji Eron va ixtilofoti Eronu Misr dar robita ba Falastin, fişorho boloi şiajon afzoiş joft va nihodhoi farhangiji monandi "Çam'ijati Olul-Bajt" basta şudand.

Barxe az cehrahoi ma'rufi şia dar Misr iboratand az: Soleh Alvardonī, rūznomanigori misrī, ki dar soli 1981 şia şud va kitobhoi zijode dar muarrifiji şia navişt va hamcunin Hasan Şahota, xatibi şia, ki xatmkardai donişgohi “Al-Azhar” bud va dar sinni pançohsolagiaş şia şud va ba dasti guruhhoi tundravi salafī kuşta şud.

Markazhoi tab'u naşre cun Dorul-naçoh, ki naxustin noşiri osori şi'ī dar Misr bud va Dorul-bidoja, ki ba tuhmati hamkorī bo Eron basta şud, muassisahoi farhangiji şia dar Misr budaand.

Muarrifī

Misr, ba pojtaxtiji Qohira, dar şimoli şarqi Afriqo voqe' şuda va bo kişvarhoi Libija, Falastini işƣolī va Sudon marzi zaminī, va bo Urdunu Arabiston marzi obī dorad.[1] In kişvar az şimol ba darjoi Meditirona va az şarq ba darjoi Surx merasad.[2] Misr, masohate beş az jak milion kilometri murabba' dorad[3] va bar asosi oxirin barovardho, çam'ijate nazdik ba 100 milion nafar dar on zindagī mekunand, ki 90 darsadi on musulmon va 10 darsad masehiand.[4] Aqallijate az şiajon dar Misr zindagī mekunand, ki omori daqiqe az te'dodi onho dar dast nest.[5]

Bar asosi qonuni asosiji Misr, jagon qonuni kişvar nabojad ziddi şari'ati islomī boşad.[6] Donişgohi Alazhar, jake az qadimitarin markazi ilmiji musulmonon dar Misr qaror dorad va ta'siri fikrī va ilmiji farovone bajni musulmonon doştaast.[7]

Kalisoi orteduksi qibtiji Iskandarija, rahbariji mazhabiji 15 milion masehiro dar sarosari çahon ba uhda dorad.[8]

Kalimai Misr panç bor dar Qur'oni Karim zikr şudaast[9] va dar cahor mavrid, maqsud az on, Misr ast; ja'ne sarzamine, ki Fir'avn podşohi on budaast[10] va jak mavrid ham ba şahr ma'no şudaast.[11]

Qur'oni Karim ba soiri avomili çuƣrofijoiji sarzamini Misr niz işorahoe dorad; az çumla: zaxira va gançinahoi zamini Misr,[12] hamcunin Qur'oni Karim cand bor ba darjoi Nil, voqe' dar Misr, işora kardaast; az çumla dar sarguzaşt afkandani Musoi navzod dar on va mubohoti Fir'avn ba mudirijati şoxahoi çudoşuda az darjoi Nil.[13]

Naqşai Misr

Davrai islomī

Misr dar soli 20 hiçriji qamarī va ba farmondehiji Amr ibni Os ba dasti musulmonon fath şud.[14] Bo gustarişi Islom dar Misr va vurudi qaboili buzurgi arab ba on, ba tadriç farhangi junoniji on ba farhangi islomī tabdil şud va zaboni arabī dar on pazirufta şud.[15] Az sadri Islom to davroni xilofati umavijon va sadahoi naxusti xilofati Abbosī, Misr jake az sarzaminhoi tahti tasalluti xilofati islomī bud, ki hokimi on az sūi markazi xilofat mansub meşud, to onki dar soli 254 hiçriji qamarī, avvalin davlati mustaqil dar Misr ta'sis şud.[16]

Naxustin bor Ibni Tulun, farmondore ki dar zamoni xilofati Mu'tazzi Abbosī ba Misr firistoda şud, dar idorai Misr istiqlole ba dast ovard va ilova bar Misr, Şomotro niz ba qalamravi xud afzud.[17] Ba'd az margi Ibni Tulun dar soli 270h.q., farzandonaş ba çoi ū nişastand, to inki dar soli 292h.q., bori digar abbosijon bar Misr ƣalaba joftand.[18] Muhammad ibni Tuƣaç, ma'ruf ba Axşid, dujumin hokime bud, ki Misrro mustaqil soxt; ū dar soli 323h.q., ba unvoni farmondori abbosijon voridi Misr şuda bud.[19] Ba'd az vafoti Axşid dar soli 334h.q., Abulmiski Kofur, ibtido ba unvoni sarparasti pisaroni Axşid va sipas ba şakli mustaqil va ba unvoni hokimi Misr, qudratro to zamoni margaş 357h.q., dar dast doşt.[20]

Fotimijoni ismoilimazhab, ki peştar dar Afriqija, Tunisi imrūzī, hukumati qudratmande ta'sis karda budand, dar soli 358h.q., bar Misr ƣalaba kardand.[21] Silsilai Fotimijon, hududi dusad sol ba'd, dar soli 567h.q., ba dasti Salohiddin Ajjubī az bajn raft.[22] Ajjubijon ki Misru Şomro zeri sulta doştand, dar soli 648 hiçriji qamarī tavassuti hukumati mamolik az bajn raftand.[23] Hukumati mamolik sarançom dar soli 923h.q., ba dasti Sulton Salim Usmonī şikast xūrdand va Misr ba qalamravi saltanati Usmonī afzuda şud.[24]

Hokimoni Misr dar davroni Usmonī to avoxiri qarni haƶdahumi milodī, noibus-saltanahoe budand, ki az sūi Sultoni Usmonī gumoşta meşudand va dar qalamravi xud az istiqloli zijode barxūrdor budand.[25] Hamzamon bo ufuli imperatoriji Usmonī dar qarni nuzdahumi milodī[26], artişi Faronsa ba farmondehiji Napoleon Bonapart dar soli 1798 melodī voridi Misr şud,[27] ammo sarançom dar soli 1801 melodī, xoki Misrro tark kard.[28] Işƣoli se solai Misr tavassuti Faronsa mūçibi buruzi harçu març dar on şud.[29] Bo in hol guruhi Albanijaī tavonistand dar soli 1811 milodī bar Misr hokim şavand va hududi 140 sol bar on musallat şavand,[30] to onki dar soli 1952 milodī, Foruq, oxirin fardi in xonadon bo inqilobe, ki ba barpoiji Çumhuriji Misr va rajosati Çumhuriji Çamol Abdunnosir (1918 - 1970m.) ançomid, az hukumat barkanor şud.[31]

Peşinai taşajju'

Oƣozi huzuri farhangi şia dar Misr, az zamoni fathi Misr ba dasti musulmonon donista şudaast; caroki pajravon va aloqamandoni Imom Alī (a) az çumla Abuzari Ƣiforī, Abuajjubi Ansorī va Miqdod ibni Asvad dar fathi Misr huzur doşta va Ammori Josir niz ba'd az fathi Misr, dar davrai xilofati Usmon, dar Misr sokin şud.[32] Bo in hol, avvalin naqşofariniji şiajon va qijomi onho alajhi xilofati abbosī dar Misr, qijomi Alī ibni Muhammad, farzandi Nafsi Zakija, budaast.[33]

Imom Alī (a) dar davrai xilofati xud, ibtidoi Qajs ibni Sa'd ibni Ibodaro ba Misr firistod va beştari mardumi Misr, çuz guruhe az tarafdoroni Usmon, bo Alī (a) baj'at kardand.[34] Cande ba'd, Imom Alī (a), Muhammad ibni Abiubakrro ba çoi Qajs ibni Sa'd, ba hukumati Misr mansub kard.[35] Ammo dar zamoni vaj, laşkari Muovija ba rahbariji Amri Os ba Misr hamla kard, Muhammad ibni Abubakrro kuşt va on sarzaminro tasarruf namud.[36]

Davroni xilofati umavijon va abbosijon

Bo vuçudi sultai umavijon bar Misr, garoişhoi şi'ī dar in sarzamin ba tavri komil az bajn naraft.[37] Vuçudi garoişhoi şi'ī va alavī dar Misr, va duriji on az markazi xilofat bois şud barxe az qijomkunandagoni alavī, ba Misr biravand. [Nijozmandi manba'] Barxe qijomhoi alavijon dar Misr iboratand az: qijomi Alī ibni Muhammad, farzandi Nafsi Zakija, dar soli 145h.q., ki bo şikast muvoçeh şud,[38] qijomi Ahmad ibni Ibrohim ibni Abdulloh ibni Tabotbo dar 254h.q., dar Su'ajd,[39] qijomi Ahmad ibni Muhammad ibni Abdulloh ibni Tabotabo dar soli 255 qamarī dar nazdikiji Iskandarija[40] va hamcunin qijomi Ibrohim ibni Muhammad, az navodagoni Imom Alī (a), ma'ruf ba Ibni Sufī, dar soli 256h.q., dar zamoni hukumati Tulunijon bar Misr, dar mintaqai Su'ajd.[41]

Cunonki Maqrizī (766 - 845h.q.), muarrixi maşhuri misrī dar kitobi xud, al-Mavo'iz va-l-e'tibor şarh dodaast, ba'd az onki dar Oşuroi 350h.q., şiajon dar mazori Kulsum, naberai Imom Sodiq (a) çam' şuda ba azodorī pardoxtand, ma'muroni umavī ba onho hamla karda, bisjorero kuştand va ba'd az on fişor bar şiajon afzoiş joft, to onço ki baroi imtihoni mardum az onho mepursedand «taƣojat kist?» va agar çavobe ƣajr az «Muovija» meşunidand, onhoro muçozot mekardand; caroki mu'taqid budand, Muovija, «xolul-mu'minin», ja'ne taƣoi mu'minon ast.[42] Ba guftai Maqrizī, dar in davron, munodijone dar rūzi çum'a bar dar çome'i Atiq farjod mezadand, ki Muovija taƣoi mu'minon ast va manoqibi ūro barmeşumurdand.[43] [Joddoşt 1]

Ba guzorişi manobei riçolī, Ismoil ibni Muso ibni Ça'far, naberai Imom Sodiq (a) dar Misr sukunat doşt va dar on ço nusxae az ahodisro ba rivojati padaraş az çadaş rivojat namud,[44] ki ba Ça'farijot jo aş'asijot şinoxta meşavad.[45]

Ba guftai Ahmadi Pokatcī, nimai avvali qarni cahorumi hiçrī, mahofili ilmiji imomija dar Misr ravnaqi beştare nisbat ba qabl doştaast va şohidi on, vuçudi cunin şaxsijati ilmiji barxosta az on sarzamin ast.[46]

Xilofati Fotimijon

Maqolai aslī: Fotimijon

Fotimijon, şiajoni ismoilimazhab budand, ki ba'd az cand hamlai nomuvaffaq az soli 301h.q.,[47] sarançom dar soli 358h.q., tavonistand bar Misr ƣalaba joband va beş az du asr bar on hokim şavand.[48] Soxtani şahri fe'liji Qohira, avvalin iqdomi Fotimijon dar Misr budaast.[49] Fotimijon hamcunin nomi abbosijonro az minbarho va tangahoi Misr hazf karda, iborati «hajja ala xajril-amal»-ro ba azonho afzudand.[50]

Fotimijon hamcunin iqdom ba barguzoriji sūgvoriji Oşuro kardand.[51] Bino bar guzorişhoi ta'rixī, al-Hokimu biamrilloh, xalifai Fotimī, dar soli 404h.q., farmon dod, tamomi dukonhoi Qohira, çuz nonvojiho, dar rūzi Oşuro basta boşad.[52]

Ta'sisi masçidi çome'i Alazhar dar soli 359h.q., baroi tabliƣi ta'limoti mazhabi ismoilī,[53] va hamcunin pojaguzoriji Dorul-hikmat jo Dorul-ilm dar soli 395h.q., ki ba manzalai kitobxonai umumī va donişgoh donista şuda, az digar iqdomoti Fotimijon dar Misr ast.[54]

Ba aqidai Ahmadi Pokatcī, xilofati Fotimijon dar Misr, şaroiti behtare baroi ruşdi imomija niz dar on sarzamin faroham ovard.[55] Ba guzorişi Naççoşī, dar in davra, Şajxi Saduq (dar 381h.q.) risolae baroi posux ba pursişhoi rasida az Misr menavisad.[56] Ba e'tiqodi Pokatcī, Ibni Çunajdi Iskofī (faqehi imomija dar Iroqi qarni cahorum) niz ehtimolan risolae baroi aholiji Misr nigoşta budaast.[57]

Ba'd az xilofati Fotimijon

Xilofati Fotimijon dar soli 567h.q., ba dasti Salohiddin Ajjubī suqut kard. Ba aqidai muhaqqiqon, fişore, ki ba'd az on ba şiajon a'am az imomija va ismoilija omad, bois şud to amalan havzai imomija dar on sarzamin nobud şavad.[58] Dar in solho, jak olimi imomimazhab ba nomi Muinuddini Misrī, ki ustodi Xoça Nasiruddini Tusī bud, dar Şom mezist.[59] Ba bovari Pokatcī, gujo to mijonai qarni haftumi hiçrī, hanuz olimone dar Misr budaand, ki Muhaqqiqi Hillī (dar 676h.q.) al-Masoil-ul-misrijjaro xitob ba eşon naviştaast.[60]

Garoiş ba Ahli Bajt (a)

Ehtirom va irodati sufijai Misr ba Ahli Bajt va nufuzi farhangī va içtimoi onho dar çome'ai Misr, sababi nazdik şudani mardumi Misr ba mazhabi Ça'farī şudaast,[61] to onço ki firqahoi sufī dar Misr, muttaham ba şiagaroī şudaand va tasavvuf darvozai vurudi taşajju' ba Misr va çahoni Islom donista şudaast.[62]

Muhabbat ba Ahli Bajt, bajni sufijon zarurī şumorida meşavad va buƣzi Ahli Bajt, ba manzalai inhirof az din talaqqī meşavad.[63]Imom Husajn (a), bajni barxe az firqahoi sufija, «şahidi haq» donista meşavad.[64] Zijorati quburi Ahli Bajt, ahamijati Sahifai Saççodijaīa, barguzariji çaşnhoi melodi pajombaru a'imma (a), barxe digar az vuçūhi taşobuhi sufijon bo şiajonast.[65]

Zijorat

Maqomi hazrati Zajnab dar Misr

Zijorati mazori xonadoni Ahli Bajt (a) va hamcunin avlijo va buzurgoni sufī dar Misr, bisjor roiç ast.[66] Az maşhurtarin zijoratgohhoi mansub ba Ahli Bajt (a) va jo ashobi aimma (a) ki bisjor mavridi tavvaçuhi şiajon va soiri mardum Misr ast, iboratand az: Maqomi ra's-ul-Husajn,[67] maqomi hazrati Zajnab (s),[68] maqbarai Sajida Nafisa az navodagoni Imom Hasan (a).[69]

Muhoçirati sodot

Muhoçirat alavijon va ashobi aimma ba Misr, jake az avomili garoişi misrijon ba Ahli Bajt (a) va gustarişi taşajju' dar Misr donista şudaast.[70] Alavijon goh az sari ixtijor va baroi tabliƣi taşajju' ba Misr hiçrat mekardaand va goh baroi firor az muçozothoe ki barxe az xulafoi abbosī monandi Ma'mun va Mutavakkil baroi onho qaror doda budaand.[71]

Beş az haştod nafar az tolibijon ba Misr muhoçirat kardaand, ki nomi onho dar kitobi «Muntaqilat-ut-tolbijja» naql şudaast.[72] Mutavakkili Abbosī, dar soli 236h.q., ilova bar vajron soxtani marqadi Imom Husajn (a) dar Karbalo baroi muqobila bo şiajon, dasturi ixroçi buzurgoni alavī az Misrro niz sodir kard.[73] Barxe muhaqqiqon, in dasturro hokī az nufuzi alavijon dar Misr donistaand.[74] Qijomhoi alavijoni Misr az soli 252 qamarī to 270 hiçriji qamarī, dar vokuniş ba mahdudijathoe donista şudaast, ki alajhi şiajon içro meşudaast.[75]

Vaz'ijati şiajon

Zarihi Ra's-ul-Husajn dar Qohira

Omori daqiqe az te'dodi şiajon dar Misr vuçud nadorad,[76] ammo cunonki sajti internetiji naşrijai Ekonomist naviştaast, ba'd az tahavvuloti Misr dar soli 2011 milodī, şiajon tavonistaand beş az guzaşta e'tiqodi xud ba taşajju'ro alanī kunand va hamin manba', çam'ijati şiajoni Misrro to jak milion nafar barovard kardaast.[77]

Manobei digare, in te'dodro bajni 800 hazor to du milion şia taxmin zadaand.[78] Bar asosi jake az guzorişhoi muntaşirşuda tavassuti kongressi Amriko dar borai ozodiji mazhabī, şiajon dar barxe kişvarho az çumla Misr, tahti fişor qaror dorand va az huquqi xud mahrum meşavand.[79]

Şiajoni Misr dar manotiqi muxtalife az çumla şahrhoi Mansura va Tanto dar şimoli Misr va niz manotiqe az çanubi on monandi Asvon va Qano dar mintaqai Su'ajd, va şahrhoi Asno, Arfu, Armant va Qafto zindagī mekunand.[80]

Dorut-Taqrib

A'zoi kumitai markaziji Dorut-Taqrib

Fa'olijat va naqşofariniji şiajoni Misr dar davrai muosir, noşī az şaklgiriji nahzati taqribi mazohibi islomī donista şudaast.[81] Taqribi mazohib, pajvandhoe bajni ulamoi şia va buzurgoni Çome'i Alazhar eçod kard.

Şajx Muhammadtaqiji Qumī, az çumlai olamone bud, ki dar bunjonguzoriji Dorut-taqrib bajnal-mazohibil-islomijja dar soli 1947 milodī sahim bud va az puştiboniji Ojatulloh Buruçerdī dar Qum barxūrdor bud.[82] Muhammadçavod Muƣnija, Muhammadhusajn Koşifulƣito, Sajidtolib Husajnī al-Rifo'ī va Sajid Murtazo Razavī, az digar ulamoi şia budand, ki dar çarajoni taqrib huzuri fa'ol doştand.

Barxe az ulamoi ahli sunnat, ki bo in çarajon hamfikrī va hamkorī doştand, iboratand az: Muhammadi Mustafo al-Maroƣī, Şajx Mahmud Şaltut, Şajx Abdulmaçid Salim.[83]

Şajx Mahmud Şaltut, raisi Çome'-ul-Azhar, dar soli 1959 melodī, fatvoe mabnī bar çavozi pajravī az fiqhi Ça'farī sodir kard va solho ba'd az onki tadrisi ulumi şia dar Çome'-ul-Azhar tavassuti Ajjubijon mamnu' şuda bud,[84] az xosti xud baroi tadrisi mazhabi şia dar Alazhar suxan guft, va garci muvaffaq ba ançomi on naşud,[85] ammo rohro baroi tadrisi fiqhi şia dar durusi fiqhi muqoran, boz kard.[86] Dar hamin zamina, intişori kitobi tafsiri Maçma'-ul-bajon, naviştai Fazl ibni Hasani Tabarsī, olimi şia, ba hamrohi muqaddimai barxe az ulamoi Alazhar az çumla Mahmud Şaltut, az natoiçi taqribi mazohibi islomī donista şudaast. Dorut-taqrib, hamcunin az soli 1368h.q., to 1392h.q., 60 şumora az maçallae bo unvoni Risolat-ul-Islom muntaşir mekard, ki darbardorandai maqolote az ulamoi şia va sunnī bud.[87]

Saxtgiriho bar şia

Bo vuqu'i Inqilobi Islomī dar Eron va ixtilofoti du hukumat bar sari masoili Falastin, ki ba ravobiti xasmona ançomid, şiajoni Misr tahti fişor qaror girifta va kitobhoe bar ziddi şia intişor joft; az çumla kitobi «al-Xutut-ul-ariza lidin-iş-şi'a», naviştai Muhibuddin al-Xatib va taşajju', dine mutafovit az Islom donista şud.[88] Dar hamin zamina davlati Misr, dar soli 1988 melodī, guruhe az şiajonro ba ittihomi irtibot bo Eron dastgir kard.[89]

Ba'd az suquti Husnī Muborak, raisi çumhuri Misr, dar soli 2011,[90] garci mahdudijathoi çarajonhoi islomī dar Misr az bajn raft, ammo fişorho bar şiajon hamcunon boqī mond va baroi namuna, dar davrai vazorati şajx Tal'at Afifī, huzuri tafakkuri şi'ī dar Misr mamnu' e'lom şud va harguna fa'olijati şi'ī dar masoçid man' şud.[91]

Hamcunin barxe cehrahoi şiai Misr, ba ittihomi tavhin ba sahobai Pajƣambar (s) va niz çosusī, mavridi xuşunati guruhhoi tundravi mazhabī va jo muhokima qaror giriftaand.[92] Sijosati mazhabiji Misr dar muvoçiha bo şiajon ba'd az suquti Husnī Muborak, tadovumi sijosathoi diniji peş az on va mubtanī bar fişor ba şiajon talaqqī şudaast.[93]

Bo afzoişi taharrukoti guruhhoi salafī ba'd az suquti Husnī Muborak, hamalot alajhi şiajon şiddat girift; az on çumlaand hamla ba daftari hifzi manofei Eron dar Misr, hamla ba barguzorkunandagoni marosimi Oşuro va barguzoriji konfronshoi ziddi şi'ī.[94] Bino bar guzorişhoi mavçud, şiajoni Misr bo vuçudi barxūrdorī az tahsiloti kofī, ba marokizi davlatiji kişvari xud roh pajdo namekunand va beştar dar baxşi tiçoratu kişovarzī maşƣul ba korand.[95] Şiajon hamcunin az taşkili hizbi rasmī, soxti Husajnija va doştani namojanda dar maçlis mahrumand.[96]

Çam'ijati Olulbajt

Çam'ijati Olulbajt, dar soli 1973 melodī rohandozī şud[97] va jake az a'zoi asliji on, Sajidtolib al-Rifo'ī bud.[98] Kitobhoe monandi «al-Muroçi'ot», dar isboti haqqonijati şia, naviştai Sajid Abdulhusajn Şarafiddin, kitobi «Alī lo sivoh», dar isboti xilofati Imom Alī (a), naviştai Muhammadrazī Razavī va «at-Taşajju' zohiratun tabi'ijja fi itor-id-da'vat-il-islomijja», naviştai Sajid Muhammadboqir Sadr, az osori copşuda tavassuti çam'ijati Olulbajt budaand.[99]

Pirūziji Inqilobi Islomiji Eron dar soli 1357 şamsī va ixtilofoti davlati Misru Eron, ba ta'tiliji çam'ijati Olulbajt munçar şud.[100]

Cehraho va şaxsijatho

Barxe az cehrahoi şinoxtaşudai farhangī, dinī va içtimoiji şiajoni Misr iboratand az:

Şajx Hasan Şahota, ki ba dasti takfirjoni tundrav kuşta şud
  • Soleh al-Vardonī, rūznomanigori misrī, mutavallidi 1952 milodī, ki dar soli 1981 milodī şia şud.[101] Ū beş az 20 kitob dar borai mazhabi şia va dar naqdi ahli sunnat nigoştaast; az çumla «Aqoid-us-sunna va aqoid-uş-şi'a», «aş-Şi'a fi Misr min-al-Imom Alī hatto-l-imom-il-Xumajnī», «al-Harakat-ul-islomijja va-l-qazijjat-ul-filistinijja».[102] Intişoroti Dorul-bidoja, az avvalin muassisoti naşri osori şia dar Misr, va hamcunin intişoroti Dorul-hadaf, az marokizi bunjonguzorişudai tavassuti vaj donista şudaast.[103] Barxe az osori Soleh al-Vardonī ba zabonhoi forsī, turkī va kurdī tarçuma şudaast.[104]
  • Hasan Şahota, (1946m.) xatibi maşhuri şia, ki az donişomūxtagoni Çome'-ul-Azhar buda va dar pançohsolagī şia şuda va jake az rahbaroni pajravoni Ahli Bajt dar Misr donista şudaast.[105] Hasan Şahota dar 23 ijuni 2013, dar jak marosimi buzurgdoşti tavalludi Imomi Zamon (a) dar ustoni Alçizai Misr kuşta şudaast.[106] Guruhe az salafihoi ifrotī, omiloni qatli ū muarrifī şudaand.[107]

Noşironi şia

Marokizi intişorotiji şiajon dar Misr, iqdom ba naşri osori şia mekunand;[108] az çumlai in noşiron iboratand az:

  • Dorun-naçoh, dar soli 1952 milodī tavassuti Sajid Murtazo Razavī ta'sis şud va barxe az kitobhoi muhimi şi'ī monandi Tafsir-ul-Qur'on-il-Karim, naviştai Sajid Şubbar, Vasoil-uş-şi'a, Masodir-ul-hadis inda-l-imomija, Asl-uş-şi'a va usuluho, Şia va funun-ul-Islom va Şia fi-t-ta'rix, naviştai Muhammad az-Zajnro ba cop rasondaast.[109]
  • Dorul-bidoja, dar soli 1986 milodī tavassuti Soleh al-Vardonī ta'sis şud va kitobhoe monandi «al-Ba's-ul-islomī va al-muçtama'-ul-islomī», naviştai Sajid Muhammad al-Mudarrisī va kitobi «Kajfa naqhar-ul-xavf», naviştai Şajx Hasan Saffor va kitobhoi digarro muntaşir kardaast. Fa'olijati in intişorot ba'd az muddate bo muxolifathoe az sūi garoişhoi salafī muvoçeh şud. Fa'olijati Dorul-bidoja hamzamon bo davroni saxtgiriho bar şiajoni Misr bud va ba'd az muddate ba ittihomi hamkorī bo Eron ta'til şud.[110]

Ezoh

  1. ↑ Ruhonī, Oşnoī bo kişvarhoi islomī, 1387h.ş., sah.149.
  2. ↑ Ruhonī, Oşnoī bo kişvarhoi islomī, 1387h.ş., sah.149.
  3. ↑ Ruhonī, Oşnoī bo kişvarhoi islomī, 1387h.ş., sah.152.
  4. ↑ «world fact book».
  5. ↑ «Shi’a of Egypt».
  6. ↑ Ruhonī, Oşnoī bo kişvarhoi islomī, 1387h.ş., sah.150.
  7. ↑ Ruhonī, Oşnoī bo kişvarhoi islomī, 1387h.ş., sah.152.
  8. ↑ Ruhonī, Oşnoī bo kişvarhoi islomī, 1387h.ş., sah.152.
  9. ↑ Surai Baqara, ojati 61; surai Jusuf, ojati 21; surai Jusuf, ojati 99; surai Junus, ojati 87; surai Zuxruf, ojati 51; hamcunin bibined: Qarşiji Bunobī, Qomusi Qur'on, 1394h.q., ç.6, sah.260.
  10. ↑ Qarşiji Bunobī, Qomusi Qur'on, 1394h.q., ç.6, sah.260.
  11. ↑ Qarşiji Bunobī, Qomusi Qur'on, 1394h.q., ç.6, sah.260.
  12. ↑ Surai Duxon, ojati 25-26; surai Zuxruf, ojati 51.
  13. ↑ Surai Qasas, ojati 7; surai Zuxruf, ojati 51.
  14. ↑ Balozurī, Futuh-ul-buldon, 1988m., sah.210.
  15. ↑ Ozodī, “Zaminahoi arab şudani Misr dar sadri Islom”, sah.31.
  16. ↑ Muhammadhasan, Misr va-l-hazorat-ul-islomijja, 2013m., sah.9.
  17. ↑ Barroqī, Ta'rixi Kūfa, 1381h.ş., sah.306; Taqizoda Dovarī, Tasviri şia dar doiratulmaorifi amrikono, 1364h.ş., sah.364; Nosiriji Tohirī, Fotimijon dar Misr, 1379h.ş., sah.73.
  18. ↑ Ibni Xaldun, Ta'rix, 1988m., ç.4, sah.402.
  19. ↑ Ibni Taƣribirdī, an-Nuçum-uz-zohira, [1383h.q.], ç.3, sah.251.
  20. ↑ Ibni Asir, al-Komilu fi-t-ta'rix, 1965m., ç.8, sah.457.
  21. ↑ Bosvurs, Silsilahoi islomiji çadid, 1381h.ş., sah.140.
  22. ↑ Bosvurs, Silsilahoi islomiji çadid, 1381h.ş., sah.155.
  23. ↑ Bosvurs, Silsilahoi islomiji çadid, 1381h.ş., sah.158 va 161.
  24. ↑ Bosvurs, Silsilahoi islomī, 1381h.ş., sah.163.
  25. ↑ Mansfield, Ta'rixi Xovari mijona, 1388h.ş., sah.37.
  26. ↑ Gulob, Sarbozoni muzdur, 1386h.ş., sah.528.
  27. ↑ Gulob, Sarbozoni muzdur, 1386h.ş., sah.529.
  28. ↑ Gulob, Sarbozoni muzdur, 1386h.ş., sah.532.
  29. ↑ Gulob, Sarbozoni muzdur, 1386h.ş., sah.533.
  30. ↑ Gulob, Sarbozoni muzdur, 1386h.ş., sah.533.
  31. ↑ Mansfield, Ta'rixi Xovari mijona, 1388h.ş., sah.56.
  32. ↑ Nosiriji Tohirī, Fotimijon dar Misr, 1379h.ş., sah.70; Çalilī, “Garoişhoi şi'ī dar Misr to mijonai sadai sejumi hiçrī”, sah.68; Pokoin, «Mavaddatu Ol-il-Bajt (a) fi Misr», sah.218; hamcunin bibined: Ibni Taƣribirdī, an-Nuçum-uz-zohira, 1383h.q., ç.1, sah.22.
  33. ↑ Nosiriji Tohirī, Fotimijon dar Misr, 1379h.ş., sah.70.
  34. ↑ Balozurī, Ansob-ul-aşrof, 1996m., ç.2, sah.389.
  35. ↑ Al-Tabarī, Ta'rix-ut-Tabarī, Bejrut, ç.4, sah.554 - 555; Ibni Taƣribirdī, an-Nuçum-uz-zohira, 1383h.q., ç.1, sah.107.
  36. ↑ Ibni Taƣribirdī, an-Nuçum-uz-zohira, 1383h.q., ç.1, sah.107 - 111.
  37. ↑ Vardonī, Şia dar Misr, 1382h.ş., sah.171.
  38. ↑ Maqrizī, al-Mavo'iz va-l-e'tibor, 1424h.q., ç.4, sah.385.
  39. ↑ Maqrizī, al-Mavo'iz va-l-e'tibor, 1424h.q., ç.4, sah.385.
  40. ↑ Maqrizī, al-Mavo'iz va-l-e'tibor, 1424h.q., ç.4, sah.386.
  41. ↑ Ibni Xaldun, Ta'rix, 1988m., ç.4, sah.392.
  42. ↑ Maqrizī, al-Mavo'iz va-l-e'tibor, 1424h.q., ç.4, sah.387.
  43. ↑ Maqrizī, al-Mavo'iz va-l-e'tibor, 1424h.q., ç.4, sah.387.
  44. ↑ Naççoşī, ar-Riçol, 1365h.ş., sah.26.
  45. ↑ Nig.: Tusī, ar-Riçol, sah.444.
  46. ↑ Pokatcī, «Havzahoi kamşinoxta va mutaqaddimi hadis va maorifi imomija dar Iroq, Şom va Misr», 1391h.ş., sah.153.
  47. ↑ Nosiriji Tohirī, Fotimijon dar Misr, 1379h.ş., sah.79 - 80.
  48. ↑ Nosiriji Tohirī, Fotimijon dar Misr, 1379h.ş., sah.80.
  49. ↑ Nosiriji Tohirī, Fotimijon dar Misr, 1379h.ş., sah.80.
  50. ↑ Nosiriji Tohirī, Fotimijon dar Misr, 1379h.ş., sah.80.
  51. ↑ Nosiriji Tohirī, Fotimijon dar Misr, 1379h.ş., sah.84.
  52. ↑ Nosiriji Tohirī, Fotimijon dar Misr, 1379h.ş., sah.87.
  53. ↑ Nosiriji Tohirī, Fotimijon dar Misr, 1379h.ş., sah.83 va 135 - 136.
  54. ↑ Nosiriji Tohirī, Fotimijon dar Misr, 1379h.ş., sah.86 va 139 - 140.
  55. ↑ Pokatcī, «Havzahoi kamşinoxta va mutaqaddimi hadis va maorifi imomija dar Iroq, Şom va Misr», 1391h.ş., sah.153.
  56. ↑ Naççoşī, ar-Riçol, 1365h.ş., sah.392.
  57. ↑ Pokatcī, «Havzahoi kamşinoxta va mutaqaddimi hadis va maorifi imomija dar Iroq, Şom va Misr», 1391h.ş., sah.153.
  58. ↑ Pokatcī, «Havzahoi kamşinoxta va mutaqaddimi hadis va maorifi imomija dar Iroq, Şom va Misr», 1391h.ş., sah.154.
  59. ↑ Nig.: Ofiji Xurosonī, «Sajri ta'rixiji tavvaçuhi olimoni imomija ba osori Qozī Nu'mon», 1400h.ş., sah.33.
  60. ↑ Pokatcī, «Havzahoi kamşinoxta va mutaqaddimi hadis va maorifi imomija dar Iroq, Şom va Misr», 1391h.ş., sah.155.
  61. ↑ Qosimī, “Sufijai Misr va nuqoti hamgaroī va vogaroī bo şiajon”, sah.121.
  62. ↑ Qosimī, “Sufijai Misr va nuqoti hamgaroī va vogaroī bo şiajon”, sah.134.
  63. ↑ Qosimī, “Sufijai Misr va nuqoti hamgaroī va vogaroī bo şiajon”, sah.135.
  64. ↑ Qosimī, “Sufijai Misr va nuqoti hamgaroī va vogaroī bo şiajon”, sah.135.
  65. ↑ Qosimī, “Sufijai Misr va nuqoti hamgaroī va vogaroī bo şiajon”, sah.135.
  66. ↑ Qosimī, “Sufijai Misr va nuqoti hamgaroī va vogaroī bo şiajon”, sah.135; al-Vardonī, «Misr, nigoh az darun», sah.13.
  67. ↑ Pokoin, Ta'rixcai muhabbati Ahli Bajt dar Afriqo va Avrupo, 1390h.ş., sah.83 - 84.
  68. ↑ Pokoin, Ta'rixcai muhabbati Ahli Bajt dar Afriqo va Avrupo, 1390h.ş., sah.83 - 84.
  69. ↑ Hisomus-saltana, Safarnomai Makka, 1374h.ş., sah.258; Pokoin, Ta'rixcai muhabbati Ahli Bajt dar Afriqo va Avrupo, 1390h.ş., sah.83 - 84.
  70. ↑ Çalilī, “Garoişhoi şi'ī dar Misr to mijonai sadai sejumi hiçrī”, sah.82 - 83.
  71. ↑ Çalilī, “Garoişhoi şi'ī dar Misr to mijonai sadai sejumi hiçrī”, sah.83.
  72. ↑ Ibni Tabotabo, Muntaqilat-ut-tolibijja, 1388h.q., sah.291 - 306.
  73. ↑ Çalilī, “Garoişhoi şi'ī dar Misr to mijonai sadai sejumi hiçrī”, sah.77.
  74. ↑ Çabborī, Sozmoni vakolat, 1382h.ş., ç.1, sah.107.
  75. ↑ Çalilī, “Garoişhoi şi'ī dar Misr to mijonai sadai sejumi hiçrī”, sah.79 - 81.
  76. ↑ Shi’a of Egypt»
  77. ↑ «Egypt’s Shia come out of hiding»
  78. ↑ «Shi’a of Egypt»
  79. ↑ «Religious Freedom for Shia Populations»
  80. ↑ Husajnī, «Şiajoni Misr; guzaşta va hol», sah.28; at-Taşajju' fi Afriqijo, 2011m., sah.636.
  81. ↑ «Şiajoni Misr dar guzari zamon».
  82. ↑ Amirdehī, «Peşgomoni taqrib», sah.113.
  83. ↑ Huvajdī, Taçribat-ut-taqrib bajna-l-mazohib, sah.89.
  84. ↑ Mir'alī, «Naqşi Sajidçamol dar taƣjiri nizomi omūzişiji Alazhar... », sah.134.
  85. ↑ “Oro' va ahodis”, sah.239.
  86. ↑ “Oro' va ahodis”, sah.239.
  87. ↑ Ozarşab, «at-Taqrib fi-l-qarn-il-mozī», sah.72 - 73; «Risolat-ul-Islom».
  88. ↑ “Şiajoni Misr dar guzari zamon”.
  89. ↑ Vardonī, Şia dar Misr, 1382h.ş., sah.171.
  90. ↑ Safavī, Misr, 1395h.ş., sah.88.
  91. ↑ Safavī, Misr, 1395h.ş., sah.93 - 94.
  92. ↑ «The Shias: Egypt's forgotten Muslim minority».
  93. ↑ Safavī, Misr, 1395h.ş., sah.94 va 97.
  94. ↑ Safavī, Misr, 1395h.ş., sah.112.
  95. ↑ Safavī, Misr, 1395h.ş., sah.128.
  96. ↑ Safavī, Misr, 1395h.ş., sah.129.
  97. ↑ Vardonī, Şia dar Misr, 1382h.ş., sah.201.
  98. ↑ Vardonī, Şia dar Misr, 1382h.ş., sah.202.
  99. ↑ Vardonī, Şia dar Misr, 1382h.ş., sah.202.
  100. ↑ Vardonī, Şia dar Misr, 1382h.ş., sah.203.
  101. ↑ “D. Soleh al-Vardonī - Misr - şofeī”.
  102. ↑ “D. Soleh al-Vardonī - Misr - şofeī”.
  103. ↑ Vardonī, Şia dar Misr, 1382h.ş., sah.9 - 10.
  104. ↑ “As-sirat-uz-zotijja”.
  105. ↑ “Şahodati mazlumonai Şajx Hasan Şahota”, sah.72 - 73; Zore' Xurmizī, Naslkuşiji sodot va musulmononi şia, sah.629 - 630.
  106. ↑ “Şahodati mazlumonai Şajx Hasan Şahota”, sah.72.
  107. ↑ “Şahodati mazlumonai Şajx Hasan Şahota”, sah.74.
  108. ↑ At-Taşajju' fi Afriqijo, 2011m., sah.639 - 641.
  109. ↑ “Şiajoni Misr dar guzari zamon”.
  110. ↑ Vardonī, Şia dar Misr, 1382h.ş., sah.186.

Joddoşt


Sarcaşma

  • Al-Vardonī, Soleh, «Misr nigoh az darun», maçallai Kajhoni farhangī, № 205, oboni 1382h.ş.
  • Al-Tabarī, Muhammad ibni Çarir, Ta'rix-ut-Tabarī, tahqiqi Muhammad Abulfazl Ibrohim, Bejrut, beno, be to.
  • Amirdehī, «Alloma Şajx Muhammadtaqiji Qumī: hamzisti Dorut-taqrib», dar maçallai Andeşai taqrib, № 16, poizi 1387h.ş.
  • "As-sirat-uz-zotijja”, dar sajti rasmiji Soleh al-Vardonī, ta'rixi bozdid: 2 deji 1397h.ş.
  • At-Taşajju' fi Afriqijo: taqrirun xos bi ittihodi ulamoi-l-muslimin, [Rijoz], markazu Namo lil-buhusi vaddirosot, 2011m.
  • Balozurī, Ahmad ibni Jahjo, Ansob-ul-aşrof, tahqiqi Suhajl Zakkor va Rijoz Zirikl, Bejrut, Dorul-fikr, 1996m.
  • Balozurī, Ahmad ibni Jahjo, Futuh-ul-buldon, Bejrut, Doru maktabatil-hilol, 1988m.
  • Barroqiji Naçafī, Husajn, Ta'rixi Kūfa, tarçumai Saidrod Rahimī, Maşhad, Bunjodi paƶūhişhoi islomī, 1381h.ş.
  • Bosvurs, Klifurd Edmond, Silsilahoi islomiji çadid: rohnamoi gohşumorī va taborşumorī, tarçumai Fariduni Badraī, Tehron, markazi bozşinosiji Islom va Eron, 1381h.ş.
  • Vardonī, Soleh, Şia dar Misr, tarçumai Abdulhusajn Biniş, Qum, muassisai Doiratulmaorifi fiqhi islomī, 1382h.ş.
  • Gulob, Çon Boget, Sarbozoni muzdur: sarguzaşti mamolik, tarçumai Mahdiji Gulçon, Tehron, Amirkabir, 1386h.ş.
  • "D. Soleh al-Vardonī - Misr - Şofeī”, dar sajti aş-Şi'a, ta'rixi bozdid: 2 deji 1397h.ş.
  • Zore' Xurmizī, Muhammadrizo, Naslkuşiji sodot va musulmononi şia, Tehron, Maş'ar, 1395h.ş.
  • Ibni Asir, Izzuddin Alī ibni Abilkaram, al-Komilu fi-t-ta'rix, Bejrut, Dorusodir, 1965m.
  • Ibni Tabotabo, Ibrohim ibni Nosir, Muntaqilat-ut-tolibijja, tahqiqi Muhammadmahdī Xirson, Naçaf, al-Maktabatul-Hajdarijja, 1388h.q./1968m.
  • Ibni Taƣribirdī, Jusuf, an-Nuçum-uz-zohira fi muluki Misri va-l-Qohira, ç.1, [Qohira], al-Muassisatul-misrijjatil-omma, 1383h.q./1963m.
  • Ibni Xaldun, Abdurrahmon ibni Muhammad, ta'rix: Devonu mubtadai va-l-xabar fi ta'rix-il-arab, tahqiqi Xalil Şahodat, Dorul-fikr, 1988m.
  • Qarşiji Bunobī, Aliakbar, Qomusi Qur'on, ç.6, Tehron, Dorul-kutubil-islomijja, 1394h.q./1353h.ş.
  • Qosimī, Behzod, “Sufijai Misr va nuqoti hamgaroī va vogaroī bo şiajon”, dar maçallai Mutoli'oti rohburdiji çahoni Islom, № 58, tobistoni 1393h.ş.
  • Maqrizī, Ahmad ibni Alī, al-Mavo'iz va-l-e'tibor fi zikr-il-xutati va-l-osor, London, Muassisat-ul-furqon lil-turosil-islomī, 1422h.q.
  • Mansfield, Piter, Ta'rixi Xovari mijona, tarçumai Abdulalī Ispahbudī, Tehron, Ilmī va farhangī, 1388h.ş.
  • Mir'alī, Muhammadalī, «Naqşi Sajidçamol dar taƣjiri nizomi omūzişiji Alazhar va ta'siri on bar tahavvuloti sijosī-içtimoiji Misr», dar maçallai Ma'rifati farhangī-içtimoī, № 26, bahori 1395h.ş.
  • Muhammadhasan, Zakī, Misr va-l-hazorat-ul-islomijja, Qohira, muassisai Hindovī lil-ta'limi vas-saqofa, 2013m.
  • Naççoşī, Ahmad ibni Alī, Riçol-un-Naççoşī, tahqiqi Muso Şubajriji Zançonī, Qum, Çome'ai mudarrisin, 1365h.ş.
  • Nosiriji Tohirī, Abdulloh, Fotimijon dar Misr, Qum, Paƶūhişkadai havza va donişgoh, 1379h.ş.
  • Ozarşab, Muhammadalī, «at-Taqrib fi-l-qarn-il-mozī», dar maçallai Risolat-ut-taqrib, № 46, deji 1386h.ş.
  • Ozodī, Firūz va Sajid Asƣar Mahmudobodī, «Zaminahoi arab şudani Misr dar sadri Islom (21 to 64 hiçrī», dar maçallai Paƶūhişhoi torixī, № 12, zimistoni 1390h.ş.
  • Oro' va ahodis”, dar maçallai Alazhar, № 12, safari 1379h.q.
  • Ofiji Xurosonī, Muhammad, «Sajri ta'rixiji tavvaçuhi olimoni imomija ba osori Qozī Nu'mon bo ta'kid bar rūzgori peş az Safavija», Ta'rix va tamadduni islomī, № 37, zimistoni 1400h.ş.
  • Pokatcī, Ahmad, «Havzahoi kamşinoxta va mutaqaddimi hadis va maorifi imomija dar Iroq, Şom va Misr », Sahifai mubin, № 52, poiz va zimistoni 1391h.ş.
  • Pokoin, Muhsin, «Mavaddatu Ol-il-Bajt (a) fi Misr», tarçumai Abbos al-Asadī, dar maçallai Risolat-us-saqalajn, № 13, 1374h.ş.
  • Pokoin, Muhsin, Ta'rixcai muhabbati Ahli Bajt dar Afriqo va Avrupo, Tehron, Farhangi sabz, 1390h.ş.
  • Risolat-ul-Islom», sajti bunjodi paƶūhişhoi islomiji Ostoni qudsi Razavī, ta'rixi bozdid: 17 ozari 1397h.ş.
  • Ruhonī, Hasan, Oşnoī bo kişvarhoi islomī, Tehron, Maş'ar, 1387h.ş.
  • Safavī, Sajid Hamza, Misr, Tehron, Sozmoni intişoroti çihodi donişgohī, 1395h.ş.
  • Taqizoda Dovarī, Mahmud, Tasviri şia dar doiratulmaorifi amrikono: tarçuma va naqdi maqoloti şi'ī dar doiratulmaorifi amrikono, Tehron, muassisai intişoroti Amirkabir, 1382h.ş.
  • Tusī, Muhammad ibni Hasan, ar-Riçol, tahqiqi Çavod Qajjumiji Isfahonī, Qum, Çome'ai mudarrisin, 1373h.ş.
  • Hisomus-saltana, Sultonmurod, Safarnomai Makka, ba kūşişi Rasul Ça'farijon, [Tehron], Maş'ar, 1374h.ş.
  • Huvajdī, Fahmī, Taçribat-ut-taqrib bajna-l-mazohib, dar maçallai Risolat-ut-taqrib, № 29, mehri 1379h.ş.
  • Husajnī, Mutahhara, «Şiajoni Misr; guzaşta va hol», dar maçallai Çustorhoi sijosiji muosir, № 2, 1389h.ş.
  • Çabborī, Muhammadrizo, Sozmoni vakolat va naqşi on dar asri aimma, Qum, intişoroti muassisai omūzişī va paƶūhişiji imom Xumajnī, 1382h.ş.
  • Çalilī, Mahdī, “Garoişhoi şi'ī dar Misr to mijonai sadai sejumi hiçrī”, dar maçallai Mutoli'oti islomī, № 55, bahori 1381.
  • "Şahodati mazlumonai Şajx Hasan Şahota, olimi buzurgi şia dar Misr», dar maçallai Maktabi Islom, № 627, murdodi 1392h.ş.
  • "Şiajoni Misr dar guzari zamon”, sajti al-Kavsa, ta'rixi bozdid: 8 deji 1397h.ş.

Pajvand ba berun

Taşajju' dar Misr

Nigohe ba çumbişhoi islomiji Misr
Xatoi jodkard: <ref> tags exist for a group named "Joddoşt", but no corresponding <references group="Ёддошт"/> tag was found

Bargirifta az "https://tg.wikishia.net/w/index.php?title=Миср&oldid=19933"